جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تأکید ویژۀ تشیع بر امامت در کنار منزلت والایی که عقل در منابع اجتهادی شیعه و کسب معرفت دینی تشیع داراست، ذهن هر پژوهشگر شیعه‌شناسی را به سمت این پرسش سوق می‌دهد که امام‌محوری با عقل‌محوری چه نسبتی دارد؟ و چه نسبتی میان این دو منبع و مرجع معرفتی وجود دارد؟ در پاسخ به این پرسش و مناسبات میان امام و عقل، دست‌کم سه دیدگاه کلّی طرح‌شدنی است: تعطیلی و تسلیم عقل در برابر امام، نقش حداقلی برای امام یا عقل‌گرایی حداکثری و مرجعیت عقل و نیازمندی‌اش به امام. روش پژوهشی این تحقیق توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری داده‌های تحقیق و ابزار گردآوری آن کتابخانه‌ای است. تعطیلی عقل و تسلیم در برابر امام دیدگاه محدثانی مانند علامه مجلسی است که محور اساسی این پژوهش قرار گرفته است. علامه مجلسی اگرچه از استدلال و عقل در فهم روایات استفاده کرده است و عقل را ابزاری برای فهم و استنباط و ... می‌پذیرد و از آن به «تعقّل الامور الدینیه» تعبیر می‌کند، در اصول دین عقل را بر‌نمی‌تابد و آن را منبع معرفتی دین نمی‌داند. ایشان با استناد و بررسی برخی روایات ثابت می‌کند نمی‌توان در اصول دین بر دلایل عقلی تکیه کرد

معرفت به پدیده‌ها و شناخت آن‌ها بر اصول و مبنایی استوار است ‌که از نوع نگرش انسان به جهان هستی و انسان نشأت می‌گیرد. آموزه مهدویت به عنوان مسئله و موضوعی که لازم است مورد شناخت قرار ‌گیرد؛ از روش‌های مختلف قابل شناخت است. فرضیه این پژوهش آن است‌که در اندیشه آیت الله صافی گلپایگانی، مهدویت و انتظار از روش‌ها و فنون مختلف فطری، عقلی و نقلی قابل شناخت است. این پژوهش، با رویکرد کیفی و روش توصیفی _ تحلیلی، روش‌ عقلی و نقلی مهدویت را با تأکید بر اندیشه آیت‌الله صافی گلپایگانی مورد بررسی قرار داده؛ و به این سوال اصلی که مهم‌ترین روش‌های عقلی و نقلی اثبات آموزه مهدویت از دیدگاه آیت‌الله صافی گلپایگانی کدام است؛ پاسخ داده است. تبیین چگونگی شناخت مهدویت به روش عقل و نقل از منظر آیت‌الله صافی گلپایگانی، مانند ظهور منجی موعود و هدف‌مندی تاریخ، محال بودن غلبه همیشگی یا اکثری ظلم و ستم و باور به مهدویت مصداقی از مصادیق ایمان به غیب؛ از مهم‌ترین دستاوردها و یافته‌های این مقاله است.