جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: اینکه Allan B. Wolter بیش از هر کس دیگری در نسل خود تلاش کرد تا اندیشه جان دانز اسکاتوس را در دسترس جهان انگلیسی زبان قرار دهد. ولتر این کار را از یک سو با انتشار جلد پس از جلد از نوشته‌های اسکاتوس، با نسخه‌های لاتین و ترجمه‌های انگلیسی خودش در صفحات روبرو انجام داد. از سوی دیگر، ولتر کتاب‌ها، مقاله‌ها و تفاسیر نافذی را ارائه کرد تا افراد را از طریق ایده‌های بسیار فنی راهنمایی کند. جلد حاضر 14 قطعه از ولتر را گرد هم می‌آورد که برای اولین بار در مکان‌های مختلف (اغلب غیرقابل دسترس) منتشر شد. آنها با هم هنوز نقطه ورود تحریک کننده و تحریک آمیزی به الهیات فلسفی اسکاتوس را تشکیل می دهند.

در روایتِ دعوت اقوام توسط انبیاء، مدح قوم یونس در نسبت با نکوهش سایر اقوام، یک وجه تمایز اساسی محسوب می‌شود. در این پژوهه به روش تحلیل محتوای مضمونی و استفاده از رابطۀ همنشینیِ مضامین در روش تحلیل گفتمان، با دسته‌بندی موضوعی آیات سورۀ یونس و توسعۀ شبکه مضمونیِ مرتبط در سایر آیات، چرایی ایمان‌آوری قوم یونس(ع) مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارد که اقوام تمامی انبیاء به جز حضرت یونس(ع)، تکذیب‌کنندۀ آیات الهی بودند. مبتنی بر تحلیل‌های کمّی، رویکرد غالب در سورۀ یونس، اتمام حجت با اقوام تکذیب‌کننده به دو طریق «انذار» و «استدلال‌ورزی» است. تحلیل‌های کیفی نشان می‌دهد که اقوام به تدریج طیّ یک رابطۀ طولیِ تدلّی از اعلی به ادنی، به موضع «تکذیب‌گری» روی آورده‌اند و آنچه آن‌ها را ایمان‌ناپذیر کرده، اتخاذ چنین موضعی در برابر دین بوده است. عامل سوق‌دهندۀ اقوام به تکذیب‌گری، محیط اجتماعی ناسالمی بوده که متأثر از دو عاملِ «الگوی رفتاری» در درجۀ اول و «تغییر ذهنیت‌ها» در مرتبۀ بعد، توسط کنشگرانی با مرجعیت فکری و سیاسی تحت عنوان «ملأ» شکل گرفته است. قوم یونس تنها قومی است که سخن از وجود چنین طبقه‌ای در آن یافت نشده و به جای آن در روایت‌های مربوط به این قوم، از حضور یک «عالم ناصح» نام برده شده است.

چکیده: قرآن پژوهی از مهم ترین موضوعات تحقیق و پژوهش به ویژه در میان مسلمانان، از عصر نزول تاکنون بوده است. نکته ای که بسا کمتر مورد توجه قرار گرفته، میزان و معیار توزین و ارزیابی چنین پژوهش هایی است. در دوره های مختلف، مباحث جدیدی «پیرامون قرآن» و نه «دربارۀ قرآن» مطرح شده است که هر کدام به جای خود سودمند بوده است اما این مباحث پیرامونی را به عنوان فهم های یقینی قرآنی تلقی کردن، خالی از هرگونه دلیل قابل توجهی است و همین مهم ترین ضعف داوری جدید در برخی از پژوهش های قرآنی اخیر است. پژوهشگر باید به لوازم گفته­ها و آراء خود پایبند باشد و توانائی پاسخگویی به برآیندهای عقل ستیز یا ایمان ستیز گفته­های خود داشته باشد. نقطۀ ضعف بسیاری از آراء جدید دین­پژوهان و قرآن­پژوهان، فقدان عقل­پذیری و سازواری درونی آن­هاست. نصرحامد ابوزید یکی از کسانی است که شاید به خاطر ناآشنایی به علوم عقلی، به لوازم آراء خود توجه نداشته، در پژوهش­های قرآنی خویش، از رویکرد خردپذیر و برهانی غفلت کرده است. برای نشان دادن این غفلت، ده نمونه از اندیشه­های قرآنی وی- که در مقالۀ قبلی از آنها سخن به میان آمده است- به تیغ نقد و سنجش کشیده شده است.

«قدم صدق» بشارتی از جانب خداوند است که ساختاری کاملاً متفاوت از سایر اخبار خوش الهی دارد و تنها در آیه 2 سوره یونس آمده است. مفسران دیدگاههای متعدد، متشابه و در برخی موارد متفاوت از یکدیگر درباره آن بیان کرده اند؛ آرائی همچون پاداش نیک، سابقه نیکو، مقام و منزلت، ولایت، شفاعت و ... . آنها هرگز به قول واحدی درباره این عبارت نرسیده اند، ضمن آنکه بیشتر آنها، میان معنای لغوی با تفسیری آن خلط نموده اند. حال سؤال اصلی این است که کدامیک از دیدگاهها، به مقصود خداوند نزدیک تر است؟ بر این اساس، نوشتار حاضر، با شیوه اسنادی، تاریخی و به کمک روش توصیفی تحلیلی، آراء مفسران را دسته بندی کرده است. پس از آن، ضمن تحلیل، نقد و ارزیابی دیدگاهها، آراء صحیح را با کمک مستندات در دو بخش جداگانه سیاقی و بخش روایی بررسی و تبیین کرده است و در پایان با بیان دلایل عقلی و نقلی، دیدگاه برگزیده را بیان کرده است. مهمترین ره آورد تحقیق حاضر آن است که از میان آراء مطرح شده، دو قول «ولایت» و «شفاعت» با سیاق آیات و روایات به طور کامل منطبق هستند. آن دو ملازم و همراه یکدیگر هستند و بدون یکدیگر معنا ندارند

ترجمه ماشینی: تمام آثار متفکر معاصر نصر حامد ابوزید ، متن دینی (قرآن) را میدانی می کند تا از روش هرمنوتیک وام گرفته شده از علوم اجتماعی پدید آمده در غرب استفاده کند. هرمنوتیک به عنوان تفسیری از متن در ارتباط با تجربه مترجم ظاهر می شود و با شرایط تاریخی ، که متن از آن برآمده است ، این تفسیر از همه موارد متافیزیکی جدا شده و از همه آنچه از درک علمی گریزان است. این دیگر به درک متن مربوط نمی شود ، بلکه از طریق متن به درک عللی است که مانع از پیش رفتن تمدن عرب-مسلمان می شود. متن دیگر نباید یک قصد متافیزیکی را آشکار کند ، بلکه باید با تاریخی بودن خود به انسانها در درک جهان و اصلاح آن کمک کند.

این رساله درصدد پاسخ به سوال چیستی دیدگاه نصرحامد ابوزید درباره سخن گفتن خداوند با انسان و ارزیابی آن بر اساس اندیشه علامه طباطبائی (ره) است. این دو متفکر مسلمان با مدد جستن از روش تحلیل عقلی به موضوعات اعتقادی و کلامی پرداخته اند. نصرحامد خود را به جریان نو معتزلی متعلق می داند و تلاش دارد برخی موضوعات کلامی عصر خودش را مانند : سخن گفتن خداوند با انسان ، تاویل ، ناسخ و منسوخ و اعجاز ، را با روش هرمنوتیک ، بازخوانی کند. علامه طباطبایی به عنوان یک مفسر بزرگ قرآن و متکلّم شیعی با روش عقلی تبیینی از موضوعات بالا ارائه می دهد که مقبولیت مبنایی بیشتری در بین دین پژوهان به ویژه متکلّمان شیعه دارد . هر دو متفکر هدف مشترک فهم کلام الهی و ارائه روش آن را دارند . در نهایت این رساله به این نتیجه رسیده که تعاریفی که ابوزید از سخن گفتن خداوند ، تاویل ، هدف ناسخ و منسوخ در قرآن و اعجاز ارائه می دهد. تعاریفی نا تمام و مغایر با تعاریفی است که علامه طباطبائی (ره) ارائه می دهد. ابوزید سخن گفتن خداوند را عمومیت می دهد. و همه افراد انسان را مخاطب بی واسطه ی سخن خداوند می داند، تاویل را تا حد یک ابزار برای فهم عصری از موضوعات کلامی فرو می کاهد . او هدف نسخ آیات را آسان گیری و تدریج تشریع و دیالکتیک با فرهنگ زمانه می داند و در تبیین اعجاز صرفا به دو ملاک برون متنی و درون متنی اکتفا کرده و سایر وجوه اعجاز وا نهاده است، و از ارائه تبیین اعجاز ناتوان می ماند. اما علامه ، انبیاء را مخاطب مستقیم سخن خداوند و سایر مردم را به واسطه انبیاء مخاطب قرار داده است و تاویل را حقیقت عینی آیات الهی و معتقد بر این است که تاویل در قالب الفاظ نمی گنجد و غرض از نسخ در آیات الهی وجود مصلحتی است . اعجاز را ناتوانی بشر از آوردن مثل قرآن می داند.این رساله تلاش دارد با روش توصیفی تحلیلی دیدگاه های نصر حامد را بر اساس اندیشه علامه طباطبایی ارزیابی کند.

مسئله وحی یکی از جدی ترین مسائل علم کلام و الهیات است. متفکران اسلامی درطول تاریخ تلاش کرده اند تا به تحلیل این پدیده بپردازندکه بررسی این نگاه ها به ما کمک می کند که با نگرش های نوین در هر زمان آشنا شویم فارابی و ابن سینا معتقدند که ابتدا وحی بواسطه عقل فعال بر نفس پیامبر افاضه می شود و سپس بواسطه قوه متخیله به صورت حسی در می آید در واقع فاعل ومنشا وحی خداوند است. از نظر ملاصدرا نبوت عطایی الهی است که در آن امور اکتسابی پیامبر دخالتی ندارد و پیامبر بواسطه ولایت معانی و معارف را از خداوند یا فرشته وحی دریافت و به مردم ابلاغ می کند. از نظر ملاصدرا قوه متخیله پیامبر نیز چنان قوی است که در بیداری عالم غیب را به چشم باطنی مشاهده کرده و صورتهای مثالی غایب از انظار مردم بر او متمثل می شود.علامه طباطبایی وحی را امر بیرونی دانسته که منشا آن خداوند است و فرشته وحی و پیامبر هیچ دخل و تصرفی در الفاظ وعبارات قرآن ندارند همچنین معتقد است که وقتی به پیامبر وحی میشد حالتی شبیه بیهوشی به ایشان دست می داد به نام رحاءالوحی. مطهری نیزمعتقد به درونی بودن وحی است یعنی پیامبر حقایقی را با باطن دریافت می کردند وحواس بیرونی در آن نقشی نداشته است واینکه وحی تجربه دینی نیست .در مورد وحی برخی از نویسندگان فرضیاتی مطرح کرده اند که با دیدگاه متفکران اسلامی متفاوت است از جمله رویا انگاری وحی و جای گزین کردن تفسیر قرآن با تعبیر قرآن . نظریه رویا انگاری وحی یکی از عمده ترین شبهاتی است که پیرامون مساله وحی مطرح شده است که با روشی پدیدار شناختی و روایت شناختی بر آن است که پیامبر نه مُخبِر ومخاطب که به سان روایت گری است که دارای رویاهای خود است وقرآن به عنوان حاصل آن ، خواب نامه ایست که پیش از تفسیر و مفسر نیازمند تعبیر ومعبر است. عبدالکریم سروش نظریه رویا انگاری وحی را در نگاشته ای با عنوان «محمد راوی رویاهای رسولانه» مطرح کرده است که براساس تلقی جدید سروش از وحی پیامبر فقط راوی خوابهایی است که دیده است به ادعای وی این فرضیه از شواهد درون متنی و تاریخی کافی برخوردار است. این نظریه از ابداعات سروش نیست بلکه ایشان فقط آن را تکمیل و شواهدی را بیان کرده است. شاید شاه ولی الله دهلوی اولین کسی باشد که میان وحی قرآنی و رویا نسبتی برقرار کرده است به عقیده اوتمام قصص قرآن ومعجزاتی که در این قصص به پیامبران نسبت داده شده است ازقبیل منامات ورویا است. نظریه رویا انگاری وحی را دکتر محمد مجتهد شبستری مطرح می کند و معتقد است زبان اساسی قرآن زبان روایت گری است و قرآن را حاصل فهم پیامبر می داند. نصرحامد ابوزید نیز نظریه رویا انگاری وحی را مطرح کرده است، ابوزید قرآن را کلام پیامبر می داند ودر مورد قرآن از مفهوم روایت استفاده میکند.نظریه رویا انگاری وحی مورد انتقاد محققان وصاحب نظرانی چون عبدالعلی بازرگان، عبدالله نصری، سید یحیی یثربی، عبدالحسین خسروپناه، آیت الله سبحانی ، علیرضا قائمی نیا، حسین انصاری وسید محمد علی ایازی قرار گرفته است که انتقادهای منتقدین غالباً مبتنی بر این نکته است که دلیل درست وتوجیه قابل قبول برای این نظریه ازسوی صاحب نظریه ارائه نشده است. و اینکه نظریه رویاانگاری مستلزم اتصاف ساحت شریف پیامبر به کذب وجهل وتوهم وحی وحتی انکار نبوت است.هدف ما در این رساله تبیین نظریه رویا انگاری وحی و بررسی لوازم وپیامدهای این نظریه و شواهد و ادله ای که ارائه نموده اند و بیان نقدهایی که از طرف منتقدین بر این نظریه وارد است می باشد

مسئله ی نبوت در کلام سنتی مسلمانان، اعم از شیعه و سنی، تصویر کاملا معلومی دارد. اما متفکرین معاصر از آن قرائت هایی را عرضه داشته اند که بعضا با رویکردهای سنتی سازگاری ندارد. امروزه بعضی از متفکران معاصر با این نگاه که انسان در عصر جدید وارد دوران بلوغ فکری شده است و این مسئله تفسیر ما را از مسئله نبوت دگرگون می سازد؛ به طرح سازواره ای از این مسئله پرداخته اند که به گمان بعضی موضوع را از آن چه در سنت قدیم و رویکردهای افرادی چون خواجه نصیر الدین طوسی و قاضی عضدالدین ایجی (که یکی متکلم شیعی و دیگری متکلم اهل سنت است) مطرح بوده، به طور بنیادی متفاوت کرده است. لذا برای تحلیل این قرائت های جدید و مقایسه ی آن با رویکردهای سنتی اسلامی، ابتدا باید آرای متکلمین سنتی و رویکردهای جدید را شناخت و سپس با شناخت رویکرد سنتی و مقایسه ی آن با نظریات معاصر، به بیان ویژگی ها، اشتراکات و اختلافات این دیدگاه ها پرداخت.پژوهش حاضر درصدد است تا با بیان مساله ی نبوت از منظر خواجه نصیرالدین طوسی و قاضی عضدالدین ایجی، ادعا، استدلال و آرای مورد پذیرش هر یک را بررسی نموده و سپس به بررسی این مساله از دیدگاه عبدالکریم سروش و نصر حامد ابوزید پرداخته و در پایان اختلافات و اشتراکات دو دیدگاه سنتی و معاصر را بیان کند.

یکی از جریان‌های فکری در دوران معاصر که به دنبال نوسازی میراث دینی است، جریان نومعتزله می‌باشد. این جریان که از زمان سید جمال‌الدین اسدآبادی به راه افتاد به دنبال پاسخ به این سؤال بود که چرا غرب پیشرفت کرده و جهان اسلام عقب‌افتاده‌است. بدنبال این چالش، متفکرینی که به نوعی می‌توان آنها را داخل در این جریان دانست ازجمله محمد عابد الجابری، حسن حنفی و نصرحامد ابوزید پروژه‌های فکری را در حوزه‌های مختلف از جمله عرفان اسلامی مطرح کرده‌اند. اهمیت این رساله از این جهت است که دیدگاه روشنفکران معاصر نسبت به چالش سنت و مدرنیته و موضع ما نسبت به دیدگاه این اندیشمندان روشن‌می‌کند. در این رساله ما با با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با روش تحلیلی و انتقادی، به بررسی و توصیف و تحلیل اندیشه این سه اندیشمند در حوزه عرفان اسلامی در ابعاد تاریخی، معرفتی و اجتماعی، و نقد خوانش آنها در این حوزه‌ها خواهیم‌پرداخت. خوانش‌ محمد عابد الجابری، یکی از بزرگترین متفکرین جهان اسلام، تحت تأثیر کانت و فوکو و در چارچوب مبانی آن‌ها بوده است. وی در پروژه نقد عقل عربی خود، رویکرد انتقادی به عرفان داشته و آن را وارداتی،گنوسی، معطوف به آخرت و مانع پیشرفت اسلام دانسته است. .خوانش حسن حنفی اندیشمند مصری از عرفان اسلامی در مرحله چهارم پروژه نوسازی میراث قرارداشته و بعد از علم اصول دین و علوم حکمی و اصول فقه به علوم تصوف پرداخته و با روش پدیدارشناسی هگلی، آنها را بازخوانی کرده و تصوف را جبرگرا، بی-توجه به پیشرفت دنیا و ناکارآمد در عرصه اجتماعی توصیف کرده است. نصرحامد ابوزید، اندیشمند مصری است که نص‌گرایانه و با روش هرمنوتیکی گادامر به خوانش عرفان اسلامی و متن قرآن پرداخته و با استفاده از مبانی ابن‌عربی، میان متن، هستی و انسان برابری ایجاد کرده‌ و تمدن اسلام را تمدن تأویل دانسته‌است. ما براساس رئالیسم انتقادی صدرایی به نقد اندیشه این سه اندیشمند در حوزه‌های مختلف، پرداخته‌ایم. از لوازم این سه خوانش می‌توان به نگاه اومانیستی و تفسیر سکولاریستی به جهت فاصله رویکرد انسان‌مدارانه از نگاه توحیدی، اشاره‌کرد. همچنین تفسیر لیبرالیستی و مارکسیستی به جهت اعتقاد به آزادی مطلق یا مبارزه با زندگی طبقاتی،و رویکرد نسبی‌گرایانه به جهت نگاه تاریخی و عصری به معرفت، رویکرد سوبژکتیو به جهت خیالی و ذهنی خواندن معرفت عرفانی و بعضا فهم ناصحیح از متون عرفان اسلامی و نسبت‌دادن عقیده یک طریقت به تمام عارفان اسلامی، می‌توان اشاره‌کرد. بعلاوه حرکت‌های اجتماعی عارفانی همچون ابوالحسن شاذلی، سید عبدالحسین لاری، سید حبوبی، امام خمینی‌ره، و حرکت اصلاحی صوفیه در قرقیزستان و ترکیه دلالت بر نادرستی ادعای انزوای عارفان و عدم توجه آنان به امور اجتماعی دارد.

مطالعه حاضر به دنبال روشن ساختن جایگاه مدرنیست های عرب در مورد میراث و قرآن و روشن کردن دیدگاه آنها درباره تقدس متن و معجزات آن است، به منظور عدم پذیرش دین خود برای زیر سوال بردن متن، نگرانی های فلسفی و دستیابی به اندیشه های سکولار، با انداختن مفاهیم غربی در مورد دین و متن قرآنی، ایده های مادی گرایی آتئیست را به عنوان پوششی بدست آورد. با این حال، این مطالعه برای روشن کردن سیاستی که مدرنیست های عرب دنبال می کنند، و چگونگی ارائه ایده های آنها در مورد دین اسلامی و قرآن کریم به ویژه از منظر معاصر، و آشکار کردن ماهیت موضوعی که مدرنیست ها با ایده های جدید خود برای شکل گیری تصویری جدید از دین از نظر آنها و عدم در نظر گرفتن معجزه قرآن کریم بر اساس عقاید خود اداره می کنند آنها از فلاسفه غربی گرفتند، و این برای دستیابی به فرزندان امت اسلامی به روش های جدید و آشکار کردن ایده های جعلی آنها برای رسیدن به یک هدف است. اگرچه، این کار روش تجزیه و تحلیل و انتقاد را در تجزیه و تحلیل واقعیت های مربوط به ماهیت موضع مدرنیست ها در مورد مواردی که در کتاب ها یا مقالات خود اتخاذ کرده اند، اتخاذ می کند. کار حاضر به چهار فصل تقسیم شده است، فصل اول برای توضیح مفاهیم مطالعه آمده است، در حالی که دوم به منظور تصحیح معجزات میراثی و کسانی که با معجزات اوایل و بعد برخورد کرده اند ، با یک توضیح از شواهد قرآنی و انواع معجزات قرآنی، در حالی که فصل سوم برای بیان جایگاه مدرنیته در میراث و قرآن کریم با بیان دیدگاه مدرنیسم برای معجزه قرآنی ارائه شد، و فصل چهارم به توضیح مفهوم مدرنیسم خوانی، انگیزه ها و انتقادات آن ، پیوست شد نتیجه گیری و نتایج با این حال، این محقق نتیجه گرفت که هدف واقعی این کار این است که قرآن را از صحنه فکری و قانونی قانون ملت خارج کرده و آن را به موضوعات عاطفی و اخلاقی محدود کنید که با جهت زندگی ارتباط داشته باشند. گرچه، مدرنیست ها تفاوتی بین خوبی و ارثی از دیگران ندارند. با این حال، آنها در حال دور انداختن میراث هستند و خواستار قطع کامل آن هستند. علاوه بر این، آنها همچنین خواستار نابودی اصطلاح قرآنی توسط مقدس آن در میان انبوهی از اصطلاحات و ادغام آن در یک چارچوب وضعیت فیزیکی هستند، و مخلوط کردن آن با الگوهای تحریف شده، جعلی و مهجور ، همانطور که در تورات و انجیل ها ظاهر شده است. به عبارت دیگر، هدف واقعی فقط برداشتن اعتبار و مقدسات از متن قرآن است. سرانجام، مطالعه حاضر از نظر ساختار و ماهیت آن به روش تحقیق ایرانی بستگی دارد.