آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی مشکلات موجود در عصر ظهور حضرت مهدی(عج) و راههای برون رفت از این مشکلات است. در این تحقیق به بیان چالش های مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در حکومت مهدوی از نگاه آیات و روایات پرداخته شده است. هدف نویسنده پاسخ به شبهاتی در مورد عصر ظهور و شرایط حاکم بر آن است. از این رو وی ابتدا به بررسی سنت های الهی و تغییر ناپذیری این سنت ها اشاره کرده و پیشینه چالش ها در حکومت های حق را بررسی نموده است. آنگاه به بررسی وضعیت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی حکومت امام زمان اشاره نموده و نحوه گسترش حکومت آن حضرت و چگونگی غلبه بر انواع انحرافات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و راهکارهای اجرای عدالت توسط امام عصر(عج) را تبیین می نماید.

از فضایل اخلاقی مورد تاکید در اسلام «عفاف» است که در اصطلاح به نیروی درونی تعدیل کننده شهوات و غرایز انسان اطلاق می شود. توجه بسیار آیات و روایات نشان از اهمیت بی حد و حصر این مساله در اسلام دارد؛ چرا که بدون آن انسان در مسیر اعتدال قرار نگرفته و به سعادت حقیقی خود نایل نخواهد شد. گویش صحیح عفاف به فتح عین است و نباید آن را مترادف حجاب دانست؛ بلکه عفاف از ابعاد وسیعی برخوردار است که حجاب یکی از مصادیق آن می باشد و استعمال عفاف در معنای حجاب از قبیل استعمال لفظ کل در جزء آن است. همچنین عفاف صفت مشترک میان نوع انسان است لذا اختصاص به زمان و مکان خاصی ندارد و میان مرد و زن مشترک است. ابعاد عفاف نیز جنبه های مختلف زندگی بشر را در برگرفته و انسان هم در کردار، هم در گفتار و هم افکار دعوت به رعایت عفاف و خویشتن داری شده است. اهمیت این امر موجب گردیده که قسمت عظیمی از دستورات اخلاقی اسلام بدان اختصاص داشته باشد.

یکی از بایسته‌های پژوهشی در تفسیر، تفسیر تطبیقی روایی آیات کریمه قرآن است. موضوع این پژوهش، تفسیر تطبیقی روایی سوره‌های معارج و نوح از دیدگاه اهم تفاسیر امامیه و اهل سنت است که تا کنون پژوهش خاصی در این باره صورت نگرفته است. از این رو، دو تفسیر روایی مهم از فرقین، یعنی نورالثقلین نوشته مرحوم حویزی از امامیه و درالمنثور تألیف سیوطی از اهل سنت، به عنوان محور بحث قرار گرفته است.در این پژوهش، ابتدا مجموعه آیات دو سوره نامبرده، به تناسب وحدت مفهومی دسته‌بندی شده، سپس ذیل هر دسته از آیات، معنای واژگان کلیدی آیات با استفاده از کتاب‌های معتبر لغت شرح داده شده، سپس ضمن بیان مفاد اجمالی آیات، آرای مفسرین امامیه و اهل سنت و محل اختلاف نظر آنها تبیین شده است. در ادامه روایات تفسیری فرقین بر اساس دو تفسیر روایی پیشگفته، به صورت منظم و با دسته‌بندی مناسب بیان شده و نسبت مفاد این روایات و دیدگاه مفسرین فرقین تبیین گردیده است.در ادامه، تمام روایات نورالثقلین و درالمنثور، از جهت ایضاح لفظی، ایضاح مفهومی، بیان مصداق و ... در دسته‌های منظم، گونه‌شناسی شده است. سپس بحث آسیب‌شناسی سندی و متنی روایات مطرح شده و ابتدا تمام روایات امامیه که در نورالثقلین آمده، سندشناسی گردیده و نوع سند روایات از جهت صحیح، موثق یا ضعیف مشخص شده و علت ضعف نیز بیان گردیده است. روایات درالمنثور سندشناسی نشده زیرا بیشتر آنها به صحابه یا تابعین ختم شده و چنین روایاتی در حالت اولیه، هیچ‌گونه حجیتی ندارند. بعد از این بحث، روایات فریقین مورد نقد یا آسیب‌شناسی متنی قرار گرفته و هر جا نکته‌ای به نظر رسیده، در ذیل روایت مورد نظر بیان شده است. در ادامه، موارد اشتراک یا اختلاف روایات فریقین بیان شده، سپس گلچینی از موضوعات برجسته و قابل توجه این دو سوره ذکر، و با شرح کوتاهی تبیین گردیده است که عناوین این موارد بدین شرح است: مومن قرآنی (شرحی کوتاه در باب نگاه قرآن کریم به اوصاف مومنین راستین)، حوادث هولناکِ آستانه رستاخیز و برپایی قیامت، تأثیر گناهان و نیکی‌ها در کاهش یا افزایش طول عمر، رابطه تقوی و فزونی برکات آسمانی و زمینی، راه و رسم تبلیغ.پایان این رساله هم در بیان جمع‌بندی و نتیجه‌های بدست آمده از مباحث قبلی و همچنین پیشنهادهایی در جهت تحقیق و پژوهش بیشتر در این موضوع است.

یکی از مباحث مهم در اندیشه مسلمین به ویژه شیعه نظریه نظام سیاسی مطلوب اسلام در عصر حاضر است.پس از پیروزی انقلاب عناوینی چون جمهوری اسلامی، حکومت الهی- مردمی، دموکراسی دینی و اخیرا تعبیر مردم سالاری دینی مورد عنایت نظریه پردازان و مسوولان اسلامی قرار گرفته است.در این مقاله در طرح چند بحث مقدماتی، اولا مفهومی روشن از مردم سالاری دینی ارایه گردیده و سپس به دیدگاههای اندیشوران معاصر شیعه در این زمینه اشاره شده است. رای ده نفر از افرادی که به جهت مکانت علمی یا موقعیت سیاسی قابل توجه است در این بخش بررسی می شود. به طور کلی آیات شورا، آیات مربوط به خلافت انسان در زمین، آیه وفای به عهد، آیات دال بر توجه به خطابات تکالیف عمومی به مردم به عنوان چهار دلیل قرآنی بحث مورد توجه قرار گرفته است.

مشهورترین تالیف علامه ملاعبدالله بحرانی، کتاب «عوالم العلوم و المعارف» موسوم به «جامع العلوم و المعارف و الاحوال من الایات و الاخبار و الاقوال» است، این اثر گرانسنگ همچون «بحارالانوار»، از شاهکارهای آثار شیعه بوده، حجمی بیشتر از «بحار الانوار» دارد. کتاب عوالم شامل موضوعاتی در توحید و نبوت ، احوال مرگ، برزخ، احوال عالم، خلق، سماوات و ارض، سایر اصول عقاید، شرح احوال پیامبران، پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار علیهم‌السّلام با استدلالات فراوان درباره صحت اعتقادات امامیه و روایات فراوان فقهی است. بحرانی برای مقدمه کتاب عوالم، خطبه‌ای مفصل و خاص ساخته، بدینگونه که در اول و آخر هر فقره (پاراگراف) از فقرات خطبه یکی از حروف الفباء است به ترتیب از الف تا یاء چنانکه آغاز و پایان فقره نخست «الف» است و آغاز و پایان فقره دوم «ب» و همین گونه تا آخرین فقره که حرف اول و آخرش «یاء» است. این خطبه پنج صفحه از نسخه اصلی را فرا گرفته است. بسیاری از مجلدات عوالم در کتاب خانه‌های ایران و عراق موجود است، به گفته شیخ آقا بزرگ تهرانی ، این کتاب صد جلد است، جامع‌ترین نسخه آن در کتابخانه مرحوم حاج سید علی محمد وزیری در یزد است. در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، علاوه بر نسخ متفرقه از مجلدات عوالم، یک دوره نزدیک به یک دوره کامل از نسخه اصلی به خط مؤلف موجود است. برخی از مجلدات این کتاب همچون مقتل امام حسین علیه‌السّلام در سال ۱۳۱۸ ق. به چاپ رسید در دهه اخیر نیز برخی از جلدهای آن زیر نظر آقای سید محمد باقر ابطحی و تحقیق عده‌ای از فضلای حوزه علمیه قم و به همت مدرسه امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف به چاپ رسید، جلدهای «العقل و الجهل»، «النصوص علی الائمة الاثنی عشر»، «فاطمه الزهراء علیهاالسّلام»، « امام حسن »، «امام حسین»، « امام سجاد »، « امام باقر »، « امام صادق »، «امام موسی بن جعفر»، « امام رضا » و « امام جواد » علیهم‌السّلام از آثار انتشار یافته این دائرة المعارف است و جلدهای دیگر این مجموعه که درباره زندگانی معصومان علیهم‌السّلام است نیز، در دست تحقیق و نشر می‌باشد. گذری بر محورها: عوالم دارای صد کتاب است و برخی از کتابها خود دارای چند مجلد است و با حساب آوردن آنها تعداد مجلداتش از ۱۰۰ متجاوز است، عناوین این موسوعه بزرگ با تکیه بر جلدهای آن به شرح ذیل است: ۱. مقدمه ۲. کتاب العقل و ما جاء فی فضله و علامته و ضده علی الجهل و ذمه ۳. کتاب العلم ۴. کتاب المعرفة و اثبات الصانع ۵. کتاب التوحید ۶. کتاب العدل ۷. کتاب النبوة و فیه جوامع احوال الانبیاء ۸. کتاب قصص الانبیاء (در ۴ جلد) ۹. احوال الانبیاء (در ۱۰ جلد) ۱۰. غصب الخلافة و الفتن التی وقعت بعد وفات النبی (در ۱۰ جلد) ۱۱. احوال حضرت فاطمه علیهاالسّلام ۱۲. امامت و احوال ائمه اثنا عشر (در ۴ جلد) ۱۳. احوال الثلاثة و مطاعنهم (در ۳ جلد) ۱۴. احوال اربعه: طلحة، زبیر، عمرو عاص و معاویه (در ۳ جلد) ۱۵. احوال امام علی علیهاالسّلام از ولادت تا شهادت (در ۸ جلد) ۱۶-۲۶. احوال امام حسن بن علی تا امام قائم علیهم‌السّلام ۲۷. احوال عالم مطلق ۲۸. احوال عالم علوی، لوح، قلم، سماوات و. . ۲۹. نجوم و متعلقات آن ۳۰. ملائکة ۳۱. عالم سفلی، بحار، انهار و بلدان ۳۲. جمادات و طبایع ۳۳. نباتات ۳۴. کتاب حیوان ۳۵. احوال الجن و الشیاطین ۳۶. احوال انسان، روح، نفس و سایر قوی و تعبیر رؤیا ۳۷. طب ۳۸. احوال دنیاو عیوب آن ۳۹. مرگ و عالم برزخ ۴۰. علامت قیامت ۴۱. آخرت و معاد ۴۲. ایمان و کفر ۴۳. مکارم و مساوی اخلاق ۴۴. اوامر و نواهی ۴۵. کبائر و معاصی ۴۶. آداب و سنن ۴۷. احتجاجات (در ۲ جلد) ۴۸. مواعظ و خطب ۴۹. حکم و مواعظ ۵۰. کتاب العشرة ۵۱-۹۸. در فروع و ابواب فقه (از طهارت تا دیات) ۹۹. ذکر بعض اقوال رجال ۱۰۰. اجازات. نقدها و نظرها: کتاب عوالم العلوم در منظر صاحبان اندیشه به نیکی و بزرگی یاد شده است، اندیشمندان بر همانندی ساختار «عوالم» با «بحارالانوار» اشاره کرده‌اند و حتی برخی «عوالم» را «بحار» ی می‌دانند به گونه دیگر و بهتر از آن. صاحب روضات می‌نویسد: عبدالله بن نورالله بحرانی صاحب کتاب العوالم در مجلدات قطور که در آن اخبار وارده از خاندان عصمت و طهارت را در چندین مجلد بزرگ گردآوری نموده که همانند بحارالانوار است. محدث نوری در «فیض قدسی» معتقد است که «عوالم» همان «بحار» است به صورتی دیگر. بی شک طرح و تدوین کتاب عوالم متاثر و الهام گرفته از دوران حضور بحرانی در تدوین بحارالانوار است و شاید بتوان گفت که این اثر که با ابتکار بحرانی گردآوری شد، یک آرزوی بزرگ علامه مجلسی را محقق ساخت چون مجلسی پس از تدوین «بحارالانوار» بر آن شد تا با نگارش (مستدرک البحار) تمام احادیث و روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السّلام را یکجا گردآورد و هرآنچه را در «بحارالانوار» نیامده بود، با استفاده از دیگر کتابهایی که بدانها دست نیافته بود و پس از تالیف بحار آنها را فراهم آورد، به آن اضافه نماید که با وفاتش این آرزو محقق نشد، لیکن یکی از برترین شاگردان وی، علامه شیخ عبدالله بحرانی درپی انجام آن شد و «عوالم العلوم» را با یک پیکربندی نو و بدیع عرضه داشت، او آنچه را استاد در کتاب بحارالانوار نیاورده بود با نظمی جدید همراه با ابداع در تنظیم و ابتکار در عناوین یکجا گردآورد. بحرانی این کتاب را پس از درگذشت مجلسی (تاریخی که در ذیل بیشتر نسخ اصل دیده می‌شود) نوشت البته با اینکه شیوه تالیف آن شباهت‌هایی با کتاب بحارالانوار مجلسی دارد، خود او نه هیچ سخنی دال بر اینکه از شیوه استاد پیروی کرده، دارد و نه هیچ از «بحارالانوار» نام می‌آورد. باید اذعان داشت که از نظر تبویب، عوالم را می‌توان بهتر دانست گرچه «بیان»‌های علامه مجلسی که در اغلب صفحات بحار را مزین ساخته و به شرح روایات و احادیث پرداخته، بر احدی پوشیده نیست که عوالم فاقد آنست. همچنین نقطه مهم و شاخص عوالم، دربردارندگی روایات و احادیث فروع و ابواب فقهی از طهارت تا دیات در ۴۸ جلد است که این اثر را از بحار ممتاز می‌سازد.

تنبلی و کسالت به عنوان یک عادت مذموم، از آفت هایی است که دین اسلام به مسلمانان هشدار داده تا به آن مبتلا نشوند و با اراده ای قوی مشکلات را برطرف کرده و برای کسب سعادت اخروی تلاش نمایند. بر اساس نتایج بدست آمده در این پژوهش مهمترین ریشه های تنبلی را بایستی در مسائلی همانند ضعف ایمان، نفاق، ناآگاهی، دنیاطلبی، رفاه زدگی و خواهش های نفسانی جستجو کرد. همچنین تنبلی دارای آثاری همانند حسرت، پشیمانی، عدم پرداخت حقوق الهی، به تاخیر انداختن کارها، از دست دادن فرصت ها، بیکاری، بی حوصلگی و فقر می باشد. هر انسانی برای مقابله با تنبلی می تواند روش هایی همچون افزایش شناخت، ایجاد عزم و اراده، تدبیر، مدیریت و ایجاد نشاط در عبادت را به کار بندد تا کمتر دچار این آفت دین و دنیا شود. در این پژوهش تلاش شده تا به صورت نظری با مطالعه در تفاسیر و روایات ائمه معصومین و همچنین کتاب های اخلاقی و تربیتی، موضوع تنبلی از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

با اندک توجه به کرامات و نعمت های خداوند، دوگونه کرامت را می توان برای انسان متصور شد. نخست کرامت عامه که تمام موجودات را در برگرفته و اشاره به رحمت عام پروردگار دارد و همگان در برخورداری از آن حق یکسانی دارند. نوع دیگر کرامتی است که تنها کسانی را شامل است که قدمی بیش از دیگران در مسیر سعادت خویش برداشته اند و از آن تعبیر به کرامت اکتسابی می شود. یعنی همت و تلاش انسان در راه تقرب خداوند تعیین کننده آن است که تا چه حد در ظل این نوع کرامات قرار گیرد. این نکته ای است که در طول تاریخ توسط برخی از جوامع بشری به باد فراموشی سپرده شده یا ـ از روی آگاهی ـ برای نیل به اهداف استعماری خود به آن بی توجهند. همواره حاکمان جور بر پایه تعصبات قومی و نژادی، حقوق اولیه انسان های دیگر را نادیده گرفته و آنها را از نعمتهایی که با همنوعان خود در استفاده از آنها مشترک بوده اند، محروم ساخته اند.

قرآن کریم و احادیث معصومان (علیهم السلام) شخصیت کم نظیر حضرت ابراهیم خلیل (علیه السلام)، با زندگی پر فراز و نشیبش را به عنوان اسوه و الگو برجسته ساخته است. از این رو ما با برشی در زندگی و ابعاد شخصییتی آن پیشوای بزرگ آسمانی، شیوه های رویارویی آن حضرت با مخالفان و طاغوتیان را به طور ویژه موضوع اصلی این پژوهش قرار دادیم و با تکیه بر منابع حدیثی و تاریخی و تفسیری در پی به دست آوردن صحنه های بدیع و درس آموز و الگویی برخورد و کشمکش آن حضرت با مخالفان و منحرفان و شیوه های رویارویی وی با آنان بر آمدیم و بر اساس نتایج حاصله در این پژوهش شیوه مبارزه حضرت ابراهیم (علیه السلام) به دو گونه گفتاری و رفتاری قابل تقسیم است، که در شیوه گفتاری از جهات مختلف شامل نوع بیان،که به سه گونه برهان جدال احسن، موعظه و از جهت مخاطب که افراد، خانواده، عموم، و طوایف خاص را تشکیل می داد و از جهتمحتوا، که محتوای کلام ایشان بیم و انذار، ترغیب و تشویق، دعا و نفرین، برائت و از جهت کیفیت بیان نرم گویی، صلابت در گفتار، رعایت ادب، قیاس کردن، طرح سوال و...را به کار می گرفتند و شیوه های رفتاری همچون ترویج عملی خداپرستی صحیح، تهذیب نفس و ستیز با شیطان، تربیت عملی افراد جامعه(خانواده وعموم)، امر به معروف و نهی از منکر که به چند صورت از جمله (بت شکنی، جهاد، هجرت و...) مورد بررسی قرار گرفت و در پایان آموزه های بدست آمده از شیوه مبارزه حضرت ابراهیم (علیه السلام) به سه گونه تقسیم شده است که در حوزه اعتقادی مباحثی چون توحید و یکتا پرستی، اعتقاد به معاد و... و در حوزه اخلاقی مباحثی چون توکل بر خدا، استقامت و بردباری و... و در حوزه رفتاری مباحثی چون اهتمام به اقامه نماز، رفق و مدارا و... و تحلیل هر یک از آن ها در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است و نتایج حاصله، طیف وسیعی از روش ها و منش های حضرت ابراهیم (علیه السلام) در روبرو شدن با مشرکان و دیگر منحرفان سرکش است که هر یک در عصر حاضر و در جایگاه خود آموزنده و شایسته بهره گیری است.

مسئله زینت وتزیین از مسائل مطرح درقرآن کریم وسنت است این پایان نامه در 4فصل تنظیم گردیده است فصل اول کلیات ودرفصل دوم ابتدا به عوامل وزمینه های تزیین اعمال پرداخته است که براساس نتایج این تحقیق عبارتست از:خداوند،شیطان،هوای نفس،دوستان بد،گناه واعمال بد،کفروشرک،اسراف،ایمان نداشتن به آخرت.خداوند نعمت هایش را جهت آزمایش وابتلادراختیارانسان گذاشته است.شناخت نعمت ها ونحوه رویکرد انسان با آنبررسی گردیده وسعی شده است براساس آیات قرآن ،نفس وشیطانوکمین گاههای آن شناخته شود ولغزش گاه ها وجایگهای انحراف انسان به او معرفی تا با شناخت وآگاهی وهوشیاری از انحراف وسقوط خویش در دره هولناک گمراهی جلوگیری نماید.دربخش دیگری از این پایان نامه به آثار وپیامدهای تزیین پرداخته شده که اهم آن عبارتنداز:الف:آثارتزیین اعمال نیک که درآن فاعل زینت دهنده خداونداست (عمل به نیکی،اجتناب از فسق وکفروگناهان)ب:آثارتزیین اعمال بد،آیاتی که در آن فاعل زینت خداوند است وآیاتی که به شیطان نسبت داده شده وموضوعاتی از قبیل :کوری قلب،مانع شدن از راه خدا،محرومیت ازهدایت الهی،مسخره کردن مومنان،ایمان نیاوردن به پیامبران،مجازات الهی در دنیاوآخرت.پایان بخش مطالب بررسی راههای مبارزه با تزیین اعمال بداست که عبارتند از ایمان به خدا وآخرت،اخلاص اعمال برای خدا،مخالفت با هوای نفس،تقوای الهی. سپس خلاصه و نتیجه گیری و در پایان منابع آورده شده است. باشد که مورد استفاده علاقمندان واقع شود.

حقوق و آزادی سیاسی در جوامع امروز به لحاظ نظری و علمی با چالش های زیادی مواجه است و در نظر اندیشوران مسلمان نیز مورد اختلاف نظر جدی قرار گرفته است؛ به طور کلی می توان نظر مساعدی را از منابع اصیل اندیشه دینی در این زمینه استنباط کرد. به نظر می رسد قرآن کریم و سنت نبوی و علوی (علیهما السلام) آزادی را در دو بخش «آزادی» در «حکومت» و «آزادی از حکومت» بر می تابد. در بخش اول حق انتخاب حاکمان و مشارکت در تصمیم گیری ها و در بخش دوم حق نظارت، حق نصیحت، حق اعتراض (امر به معروف و نهی از منکر) و حق قیام به واسطه آیات قرآن و سنت قابل اثبات است؛ اگرچه حدود ویژه ای نیز برای استفاده از این حقوق وجود دارد که مهم ترین آنها صدق و رعایت حریم خصوصی دیگران است.