جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور کلید واژه ها
>
4. اصطلاحنامه سایر موضوعات
>
اصطلاحنامه علوم قرآنی
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 18137
تحلیل روایت‌ شناسی ساختاری مکالمات میان مستکبرین و پیروان آنها در قرآن کریم
نویسنده:
مجتبی شکوری
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
روایت‌شناسی یکی از علوم نسبتاً جدید در حوزه نقد ادبی است که از علم زبان‌شناسی مشتق شده است. این علم به بررسی فنون و ساختار روایت‌ها می‌پردازد و از این طریق، درصدد یافتن دستور زبان روایت است. استفاده از روش‌ها و نظریات مطرح شده در روایت‌شناسی، می‌تواند تحلیل بهتر و دقیق‌تری از داستان‌های قرآنی به دست دهد و جلوه‌های جدیدی از زیبایی و اعجاز قرآن را روشن سازد. یکی از موقعیت‌هایی که به‌صورت داستانی در قرآن بیان شده، مکالماتی است که بین مستکبرین و پیروان آنها در روز قیامت صورت می‌گیرد. هدف اصلی این مطالعه، استفاده از نظریات مطرح شده در این علم برای تحلیل روایت‌شناختی این فضای داستانی و شناسایی جنبه‌هایی جدید از صفات مستکبرین است. روش این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد روایت‌شناسی ساختارگرا می‌باشد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که این دو فراز که در دو سوره مختلف قرار دارند، از نظر روایی دارای ساختار مشابه گفتگو محور هستند. استفاده از کارکرد روایتی در اکثر مقاطع داستان و کارکرد ایدئولوژیکی در انتهای روایت تأکیدی است بر این امر که بدون برداشت نکات هدایتی و ایدئولوژیک از داستان‌ها، مطالعه و شنیدن آنها امر بیهوده و بی‌نتیجه‌ای است. همچنین پرش‌های زمانی معدودی که در داستان وجود دارد، نشان‌دهنده‌ مسئولیت‌ناپذیری مستکبران و پیروان آنها است.
صفحات :
از صفحه 53 تا 78
مشخصات اثر
راهبردهای حل بحران های فرهنگی ـ اجتماعی جاهلیت از منظر قرآن و حدیث
نویسنده:
محمد تقی دیاری بیدگلی؛ ابوذر خیراندیش
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
جاهلیت به دوران قبل از اسلام اطلاق می­شود که مردم به لحاظ عقیدتی، فرهنگی و روابط اجتماعی و اخلاقی وضعیتی بحرانی داشتند. ظهور اسلام و بعثت پیامبر در این شرایط برای اصلاح این وضعیت شرک­آلود، پرآشوب، بی­اخلاق و سرشار از جنگ­ها و خون­ریزی­های بی­منطق بود. حل این بحران­های شایع فرهنگی ـ اجتماعی که بعضاً به‌صورت یک سنت اجتماعی در قلب مردم و جامعه رسوخ کرده بود، نیازمند تدابیر و راهبردهای حساب­شده بود که از سوی پیامبر به مدد وحی اتخاذ شد و به نتیجه رسید. استخراج و تحلیل این راهبردها از قرآن و حدیث مسئله این تحقیق ­است. با توجه به اینکه در طول تاریخ، همواره جاهلیت اجتماعی و فرهنگی وجود داشته و بحران­ساز بوده است و امروزه نیز با پدیده­ای به نام جاهلیت مدرن روبرو هستیم، هدف از این تحقیق الگوگیری از این اصول و راهبردهای مستخرج از قرآن کریم به‌عنوان کتاب انسان­ساز و جامعه­ساز الی­الابد و روایات، جهت اصلاح فرهنگ اجتماع معاصر است. تحقیق حاضر ازنظر روش توصیفی-تحلیلی است و هدف آن کاربردی محسوب می­شود. درنهایت یافته­های تحقیق در حل بحران جاهلیت در قالب چهار اصل راهبردیِ: برخورد تدریجی و فرایندی، راهبرد جایگزینی، راهبرد أخذ پیمان و راهبرد رد و ابطال قاطع حاصل شده­است.
صفحات :
از صفحه 111 تا 136
مشخصات اثر
شبکه مضامین عوامل ایجاد فقر در جامعه اسلامی از منظر آیات قرآن و احادیث اهل بیت(علیهم السلام)
نویسنده:
محمد عترت دوست؛ امید نصیری؛ هادی غیاثی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
فقر از جمله مهم‌ترین معضلات جامعه بشری است که جایگاه ویژه‌ای در میان مسائل اقتصادی و اجتماعی جوامع بشری دارد. یکی از ضرورت‌های نظری پژوهش در این حوزه، شناسایی عواملی است که عدم رعایت و اهتمام بدان‌ها موجب ایجاد و گسترش فقر در جامعه می‌شود. بدیهی است که پرداختن به این عوامل به منظور پیشگیری به‌مراتب ضروری‌تر و حیاتی‌تر از پرداختن به عوامل نابودکننده برای مبارزه با فقر است. اگر با عوامل پیشگیری آشنا شده و آنها را در زندگی فردی و اجتماعی خود مدنظر قرار دهیم، در نتیجه با فقر و گسترش آن مواجه نشده و نیازی به مبارزه با آن نیز وجود نخواهد داشت. در دین مبین اسلام به عنوان آخرین و کامل‌ترین دین، آموزه‌های متعددی به منظور پیشگری از ایجاد و گسترش فقر بیان شده که لازم است با روشی متن محور، نظام‌مند و دقیق، شناسایی و تبیین شود. به همین دلیل در این مقاله تلاش شده با استفاده از روش «تحلیل مضمون» به مطالعه گسترده‌ایات اقتصادی قرآن کریم و نیز روایات مرتبط با موضوع در مجامع حدیثی پرداخته و از ره‌آورد تحلیل مضمونی و ترسیم شبکه مضامین گسترده آنها، عوامل مؤثر در ایجاد و گسترش فقر در جامعه اسلامی را از منظر قرآن کریم و اهل بیت(ع) تبیین نمائیم. یافته‌های تحقیق نشان می دهند که در آموزه‌های دینی مجموعاً 30 مضمون کلیدی و مهم به عنوان عوامل مؤثر بر ایجاد فقر در جامعه اسلامی اشاره شده که در دو دسته عوامل خُرد و کلان طبقه‌بندی‌ شده و هرکدام نیز به دو دسته عوامل معنوی ـ معیشتی و عوامل اجتماعی ـ حکومتی تقسیم می‌شوند.
صفحات :
از صفحه 159 تا 187
مشخصات اثر
گونه‌ شناسی استکبار و ماهیت آن در قرآن کریم
نویسنده:
سیما جوینی پور؛ سهیلا پیروزفر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
یکی از مهم‌ترین مباحث قرآنی در حوزة رفتارشناسی و جامعه‌شناسی، تحلیل و بررسی استکبار در ابعاد و سطوح مختلف آن است. عنایت قرآن کریم به استکبارستیزی و نهادینه کردن این فرهنگ در افراد و جوامع و وجود مستکبران در همة اعصار، باعث شده آیاتی چند از قرآن به بیان ویژگی‌ها و صفات اخلاقی ـ رفتاری آنان اختصاص یابد. اهمیت این موضوع تا جایی است که شناخت پدیدة استکبار در هر عصر و زمانی، از لوازم بصیرت دینی و از اهم موضوعات اجتماعی تلقی می‌شود. در این جستار، تلاش شده تا با ارائة تعریفی جامع و تحلیلی دقیق از ماهیت استکبار و بررسی حوزة معنایی این واژه، به تحلیل و ریشه‌یابی انواع و اقسام آن و استخراج عوامل، ریشه‌ها و آثار این پدیده پرداخته شود. این پژوهش به شیوة تحلیل متن به بررسی آیات مربوط به حوزة استکبار پرداخته است. با بررسی واژة استکبار در کنار واژگان هم‌نشین و مترادف آن، به زمینه‌ها، عوامل و آثار این پدیدة شوم اجتماعی اشاره نموده و نتیجه می‌شود که استکبار عبادی، ریشه و علت سایر اقسام استکبار می‌باشد. اشرافیت، قدرت نظامی و اقتصادی، بی‌نیازی از خداوند و نادیده انگاری قدرت الهی، از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری استکبار به شمار می‌آید. همچنین تقویت روحیة قیام و ظلم‌ستیزی و خودباوری و توجه به ارزش‌های الهی و خروج از خودمحوری و هوای نفس، از جمله راهکارهای قرآن برای مقاله با این صفت مذموم اجتماعی است.
صفحات :
از صفحه 169 تا 198
مشخصات اثر
تحلیل محتوای کیفی شبکه معنایی «قدرت»؛ تلاشی برای فهم الگوی «قدرت نرم» در قرآن کریم
نویسنده:
محمد عترت دوست
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
از جمله بایسته‌های دین مبین اسلام در مواجهه با مسائل مستحدثه و نظریات جدید، استنطاق از قرآن کریم و طرح پرسش از این کتاب آسمانی است، اما قبل از طرح بحث به‌منظور پاسخگویی به این سؤال که دین مبین اسلام چه نظری در باب موضوعات جدید دارد، پرداختن به «روش تحقیق» مناسب و کارآمد برای کشف و شناسایی آیات مرتبط با آن موضوع، از اهمیّت و ضرورت بیشتری برخوردار بوده و گام اساسی در پژوهش‌های میان‌رشته‌ای برای تحول در حوزه علوم اسلامی است. از جمله نظریه‌های جدید مطرح شده در عصر اخیر‌، موضوع «قدرت نرم» و مؤلفه‌ها و منابع ایجاد آن در جوامع انسانی است. اگرچه این نظریه ابتدا توسط اندیشمندان غربی مطرح شده، اما این سؤال همواره مطرح بوده که آیا قرآن کریم نیز در این زمینه نظریه‌ای دارد؟ و با کدام روش می‌توان به آیات مناسب در این زمینه دسترسی پیدا کرده؟ و در نهایت چگونه و بر اساس چه مبنایی، می‌توان نظریه معتبر را بدون ورود به حوزه تفسیر به رأی، کشف و شناسایی نمود؟ در این مقاله تلاش شده تا در یک رویکرد میان‌رشته‌ای و با استفاده از روش‌های تحقیق «معناشناسی ساختاری» و «تحلیل محتوای کیفی»، در ابتدا شبکه معنایی مفهوم «قدرت» شامل واژگان همنشین و جانشین در قرآن کریم شناسایی شده، سپس با تحلیل کیفی مضامین آنها و مقوله‌سازی از مضامین مستخرج از جداول تحلیل محتوا، مؤلفه‌ها و ارکان نظریه قدرت نرم از منظر قرآن کریم استخراج شود. بدیهی است انجام این‌گونه پژوهش‌ها، اقدامی در راستای معرفی روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای جهت استنطاق از این کتاب آسمانی در مواجهه با مسائل مستحدثه و جدید است.
صفحات :
از صفحه 79 تا 110
مشخصات اثر
بررسی دیدگاه اندیشمندان اسلامی درباره تغنی در قرائت قرآن
نویسنده:
سید محمد اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
«تغنی به قرآن» از جمله مسائل مورد اختلاف بین اندیشمندان اسلامی است، از جمله عوامل اختلاف در مورد «تغنی به قرآن»، اجمال در تعریف «غناء» است که نتیجه آن اختلاف در حکم شده است، اگر اندیشمندان اسلامی ابتدا به‌صورت شفاف، موضوع و محدوده غنا را مشخص می­نمودند، اختلاف بسیار اندک می‌شد. با توجه اهمیت این مسئله و نیز مورد ابتلا بودن آن، تلاش می‌شود در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی ابتدا مفهوم «غنا» مورد بررسی قرار گیرد، سپس دیدگاه اندیشمندان اسلامی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. دو دیدگاه عمده در مورد تغنی به قرآن وجود دارد، قائلان به حرمت برای اثبات دیدگاه خود به آیات، روایات، ادله عقلی و اجماع استناد کرده‌اند که این ادله مخدوش‌اند و نهایت چیزی که با این ادله اثبات می‌شود حرمت فی‌الجمله تغنی به قرآن است و برای حرمت تغنی به قرآن به‌صورت مطلق کافی نیستند. قائلان به جواز تغنی به قرآن نیز به ادله قرآنی، روایی و عقلی استناد کرده‌اند. با این ادلّه می‌توان جواز فی‌الجمله «تغنی به قرآن» را اثبات کرد. نتیجه حاصل شده از این پژوهش آن است که تغنی به معنای مطلق آواز خواندن در قرآن کریم به‌صورت فی‌الجمله جایز است و ادله عقلی و نقلی مؤید این نظر است.
صفحات :
از صفحه 1 تا 26
مشخصات اثر
بررسی ساختارشناسانه و تحلیل آماری فواصل قرآنی
نویسنده:
علی اصغر آخوندی؛ محمدرضا ربیعی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
فاصله قرآنی، در پایان آیات پدیده‌ای است که یکی از وجوه امتیاز قرآن نسبت به شعر و نثر عربی است. این پدیده در پژوهش‌های قرآنی کمتر مورد بررسی و تحلیل ساختارشناسانه و آماری قرار گرفته است. ساختار فواصل را از سه جهت می‌توان مورد توجه قرار داد: حرف، واژه و جمله. کدام حروف بیشترین بسامد را در پایان آیه دارند و چرا؟ حروف ماقبل آخر آیات کدام‌اند؟ چه تعداد از واژه‌هایی که در آخر آیات هستند فعل و اسم، مذکر و مونث هستند؟ چه ارتباطی میان تفاوت فواصل سوره‌ها با آهنگ و ریتم آنها وجود دارد؟ بیش از 63 درصد آیات با حرف «ن» و «م» پایان یافته است که دارای صفت غنه بوده و حالت ترنم و آواز بیشتری نسبت به سایر حروف دارند. از فواید تحلیل آماری ساختار واژگانی فواصل آشنایی با اسماء و صفاتی است که در پایان آیات آمده‌اند. از جمله نکات قابل توجه دو نام «غفور رحیم» است که بیش از دیگر اسامی و صفات در پایان آیه قرار گرفته است. یکی از دلایل تفاوت آهنگ سوره‌های قرآنی به فواصل آیات آنها برمی‌گردد. بهر حال این مسائل به شکلی بدیع و نو در این مقاله مورد بررسی و توجه قرار گرفته است.
صفحات :
از صفحه 53 تا 80
مشخصات اثر
معناشناسی ساختگرای مفهوم «سیّئه» در قرآن کریم
نویسنده:
فاطمه عشقی؛ محمدعلی خوانین زاده؛ فاطمه سادات تهامی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
«سیئه» از واژه‌های پربسامد قرآنی است که بیشتر در پیوند با حوزه معنایی «نافرمانی خدا» در نظر گرفته‌ شده است حال آنکه کاربردهای فراوان دیگری هم در قرآن دارد که تاکنون با رویکرد جامع معناشناسانه بدان پرداخته نشده و جایگاه آن در نظام معنایی قرآن تبیین نگشته است. در این پژوهش از روش معناشناسی ساختگرا استفاده شده‌ است و با بررسی روابط مفهومی «سیئه» با دیگر مفاهیم به‌کاررفته در قرآن اعم از روابط مفهومی ترکیبی (همنشینی) و بدلی (جانشینی) به تحلیل معنایی این مفهوم و حوزه‌های معنایی آن پرداخته شده ‌است. با توجه به روابط همنشینی روشن می‌شود که در قرآن «سیئه» در دو حوزه معنایی «عمل بد با پیامد عقاب» و «پیشامد ناخوشایند» به‌ کار رفته‌ است. بر محور جانشینی، «سیئه» در حوزه معنایی اول با «ذنب»، «منکَر»، «ظلم»، «فاحشه»، «خطیئه»، «فساد در زمین» و «کید» قرابت معنایی و با «حسنه»، «عمل ‌صالح»، «خیر» و «بِرّ» تقابل معنایی دارد؛ و در حوزه معنایی دوم با «عذاب»، «ضرّ»، «مصیبه»، «هلاک»، «شرّ» و «خوف» قرابت معنایی دارد و در تقابل معنایی با واژه‌های «حسنه»، «رحمه» و «خیر» ‌است. در نتیجه این پژوهش مهم‌ترین مؤلفه‌های معنایی «سیئه» در هر دو حوزه معنایی حاصل شده و تعریفی جامع از آن در نظام معنایی قرآن کریم ارائه شده است.
صفحات :
از صفحه 271 تا 301
مشخصات اثر
أمن فی القرآن الکریم والسنة
نویسنده:
خالد النعمانی؛ تقدیم اللجنة العلمیة السید محمد علی الحلو
نوع منبع :
کتاب , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
کربلا: العتبه الحسینیه المقدسه، قسم الشوون الفکریه و الثقافیه,
چکیده :
کتابی تطبیقی و ارزشمند درباره امنیت و کارکردهای مختلف دین در حوزه امنیت اجتماعی ، نظامی، اقتصادی، غذایی و...
مشخصات اثر
تناقض‌ نمایی آیات پرسمان گناهکاران در قرآن کریم
نویسنده:
فرهاد محمدی نژاد؛ محمدعلی رضائی اصفهانی؛ حسین آقایارلو
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
بخشی از آیات قرآن کریم به توصیف قیامت و رویدادهای آن از جمله وضعمجرمان در قیامت می‌پردازد. از این میان، آیاتی استنطاق و پرسش از مجرمان و اعمالشان را حتمی می‌انگاردو به تأکید، پرسش از عموم مردم، گناهکاران و حتی فرستادگانالهی را گزارش می‌دهد و پاره‌ای دیگر از آن، بر عدم پرسش از مجرمان و افعال مجرمانه‌شان دلالت دارد. از این‌رو، بین دلالات این دودسته از آیات، ناسازگاری و تناقض (ظاهری) پدیدار شده است. مفسران قرآن کریم کوشیده‌اند با تبیین درستآیات، تناقض یاد شده را مرتفع سازند. عدم توجه به موقعیتمکانی پرسش، اختلاف موضوع پرسش در آیات،توجه نداشتن به شرائط تناقض بین دو گزاره و نهایتاً عدم توجهبه قواعد تفسیر از جمله پاسخ‌هایی است که به این تناقض ظاهری داده شده است. پژوهش حاضر می‌کوشد با بررسی آیات مورد نظر و گونه‌شناسیآیات پرسمان گناهکاران، ضمن بهره‌مندی از قواعد تفسیر، تعدد پرسش‌ها، نفیپرسش حقیقی و اثبات پرسش‌های مجازی و نیز بیان تعدد مواقف در آخرترا تبیین نموده و به تناقض ‌نمایی‌های این دسته آیات قرآنی، پاسخی مستدّل ارائه کند.
صفحات :
از صفحه 139 تا 158
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 18137