جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

اسماء الهی را ‌می‌توان به عنوان یکی از وجوهی که عرفان اسلا‌می‌را از سایر عرفان های شرق و غرب جدا ‌می‌سازد، مطرح کرد. اسماء الحسنی در عرفان اسلامی، نمایانگر ارتباط ذات مقدس حق با عالم و انسان از طرفی و واسطه معرفت انسان نسبت به خداوند از طرف دیگر است. امام خمینی (ره) اسماء و صفات الهی را از سه منظر مورد بررسی قرار داده است: 1- رابطه اسماء و صفات الهی با ذات مقدس حق 2- رابطه اسماء وصفات الهی با موجودات3- رابطه اسماء و صفات الهی با یکدیگر. طبق نظر ایشان ذات مقدس حق، از لحاظ ذات بودن بر هیچ آینه ای تجلی و ظهور نمی‌‌کند و همیشه در پرده اسماء و صفات محبوب و پوشیده است. اگر سالکی ادعا کند که مرتبه ذات را تعقل نموده است، این تعقل یا تعینی از تعینات ذات بوده و او، اسمی ‌از اسماء حق تعالی را تعقل کرده است.اسماء و صفات الهی، علایم و نشانه های ذات مقدس حق هستند و بی شک شناخت اسماء الهی، سالک را به شناخت خدای عزوجل به مقداری که اسماء، قابلیت نشان دادن ذات حق را دارند، رهنمون ‌می‌کند و شهود ذات حق به واسطه شهود اسماء و صفات ممکن است. بنابر عقیده امام خمینی (ره)مجموعه عالم هستی و سلسله وجود، جملگی اسماء الله هستند وعالم هستی و موجودات نتیجه و مظهر حق هستند. و موجودات، قابلیت و ظرفیت‌هایی هستند که اسماء و صفات الهی را در خود بروز و ظهور ‌می‌دهند.از نظر امام (ره) اگر اسماء الهی را از جهت ارتباطشان با وجود ذات الهی و استهلاک و فنایشان در ذات احدیت در نظر بگیریم، هر اسم ‌از اسماء الهی، جمیع حقایق و کمالات تما‌می‌اسماءرا دارد. پس از این زاویه، هیچ تمایز و تفاوتی میان اسماءوجود ندارد. ضمنا هر اسمی‌‌برای خود، تجلی و ظهوری دارد که با سایر اسماء متفاوت است.پس همه اسماء الهی از یک حقیقت، منشعب ‌می‌شوند ولی کار کرد اسماء متفاوت ‌می‌باشد.اسماء الهی دارای مراتب گوناگونند و هر کدام سعه و گستردگی متفاوتی دارند . در میان اسماء الهی،اسم اعظم گسترده ترین اسماء استوسالک با فنا شدن در این اسم،به عالی ترین درجه معرفت ‌می‌رسد. اسم اعظم،نه فقط یک لفظ، بلکه حقیقتی است ذو مراتب. اولین و بالاترین مرتبه اسم اعظم،مرتبه حقیقت غیبی احدی است که امام(ره) از آن به اسم مستأثر تعبیر ‌می‌کند. دومین مرتبه اسم اعظم، مرتبه الوهیت است که ، مقام ظهور فیض اقدس و تجلی خلیفه کبری در مرتبه و احدیت است. سومین مرتبه، مرتبه مألوهیت و عینیت است، و اسم اعظم در این مرتبه همان انسان کامل است. امام(ره) از انسان کامل به خلیفه الله ویا حقیقت محمدیه(ص) تعبیر ‌می‌کند و معتقد است تحقق خارجی اسم اعظم، در کالبد پیامبر اکرم محمد مصطفی (ص) تجسم پیدا کرده است. آخرین و نازلترین مرتبه اسم اعظم، مرتبه لفظ و عبارت است که مطابق نظر امام (ره)،اطلاع بر حقیقت این مرتبه، مخصوص اولیاء و راسخین است که در اثر ریاضت و فراغت از دنیا، برای آنها حاصل ‌می‌شود. به نظر امام خمینی (ره)، حقیقت عماء، همان مقام فیض اقدس و خلیفه کبری است و این همان حقیقتی است که هیچ کس آن را، به مقام غیبی اش نمی‌‌شناسد. از این رو، حقیقت اسماء، واسطه میان حضرت احدیت غیبی و هویت غیر ظاهر با حضرت واحدیت است.

این رساله پژوهشی درباره‌ی تعریف سعادت انسان در آثار عرفانی و فلسفی امام خمینی و توصیف ایشان از حقیقت انسان و نحوه‌ی رسیدن به سعادت می‌باشد.انسان فطرتاً طالب سعادت و خیر مطلق است و در طول زندگی خود در جستجوی آن می‌باشد. انسانی را که امام سیمای آن را ترسیم می‌کند موجودی محکوم به جبر سرنوشت نیست و باگوهری به نام اختیار می‌تواند بر همه موانع کمال و سعادت خویش فائق آید. سعادت ذاتی انسان نیست و باید با سعی و تلاش خود آن را کسب کند. انسان تا در دار دنیا واقع است می‌تواند خود را از هر مرتبه نقص و شقاوت و شرک و نفاق، نجات دهد و به مراتب کمال و سعادت برساند. معرفت و شناخت انسان نسبت به جهان هستی و خالق، راه را برای پیمودن راه سعادت هموار می‌سازد.

رویکردهای اخلاقی مختلفی درجهان اسلام مطرح شده استکه اخلاق عرفانیاز مهمترین آنهاست. این رویکرد اخلاقی منبعث از اخلاق دینی به ویژه قرآن است . در حوزه اخلاق سه نوع رابطهبرای انسان تعریف شده است، رابطه انسان با خودش، رابطه انسان با خدا و رابطه انسان با جهان که اخلاق عرفانی به طور خاص به رابطه ی انسان با خدا تکیه دارد. عرفا با درنظرگرفتن رابطه انسان با خدا براین باورند که نفس دارای ساحت های متعدد طولی است وهدف اخلاق عرفانی شکوفایی و فعلیت بخشی به تمام این ساحت های نفسانی است ، زیرا انسان تنها با گذر از این عوالم نفسانی است که به کمال حقیقی نایل می گردد.این نوشتار درصدد آن است که اخلاق عرفانی را در نظام فکری غزالی و امام خمینی (ره) بررسی کند. روش این پژوهشانتخاب محورهایی است که بتوان براساس آن ها اولا تصویری روشن از اخلاق عرفانی در غزالی و امام خمینی ترسیم کرد ، ثانیا به کمکاین محورهابه مقایسه این دو نظام فکری– که هدف اصلی این رساله است – پرداخت. برای تحقق این امر شش محور انتخاب شده که عبارتند از: جایگاه نفس در عرفان ، تاثیرپذیری از شریعت ، تاکید بر روش شهودی در کسبمعرفت عرفانی، جایگاه تهذیب نفس در عرفان ، تبیین فضایل و رذایل و اقسام آنها، بررسی عرفان فردی و اجتماعی و رابطه متقابل آنها با هم . نتایج این پژوهش بیانگرآن است که وجوه اشتراک واختلاف بسیاری میان این دو دیدگاه وجود دارد . اخلاق عرفانی درهر دو بر پایه منابع دینی پی ریزی شده است .غزالی در آثارشتوجه ویژه ای به اخلاق فلسفی داشتهاما ار آنجا که در اواخر عمرش درمی یابد که تنها راه سعاد تمندیبشر عرفان است ، در مهمترین اثر خود کتاب احیاء العلومبه تفصیلبه اخلاق عرفانی پرداخته است. امام (ره)نیز در آثارش گذری بر اخلاق فلسفی داشته استاما رویکرد اخلاقی امام به طورخاص ناظر به اخلاقی دینی است . همچنین به نظر می آید غزالی در اخلاق عرفانی تا حد زیادی به جنبه های نظری اخلاق توجه داشته است در حالی که امام (ره) تاکید ویژه ای بر جنبه های عملی اخلاق دارد .

طبق فرهنگ و مفاهیم قرآن کریم و معارف والای اسلام، حضور و بسیج مردم در همه‌ی مراحلِ ایجاد، برپایی و استقرار حکومت دینی نقشی بی‌بدیل و بسیار مهم ایفا می‌نماید. هنگامی که در آیات الهی و معارف دینی، زندگی انبیاء عظام و پیامبر گرامی اسلام(ص) را مورد بررسی و کنکاش قرار می‌دهیم، نقش مشارکت عمومی و بسیج مردم در تمام ارکان و سیستم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی، اقتصادی و امورات دیگر نظام دینی، مشاهده و پی به ارزش و اهمیّت آن می‌بریم. به طوری که بدون حضور بسیج مردمی، هیچ‌گونه نظام دینی نه تشکیل، نه استقرار و نه استحکام خواهد یافت. این پژوهش تلاش دارد تا با معرفی ابعاد مختلف فرهنگ و تفکّر بسیج و بسیجی براساس آموزه‌های قرآن کریم و تطبیق آنها با رهنمودها و سخنان حضرت امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) ـ که تمام سخنانشان ترجمان و تفسیری از آیات الهی است ـ به شناخت و افزایش معرفت همه مشتاقان و علاقمندان به نیروی عظیم الهی بسیج و گسترش و توسعه فرهنگ و تفکّر بسیجی در همه‌ی آحاد و ارکان جامعه اسلامی و برپایی یک جامعه دینی نمونه که الگویی برای همه بشریّت و مستضعفین و زمینه‌ساز ظهور یگانه منجی عالم، حضرت مهدی(عج) باشد، کمک و یاری برساند.در تحقیق حاضر، "بسیج مهم‌ترین قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران"، "ابعاد قرآنی بسیج"، "ویژگی‌های قرآنی بسیج از دیدگاه امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) و تطبیق آنها با آموزه‌های قرآنی" مورد بررسی قرار گرفته است.در این تحقیق سعی شده با استفاده از قرآن کریم و سخنان امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، ابعاد مختلف بسیج بررسی گردد و در این مسیر از کتاب‌های تفسیری و آثار صاحب‌نظران فاخر، نشریات تخصصی سپاه و بسیج و تجربیات گران‌بهای سی و شش ساله نگارنده (حضور دائمی و مستمر در امورات بسیج و متن رده‌های مقاومت بسیج)، استفاده شده و مورد بهره‌برداری گسترده قرار گرفته است.کلیدواژه‌ها: قرآن، بسیج، امام خمینی(ره)، امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)

تحقیق و پژوهش پیرامون قرآن کریم، سنت دیرینه همه محققان مسلمان است که در پی کشف و فهم آیات الهی بوده و طالب درک عمیق‌تر از این صحیفه ربوبی‌اند. از طرف دیگر سیره‌شناسی مفسران و پی‌جوئی روش ایشان نیز از جمله تحقیقات علمی روز می‌باشد که محققان دیگری را براین امر واداشته است . تحقیق حاضر، پیوندی از دو سنت دیرینه و جدید است که کشف سیمای قرآن را در اندیشه‌ای بررسی می‌نماید که خود مظهر عالیترین درک و فهم این ودیعه‌الهی بوده ولذا دو بعد قرآن‌شناسی و سیره‌شناسی را توامان در حد بضاعتی اندک و توانی ناچیز به عهده گرفته‌است . اکنون آنچه پی‌آمد این پژوهش می‌باشد آن است که : در تمامی جنبه‌های زندگی پربرکت حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) صاحب آثار تفسیری مدون و منضبط نمی‌باشد لیکن در بررسی قرآن، عمیق‌تر از مفسران بدین میدان گام نهاده و در طرح مباحث تفسیری خویش ، با اطلاعاتی وسیع و فراگیر و با نگرشی همه‌جانبه وارد شده است . حضرت امام در طرح مباحث تفسیری، بیش از هر چیزبه مقاصد قرآن کریم و مجرای عملی آیات نگریسته است و آن را در حیطه کلی به عنوان سنت قابل اجرای الهی مطرح نموده‌است . دراین اندیشه، اتکاء بر سنت معصومین و نگرش محققانه به ادعیه‌ایشان، در کنار تعقل و اجتهاد ترکیب موزونی است که با عشق و عرفان درهم‌آمیخته است و اسلام ناب محمدی را بعداز چهارده‌قرن با طراواتی نو، به‌صحنه اجتماعی کشانیده‌است . ولذا طرح بازگشت به قرآن و درک عمیق آیات الهی و ظهور و بروز آن در صحنه ذهن و عمل که‌از جمله تئوری‌های نهضت‌های معاصر می‌باشد توسط حضرت امام (رض) در جریان مبارزات ایشان به‌اثبات رسیده‌است .

تحقیق و پژوهش پیرامون قرآن کریم، سنت دیرینه همه محققان مسلمان است که در پی کشف و فهم آیات اللهی بوده و طالب درک عمیق تر از این صحیفه ربوبی اند. از طرف دیگر سیره شناسی مفسران و پی جوئی روش ایشان نیز از جمله تحقیقات علمی روز می باشد که محققان دیگری را بر این امر واداشته است. تحقیق حاضر، پیوندی از دو سنت دیرینه و جدید است که کشف سیمای قرآن را در اندیشه ای بررسی مینماید که خود مظهر عالیترین درک و فهم این ودیعه الهی بوده و لذا دو بعد قرآن شناسی و سیره شناسی را توامان در حد بضاعتی اندک و توانی ناچیز به عهده گرفته است. اکنون آنچه پی آمد این پژوهش می باشد آن است که : در تمامی جنبه های زندگی پر برکت حضرت امام (ره) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است. گرچه حضرت امام (رض) صاحب آثار تفسیری مدون و منظبط نمی باشد لیکن در بررسی قرآن، عمیق تر از مفسران بدین میدان گام نهاده و در طرح مباحث تفسیری خویش، با اطلاعاتی وسیع و فراگیر و با نگرشی همه جانبه وارد شده است. حضرت امام در طرح مباحث تفسیری، بیش از هر چیز به مقاصد قرآن کریم و مجرای عملی آیات نگریسته است و آن را در حیطه کلی به عنوان سنت قابل اجرای الهی مطرح نموده است. در این اندیشه، اتکاء بر سنت معصومین و نگرش محققانه به ادعیه ایشان، در کنار تعقل و اجتهاد ترکیب موزونی است که با عشق و عرفان در هم آمیخته است و اسلام ناب محمدی را بعد از چهارده قرن با طراوتی نو، به صحنه اجتماع کشانیده است. و لذا طرح بازگشت به قرآن و درک عمیق آیات الهی و ظهور و بروز آن در صحنه ذهن و عمل که از جمله تئوری های نهضت های معاصر می باشد توسط حضرت امام (رض) در جریان مبارزات ایشان به اثبات رسیده است.

آنچه نگارنده در پی تحقیقات خود به آن دست یافته، این است که به طور کلی می‌توان به سه گرایش متفاوت در ارتباط با موضوع جامعیت قرآن در بستر زمان اشاره کرد: 1ـ جریان تصوف‌گرایی با محوریت اندیشه‌ی غزالی. 2ـ جریان غرب‌گرایی با محوریت فکری جدایی دین از سیاست. 3ـ جریان اصالت‌گرایی با محوریت وفاداری به متن. جریان تصوف‌گرایی با مبنا قرار دادنِ اصل باطن قرآن و زبان قرآن به معناشناسی جامعیت قرآن روی آورده است. اندیشه‌ی غرب‌گرایانه بنای فکری خویش را در حوزه‌ی جامعیت قرآن بر اساس مبانی فکری جدایی دین از سیاست و اثرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه، طراحی نموده است. و جریان اصالت‌گرایانه، حرکت فکری خویش را در محیط جامعیت قرآن، با نقد مبانی اندیشه‌ی تصوف‌گرایی و نفی مبانی غرب‌گرایی، در مسیر غایت قرآنی قرار داده است. اصولی که اندیشه‌ی اصالت‌گرایانه براساس آن چهارچوب منطق فکری خود را تدوین نموده است عبارتند از: انسان‌شناسی، فطرت، عقل، خاتمیت، عترت. نگارنده، علاوه بر بررسی مبادی فکری جریان‌های یاد شده، در فصول مختلف پایان‌نامه، به تحلیل اندیشه‌ی امام خمینی در قالب ارائه شده پرداخته، و میزان قرابت و همگرایی اندیشه‌ی امام خمینی را با مبانی فکری یاد شده، تحلیل می‌نماید تا از این منظر بن مایه فکری امام خمینی که در کانون اندیشه‌ی ایشان، نقشی اساسی ایفا می‌نماید؛ شناخته گردد. نتایجی که از نوشتار حاضر به دست خواهد آمد در چند محور می‌توان خلاصه کرد: 1ـ شناخت چگونگی قبض و بسط اندیشه‌ی جامعیت قرآن با بررسی مبادی تصوری دخیل در قلمرو آن. 2ـ شناخت میزان همگرایی و واگرایی مبانی تشکیل دهنده‌ی اندیشه‌های یاد شده با اصول و ارکان بینش اسلامی. 3ـ شناخت اندیشه‌ی بلند امام خمینی(ره) و معرفی ایشان به عنوان یک شخصیت صاحب‌نظر در زمینه‌ی موضوع جامعیت قرآن.

خلوت و عزلت از دیرباز تا کنون جزو سنت‌ها و رسوم رایج در عرفان ادیان و مکتب‌های مختلف جهان بوده است و سالکان بسیاری در طول تاریخ آن را همچو شیوه سلوکی خود برگزیده‌اند. در تصوف و عرفان اسلامی نیز سالکان و عارفان بسیاری با استفاده از این شیوه به سیر وسلوک پرداخته و علی الادعا به نتایج شهودی و معرفتی مطلوبی دست یافته‌اند. با وجود این، عزلت در عرفان اسلامی دارای مخالفانی –هم از سوی عارفان و هم غیر عارفان- است که آن و یا دست‌کم برخی از انواع آن را –همچون چله- بر خلاف دین اسلام پنداشته و سنتی برآمده از سایر ادیان و مکتب‌ها دانسته‌اند. از سوی دیگر، عزلت سنتی است که با وجود دارا بودن فوائد و ثمرات سلوکی بسیار، آفاتی نیز دارد که برخی از آن‌ها فردی و برخی دیگر اجتماعی‌اند. در این میان برخی از موافقان عزلت کوشیدند با ارائه راه‌حل‌هایی این معضل را حل کنند تا سالک ضمن بهره‌مندی از ثمرات و فواید عزلت از آفات آن در امان بماند.از میان سه عارفی که آثارشان مورد بررسی قرار گرفت، غزالی به مثابه یک متکلم و عارف خوفی جزو موافقان عزلت است. او در عین التفات به ثمرات عزلت در حیات معنوی آفات آن را هم مد نظر داشته است. وی راه رهایی از آفات عزلت را هم‌جواری با یک دوستِ همراه می‌داند که تضمین‌کننده سلامت روان سالک در عزلت بوده و او را در برابر خطرات غلبه تنهایی در امان می‌دارد. باوجود این، در برابر آفات اجتماعی عزلت، راه حلی ارائه نمی‌دهد. مولوی عارف دوم مورد بررسی پایان‌نامه حاضر، عارفی است که برخلاف غزالی جزو مخالفان عزلت و قائلین به صحبت است. راه حل او برای رفع این مشکل، نیل سالک به خلوت در انجمن است. در واقع، او بر آن است که اگر سالک بتواند خود را به مرتبه‌ای برساند که حضور در اجتماع مانع از تمرکز فکر و حضور قلب او از یاد خدا نشود، می‌تواند علاوه بر استفاده از فواید عزلت از آفات آن برکنار بماند. راه‌حل وی برای حصول به این نتیجه صحبت با پیر است.امام خمینی نیز همچون مولوی جزو مخالفان عزلت و موافقان صحبت است. او نیز چون مولوی راه حل این معضل را حصول به مرتبه خلوت در انجمن می‌داند که در آن عارف علاوه بر حضور در جامعه و انجام وظایف اجتماعی خود از یاد خدا نیز غافل نمی‌شود.

بیان موضوع: انسان دنیای امروز به لحاظ پیچیدگی های زندگی ، با چالش های فراوانی روبه روست که با گذشت زمان این چالش ها رو به فزونی است . هر یک از این بحران ها مشکلاتی را بر چگونگی زندگی افراد تحمیل می کند. در حال حاضر برای رویارویی با این مشکلات ، نیاز به تربیت انسان های متعهد به اصول و ارزش های دینی و آرمان های جامعه ، بیش از پیش ضرورت یافته ، و برنامه ریزی های خاص را می طلبد. هدف کلی : تبیینتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (ره) روش تحقیق : روش اجرای تحقیق تجزیه و تحلیل اسناد و مدارک بوده است . براساس داده های حاصل از منابع ، مستندات ، مدارک ، کتب و زندگینامه حضرت امام خمینی (ره) پاسخ سوالات تحقیق استخراج گردیده است. یافته ها : یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهند که : 1- مقوله تعلیم و تربیت و تز کیه نفس یکی از بنیادی ترین رویکرد های حضرت امام خمینی (ره) می باشد .2- عواملی همچون قرآن ،محیط تکوینی ، محیط خانوادگی،محیط آموزشی و محیط اجتماعی و اراده از عوامل موثر بر تعلیم و تربیت از دید گاه امام خمینی ( ره) هستند. 3- هدف آرمانی و نهایی تربیت از دید گاه امام (ره) این است که آدمی معتقد به مبداء و ساخته شود .4- روش های تربیتی از دیدگاه امام (ره) امروزه از بهترین روش ها برای تربیت در راستای پاکی و صداقت و حرکت در مسیر خدا و نیل به قله انسانیت است.5- از نظر امام (ره) معلمی شغل انبیاء است و مهم ترین وظیفه مربیان انسان سازی است.