جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مباحث اين پاياننامه عبارتند از: تعريف جامعه، معناى اصالت جامعه و فرد، عوامل مؤثر در شكلگيرى جامعه، بررسى تأثير جامعه بر فرد از نظر قرآن، بطلان پيروى مطلق از جامعه، رد فرهنگ باطل پيشينيان، مبارزه با سنتهاى باطل جامعه، هجرت و تسليم نشدن در برابر حاكمان ستمگر، قبول سنتهاى صحيح، استفاده از قدرت جمعى براى اصلاح افراد، امر به معروف و نهى از منكر و ارسال رسولان از جمله مؤيدات تأثير فرد بر جامعه.

‫هدف از خلقت انسان، رسيدن به کمال و سعادت است که از طريق تربيت صحيح امکان‌پذير است و در اين زمينه، الگوپذيري از ديگران و اسوه قراردادن آن‌ها، نقش مهمي ايفا مي‌کند. اسوه مي‌تواند نيک يا بد باشد؛ به‌همين دليل، قرآن در هنگام معرفي اسوه، قيد حسنه را همراه آن مي‌آورد. اسوه در زبان فارسي به الگو معنا مي‌شود و بررسي‌هاي علمي نشان مي‌دهد که روش الگويي، يکي از مهم‌ترين روش‌هاي تربيت است. روش تربيت الگويي، انسان را به اين باور مي‌رساند که اگر ديگران توانسته‌اند راه کمال و سعادت را بپيمايند، براي او هم اين امکان وجود دارد. اين روش به‌خاطر مزيت‌هايي مانند انتقال سريع مطالب، عيني بودن، محسوس و عملي بودن، و بالا بردن اعتماد به نفس در متربّي، تأثير بسياري بر شخص الگوپذير دارد. در ميان انواع الگوها که در ساختن يا تخريب انسان و جامعه، نقش‌آفريني مي‌کند، اسوه حسنه به‌دليل حقانيت مکتبي و به‌حرکت درآوردن انسان‌ها به‌سوي فضايل، نقش ويژه‌اي دارد. صاحبان انديشه، بندگان حق، متقين و مؤمنان از نظر قرآن، اسوه‌هاي نيکويي هستند که با داشتن آگاهي، ايمان و رابطه با خدا مي‌توانند براي جامعه بشري الگو باشند. قرآن با صراحت، پيامبر گرامي اسلام( و حضرت ابراهيم( و يارانش را اسوه حسنه دانسته و از پيامبر اسلام( مي‌خواهد تا مردم لجوج و بت‌پرست را از تقليد کورکورانه از پيشينيان منع نمايد. البته اسوه‌هاي قرآني منحصر در مردان نيست و در اين زمينه از حضرت مريم( و همسر فرعون نيز ياد شده است. از روش‌هاي جالب توجه قرآن در تربيت الگويي آن است که اسوه‌هاي بد مانند ابليس، قابيل، ابولهب و همسران حضرت نوح( و حضرت لوط( نيز در قرآن ذکر شده است. البته در اسوه‌پردازي بايد از آسيب‌هايي مانند لغزش الگو، ناهماهنگي الگوها، فراانساني دانستن اسوه‌هاي ديني و تقدس‌زدايي از الگوهاي ديني جلوگيري کرد تا متربيان از حيرت نجات يابند.

‫در اين پاياننامه قصه حضرت آدم عليهالسلام در قرآن مورد بررسى قرار گرفته و از اين موضوعات سخن رفته است: درباره حضرت آدم عليهالسلام، آياتى كه مربوط به داستان آدم عليهالسلام و ابليس است، معنى لغوى واژه آدم، خلافت آدم عليهالسلام، سخن فرشتگان، آفرينش آدم از خاك و دميدن روح در او، تعليم اسماء، فرمان سجود، بهشت آدم، شجره منهيه، خلع لباس از آدم، مفاد عهد بنى آدم، نسيان و عصيان آدم و هبوط او.

‫قوم بني‌اسرائيل منتسب به يعقوب پيامبر(، از فرزندان حضرت ابراهيم( مي‌باشد، که با دعوت حضرت يوسف( وارد سرزمين مصر شدند. اما با روي کار آمدن فراعنه ستمگر، بني اسرائيل مورد ايذا و ستم بسياري قرار گرفته، و تا ظهور حضرت موسي(، براي ‌مدت 400 سال، توسط فرعون و قبطيان در سخت‌ترين شرايط به‌سر مي‌بردند. با تولد موسي(، که با خواست خداوند در دامان فرعون پرورش يافت، و در پي برگزيده شدن او براي مقام نبوت، که موجب شد تا آن حضرت پس از سفرهاي طولاني به دربار فرعون بازگردد، بني اسرائيل موعود خود را يافتند و به آن حضرت پيوستند. حضرت موسي(، مدت چهل سال فرعونيان و قوم خود را به پرستش خداي يکتا دعوت کرد، و انواع معجزات را به آنان نشان داد؛ گروهي که به خدا ايمان نياوردند با انواع عذاب‌ها مانند طوفان، خون و آفت مزارع تنبيه شدند. سرانجام، فرعونيان در درياي نيل غرق شدند، و بني‌اسرائيل به‌همراه موسي( در صحراي سينا مستقر گرديدند. خداوند نعمت‌هاي فراوان روحي، معنوي و مادي را بر اين قوم نازل کرد، که قرآن به برخي از آن‌ها مانند نعمت دين، ايمان، هدايت، استقلال، پذيرش توبه، بعثت پيامبر، نزول تورات و الواح، و غذاي آماده اشاره کرده است. اما در مقابل اين الطاف خداوندي، قوم بني‌اسرائيل راه گمراهي را اختيار نموده و با پرستش گوساله سامري، عهدشکني آشکاري را در پيش گرفتند. همچنين با سرپيچي از دستورات پيامبر، از ورود به ارض مقدس سرباز زدند، که به دنبال اين نافرماني‌ها، خداوند بني‌اسرائيل را براي مدت چهل سال در بيابان تيه گرفتار کرد. لجاجت، تعصب، تمرد، خيانت در امانت، تحريف کلام الهي، خدعه و نيرنگ از صفات بني‌اسرائيل در عهد حضرت موسي( است. آنان پس از حضرت موسي(، به آيات الهي کفر ورزيده، و پيامبران را به قتل مي‌رساندند، و با رباخواري و دروغ بستن به خدا، زمينه عذاب الهي را براي خود فراهم کردند.

‫موضوع اين نوشتار نقش تبليغ در تربيت و جامعه از منظر قرآن کريم است که آثار تربيتي تبليغ در تبلور ديني جامعه اسلامي و رشد اخلاقي خانواده‌ها و جوانب مختلف تربيتي تبليغ در تغيير شخصيت افراد و تغيير فرهنگ جامعه اسلامي را مورد مطالعه قرار مي دهد. نويسنده تحقيق حاضر را در سه فصل ساماندهي کرده است. در فصل اول، ابتدا به تعريف تبليغ و تربيت از لحاظ لغوي و اصطلاحي پرداخته و اهميت تربيت را از لحاظ روحي، فردي و اجتماعي بررسي نموده و تعريفي از انسان و جوانب حقيقت آن، مفهوم اجتماع و رابطه فرد با جامعه ارائه کرده است. وي در فصل دوم، شرايط مبلغ و تأثير تبليغ صحيح در تربيت افراد را مورد بحث قرار داده و شروطي مانند شجاعت، ظرفيت علمي، اخلاص، صبر، عزت نفس و هماهنگي قول و عمل را از شرايط يک مبلغ دانسته است. آن گاه به ضرورت جايگاه فرد در جامعه و نياز افراد به تربيت صحيح اسلامي اشاره نموده و مقوّمات و عوامل تربيت صحيح را از منظر قرآن بررسي کرده است. در فصل سوم، نقش تبليغ در تربيت و اصلاح جامعه را مورد بحث قرار داده و ضمن بررسي مباني نظريه جامعه مدني و بيان جامعه ديني، به آثار تبليغ صحيح در خانواده و جوامع مختلف انساني اشاره کرده و تقويت صله رحم، اهميت دادن به حقوق همسايگان و حقوق اجتماعي مردم را از آثار تربيت اجتماعي تبليغ عنوان کرده و ويژگي‌هاي بايسته يک جامعه مطلوب قرآني و نحوه تربيت و نتايج چنين تربيتي را تبيين نموده است. وي بر اهميت ارتباط فرد با جامعه از منظر آموزه‌هاي اسلامي نيز تأکيد کرده است.

---