آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در روان­شناسی، اگرچه برخی از انواع و مراحل احساس تنهایی، امری عادی و واقعی است، ولی برخی از اقسام و مراحل آن، پاتالوژیک و بیمارگون است. در متون دینی، نیز به خاطر معیت همیشگی و همراهی خداوند، احساس تنهایی نوعی آسیبِ بینشی، نگرشی، احساسی و عاطفی است، اما تنهایی مفید و مثبت نیز وجود دارد؛ چون انسان­ها، به کناره­گرفتنِ آگاهانه و تنها­شدگیِ انتخابی، برای رشد، تکامل و محفوظ­ ماندن از آلودگی­های فکری، اجتماعی و فرهنگی نیز نیاز دارند. شناخت دقیق مرزهای احساس تنهایی پاتالوژیک و تنهایی مفید، با شناختِ عوامل، نشانه و پی­آمدهای آنها، میسر است. پژوهشِ پیشِ رو، با روش توصیفی- تحلیلی و به صورت مقایسه­ای؛ سه نشانه برای احساس تنهایی پاتالوژیک، معرفی کرده و پی‌آمدهای آن را دارای دوگونه «فرسودگیِ روانی» و «فرسودگی جسمی» دانسته؛ گونه اول را دارای ده آسیب و گونه دوم را با چهار آسیب، شناسانده ‌است. یافته­های پژوهش، نشانگر آن ‌است‌ که بین آیاتِ قرآن، روایات، دیدگاه مفسران و نظریات روان­شناسان، همسویی دیده می­شود.

یکی از مباحثی‌ که در علوم قرآن مطرح می‌شود، نسخ در قرآن کریم است. در مورد این مسأله مهم تاکنون نظرات و دیدگاههای متفاوتی از سوی دانشمندان علوم قرآن مطرح گردیده است. برخی با استناد به دلایلی از جمله: دلایل قرآنی یعنی آیات 106 بقره و 101 نحل، استناد به سخنان متقدمان و دلایل عقلی، وقوع نسخ در قرآن کریم را حتمی دانسته اند و آن را غیرقابل انکار می دانند. به اعتقاد این گروه مراد از واژه «آیه» در آیات مربوط به نسخ، آیات قرآن کریم است که خداوند به صراحت به مقوله نسخ آیات قرآن کریم اشاره کرده است. در مقابل گروهی دیگر از دانشمندان این دلایل را کافی ندانسته و با استناد به دلایلی از جمله: عدم دلالت آیات 106 بقره و 101نحل به نسخ در قرآن کریم و دلالت آن بر نسخ شریعت‌ها و معجزات پیشین توسط قرآن کریم، عدم حجیت خبر واحد در اثبات وقوع نسخ در قرآن، عدم مقدم شمردن اخبار ظنی بر قرآن قطعی و متواتر و... ، وقوع نسخ در قرآن کریم را منتفی می‌دانند و معتقدند قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی از هر گونه نقص و نسخ منزه است. در نگاه این گروه معنای نسخ، نسخ شریعت‌ها، معجزات و کتاب های آسمانی پیشین توسط معجزه و کتاب آسمانی جاویدان یعنیقرآن کریم است. با این همه آنچه که در این بارهمی توان گفت این که نسخ در آیات قرآن کریم منتفی است زیرا قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی جاویدانباید از لحاظ لفظ و مفاهیم جاودانه باشد و لازمه جاودانه بودن مفاهیم، عدم نسخ آن ها است. معنای صحیح نسخ، این است که قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی ناسخ کتاب های آسمانی پیشین بوده و در عین حال دربردارنده تمامی مفاهیم آنهاست. مفاهیم قرآن کریممحدود به زمان خاصی نبوده بلکه مخصوص تمامی انسان ها در تمامی دوره ها تا قیامت است برخلاف کتاب های آسمانی پیشین که مخصوص به زمان خاصی بوده اند. از جمله دلایلی که می‌توان برای اثبات این دیدگاه به آن ها اشاره کردعبارت اند از: قرآن کتاب جهانی، پیامبر اکرم(ص) پیامبری جهانی، تحریف کتاب های آسمانی پیشین، قرآن به عنوان کتاب مهیمن، خاتمیت، غلبه و سلطه اسلام بر شرایع پیشین و همچنین آیاتی از قرآن مجید و روایاتی از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) به این مطلب تاکید دارند. کوتاه سخن این که در قرآن کریم آیه ای با عنوان منسوخ وجود ندارد و کل قرآن کریم به عنوان ناسخ کتاب های آسمانی و شریعت های پیشین است.

یکی از شبهات قرآنی که توسط دکترسروش مطرح شده شبهه: "محمد(ص) راوی رؤیای رسولانه" است. وی آیات قرآن کریم را رمزآلود دانسته، وحی را خواب و خیال عارفانه رسول اکرم (ص) تعریف می‏کند. وی جهت اثبات سخن خود به اشعار مولوی و گزاره‏هایی از عرفا استشهاد و قصه‏های قرآن را نمادین و رمزی تلقی کرده، و تناقض‏نمایی‏های متن برخی آیات قرآن را شاهد می‏آورد. مقاله پیش رو تلاشی است که ادله رد و نقد این شبهه را برگرفته از آیات، روایات، عقل و علم (جغرافیای تاریخی)؛ طرح می‏کند. در این پژوهش ابتدا به هفت فراز سخن دکتر سروش اشاره و به آن پاسخ داده شده است. سپس به تناقضِ نظریة "رؤیا انگاری وحی" با پنج دلیل عام دیگر پرداخته شده است. این پنج دلیل در دو محور برون متنی (غیرقرآنی)؛ و درون متنی (قرآنی) سامان یافته­اند. ادله غیرقرآنی شامل شواهد تاریخی و حدیثی است که در دو مورد ارائه می‏شود: مشاهده آثار فیزیکی وحی توسط اطرافیان و عصمت پیامبر. سه دلیل قرآنی عبارتند از: تفاوت وحی با رؤیا و مکاشفه؛ عتاب و تهدید پیامبر توسط خداوند در آیات قرآن و امّی بودن پیامبر (ص).

همواره یکی از مسائل مهم آیات قرآن کریم، توجه به جایگاه و شخصیت اهل بیت( است. قرآن‌پژوهان با دیدگاه‌های مختلف مذهبی حضرت فاطمهc را که یکی از اهل بیت( پیامبرj هستند؛ مورد توجه ویژه‌ای قرار داده‌‌اند. این پژوهش، دیدگاه جوادی‌ آملی که یکی از مفسران مشهور امامیه معاصر است با دیدگاه ابن‌کثیر که جزء معروف‌ترین مفسران روایی سلفیه است تطبیق می‌دهد. براین‌اساس، تفسیر تمام آیاتی که مضمون آن‌ها به حضرت فاطمهc اشاره شده در دو تفسیر مزبور مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت و مشخص شد که ابن‌کثیر و جوادی آملی اوصافی همچون سرور زنان عالم، محبوب پیامبرj و مقام ارسال رزق‌ الهی را به‌‌طور مشترک بیان می‌کنند. در موارد اختلافی نیز ابن‌کثیر مصادیق آیه تطهیر را همسران پیامبر و آل‌ علی و آل‌ عقیل و غیره می‌داند. اما مؤلف تسنیم با دلایل برون‌متنی، مصداق اهل‌ بیت ( در آیه تطهیر را معصومین بیان می‌کند. جوادی آملی مصادیق آیه مباهله را با دلیل عقلی و روایی، اهل بیت( بیان کرده، درحالی‌که ابن‌کثیر این روایات را غریب یا مرسل می‌شمارد. او در سوره انسان و کوثر به جایگاه حضرت فاطمهc اشاره‌ای ندارد. پس در این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی، استناداتی که ابن‌کثیر از طریق تحلیل محتوای روایات بیان کرده، از زبان جوادی آملی پاسخ داده می‌شود.

چکیدهطبق شواهد تاریخی و روایی و عقلی، امام علی(ع) که تحت تعالیم وحیانی پیامبر اکرم(ص) رشدیافته بود، در حفظ و کتابت قرآن اهتمام ویژه داشته و سر آمد حافظان، قاریان و کاتبان قرآن گشتهبود. آن حضرت(ع) نخستین جامع قرآن در عهد پیامبر(ص) می باشد و قرآنی که با اشراف ایشانجمع آوری شد، هیچ نقصی نداشته و از نظر اطلاعات تفسیری و تأویلی و شأن نزول ها فراگیربوده است.با آن که روایاتی از طریق فریقین مسأله جمع آوری قرآن توسط حضرت علی(ع) را پس از رحلتپیامبر(ص) تأیید می کند، ولی این روایات به فرض صحت، می تواند نشانگر این مطلب باشد کهآن مصحف در واقع افزون بر نص? قرآن، یک دوره تفسیر مبسوط بوده، که با املای پیامبر(ص) وخط علی بن ابی طالب(ع) نوشته شده بود. روشن است که تألیف نشدن چنین مصحفی در حیاتپیامبر(ص)، دلیل بر تألیف نشدن مصاحفی که دربردارنده هم? نص قرآن باشد، نیست و مقصودرسول اکرم(ص) در سفارش به جمع قرآن، تهی? نسخه ای کامل از کتاب خدا به همراه تفسیر ومعارف وحیانی- تبیینی می باشد.این نوشتار ضمن بررسی و اثبات جمع قرآن در زمان پیامبر(ص) و تبیین جایگاه ویژه امامعلی(ع) در آن، به این موضوع اشاره دارد که جمع ابوبکر با هدف فضیلت سازی برای خلفا و درجهت تجرید قرآن موجود از نکات تفسیری بوده و بازتابی اجتماعی و عمومی نداشته است. جمععثمان نیز فقط توحید مصاحف بوده که با نظارت و تأیید امام علی(ع) انجام گرفته است و امام(ع)با تأیید قرآن موجود و صحه گذاشتن بر آن، راه را بر هرگونه تحریف و تغییری در قرآن بست.کلید واژه: امام علی(ع)، جمع قرآن، مصحف علی(ع)، تدوین قرآن

یکی از مباحث مهم درباره ی پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) مسأله «أُمی» بودن و عدم توانایی ایشان بر خواندن و نوشتن می باشد. واژه «أُمی » به عنوان یکی از صفات پیامبر(ص) به معنای شخصی ناخوانا و نانویسا می باشد. در این تحقیق سعی بر این شده تا معنای واژه «أُمی» با استناد به کتب لغت عرب و نیز با ستفاده از کتب تفسیر دو فرقه شیعه و اهل سنت تعیین گردد و به آراء و نظریات مطرح شده از سوی متفکران و نیز دیدگاه مستشرقان، در خصوص معنای «أُمی» و مسأله ناتوانی پیامبر(ص) بر خواندن و نوشتن پرداخته و به شبهات مستشرقان نظیر «أُمی» به معنای پیامبر بت پرست، فرد توانا بر خواندن و نوشتن، منتسب به یهود پاسخ لازم داده شود.آن چه در فرجام این تحقیق خواهید دید آن است که «أُمی» به معنای شخص ناخوانا و نانویسا می باشد.درباره ی مسأله خواندن و نوشتن پیامبر(ص) باید گفت که ایشان، پیش از بعثت، بر خواندن و نوشتن توانا نبوده و هیچ چیزی نخوانده و ننوشته است. این مسأله، وحیانی بودن و اعجاز قرآن و نیز راستین بودن دعوت ایشان را ثابت می کند و نشان می دهد که پیامبر(ص) هیچ حرفی از خود در این کتاب الهی وارد ننموده، بلکه تمام آیات و کلمات قرآن، از سوی خداوند تعالی فرو فرستاده شده است؛ ولی در دوران پس از بعثت نیز پیامبر(ص) بر خواندن و نوشتن توانا نشده، بلکه دستور به امر خواندن ونوشتن می داده ا ست و این می تواند معجزه ای دیگر را برای ایشان ثابت کند که این نیز نشان از حقانیت دعوت و نبوت ایشان دارد.

از جمله مسائل مهمی که امروزه در مورد ادیان مطرح است، محتوای کتب مقدس و میزان اعتماد به آنهاست. در این پژوهش سعی شدهکتاب مقدس مورد نقد و بررسی قرار گرفته و با تنها کتاب آسمانی که تا به امروز خدشه‌ای بر آن وارد نشده، مقایسه گردد.این پایان نامه به بخشی از کتب مقدس یهودیان و مسیحیان یعنی تورات (پنج کتاب اول یا همان اسفار خمسه) پرداخته و در آن، آیات متعارض با قرآن کریم را در زمینه‌ی توحید، معاد و نبوت آورده است. در این مورد که تورات مورد بازنویسی قرار گرفته و بسیاری از آیات آن عوض شده، شکی نیست به گونه‌ای که با تطور و غور در آیات تورات این نکته به وضوح به چشم می‌آید. آخرین نسخه‌ی تورات که در دسترس ماست، چند صد سال پس از وفات موسی نگاشته شده و میان برخی از دانشمندان یهودی نیز اعتقاد بر این است که تورات کنونی نوشته‌ی موسی نیست و این مطلب با توجه به برخی عبارات موجود در آن به اثبات رسیده است.آیاتی که در تورات آمده و ما به عنوان متعارض با آیات قرآن به حساب آوردیم، بیش‌تر پیرامون توحید می‌باشد. در این آیات، خدا به حالت جسمانی نشان داده شده است؛ حالتی که در شأن خداوند تبارک و تعالی نیست. همچنین به خداوند نسبت‌های دروغ نیز وارد شده است. در تورات کنونی هیچ سخنی از معاد و یا بهشت و دوزخ به میان نیامده و پاداش و کیفر کردارها، این جهانی است. در حوزه-ی نبوت نیز تورات کنونی به انبیای الهی تهمت‌های ناروایی نسبت داده است. بنابر این آنچه در تورات آمده، تحریفاتی است که به آن راه پیدا کرده و این تعارضات، اعتبار این کتاب را از بین برده است.

چکیده:مبحث« أسماء السور» یکی از زیر مجموعه‌های علوم قرآنی است که مورد توجه مفسران و اندیشمندان علوم قرآنی بوده و احادیث فراوانی در این زمینه در کتب حدیثی شیعه و اهل سنت نقل شده است.این موضوع با مباحث علوم قرآنی دیگری چون مکی و مدنی بودن سوره‌ها، فضایل سوره‌ها و اسباب نزول سوره‌ها ارتباط نزدیکی دارد.با گذری بر صدو چهارده سوره قرآن در می‌‌یابیم که هر یک از این سوره‌ها با نام خود از دیگر سوره‌ها متمایز شده‌اند و برخی از سوره‌ها علاوه بر نام اصلی، به چند نام فرعی دیگر نیز شناخته شده‌اند. به نظر می‌رسد که نامگذاری سوره‌ها از همان ابتدای نزول سوره‌ها در دوره‌ی مکی وجود داشته است.حال پرسش‌هایی در این زمینه وجود دارد که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آن است، پرسش‌هایی از قبیل اینکه نامگذاری سوره‌ها توقیفی است یا اجتهادی؟ دلایل قائلان به توقیفی یا اجتهادی بودن نام سوره‌ها چیست؟ نظر قائلان به تفصیل در این باره چیست؟ آیا این نام‌ها در مصاحف عثمانی مکتوب شدند؟ و آیا رابطه‌ای میان نام سوره‌ها با غرض آن‌ها وجود دارد؟به نظر می‌رسد نامگذاری سوره‌ها به طور نسبی اجتهادی باشد، بدین معنا که علاوه بر وجود نام‌های توقیفی سوره‌ها، نام‌هایی دیگری از سوی صحابه و اندیشمندان مسلمان ذکر شده است.از نظر خاستگاه وحیانی، نام سوره‌ها تابع نص قرآن کریم می‌باشد و پیامبر(ص) بنیانگذار نامگذاری سوره‌ها است. احتمالاً سبب اختلاف نظر علما در مقوله‌ی توقیف یا اجتهاد نام سوره‌ها، وجود مبانی مختلف در پذیرش آن‌ها و روایات متنوع در این باره است.قائلان به توقیفی بودن أسماء السور اهتمام پیامبر(ص) به تسمیه‌ی سوره‌ها، اهمیت نامگذاری آن‌ها، وجود روایات متنوع در این باره و... را از دلایل خود برشمرده‌اند. در مقابل، قائلان به اجتهادکثرت استعمال نام سوره‌ها، تصادفی بودن انتخاب نام برخی از سوره‌ها و روایت‌های حاکی از عدم تسمیه را برای اثبات نظر خود بیان کرده‌اند.قائلان به تفصیل در این باره دو نظر متفاوت را ارائه داده‌اند، نظر اول بر این است که تعداد مشخصی از سوره‌ها توسط پیامبر(ص) نامگذاری شده و مابقی توسط صحابه و تابعان صورت گرفته است. نظر دوم که این پژوهش درصدد اثبات آنست بر این باور است که برای هر یک از سوره‌ها حداقل یک نام توقیفی از سوی معصوم صادر شده، و نام‌های دیگر حاصل از استنباط صحابه، تابعان و علمای اسلامی است.احتمال می‌رود که در هنگام توحید مصاحف، صحابه نام سوره‌ها را در ابتدای آن‌ها کتابت نکرده باشند و این عمل را بر اساس روایات موجود مکروه می‌دانستند.گاهی برای برخی از سوره‌ها در کلام معصومین(علیهم السلام) ، صحابه و تابعان اوصافی ذکر شده که عظمت و اهمیت آن‌ها را می‌رساند. در این پژوهش تسامحاً روایات وارده از معصومین(علیهم السلام) را که به بیان ویژگی‌هایی سوره‌ها می‌پردازد به عنوان نام توقیفی سوره قلمداد کرده‌ایم.در مورد ارتباط میان نام سوره‌ها با غرض آن‌ها به نظر می‌رسد رابطه ظریفی میان نام توقیفی و مشهور سوره با غرض اصلی آن وجود داشته باشد؛ زیرا روشمندی و گزینش نامی که با محور اصلی سوره هماهنگ باشد مورد توجه شارع بوده است.برای یافتن این ارتباط، ابتدا باید به غرض اصلی سوره پی برد تا بتوان رابطه‌ی میان نام سوره با غرض آن را کشف نمود.کلید واژه: قرآن، سوره، توقیفی، اجتهادی، نامگذاری، اغراض، اهداف

شئون امامت و جایگاه امامان(ع) در هدایت انسان در رسیدن به جایگاه والای کرامت و فهم استوار از کرامت در تعامل انسانها نیز بررسی شده است. مبانی کرامت انسانی، دلائل تکی? آموزههای دینی به کرامت انسان از جمله بحثهایی است که بدان پرداخته شده است. آثار کرامت، رابط? عزت نفس و کرامت، جلوههای کرامت در آموزههای دین به ویژه تجلی کرامت در قانونگذاری الهی بر سیری در ابعاد و ابواب فقه در ادام? بحث آمده است تا نشان داده شود که جانمای? احکام الهی برای حراست از کرامت و ارج نهادن به کرامت انسان فراهم گردیده است.

خطبه‌ قاصعه، طولانى‏ترین خطبه ‌نهج‏البلاغه است که مشتمل بر مباحث مختلف اعتقادی، اخلاقی، علمی و ... می‌باشد. اعتبار سخنان حضرت علی(ع)از آن جهت است که وی ارتباط نزدیکی با منبع وحی و مکتب رسول الله(ص) داشته است و این اتّصال، باعث غنای مضامین، و اوج فصاحت و بلاغت این کلام شده است. لذا جهت دست یابی به فهم صحیح قرآن می‌توان از آن ها بهره برد.در همین راستا، این پژوهش به بررسی مبانی قرآنی آموزه‌های اخلاقی خطبه‌ی قاصعه پرداخته است. از آنجا که ائمه وارثان قرآن و خازنان علم الهی هستند؛و بدون شک بین سخنان ایشان و قرآن ارتباط وثیقی وجود دارد. این پژوهش در پی بیان این ارتباط است؛ لذا مبانی قرآنی آموزه‌های اخلاقی خطبه قاصعه را استخراج کرده و ارتباط بین آن دو را تبیین نموده است. قبل از بیان این بحث، سند خطبه و دیگر نکته‌های مقدماتی لازم مورد بررسی قرار گرفته است.