آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این مطلب در واقع بخشی از است از مدخل «برهان‌های پراگماتیک و باور به خدا» در دایره‌العمارف فلسفه‌ی استنفورد. عنوان اصلی این بخش در مدخل دایره‌المعارف استنفورد «برهان اعتقاد بر پایه‌ی اراده‌ی ویلیام جیمز» است که بد ندیدیم عبارت “باور به خدا” را نیز به آن اضافه کنیم تا به عنوان یک مطلب مستقل معلوم کند که موضوع اصلی بحث چیست. در هر صورت، این بخش را به عنوان یک مطلب مستقل، و در مقام تقریری نسبتا جامع از مقاله‌ کلاسیک ویلیام جیمز، می‌توان خواند. به ویژه آنکه مولف این برهان را مورد ارزیابی انتقادی مناسبی قرار می‌دهد.

ترجمه ماشینی: صد سال پس از ایراد سخنرانی های مشهور ویلیام جیمز که به «انواع تجربیات دینی» تبدیل شد، یکی از برجسته ترین متفکران در دنیای انگلیسی زبان به پرسش های مطرح شده در شاهکار جیمز بازگشت تا شرایط و شرایط دین در روزگار ما را روشن کند. کتاب قدرتمند چارلز تیلور که ترکیبی ظریف از فلسفه و جامعه‌شناسی دین است، چشم‌انداز روشنی از کار جیمز در زمینه‌های تاریخی و فرهنگی آن حفظ می‌کند، در حالی که نوری جدید و آشکار بر زمان حال می‌افکند. روشن، خواندنی، و متراکم با ایده هایی که نوید دگرگونی بحث های کنونی در مورد دین و سکولاریسم را می دهد، Varieties of Religion Today بسیار بیشتر از بازبینی کتاب کلاسیک جیمز است. در عوض، تحلیل جیمز از تجربه دینی و معضلات شک و اعتقاد را در یک زمینه ناآشنا اما روشنگر قرار می دهد، یعنی افق اجتماعی که در وهله اول سؤالات دین به افراد ارائه می شود. تیلور با پرسش‌هایی درباره نحوه درک موضوع جیمز شروع می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه این پرسش‌ها از راه‌های مختلف درک دین که در زمان جیمز با یکدیگر روبه‌رو بودند و امروز هم ادامه می‌دهند، ناشی می‌شوند. با ارزیابی رفتار جیمز با اخلاق اعتقادی، او در ادامه قرائتی مبتکرانه و تحریک‌آمیز از شرایط عمومی و فرهنگی ایجاد می‌کند که در آن پرسش‌های مربوط به باور یا بی‌باوری به عنوان پرسش‌های فردی تلقی می‌شوند. آنچه پدیدار می شود، دیدگاهی قابل توجه و نافذ از رابطه دین و نظم اجتماعی و در نهایت معنای «دین» است.

ترجمه ماشینی: در بسیاری از قرن بیستم، بسیاری از فیلسوفان انگلیسی-آمریکایی از سه تز حمایت کردند - یکی در مورد واقعیت، یکی در مورد حقیقت، و دیگری در مورد دانش بشری - که در مجموع، بحث هایی را در معرفت شناسی مطرح کردند. اولین مورد واقع‌گرایی بود: این دیدگاه عامیانه که جهان اشیاء فیزیکی مستقل از اندیشه یا زبان انسان وجود دارد. دوم تئوری مطابقت صدق بود که بر اساس آن گزاره ها یا باورهای واقعی آنهایی هستند که به درستی شکل جهان را نشان می دهند. سومین مبناگرایی بود: این دیدگاه که دانش ما از جهان، مانند یک بنا، باید بر پایه‌های محکمی باشد (یعنی بر باورهایی که توجیه آنها به هیچ اعتقاد دیگری بستگی ندارد). با این حال، در دو دهه اخیر، یک جنبش رادیکال ضد معرفت شناسی به رهبری فیلسوف با نفوذ آمریکایی، ریچارد رورتی، طرفداران هر سه تز را در حالت تدافعی قرار داده است. علاوه بر این، رورتی بارها ادعا کرده است که مخالفت او با اصول معرفت شناسی سنتی از سنت بزرگ پراگماتیسم (به ویژه از ویلیام جیمز و جان دیویی) الهام می گیرد. نقد موسوم به «نئوپراگماتیست» از معرفت شناسی سنتی کاملاً قانع کننده نیست؛ دوم اینکه رورتی گناهکار است که نام پراگماتیسم را بیهوده برده است، زیرا تفاوت های اساسی و گسترده ای بین نئوپراگماتیسم و ​​پراگماتیسم کلاسیک وجود دارد. جیمز و دیویی: انواع پراگماتیسم جایگاه خود را در خط مقدم ادبیات مربوط به این حیاتی ترین بخش میراث فلسفی آمریکا خواهد گرفت.

امروزه، یکی از مسائل مهم معرفت شناسی، تأثیر عوامل غیر معرفتی و از جمله گناه بر معرفت است. اعتقاد به چنین دیدگاهی از ویژگی‌های مهم تفکّر سنّتی است. هندوها در 3500 سال پیش معتقد به تأثیرپذیری معرفت از عوامل غیر معرفتی بودند. در مسیحیت نیز پولس قدیس بیان می‌داشت که "گناه نکنید تا عالم واقع را درست بشناسید." در جهان جدید، هرچند کسانی همچون هابز، هیوم، کانت، مارکس، نیچه، فروید، فوکو و...به نحوی معتقد به تأثیر عوامل غیر معرفتی بر معرفت بودند، ولی نخستین بار ویلیام جیمز بود که صریحاً بیان داشت که آراء و نظرات ما ناشی از استدلال محض نبوده، بلکه عواملی همچون تلقین، عشق، نفرت، کینه، ترس، امید و...در معرفت ما تأثیرگذارند. در قرآن کریم نیز به نحو مبسوط به ماهیّت و اقسام معرفت، نحوه حصول معرفت و عوامل معرفتی و غیر معرفتی مؤثّر بر آن پرداخته شده است. از نظر قرآن، یکی از عوامل مهم در این خصوص، گناهان ماست که تأثیر بسزایی در گونه‌های مختلف معرفت ما، اعم از اکتسابی و غیر اکتسابی دارد. آنچه از آیات قرآن برداشت می‌شود، این است که گناه به اشکال مختلف بر معرفت ما خصوصاً در حوزة معارف الهی تأثیرگذار است. برای مثال، گناه گاه سبب توجّه انسان به بخشی از واقعیّت، گاه سبب تحریف در حقایق، گاه سبب فراموشی و نسیان واقعیّات و گاه سبب سطحی‌نگری و عدم تعمّق در حقایق می‌شود.

در این مقاله به بررسی دیدگاه یوجین فونتینل در زمینۀ جاودانگی فردی می پردازیم. او با استفاده از روش تجربی و پراگماتیستی ویلیام جیمز و پروردن نظریۀ میدانی او و ایده های روانشناسانه اش دربارۀ ""خود""، دیدگاه خاصی برای امکان وجود زندگی پس از مرگ ارائه کرده است. از نظر ایشان با استفاده از آرای جیمز، درون جهانی که پوینده و دارای رابطه محسوب می شود، می توان فناناپذیری را تصور کرد. اعتقاد به جاودانگی موضوعی جدا از زندگی ما در این جهان نیست، بلکه از زندگی این جهانی ما نیرو می گیرد. منظور فونتینل، ارائۀ نظریه ای معقول درباره جاودانگی فردی است که منطقاً ناسازگار نباشد. بنابراین نظریۀ فونتینل در زمینۀ جاودانگی از این جنبه اهمیت دارد که بدون داشتن دیدگاهی دوگانه انگارانه و بدون اینکه پای از دایره تجربه بیرون نهد، زندگی پس از مرگ را توجیه و به این ترتیب دیدگاه تجربه گرایان را در مخالفت با جاودانگی فردی متزلزل کرده است.

یکی از پرسش های مهم پیش روی معرفت شناسان کنونی، تاثیر و یا عدم تاثیر عوامل غیر معرفتی بر باورهیکی از پرسش های مهم پیش روی معرفت شناسان کنونی، تاثیر و یا عدم تاثیر عوامل غیر معرفتی بر باورها به طور کلی وباورهای دینی به طور خاص است. در این زمینه معرفت شناسان به دو گروه تقسیم شده اند که گروه اول، تاثیر عوامل غیر معرفتی را نادیده می گیرند و گروه دوم، قائل به تاثیر عوامل غیر معرفتی در کنار عوامل معرفتی هستند. در این زمینه ویلیام جیمز تاثیر هر سه ساحت وجودی را بر انسان می پذیرد و برای اولین بار هفت عامل غیر معرفتی را که دارای تاثیرات مثبت و منفی بر باورهای انسان هستند، ذکر می کند. استاد مطهری نیز یکی از معدود متفکران اسلامی است که این مطلب در آثارشان _هرچند به طور پراکنده_ ذکر شده است. ما در تحقیق حاضر کوشیده ایم تا با ذکر ساحت های وجودی انسان، به ذکر عوامل غیر معرفتی از دیدگاه ویلیام جیمز و استاد مطهری بپردازیم و نظرات ایشان را درباره تعداد این عوامل و نقش مثبت و منفی آن ها بر باور دینی بررسی کنیم.

یکی از عوامل و موثر بر تحولات اساسی در تعلیم و تربیت در قرن حاضر، تاثیر اندیشه های متفکران و مربیان بزرگ و فرآیندهای تربیتی می باشد. اندیشمندان مسلمان در پرتو تعالیم انسان ساز اسلام به موضوع انسان و کمال و سعادت او و راههای وصول به کمال، بسیار پرداخته اند و نظامهایی فکری را برای پاسخگویی به سوالات مربوط به انسان و تربیت او بنا گذارده اند. از دانشمندان معاصری که یادش همواره جاودانه است. شهید آیت الله مرتضی مطهری است. در بین متفکران بزرگ و معاصر جهان غرب نیز، ویلیام جیمز از جمله اندیشمندانی است که نقش عمده ای در تحولات فلسفیو تربیتی جامعه معاصر ایفا نموده است. وی در پایه ریزی یک نظام فلسفی و تربیتی معاصر یعنی مکتب پرگماتیسم نقش اساسی را برعهده داشته است.ضعف پژوهش در حوزه تعلیم و تربیت بویژه در قلمرو ((تربیت اخلاقی))، بی توجهی به اهداف اساسی و بنیادی اختلاق و نقش قابل توجه تربیت اخلاقی در ساماندهی و بهبود وضعیت خشک و بی روح حاکم بر جهان ماشینی امروز، همگی لزوم پرداختن به این تحقیق و مقایسه دیدگاههای مکاتب اسلام بر جهان ماشینی امروزه، همگی لزوم پرداختن به این تحقیق و مقایسه دیگاههای مکاتب اسلام و غرب را ضروری می می نماید. همچنین بحران معنوی و اخلاقی حاکم بر جوامع بشری به خصوص در کشورهای پیشرفته و صنعتی غرب از یک طرف و مشخص نبودن مرزهای تعلیم و تربیت و تربیت اخلاقی و نظامهای تربیت و جوامع اسلامی از طرف دیگر، بحث و بررسی پیرامون اهداف، معیارها و شیوه های تربیت اخلاقی از منظر شهید مطهری و ویلیام جیمز در این پژوهش مشخص تر می سازد.در این پژوهش با طرح سوالاتی نظیر اینکه در دو دیدگاه مزبور ملاک تشخیص حسن و قبح اعمال اخلاقی چیست؟ ماهیت تربیت اخلاقی چگونه؟ اهداف تربیت اخلاقی کدامند؟ ارتباط بین اموزش ارزشها و تربیت اخلاقی به چه صورت است؟ و جامعیت تربیت اخلاقی چگونه است؟ فرضیتی نیز طرح و در طی این بررسی همه آنها به ترتیب زیر بررسی شده است: 1- تشخیص حسن و قبح اعمال و اخلاقی در نظرشهید مطهری با فطرت و عقل است ولی در مکتب جیمز مبتنی بر میل و رغبت است.2- ماهیت تربیت اخلاقی از نظر شهید مطهری، امری متعالی و قدسی است لیکن از دیدگاه جیمز نوعی آموزش سیر و سلوک اجتماعی است.3- اهداف تربیت اخلاقی از منظر شهید مطهری امری پیشینی و ثابت است ولی در نظر جیمز جران تربیت امری متغیر و موقعیت است.4- از نظر شهید مطهری بین آموزش ارزشها و تربیت اخلاقی تفاوتی وجود ندارد ولی در مکتب جیمز بدلیل نسبی بودن ارزشها و مشخص نبودن هدف نهایی، برنامه ریزان و معلمان تربیت نمی دانند فراگیران را به سمت کدام ارزشها هدایت نمایند. 5- تربیت اخلاقی از دیدگاه شهید مطهری همه جانبه (مادی و معنوی) است ولی از نظر جیمز تنها دارای دو بعد فردی و اجتماعی است.از دیگر نتایج این تحقیق یافتن وجوه مشترکی بین دو دیدگاه مزبور می باشد. برخی از این آرا مشترک عبارتند از:الف) شهید مطهری ایمان و مذهب را ضامن اجرای اخلاقیات می دانند. جیمز هم احساسات مذهبی در افراد را احساسات واقعی و موثر در رفتار و کردار آنها می داند.ب) موضوع عفت و پاکدامنی و اهمیت اخلاقی جنسی هم در نظام تربیتی شهید مطهری و هم در دیدگاه جیمز جایگاه بالا و والایی دارد. به نظر جیمز حیا و عفت باعث عزیز شدن زن و بالا رفتن نیرو و شجاعت در مرد می شود.ج) به نظر شهید مطهری مسائل اخلاقی و ارزشهای غیر مادی تنها در مکتب توحید و خداپرستی قابل توجیه است. به نظر جیمز هم تنها فلسفه الهی و دینی است که می تواند حقایق جهان نادیدنی و مسائل غیر حسی را ثابت و روشن نماید.د) از نظر شهید مطهری یکی از خاصیتهای عادت این است که با قوی تر شدن عادت در انسان، از دقت و توجه ارادی انسان کاسته می شود. در دیدگاه جیمز هم بنی عادت و آگاهی مغایرت وجود دارد.

هدف نهایی دین نورانی شدن انسان در پرتو معرفت و قرب به حق و حقیقت است. گوهر دین حقیقت است و طریقت و صدف دین شریعت است. از نگاه سیدحیدر آملی، هدف عالی دین همانا توحید و، به تعبیر اهل معرفت، رسیدن به مقام «فنای فی الله» است. از نگاه ویلیام جیمز، دین با ژرف‌ترین لحظات شخصی فرد و، در عین حال، با کانون خودِ واقعیت در ارتباط است. دراین مقاله برآنیم که پس از بررسی نظریات این دو فیلسوف درباره دین، به تطبیق و مقایسۀ تجربۀ عرفانی و تجربۀ دینی بپردازیم.

ترجمه ماشینی : در این نسخه خطی، پارامترهای تفسیری اندیشه آلفرد نورث وایتهد را گسترش می‌دهم تا بتوانم فلسفه او را به آسانی در دسترس دغدغه‌هایی قرار دهم که معمولاً به آن پرداخته نمی‌شود، مانند مواردی که حساسیت وجودی را تعریف می‌کنند. من معتقدم که ارائه کافی از فلسفه وایتهد باید شامل بررسی و بحث در مورد بعد زیبایی شناختی و ویژگی تجربه باشد. وایتهد با درک جهان در قالب فرآیندی و ترکیبی، جهان را به لحاظ زیبایی شناختی، از نظر احساس، تأثیر، ارزش، امکان و دستاورد درک می کند. بدون این پایه در تجربه و بیان زیبایی‌شناختی، فلسفه وایتهد خرید تجربی خود را از دست می‌دهد. آنچه من در اینجا ارائه می‌دهم رویکردی دو جانبه برای درک وایتهد است که برای باز کردن تعامل با افکار وایتهد، چه در داخل و چه در خارج از محافل که قبلاً با فلسفه او آشنا هستند، مفید خواهد بود. اولین عامل ایجاد ارتباط بین وایتهد و اندیشه ویلیام جیمز، به ویژه تجربه گرایی رادیکال جیمز است. وایتهد، در کنار جیمز، یک تجربه گرا رادیکال به معنای کامل بود. دومین عامل این است که بر تفسیر وایتهد از زیبایی‌شناسی به‌عنوان تکیه‌گاه فلسفه‌اش تأکید کنیم، گره‌ای که پیچیدگی‌های مختلف آن از طریق آن ترکیب می‌شود. اما زیبایی‌شناسی وایتهد را نمی‌توان بدون بررسی تجربه‌گرایی رادیکال جیمز و درک خود وایتهد از زمان و امکان درک کرد. به همین دلیل، این دست‌نوشته عمدتاً به شرح زیرساخت‌های متافیزیکی لازم برای کار بر روی زیبایی‌شناسی وایتهد در زمینه‌های وجودی، اجتماعی، سیاسی، محیطی و علمی گسترده‌تر اختصاص دارد. در تعقیب این اهداف، من فراگیر متافیزیکی تجربه گرایی رادیکال و تعهد تزلزل ناپذیر آن به قابل فهم کردن جهان از نظر تجربی را بیان می کنم. من همچنین روح تجربه گرایی رادیکال را به بحث زمان و امکان تعمیم می دهم و نشان می دهم که این دو ایده، که به درستی درک شوند، برای درک نظریه وایتهد در مورد موقعیت های واقعی و در نتیجه ارائه او از فرآیند و تجربه ضروری هستند. نسخه حاصل از متافیزیک وایتهد انتقال به درک بعد زیبایی‌شناختی تجربه و کاربردهای مختلف ایده‌های وایتهد را بسیار منسجم‌تر می‌کند.