آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «وافی» برای کسانی که در علوم اسلامی به تحقیق و مطالعه می پردازند، منبعی بزرگ به شمار می رود، زیرا این کتاب سترگ در بر دارنده حدود پنجاه هزار حدیث از معصومین(ع) می باشد. از طرف دیگر توضیح هایی که مرحوم فیض در ذیل احادیث با عنوان «بیان »ها مطرح نموده است، فهم روایات را برای افراد مبتدی هم آسان کرده است. بهره گیری مؤلف از علوم مختلف از قبیل فقه، عرفان، کلام، لغت، حدیث، اخلاق و... در این کتاب آن را به صورت یک دائرةالمعارف شیعی در آورده است. برخی از امتیازهای وافی عبارتند از: شرح لغت های مشکل، توجه به سبب صدور و فضای صدور روایات در هنگام معنی کردن آنها، تصحیح اسناد روایات، تصحیح نسخ کتب اربعه، جمع بین روایات به ظاهر متعارض و حل تعارض آنها، اشاره به نکات ادبی، آوردن اشعار مناسب، به کار بردن روش تمثیل برای روشن کردن معنای روایات، تشریح مصادیق احادیث، تذکر نکته های رجالی، باب بندی عالی و... موارد فوق بر موقعیت علمی وافی در بیان کتابهای روایی افزوده است. علاوه بر آن مرحوم فیض در هنگام نقل نصوص روایی و نیز سخن بزرگان در شرح احادیث، روح نقد را فراموش نکرده است و به همین جهت مطالعه وافی ما را به روش نقد علمی روایات آشنا می سازد. هر چند دانشمندان دیگری قبل از فیض و یا معاصر با او به شرح روایات پرداخته اند، لکن هر کدام تنها یکی از کتب اربعه را انتخاب کرده و مورد شرح قرار داده اند. تنها دانشمندی که روایات کتب اربعه را یکجا جمع نموده و به شرح آنها پرداخته است، همانا مرحوم فیض در کتاب ارزشمند وافی است و این امر امتیاز دیگری برای این اثر حدیثی محسوب می شود. از این رو ما شاهد توجه و عنایت علماء به این کتاب و نوشتن شرحها و حاشیه ها و مستدرک هایی بر آن می باشیم. لکن با کمال تأسف این کتاب آن چنانکه در خور و شایسته آن است، در میان مراکز علمی ما اعم از حوزه ها و دانشگاه ها شناخته شده نیست. لذا با عنایت به عظمت علمی فیض و تخصص او در رشته های مختلف علمی و با توجه به آنکه «وافی» بزرگترین و مهمترین اثر اوست و شهرت فیض به وافی است، تحقیق در مورد این کتاب را لازم دانستم و تصمیم گرفتم به معرفی این اثر گرانسنگ پرداخته، روش فیض در تدوین این کتاب و مبانی فقه الحدیثی وی را در «بیان»ها تبیین کنم. این رساله در 6 فصل و یک مقدمه تنظیم گردیده است. در مقدمه، سیر تدوین حدیث را از صدر اسلام تا عصر فیض مورد بررسی قرار داده ایم. در فصل اول به معرفی شخصیت فیض و عصر وی از نظر سیاسی و فرهنگی پرداخته ایم. در فصل دوم کتاب وافی را خلاصه وار معرفی نموده و امتیازهای این کتاب را بر شمرده و شرح ها و نسخه های خطی و چاپی آن را شناسایی کرده ایم. در فصل سوم به روش حدیث نگاری وخدمت هایی که مرحوم فیض در وافی به اسناد و متون روایات نموده است پرداخته ایم. فصل چهارم به بررسی مبانی فقه الحدیث در وافی می پردازد. در فصل پنجم به روش های فقه الحدیثی فیض پرداخته ایم و سرانجام در فصل ششم منابع وافی و دانشمندانی که فیض از نظریه های آنان در تنظیم وافی بهره برده است، معرفی نموده ایم

یکی از بزرگان و عالمانی که تلاش و جهادی کم نظیر در عرصه فقه‌الحدیث داشته، مرحوم ملا محسن فیضکاشانی با اثر خود، «الوافی» است که با طرح و نگاهی ژرف به مباحث فقه‌الحدیثی، به حق این مباحث را به اوج رسانداین پژوهش با روشی توصیفی– تحلیلی، انجام گرفته و درصدد است به واکاوی روش‌ها و مبانی فقه‌الحدیثی فیض کاشانی در کتاب «وافی» بپردازد. نتایج پژوهش، گویای این واقعیت است کهملامحسن فیض به ریشه لغوی و معنای اصطلاحی مفردات و لغات حدیث التفات ویژه‌ای داشته است؛ و به مباحثی چون «سبب و فضای حاکم بر صدور روایت»؛ «سیاق حدیث»؛ «جایگاه متن و سند حدیث» و «خانواده حدیث» در مباحث فقه الحدیثی روایات، التزام ویژه‌ای داشته است. .

فیض کاشانی از علمای شیعه در قرن یازدهم هجری قمری بوده است و تفسیر او روایی به شمار می آید. در این تحقیق نخست مقدمه ای مختصر درباره زندگی و آثار و معرفی مقدمه تفسیر فیض آمده؛ سپس تفسیر جزء سی از سوره نبأ تا پایان قرآن ترجمه شده و در پاورقی پاره ای توضیحات نظیر آدرس دقیق مآخذ فیض به دست داده شده است.

از دیرباز درک معانی باطنی قرآن در کنار معانی ظاهری و به تعبیری گرایش به تاویل همراه تفسیر، در کانون توجه اندیشمندان این حوزه قرار داشته است. در این میدان فیض کاشانی با اندوخته های فلسفی ـ عرفانی از یک سو و بهره های قرآنی ـ حدیثی از سوی دیگر، تفسیر روایی خود را بر اساس تاویل باطنی آیات سامان داده است. وی تاویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی و روح و باطن الفاظ می داند. تاویلات فیض از ابعادی چون: مفهوم و حقیقت تاویل، گونه های آن و مبانی وی در تاویل آیات، مورد توجه است. در این میان، شناخت حقیقت تاویل و تاویل آیات قرآن در شان اهل بیت (علیهم السلام) نیازمند نقد و بررسی افزون تر است. زیرا برخی با نقد این گونه نگرش، چنین برداشت هایی را دور از ذهن و غیر منطبق با سیاق و شان نزول آیات دانسته اند. تبیین و ارزیابی تاویلات فیض مستلزم بررسی نگرش وی به رمز و راز تاویل و مبانی او در این زمینه است.