جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این مقاله به معرفی مرحوم احمد قابل (1958-2012)، چهره ای جدید در میان اصلاح طلبان دینی معاصر ایران می پردازد. قابل، مجتهد مترقی، نظریه خلاق شریعت عقلانی را به منظور اصلاح احکام راکد شرعی و همسو کردن اعمال هنجارها و احکام حقوقی با ملاحظات فضا-زمان زندگی مدرن ارائه کرد. قابل انتقاد از سطحی نگری فقهای سنتی، که منجر به انصراف رویه عقلی مترقی در کلام و فقه کلاسیک شیعی شد، این اصول عقلی را در روش بدیع اجتهاد خود احیا کرد و به کار گرفت. این مقاله دارای چهار بخش است: نخست، شرح مختصری از زندگینامه احمد قابل ارائه خواهد شد. بخش دوم، سیر تحول فقه شیعی را بررسی می‌کند تا زمینه‌ای برای استدلال‌های قابل ارائه شود. سپس، برخی از اصول عقلانی عمده را که قلب روش شناسی قابل را تشکیل می دهند، مورد بحث قرار خواهم داد. در بخش آخر، نتایج عملی شریعت عقلانی قابل از طریق برخی از فتاوای نامتعارف او ارائه می‌شود که اگرچه بر اساس شریعت مستحکم است، اما موضوعات بحث برانگیزی مانند حقوق زنان، اقلیت‌های دینی، جهاد، و حکومت اسلامی را در بر می‌گیرد.

«نصر حامد ابوزید»، متفکر مصری قرآن و یکی از متکلمان آزاداندیش، که نظریه‌هایش باعث شد که معدودی ازمفتیان مصری در سال ۱۹۹۵ او را مرتد اعلام کنند و دادگاهی در مصر دستور داد که همسر آقای ابوزید باید از او جدا شود. «نوآوری، تحریم و تاویل» آخرین اثر این نویسنده با همکاری آموزشکده توانا و توسط مهدی خلجی به فارسی ترجمه شد. این کتاب با دعوت به نوآوری، نه تنها در زمینه دینی که در گفتمان اجتماعی و سیاسی، گشایش می‌یابد. با کاوش در همدستی اتوریته سیاسی و دستگاه مذهبی در خفه کردن جنبش‌های اصلاح‌طلبانه، ابوزید سرکوب فکری برجسته‌ترین اندیشمندان و هنرمندان منطقه را به نقد و تحلیل می‌کشد. با بررسی رابطه میان اسلام و هنر، ابوزید سپس تلاش می‌کند تا پاسخی برای این پرسش بیابد که چرا هنر چنین وحشتی در میان آن‌هایی که در پی ممیزی و تحریم آن می‌باشند، به وجود می‌آورد. با کنکاو در انواع سنتی و مدرن تفسیر و از جمله انتقال از مقوله سنتی تفسیر (exegesis) به تأویل، یا جستجوی معانی درونی و پنهان قرآن، ابوزید سپس به کاوش در اشکال تفسیری مختلف قرآن می‌پردازد. وی سرانجام و با دعوت به رویکردی نوین به قرآن، نتیجه می‌گیرد که قرآن را پس از این می‌باید نه به عنوان یک متن (text) که بمانند یک گفتمان (discourse) در نظر گرفت.

بعد از ۱۱ سپتامبر از دید رسانه‌ها و نوشته‌های غربی، اسلام تقریبا معادل بنیادگرایی شده است. با این حال، این یکسان‌انگاری هر چقدر هم که وسعت یافته باشد، با تاریخ غنی فکر سیاسی در اسلام ناهمخوان است. نصر حامد ابوزید، دانشور نامدار مصری، در این کتاب با نظر به طیف آثار مسلمانان معاصر نشان می‌دهد که چه دیدگاه‌های متنوعی از نظر سیاسی، مذهبی و فرهنگی در آثار این مسلمانان وجود دارد و چگونه هر کدام از این دیدگاه‌ها نشانگر گفتمانی از گفتمان‌های سیاسی در جهان مسلمان‌نشین است. «اصلاح اندیشه اسلامی» به بررسی آثار روشنفکران مسلمان از مصر گرفته تا ایران و اندونزی می‌پردازد و تلاش‌های این روشنفکران در شکستن چارچوب تفسیر سنتی و فقهی از اسلام را زیر ذره‌بین می‌گذارد. ابوزید نشان می‌دهد که بسیاری از اندیشوران مسلمان از اسلامی جانبداری می‌کنند که دید فرهنگی روشنگرانه‌ای دارد و همزمان بر ایمان فردی تاکید می‌کنند. او آن‌گاه به بررسی میزان کامیابی این اصلاحگران مسلمان در ساختن ایدئولوژی اصیل و احیاءشده اسلامی می‌پردازد و این نکته را جستجو می‌کند که تا چه حد این اندیشوران توانسته‌اند خود را از دام سنت‌گرایان در ارائه تصویری منفی از غرب برهانند. کتاب «اصلاح اندیشه اسلامی» پژوهشی درخشان، مختصر و با زبانی غیر‌فنی است که در پیوند کامل با نیازهای زمانه ما نگاشته شده است و تحلیلی بایسته از امروز و آینده اسلام به دست می‌دهد. مترجم این اثر یاسر میردامادی است.

این کتاب خواننده را به نوآوری در گفتمان دینی و هم­چنین در سیاست و اجتماع، دعوت می‌­کند. با کاوش در همدستی مقامات سیاسی و دستگاه مذهبی در مقابله با جنبش‌های اصلاح‌طلبانه، ابوزید سرکوب فکری برجسته‌ترین اندیشمندان و هنرمندان خاورمیانه را به نقد و تحلیل می‌کشد. ابوزید سپس تلاش می‌کند تا با بررسی رابطه میان اسلام و هنر، پاسخی برای این پرسش بیابد که چرا هنر چنین وحشتی در میان آن‌هایی که در پی ممنوعیت و سانسور آن است، به وجود می‌آورد. وی سپس به کاوش در انواع مختلف تفسیر سنتی و مدرن قرآن از جمله تغییر از مقوله سنتی تفسیر (exegesis) به تأویل یا جستجوی معانی درونی و پنهان قرآن، می‌­پردازد. ابوزید سرانجام با دعوت به رویکردی نوین به قرآن، نتیجه می‌گیرد که قرآن را پس از این می‌باید نه به عنوان یک متن (text) که به مانند یک گفتمان (discourse) در نظر گرفت. مترجم این کتاب مهدی خلجی، پژوهشگر امور دین، است.

ترجمه ماشینی : کمال آزادی به دنبال پاسخگویی به مفهوم مرسوم فقیرانه آزادی از طریق بازیابی درک غنی از امکانات است که در اندیشه معاصر فراموش شده است. این درک که در متفکران آلمانی شیلر، شلینگ و هگل به روش‌های متفاوت اما مکمل توسعه یافته است، آزادی را نه منحصراً با قدرت و امکان، بلکه اساساً با تکمیل، تمامیت و فعلیت پیوند می‌دهد. آنچه در اینجا منحصر به فرد است، به طور خاص تفسیر آزادی از نظر فرم است، خواه فرم زیبایی شناختی (شیلر)، فرم ارگانیک (شلینگ)، یا شکل اجتماعی (هگل) باشد. اگرچه این کتاب نقدهای جدی را بر این سه فیلسوف ارائه می‌کند، اما نشان می‌دهد که آنها راه‌های جدیدی را برای تأمل در مفهوم آزادی باز می‌کنند. راه‌هایی که وعده غلبه بر بسیاری از دوگانگی‌هایی را می‌دهند که همچنان افکار معاصر را آزار می‌دهند - برای مثال، بین آزادی و نظم، آزادی و طبیعت، و خود و دیگری. کمال آزادی نه تنها تفسیر جدیدی از شیلر، شلینگ و هگل ارائه می‌کند، بلکه مدرنیته‌ای را پیشنهاد می‌کند که ریشه‌ای ارگانیک‌تر در جهان باستانی و کلاسیک مسیحی دارد.

ترجمه ماشینی : هر سه بر این باور بودند که جهان مدرن را می توان بر اساس این مدل بازسازی کرد، اگرچه هیچ یک در تلاش او موفق نشدند. گاهی به نظر می رسید شیلر شکست این مدل را تشخیص می داد. هگل در نوشته بالغ خود این مدل را کنار گذاشت. و مارکس با بزرگتر شدن، مدل را اساساً اصلاح کرد. با این وجود، تمرکز بر تلاش‌ها و شکست‌های آن‌ها امکان تبیین جنبه‌های خاصی از یکی از دغدغه‌های اساسی مطالعات مارکس کنونی را فراهم می‌کند: انسان‌گرایی مارکس و رابطه بین اندیشه قبلی و متأخر او. با استفاده از این رویکرد، کین نشان می‌دهد که رشد مارکس را نمی‌توان به دو دوره منظم تقسیم کرد - یک دوره اولیه اومانیستی یا فلسفی و یک دوره علمی متأخر - همانطور که برخی از محققان استدلال می‌کنند، و همچنین نمی‌توان برای یک وحدت اساسی در اندیشه او مانند سایر محققان استدلال کرد. در عوض کاین متوجه می‌شود که مارکس مدام دیدگاه‌های خود را تغییر می‌دهد تا بتواند با مسائلی که به او مربوط می‌شود دست یابد. اما کین همچنین در نوشته‌های بعدی مارکس یک انسان‌گرایی عمیق می‌یابد که از انسان‌گرایی آثار اولیه او سرچشمه می‌گیرد، اما با آن متفاوت است.