جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫یکی از علوم پیش نیاز مفسر، دانش مفردات است که به بیان معانی و مفاهیم واژه¬های قرآن می¬پردازد. این علم از زمان پیامبر (ص) وجود داشته است به طوری که اگر مردم زمان نزول معنی بعضی کلمات را نمی¬دانستند، تفسیر آن را از پیامبر (ص) و بعدها از ائمه می¬پرسیدند. البته دانش مفردات نیز مانند دیگر علوم در زمان¬های بعد گسترش پیدا کرده و مورد توجه دانشمندان و مفسران قرار گرفته و کتاب¬ها و مقالات بسیاری در این زمینه نوشته شده است. از جمله مفسرانی که در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم به ایم امر پرداخته، طبرسی صاحب کتاب ارزشمند «مجمع البیان فی التفسیر القرآن» و زمخشری نویسنده¬ی کتاب «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» می-باشند. به علت اهمیت فهم مفردات قرآن کریماز یک سو و اهمیت این دو تفسیر کهن ادبی از سوی دیگر، در این پایان نامه معنای واژه¬های جزء اول قران(حمد و بقرهآیات 1-27) از نظر این دو مفسر بررسی شده و در مرحله¬ی بعد میان دیدگاه این دو مفسر به نوعی مقایسه و بررسی انجام گرفته، که در تطبیق نظر دو مفسر از آرای سایر لغویان و مفسران نیز استفاده شده است. یکی از نتایجی که در ضمن مقایسه دیدگاه هر دو مفسر ذیل معنای واژه¬ها به دست آمده این است که طبرسی بیشتر معنای لغوی واژه¬ها را بیان نموده ولی زمخشری به معنای واژه با توجه به سیاق پرداخته است. البته این بدان معنا نیست که طبرسی به سیاق آیه توجه نداشته بلکه در بخش های دیگر مجمع البیان ماندد «المعنی» به سیاق آیه نیز توجه کرده وآیات را معنا می¬کند. بنابراین می¬توان گفت نظر این دو مفسر بزرگ می¬تواند در کنار هم در روشن شدن معنای واژه مؤثر واقع شود. کلیدواژگان: مفردات قرآن ، بررسی تطبیقی، مجمع البیان، طبرسی، الکشاف، زمخشری

‫چکيده : اين پژوهش، دستاوردهاي جهاد از ديدگاه قرآن و سنت را بررسيده و آثار و برکات آن براي جامعه اسلامي را بيان مي‌کند. نويسنده با استناد به آيات و روايات، اهداف جهاد، فلسفه آن در اسلام و آثار تربيتي، سياسي، اجتماعي، دنيوي و اخروي آن را شرح مي‌دهد. نوشتار حاضر در چهار فصل به ابعاد مختلف اين موضوع پرداخته است. نگارنده در مقدمه ضمن بيان ماهيت و معناي لغوي و اصطلاحي جهاد، اقسام و احکام آن را از لحاظ فقهي بيان کرده و جهاد را عامل رشد امت اسلام و اصلاح نفوس افراد جامعه دانسته، برخي آيات قرآن کريم در عظمت و اهميت جهاد را نقل مي‌کند.آن گاه در فصل اول اهميت قتال در راه خداوند را بررسيده و سيره رسول خدا( در تشويق مسلمانان براي جهاد در راه خدا، ضرورت آزادي در اعتقادات و اصول دين را فراروي مخاطبان مي‌نهد. وي جهاد را نوعي تعالي براي روح انسان بر مي‌شمارد، که او را از انزوا نجات داده، باعث قوام امت اسلامي و استقرار حکومت اسلامي و کندن ريشه‌هاي ظلم شده و نوعي حيات مجدد به جهان اسلام مي‌دهد. او با توجه به جنگ‌هاي پيامبر اسلام پس از هجرت، به خيرات و برکات آن‌ها براي مسلمانان اشاره کرده و جلوه‌هايي از اهميت و عظمت جهاد را از لحاظ فطري، دستگيري از مظلومان و مجازات ظالمان ذکر مي‌کند. در فصل دوم اهداف جهاد از جمله: اهتزاز پرچم توحيد در جهان، دفاع از نفوس مسلمانان در قبال مهاجمين، دفاع از عقيده و دين، افزايش عزت امت اسلام، ضعف دشمنان اسلام، محو فساد و دوگانه‌پرستي، اقامه حکومت اسلامي و الهي، حمايت از محرومان و مستضعفان در جهان، خارج کردن مردم از ظلمت کفر، دعوت آنان به نور اسلام و... بيان شده است. ابعاد اجتماعي، سياسي و تربيتي جهاد، از ديگر مطالب اين نوشتار به شمار مي‌آيد.

---

‫اين تحقيق به بررسي و تبيين موضوع وحدت اسلامي و ابعاد مهم آن مانند عرصه‌ها، موانع و راهکارهاي آن، با تأکيد بر جامعه افغانستان پرداخته است. وحدت اسلامي به‌معناي همکاري ميان پيروان مذاهب مختلف اسلامي در عرصه‌هاي گوناگون، بر اساس مباني مشترک ديني است. بر اساس شرايط و شواهد موجود، در حال حاضر وحدت ميان مذاهب اسلامي نه تنها امکان‌پذير است، بلکه مسلمانان ناگزيز از آن نيز هستند. به همين دليل، علما و بزرگاني مانند سيد جمال‌الدين اسدآبادي، سيد عبدالحسين شرف‌الدين، شيخ محمود شلتوت، شيخ عبدالمجيد سليم، آيت‌الله بروجردي و امام خميني(، با درک شرايط زمان خود، از مناديان وحدت اسلامي در ميان جوامع مسلمان بوده‌اند. در اين زمينه، دين اسلام، قرآن کريم، پيامبر اکرم (ص) و سنت آن حضرت، و محبت اهل بيت(، مهم‌ترين مباني و اصول مشترکي است که مي‌تواند مبنا و محور وحدت مسلمانان قرار گيرد. عرصه‌هاي وحدت و همکاري ميان مسلمانان، هم مي‌تواند عرصه سياسي، مانند تشکيل حکومت واحد و همچنين دفاع هماهنگ در برابر دشمنان اسلام، و نيز عرصه علمي و فرهنگي، که زمينه‌هاي بسياري براي وحدت دارد، باشد. مصاديق فراواني هم در تاريخ نشان مي‌دهد که اهل بيت(، علماي شيعه و اهل سنت در اين عرصه‌ها با طرف مقابل همکاري متقابل داشته‌اند. اما تفرقه‌افکني دشمنان در ميان امت اسلامي، که با شيوه‌هاي گوناگون انجام مي‌شود، تعصبات بي‌جاي مذهبي، و افراط‌گرايي برخي از پيروان مذاهب که در قالب تکفير و نسبت‌هاي ناروا صورت مي‌گيرد، موانع مهم وحدت اسلامي به‌شمار مي‌رود. البته گفتگوي سازنده ميان علما و بزرگان مذاهب اسلامي و مشارکت در امور مذهبي و اجتماعي يکديگر مي‌تواند اين موانع را رفع نمايد. و اما در جامعه افغانستان اگرچه پيشينه روابط شيعيان و اهل سنت، تاريک و ناخوشايند بوده است، ولي در شرايط کنوني و با توجه به فعاليت‌هاي انجام گرفته در به رسميت شناخته شدن حقوق شيعيان، چشم‌انداز روشني قابل پيش‌بيني است.