جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 537
مباحث معاد در انديشه كلامي شيخ مفيد و علامه حلي
نویسنده:
محمد عظيمي، رقيه حاج‌احمدي
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
شيخ مفيد (م 413ق) از مکتب کلامي بغداد و علامه حلي (م 726ق) از مکتب کلامي حلّه، از متکلمان برجسته شيعه هستند. هرچند هر دو، در ميان متکلمان عقل گرا قرار دارند، از دو رويکرد مختلف در مسائل کلامي برخوردارند. در نوشتار پيش‌ِرو، کوشيده ايم تا تطوّر جايگاه و ساختار بحث معاد را که يکي از مسائل مهم کلامي در نزد اين دو متکلم بزرگ شيعه است، تحليل و بررسي کنيم. به‌لحاظ روش، هر دو متکلم از منبع عقل و نقل براي شناخت معاد بهره جسته اند. بااين‌حال، حجم مباحث کلي و عقلي در آثار علامه بيش از شيخ مفيد است؛ براي نمونه، با اينکه هر دو به تجرّد روح انسان باور دارند، شيخ مفيد براي اثبات اين نظريه به دلايل نقلي استناد مي‌کند؛ درحالي‌که علامه حلي به دلايل عقلي و فلسفي تمسک مي جويد. به‌لحاظ موضوعات بحث معاد، شيخ مفيد برخلاف علامه، جزئيات معاد را بيشتر با دلايل نقلي واکاوي کرده است. يکي از علل اساسي اين تغيير و اختلاف را بايد در ورود فلسفه به کلام دانست.
صفحات :
از صفحه 111 تا 124
تبیین حدوث و قدم عالم از دیدگاه متون دینی و مقایسه آن با دیدگاه علامه حلی، میرداماد و ملاصدرا
نویسنده:
پدیدآور: سیدجواد احمدی ؛ استاد راهنما: ابوالفضل کیاشمشکی ؛ استاد مشاور: حمیدرضا رضانیا ؛ استاد مشاور: محمدحسن قدردان قراملکی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مسأله حدوث و قدم عالم از زمان‌های دیرین افکار اندیشمندان را به خود جلب کرده است. در متون دینی نیز، عالم (همه مخلوقات) به صفت «حدوث» معرفی گردیده و «قِدَم» منحصراً برای حق‌تعالی اثبات شده است. دانشمندان در تفسیر آیات و روایات دالّ بر حدوث عالم، نظرهای متفاوتی ارائه نموده و از هماهنگی دیدگاه خود با متن دینی دفاع کرده‌اند. از دیدگاه‌های مهم در این زمینه، نظریّه کلامی علامه حلّی، دیدگاه حدوث دهری میرداماد و حدوث زمانی مورد نظر صدرالمتألّهین است. بررسی میزان هماهنگی دیدگاه‌های سه گانه با مفاد متن دینی، مستلزم تبیین اجمالی سه نظریّه مذکور و مقایسه آن با معنی مستفاد از آیات و روایات است. از این رو، با تحلیل و پژوهش پیرامون آیات و روایات ناظر به حدوث عالم، چنین استنتاج شد که «زمان» از جمله مخلوقات و متصف به حدوث است؛ پس دیدگاه حدوث زمانی از منظر متن دینی قابل پذیرش نیست. از سویی دیگر، نظریه قدمت غیری و حدوث ذاتی عالم نیز خلاف ظاهر متن دینی است؛ چه این که ظهور آیات و روایات بر تأخّر انفکاکی وجود عالم از وجود خالق است، به این معنی که هستی عالم مسبوق است به عدم مقابلی که بدون تقیّد به زمان با وجود عالم در تناقض می‌باشد و با آن قابل جمع نیست. به عبارت دیگر، وجود جمیع ماسوی‌الله دارای ابتداء و آغازی فرازمانی است و زمان (زمان حاصل از تغیر تدریجی وجود عالم طبیعت) توأم با آفرینش اولین موجود مادی از کتم عدم واقعی، آغاز گردید.با بررسی آثار و کتاب‌های علامه حلّی، میرداماد و صدرالمتألهین، معلوم شد که ایشان بر این نکته اتفاق نظر دارند که دیدگاه حدوث زمانی مبتلا به ضعف و اشکال است؛ چنان‌که دیدگاه حدوث ذاتی و مسبوقیت وجود ممکنات به عدم ذاتی را صرفاً یک تحلیل عقلی و مبیِّن اصل نیازمندی هر مخلوقی به خالق هستی‌بخش دانسته‌اند که حدوث مورد نظر متن دینی را تأمین نمی‌کند. بنابراین هر سه دانشمند مذکور، عقیده به قدمت غیری عالم را خلاف آموزه‌های دینی اعلام نموده‌اند. ایشان قائل به حدوث عالم به معنی مسبوقیت جمیع ماسوی‌الله به عدم مقابل می‌باشند. با این تفاوت که صدرالمتألهین، حدوث مستفاد از متن دینی را حدوث زمانی تشخیص داد و بر اساس نظریه حرکت جوهری و این‌که «زمان» بُعد و امتدادی از وجود تدریجی عالم طبیعت است، بیان نمود که آیات و روایات بر قدمت فیض الهی و حدوث زمانی مستفیض (آفرینش لحظه به لحظه و حدوث تدریجی عالم اجسام) دلالت دارد. اما علامه حلّی تأکید نمود آن سان‌ که تبیین قدمت خداوند نیازی به عنصر «زمان» ندارد، معنی و حقیقت حدوث عالم نیز بی‌نیاز از «زمان» می‌باشد و عالم به نحو ابداعی (بدون احتیاج به ماده پیشین و زمان سابق) با سابقه عدم محض غیرزمانی آفریده می‌شود و ازاین‌رو، هستی عالم ـ به لحاظ بدایت و آغاز ـ منتهی به عدم مقابل فرازمانی است.میرداماد نیز ضمن تأیید مسبوقیت وجود همه مخلوقات (مجرد و مادی) به عدم واقعی غیرمقید به زمان، آن عدم را عدم دهری (لاشییء مطلق) نام نهاد که با جعل وجود مخلوق توسط آفریدگار، به نحو کلی نقض و طرد می‌گردد. میرداماد معتقد است، عدم دهری با ویژگی صراحت و خلوص و پیراستگی از هرگونه امتداد حقیقی یا وهمی و متوهم، با هستی ممکنات در تقابل و تناقض است و موجب تأخر انفکاکی آنان از وجود خالق می‌باشد.به نظر می‌رسد سه دیدگاه مذکور (به‌طور کلی و با قطع نظر از میزان صحّت مبانی و ادله) در محور‌های ذیل با نتایج حاصل از بررسی آیات و روایات، هماهنگ‌اند: 1. نفی حدوث ذاتی؛ 2. نفی ازلیت غیری عالم؛ 3. مردود دانستن حدوث زمانی منسوب به متکلمان؛ 4. مسبوقیت وجود عالم به عدم مقابل؛ 5. تأخّر انفکاکی هستی مخلوقات از وجود خالق؛ 6. ابداعی بودن فاعلیت خداوند؛ 7. پیراستگی وجود پروردگار از زمان و یا هرگونه امتداد وهمی و متوهّم.
درسگفتار مسئله شر 1 (الف و ب)
مدرس:
مصطفی ملکیان
نوع منبع :
درس گفتار،جزوه وتقریرات
منابع دیجیتالی :
اندیشه های کلامی علامه حلی
نویسنده:
زابینه اشمیتکه؛ مترجم: احمد نمایی
نوع منبع :
کتابشناسی(نمایه کتاب) , ترجمه اثر
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ترجمه شرح باب حادی عشر علامه حلی و فاضل مقداد
نویسنده:
نویسنده: علامه حلی؛ شارح: مقداد بن عبدالله فاضل مقداد؛ مترجم: محسن صدر رضوانی
نوع منبع :
کتابشناسی(نمایه کتاب) , شرح اثر , ترجمه اثر
وضعیت نشر :
دارالفکر,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
توضیح المراد: تعلیقه علی شرح تجرید الاعتقاد للعلم العلامة الحسن‌بن یوسف‌بن علی‌بن مطهر الحلی
نویسنده:
هاشم حسینی‌ طهرانی
نوع منبع :
کتابشناسی(نمایه کتاب)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: ماهر,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
شرح و بررسی مباحث کلامی کتاب تجرید الاعتقاد تألیف علامه حلی است. در این کتاب ابتدا کلیاتی از بحث وجود و مباحث فلسفی مربوط به آن ارایه شده و سپس به شرح مباحث مربوط به توحید، اثبات وجود صانع، صفات و آثار خداوند متعال و افعال او پرداخته شده است. نگارنده ابتدا دیدگاه‌های علامه حلی را در مورد نسبت بین وجود و ماهیت شرح داده و آنگاه احکام علت و معلول، عرض و ذات، احکام جواهر و انواع آن، احکام مجردات و اعراض که از مقدمات مباحث کلامی مربوط به توحید و اثبات وجود خداست را به صورت تفصیلی بیان کرده است. در ادامه وی به بحث در مورد صفات خداوند متعال مانند صفات قدرت، اختیار، علم، حیات، اراده، بقا، وحدانیت، غنا، بساطت و برخی از افعال الهی مانند، رازقیت، هدایت و ضلالت انسان‌ها، میراندن و حیات موجودات فاعلیت تام الهی پرداخته و مبانی کلامی آنها را بیان کرده است. در بخش دیگری از کتاب نویسنده به بیان ابعاد مختلف نبوت و بعثت انبیای الهی و اثبات امامت ائمه معصوم پرداخته و ادله امامت امام علی (ع) و فرزندان معصوم ایشان را بیان کرده است. در پایان کتاب نیز مباحث مربوط به معاد، وعده و وعید خداوند نسبت به بندگان و ثواب و عقاب خدا نسبت به انسان‌ها و ادله کلامی آنها بیان شده است.
ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین
نویسنده:
مقداد بن عبد الله سیوری حلی
نوع منبع :
کتاب , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: کتابخانه آیه‌الله العظمی مرعشی نجفی,
کلیدواژه‌های اصلی :
کلیدواژه‌های فرعی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مطالب كتاب به طور كلى به 6 بخش تقسيم مى‌شود: 1- امور عامه، 2- توحيد، 3- عدل، 4- نبوت، 5- امامت، 6- معاد و هر بخش داراى فصولى است كه مجموعا 13 فصل مى‌شود. الفصل الاول، تقسيم المعلومات؛ كه در این بخش مؤلف معلومات را به موجود و معدوم تقسيم نموده و هر كدام از آنها را به ذهنى و خارجى تقسيم مى‌كند. او واجب و ممكن را از اقسام موجود و معدوم خارجى به حساب مى‌آورد. الفصل الثانى، اقسام الممكنات؛ او ممكنات را به جوهر و عرض تقسيم كرده و مقصود متكلمین را از جوهر و عرض بيان مى‌كند. الفصل الثالث، احكام المعلومات؛ مباحثى كه ذيل این فصل مطرح شده، عبارتند از: 1- زيادة الوجود على الماهية؛ 2-اشتراك الوجود؛ 3- بداهة مفهوم الوجود و العدم و الوجوب و الامتناع و الامكان؛ 4- كون الوجوب و الامتناع و الامكان من الاعتبارات العقلية. الفصل الرابع، احكام الموجودات؛ مباحثى كه ذيل این فصل مطرح مى‌شود، عبارتند از: 1- الجوهر الفرد؛ 2- احكام الجواهر مثل تماثل الاجسام، بقاء الاجسام، استحالة تداخل الاجسام و... 3- احكام خاصة للاعراض؛ 4- احكام عامة للاعراض؛ 5-الاحكام المشتركة بين الجواهر و الاعراض مثل مبحث التقابل، الوحدة و الكثرة، القديم و الحادث، العلة و المعلول، الجزئى و الكلى. مؤلف مجموع مباحث امور عامه را در این چهار فصل بيان مى‌كند و از فصل پنجم به بعد به تبيين اصول پنجگانه مى‌پردازد. الفصل الخامس، اثبات واجب‌الوجود؛ به مباحثى كه ذيل این فصل آمده‌اند و عبارتند از: 1- اثباته تعالى؛ 2- اثبات قدرته تعالى؛ 3- اثبات علمه تعالى؛ 4- اثبات حياته تعالى؛ 5- اثبات ارادته تعالى؛ 6- اثبات ادراكه تعالى؛ 7-اثبات تكلمه تعالى. الفصل السادس، احكام صفاته تعالى؛ مباحث این فصل عبارتند از: 1- كيفية بقائه تعالى؛ 2- نفى المعانى و الاحوال؛ 3- كيفية ارادته تعالى؛ 4- حدوث كلامه تعالى؛ 5- صدق كلامه‌تعالى؛ 6- ازلية صفاته تعالى. الفصل السابع، فيما يستحيل عليه تعالى؛ مباحثى كه ذيل این فصل آمده‌اند، چنين است: 1- لا مثل له تعالى؛ 2- استحالة التركيب في ذاته تعالى؛ 3- استحالة التحيز له تعالى؛ 4- ليس في جهة من الجهات؛ 5- استحالة قيام الحوادث بذاته؛ 6- كونه غنيا؛ 7- ان حقيقته تعالى غير معلومة للبشر؛ 8-استحالة رؤيته؛ 9- كونه تعالى واحدا. مؤلف در این سه فصل مباحث توحيد را تمام كرده، وجود بارى تعالى و صفاتش را در فصل 5 اثبات مى‌كند. در فصل 6 احكام این صفات را بيان نموده و در فصل 7 صفات سلبيه را مى‌شمارد. الفصل الثامن، العدل مباحثى كه ذيل عدل مطرح شده‌اند، عبارتند از: 1- اقسام الفعل؛ 2- الحسن و القبح؛ 3- انه تعالى لا يفعل القبيح؛ 4- خلق الاعمال؛ 5- ارادته تعالى للطاعات و كراهته للمعاصى. الفصل التاسع، فروع العدل مؤلف مباحث ذيل را تحت عنوان فروع العدل مطرح مى‌كنند: 1- التكليف؛ 2- اللطف؛ 3- الألم؛ 4- الاعواض؛ 5- الارزاق و الاجال و الاسعار. الفصل العاشر النبوة، مباحثى كه ذيل عنوان النبوة آمده‌اند، عبارتند از: 1- تعريف النبى؛ 2- وجوب عصمته؛ 3- طريق معرفته؛ 4- اثبات نبوة محمد(ص)؛ 5- اشرفية الانبياء من الملائكة. مؤلف برای نبوت عامه و خاصه تنها یک فصل اختصاص داده و تمام مسائل نبوت خاصه را در یک مبحث بيان مى‌كند. الفصل الحادى عشر، الامامة مباحثى كه ذيل عنوان الامامة مطرح شده است، عبارتند از: 1- تعريف الامامة؛ 2- صفات الامام؛ 3- اثبات امامة على(ع)؛ 4- اثبات امامة باقى الائمة(ع). الفصل الثانى عشر، الامر بالمعروف و النهى عن المنكر؛ مباحثى كه ذيل این عنوان آمده‌اند؛ عبارتند از: 1- تعريف الامر بالمعروف و النهى عن المنكر؛ 2- لمیة وجوبهما؛ 3- هل هو واجب بالسمع او بالعقل أو بهما؛ 4- شرائطهما؛ 5- وجوبهما كفائى او عينى. الفصل الثالث عشر، المعاد مباحثى كه ذيل معاد مطرح شده است؛ عبارتند از: 1- حقيقة الانسان؛ 2- اعادة المعدوم؛ 3- صحة عدم العالم؛ 4- امكان خلق عالم آخر؛ 5- وجوب انقطاع التكليف؛ 6- اثبات المعاد البدنى؛ 7- استحقاق المطيع للثواب و المعاصى للعقاب؛ 8- فروع الثواب و العقاب كه عبارت از مباحثى؛ همچون دوام الثواب و العقاب، جواز توقف الثواب على الشرط، اشتراط استحقاق الثواب بالموافاة، الاحباط و التكفير، الشفاعة و... 9- التوبه؛ 10- الايمان و الكفر و الفسق و النفاق. علامه در این كتاب همۀ مباحث كلامى را به صورت اختصار بيان كرده است و شارح آنها را به صورت «قال أقول» شرح كرده است. شارح ابتدا كلام ماتن را بيان مى‌كند. بعد به تفصيل توضيح مى‌دهد. توضيحات شارح ناظر بر محتواى متن است و به توضيح الفاظ متن نمى‌پردازد. بر كتاب نهج المسترشدين گرچه شروح متعددى نوشته شده است؛ اما ارشاد الطالبين فاضل مقداد در بين آنها از متانت ویژه‌اى برخوردار بوده و مورد توجه علماء واقع شده است.
حسن بن یوسف  علامه حلی
نوع منبع :
مدخل اعلام(دانشنامه اعلام)
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
تحلیل نظریه شیئیت معدوم در حکمت سینوی و صداریی
نویسنده:
محمدجعفر جامه بزرگی، محمد جعفر حیدری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از مسایل فلسفه‌اسلامی که نتیجه برخی مباحثات و منازعات عقیدتی مشارب فکری در میان اندیشمندان کلام اسلامی بوده است و دامنه آن مباحث هستی شناختی فیلسوفان را نیز درگیر خود نمود مساله «شیئیت معدوم» و اصولا تمایز یا عدم تمایز میان موجود و شیء است. معتزله با انگیزه تصحیح علم ازلی الهی به ممکنات و برداشت نادرست از آموزه‌های افلاطونی- ارسطویی قائل بر شیئیت معدوم شدند. فارغ از بررسی ادله مثبتین و منکرین، نگاه تحلیلی و تاریخی به این مساله نشان از شکاف و اختلاف هستی‌شناختی نه پیرامون الفاظ بلکه در شناخت مبادی تصوری این معانی در میان معتزله، عرفا و فیلسوفان است و از این رو می توان گفت موضوع این دو مفهوم هم به لحاظ ساختار و هم به لحاظ محتوای از اختلاف زیادی برخوردار است. این مقاله نشان می‌دهد که غفلت از حقیقت وجود و نگاه ماهوی به هستی- هستی مملو از اشیاء متباین و منفک از هم- منشاء ایجاد دو تصویر متفاوت معتزله و فلاسفه به مسئله معدوم، زیادت وجود بر ماهیت، نوع رابطه وجود و ماهیت و همچنین علم و فاعلیت الهی در ارتباط با ممکنات شده است.
صفحات :
از صفحه 29 تا 42
  • تعداد رکورد ها : 537