جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجموعه ای که پیش روی شماست در مورد « شب در قرآن» است. شب فاصله ی زمانی از غروب آفتاب تا طلوع صبح صادق است و یکی از آیات الهی به شمار می آید که بیش از 70 بار در قرآن تکرار شده و خداوند بارها به آن قسم یاد کرده که خود بیانگر اهمیت و نقش مؤثر آن در زندگی بشر است و تدوین یک اثر جامع پیرامون شب از منظر قرآن را ضروری می سازد. ارتباط شب و روز با تعابیر مختلفی در قرآن به کار رفته از جمله اختلاف شب و روز، ایلاج و... در این کتاب الهی از شب بهشت، شبهای با فضیلتی نام برده شده است، مانند: شب قدر یا مبارک که نزول قرآن و امر بر صاحبان امر و تقدیر و سرنوشت یک ساله انسانها در آن مقدّر می شود؛ شب معراج که شریف ترین عروج در آن واقع شده، شبهای ده گانه ( دهه ذیحجه)که تتمه میقات موسی پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم) با خداوند بود و برخی شبها که در سبب نزول بعضی از آیات قرآن یاد شده اند مانند لیله المبیت. شب دارای فواید مادی از جمله: آرامش و سکون، خوابیدن، پوشانندگی و... و معنوی که شامل: راز و نیاز شبانه، نیل به مقام محمود،کسب آمادگی برای کارهای روزانه و فرصتی برای انجام کارهای خیر، می باشد. مطالب با استفاده از روش کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی فراهم شده و علاوه بر طرح تحقیق در چهار بخش شامل: 1- تعریف و توصیف شب در قرآن 2- شبهای با فضیلتی در قرآن،3- فواید مادی شب 4- فواید معنوی شب و در سیزده فصل تدوین شده است. منابع مورد استفاده با مرکزیت قرآن عبارتنداز: تفاسیری چون: تفسیر المیزان علامه طباطبایی، نمونه مکارم شیرازی و نورالثقلین عروسی حویزی و مجمع البیان طبرسی و کتب روایی چون اصول کافی کلینی، بحارالانوار مجلسی و... از مجموع مطالب این پژوهش در می یابیم: شب از نظر قرآن آفریده خداست و هر چیزی که آفریده ی الهی است در راستای اهداف کلان و اصلی خلقت و آفرینش در دنیاست؛ بهشت سراسر روشنایی است و شب ندارد. و شب از جایگاه خاصی برخوردار است و دارای فواید و آثار فراوان مادی و معنوی است. براین اساس به مسئولان فرهنگی توصیه می شوند که با ترویج آموزه های قرآنی در این خصوص بتواند توجه مردم را به این فواید بویژه معنوی، جلب کند تا از آن برای تعالی و تکامل و تقرب بهره گیرد.

همواره دربارۀ بسیاری از حقایق ازلی که در جهان محسوس نمود می یابند، تردیدهایی وجود داشته که در درجۀ نخست متاثر از دریافت ما از مفاهیم مکان و زمان است. یکی از این حقایق، شب قدر است که مطابق با آیات، احادیث و روایات اسلامی، شبی عظیم و دارای تاثیرات وضعی بسیاری است. در مرتبۀ نخست، زمان عالم محسوس از عوارض ماده و حرکت است؛ بنابراین به نظر می رسد شب قدر با توجه به ورود هریک از افق های کرۀ زمین به ابتدای ماه مبارک رمضان، متفاوت خواهد بود و این نافی آیات قرآن و روایات است. تفسیر حقیقت شب قدر بر مبنای جهان شناسی و زمان شناسی حکمای الهی شیعه توضیحی دقیق برای گذر از این پارادوکس است که ما در این مقاله به بررسی آن پرداخته ایم.

روزها و شب ها، بستر رخدادها هستند. طلوع و غروب وقایع، در بخشی از زمان صورت می بندد و زمان و لحظه ها، هفته ها و ماه ها، و سال ها و قرن ها، مخلوق خدا، مولود طبیعت، مرهون نظام جاری و حرکات موزون عالم است و به ظاهر هیچ فرقی میان آن ها نیست. ولی قرآن کریم همه ایام را یکسان نمی بیند.برخی از آن ها را ایام مبارک و مقدس می داند که ماه رمضان و شب های قدر از آن جمله است.

موضوع «بداء» از جمله مباحثی است که در سه علم فلسفه، کلام و اصول فقه کاربرد دارد. در حوزه کلام، به دنبال طرح مباحث مربوط به علم و اراده الهی، این موضوع مطرح می‌گردد. بداء از معتقدات‌ امامیه‌ است‌ و سایر فرق به آن تصریح نداشته و گاهی اعلام مخالفت نیز نموده‌اند اما ناخواسته به محتوای آن اعتراف داشته‌اند. از این رو پیوند بداء با اراده الهی از لحاظ معناشناختی نزد تشیّع، مورد بررسی قرار گرفت و معلوم گردید که با در نظر گرفتن اراده خداوند به عنوان صفت فعل، صرف نظر از این که به معنای داعی، حُب و رضا، نفس فعل (تکوین) یا عین علم الهی باشد، کاملاً با مفهوم بداء همخوانی داشته و قابل توجیه و تفسیر صحیح است. ضمن آن‌ که قبول بداء، به معنای پذیرفتن هیچ گونه تغیر و تبدّل در ذات خداوند نبوده و جهل یا عدم قدرت را نیز برای ذات احدیت به دنبال ندارد.

انسان مؤمن باید پیش از فرارسیدن ماه مبارک رمضان، خود را برای ضیافتی که از سوی رب العالمین ترتیب داده شده است، آماده و مهیا کند. تا به اصلی ترین مأموریت خود که اصلاح نفس است، عمل نماید. امام خمینی(ره) آن عارف واصل دائماً به همه ما توصیه می فرمود: شما در این چند روزی که به ماه مبارک رمضان مانده به فکر باشید، خود را اصلاح کرده، توجه به حق تعالی پیدا کنید. اگر خدای نخواسته گناهی مرتکب شده اید، قبل از ورود به ماه مبارک رمضان توبه نمایید. زبان را به مناجات حق تعالی عادت دهید، مبادا در ماه مبارک رمضان از شما غیبتی، تهمتی و خلاصه گناهی سر بزند که در محضر ربوبی با نعم الهی و در مهمان سرای باری تعالی آلوده به معاصی باشید. شما در این ماه شریف به ضیافت حق تعالی دعوت شده اید: «دعیتم فیه الی ضیافة الله»، خود را برای مهمانی باشکوه حضرت حق آماده سازید. لااقل به آداب صوری و ظاهری روزه پایبند باشید، معنای روزه فقط خودداری و امساک از خوردن و آشامیدن نمی باشد. از معاصی هم باید خودداری کرد. همان طور که شکم را از خوردن و آشامیدن نگه می دارید، چشم و گوش و زبان را هم از معاصی باز دارید. اگر با پایان یافتن ماه مبارک رمضان در اعمال و کردار شما هیچ گونه تغییری پدید نیامد و راه و روش شما با قبل از ماه صیام فرقی نکرد، معلوم می شود روزه ای که از شما خواسته اند، محقق نشده است