جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سهروردی بر خلاف حکمای مشاء به تشکیک در ماهیت معتقد شد و آن را میراث حکمای ایران باستان دانست. در فلسفه اشراق میان انوار، رابطه تشکیکی برقرار می شود. وجه تمایز میان انوارِ مشکّک نیز به همان وجه اشتراکی برمی گردد که همه را در ذیل نور گرد آورده و تنها به شدت و ضعف، متکثر و از یکدیگر متمایز می شوند. تشکیک صدرایی از نظریه انوار مشکّک اشراقی الهام گرفته است. اگرچه که صدرالمتألهین ابتدا با پیروی از شیخ اشراق، تشکیک در ماهیت را می پذیرد، اما در نهایت با جواز تشکیک در ماهیت مخالفت نموده و معتقد است که تشکیک در واقع و نفس الأمر به حقیقت هستی اختصاص دارد و بالعرض به ماهیت تعلّق می گیرد. هرچند موضع این دو فیلسوف بزرگ در مورد مسئله تشکیک متفاوت است و هریک از این دو براساس اصول و مبانی خود به آن می نگرد، معیار تشکیک در هر دو مشترک می باشد و هر دو به گونه ای متفاوت به هدفی واحد، یعنی تشکیک در واقعیت خارجی می رسند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 121 تا 137

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تجلی جهان‌بینی اسلامی و حکمت ذوقی در حکمت سینوی

نویسنده:

احمد بهشتی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جهان بینی فلسفی , جهان بینی اسلامی , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , فلسفه مشاء

کلیدواژه‌های فرعی :

مشاء , وجود خدا , وجود و عدم , افعال الهی , ذات الهی , ارواح فلکی , ادراک ذوق , بحث عقلی , حکمت سینوی , حکمت بحثی , صفات خدا , فلسفه نوافلاطونی , فلسفه ارسطو , فلسفه بوعلی , ذات مقدس الهی , متحیر , معاندان ,

چکیده :

این نوشتار نخست، نگاهی کوتاه دارد به لحاظ محتوا و روش به فلسفه مشّاء. آنگاه این سؤال را مطرح میکند که آیا حکمت سینوی عیناً همان فلسفه مشّاء است یا با آن اختلاف دارد؟ با پذیرش اختلاف، این سؤالات مطرح میشود که آیا فلسفه افلاطونی است یا فلسفه نوافلاطونی یا عیناً جهان‌بینی اسلامی است که در آثار شیخ الرئیس در قالب فلسفه تجلی یافته است؟ پاسخ نگارنده این است که متأثر است از جهان‌بینی اسلامی و گرایش است به سوی اشراقیت و گامی آغازین است در راه تأسیس حکمت متعالیه.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 26

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جایگاه قرآن کریم در سرچشمه‌های مکتب شیخ شهاب الدین سهروردی

نویسنده:

عباس بخشنده بالی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکمت اشراق the School of Illumination , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

دومین مکتب تأثیرگذار درفلسفه اسلامى در قرن ششم هجرى قمرى به واسطه شیخ شهاب ‏الدین سهروردى به نام حکمت اشراق پایه‏ گذارى شد. ویژگى مهم این مکتب، هماهنگى میان آموزه‌‌هاى غرب و شرق است. وی با مطالعه و فهم اندیشه‌های گوناگون به نوآورى پرداخته و فلسفه خود را بنیاد نهاد. هدف از این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگارش گردید، کاوش در تأثّر وی از آموزه‌های قرآن کریم می‌باشد که در نوشته‌های مرتبط به طور خاص مورد بررسی قرار نگرفته است. حاصل این پژوهش این است که شیخ اشراق با کنجکاوى در میان متون مختلف به ویژه آموزه‌های قرآن کریم توانست مکتب فلسفى خود را که متفاوت با آنچه در فلسفه مشّایى می‌باشد بنا کرده، و گامى تأثیرگذار در جهت شکوفایى فلسفه اسلامى بردارد. وی تلاش نمود در بحث‌های مختلف فلسفی برای استحکام دلائل ارائه شده در مقابل مخالفان، تشویق مخاطبان به پذیرش آن‌ها، اذعان به محوریت آیات قرآن در مکتب فلسفی خود و نیز نشان دادن تعامل عقل و دین از آیات مختلفی از کلام الهی استفاده نماید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 67 تا 81

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی مفهوم وجود از نظر کانت و سهروردی

نویسنده:

زهره زارعی، اسد الله آژیر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکمت اشراق the School of Illumination , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص)

چکیده :

مسئله مورد مطالعه در این مقاله، بررسی وجوه اشتراک و اختلاف کانت و سهروردی درباره مفهوم وجود است. براین‏اساس، آرای این دو فیلسوف غربی و شرقی را درباره تقسیم‏بندی مفاهیم و جایگاه مفهوم وجود در بین مفاهیم، و نیز تأثیر دیدگاه ایشان را در خصوص وجود بر مسئله اثبات خداوند مورد بحث قرار داده‏ایم. می‏توان گفت کانت وجود را امری اعتباری و منحصر در یک معنا، یعنی نسبت‏ها و اضافات می‏داند که تنها بیان‏کننده نسبت موضوع و محمول است و وجود محمولی را انکار کرده است؛ در حالی که سهروردی گرچه مفهوم وجود را امری اعتباری می‏داند، برای آن سه معنا قایل شده است که تنها یکی از آن معانی، با معنای مدّنظر کانت مطابقت دارد و در ارائه معانی دیگر با او متفاوت است. در خصوص اثبات وجود خدا نیز تفاوت دیدگاه‏های این دو فیلسوف بر اساس مبانی مختلف آنها فاحش است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 83 تا 102

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

صراط المستقیم (فی ربط الحادث بالقدیم)

نویسنده:

محمدباقر بن محمد ميرداماد؛ محقق: علی اوجبی

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: میراث مکتوب,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقاید شیعه امامیه , علوم عقلی , فلسفه الهی , فلسفه اسلامی , کتب فلسفه اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

حدوث و قدم , حادث و قدیم , علم ازلی الهی , انوع حرکت , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه مشاء , ماهیت حرکت , زمان ( ماهیت ) , حکمت یمانی میرداماد , مباحث فلسفی ,

کد کنگره:

1381 1156/BBR

چکیده :

کتاب «الصراط المستقیم ، فی ربط الحادث بالقدیم» تالیف میر محمدباقر داماد مي باشد. میرداماد سعی داشت تا مبانی حکمت مشاء را با جلوه های اشراقی در هم آمیزد و با استفاده از تعالیم اعتقادی شیعی نظام فلسفی اسلامی نوینی را ارائه دهد که خود آن را حکمت یمانی نامید. این کتاب پیچیده ترین اثر مصنّف به زبان عربی است که درباره یکی از بغرنج ترین مسائل فلسفی یعنی مسئله حدوث و قدم و مباحثی چون، ربط حادث و قدیم، ماهیت و اقسام حرکت، چیستی زمان و علم پیشین الهی به رشته تحریر درآمده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی چگونگی رشد عقلانیت در فلسفه اسلامی بر پایه مبانی حکمت اشراقی سهروردی

نویسنده:

فاطمه ضرابی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه اسلامی

چکیده :

شیخ اشراق، که پس از فارابی، مؤسس دومین مکتب فلسفی اسلامی شناخته می‌شود، حکیم بزرگی است که توانست با نوآوری‌های خویش در زمینه توسعه عقلانیت اسلامی، راه تعالی فلسفه اسلامی را هموارتر سازد. سهروردی که به خوبی با آراء مشائین به ویژه ابن‌سینا آشنا بوده و از مشکلات فلسفی و شبهات وارد بر فلسفه اسلامی در عصر خویش آگاه بوده است، کوشید تا اشکالات وارد بر عقلانیت فلسفی را با ارائه راه کارهای جدید، برطرف نماید. وی با طرح مفهوم «اشراق» و تأکید بر ضرورت همراهی شهود و عرفان با عقل و یافته‌های آن، به حل بسیاری از مشکلات فلسفی کمک نمود. تأکید بر جایگاه و اهمیت علم حضوری در نظام معرفتی انسان و نیز طرح و تبیین عالم مثال به عنوان جهانی واسطه میان عالم جسمانی و عقلانی نیز، توانست بسیاری از ایرادات وارده به فلسفه را برطرف نماید و زمینه را برای شکل‌گیری نظام جامع حکمت متعالیه فراهم کند. این تلاش‌ها سبب شد تا اختصاص عقل ورزی به فیلسوفان و اختصاص شهود‌گرایی به عارفان، از میان رفته و حکمتی جدید که مبانی آن در اندیشه‌های فیلسوفان گذشته مانند ابن‌سینا، موجود بوده است، به‌صورت رسمی و به عنوان حکمت اسلامی معرفی شده و ارتباط مبنایی عقل و شهود، تبیین گردد. مقاله حاضر، در صدد است تا علاوه بر نگرش سهروردی به مسأله عقل و کارکردهای آن در مسیر شناخت حقیقت، چیستی عقلانیت موجود در مکتب اشراق و ویژگی‎های آن را بررسی نموده و نقش این جریان را در رشد فلسفه اسلامی بیان نماید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 113 تا 130

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معناشناسی «وجود» در فلسفۀ سهروردی (تأملی در نظریۀ اصالت ماهیت سهروردی از منظری سمانتیکی)

نویسنده:

مهدی عظیمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکمت اشراق the School of Illumination , اصالت وجود , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص)

چکیده :

مقالۀ پیش رو تلاشی معناشناسانه برای کشف معنایی است که سهروردی از لفظ «وجود» درمی‌یافته است، تا از این رهگذر بخشی از ریشه‌های باور به «اعتباریّت وجود» شناخته شود و با روشن شدن ماهیت اعتقاد به «اصالت ماهیت» مرزهای افتراق آن با «اصالت وجود» نمایان گردد. در این مقاله پس ‌از تحریر دلایل شش‌گانۀ سهروردی بر اعتباریت وجود، به تحلیل آن دلایل پرداخته و نشان ‌داده‌ایم سهروردی وجود را «مفهومی ذهنی» و «وصفی عرضی» می‌فهمیده و لازمۀ منطقی چنین فهمی، حکم به اعتباریت وجود است. سپس آشکار ساخته‌ایم که امر اصیل در فلسفۀ سهروردی «ماهیت محقق خارجی» است. اما ابن‌سینا و ملاصدرا نیز با اعتباریت چنان وجودی و عینیت چنین ماهیتی مخالف نیستند. پس نزاع اصالت وجود یا ماهیت بر سر چیست؟ پاسخ این است که ما در ذهن دو مفهوم داریم: ماهیت، که موضوع هلیات بسیط است؛ و وجود، که محمول آن‌ها می‌باشد. مسئلۀ اصالت این است که آن‌چه در متن واقع است فرد بالذات کدام یک از این دو است؟ سهروردی می‌گوید: ماهیت، اصالت‌وجودی‌ها می‌گویند: وجود. هم‌چنین به روش معناشناسانه نشان داده‌ایم که منظور سهروردی از «وجود صرف»، واقعیت تجردی است که با اصالت ماهیت سازگار است. به این ترتیب، اتهام تناقض‌گویی که ملاصدرا بر او وارد می‌سازد، رفع خواهد شد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 107

مشخصات اثر

ثبت نظر