آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

قاضی عین القضاه همدانی( م525ه.ق) اززمره‌ عرفا و متفکران بزرگ اسلامی بشمار می‌آید که توجه خاصی به مسایل مربوط به قرآن و روایات داشته ، بدین خاطر آثار او مشحون از قرآن و روایات است. عین القضاه گذشته از جنبه‌ی عرفانی خود که همراه با کشف و شهودهای فراوان و عمیق بوده، جنبه‌ی زبانشناسی نیز داشته است که از این لحاظ می‌توان او را از نظریه پردازان مسایل مربوط به زبانشناسی نیز در نظر آورد چنین عواملی عین القضاه را صاحب مکتب تأویلی می‌سازد که رمز و نماد از ویژگیهای آن است. عین القضاه با چنین پشتوانه‌ای به تأویل آیات و روایات می‌پردازد و آنان را از مقوله رمز دانسته و نمادی برای مفهومی بالاتر می‌داند. تأویلات عین القضاه در پنج حوزه‌ی محمّدشناسی(ص)، ابلیس شناسی، حروف مقطعه، ارکان پنجگانه اسلام و فرجام شناسی قابل بررسی است. ریشه‌ی تأویلات عین القضاه ، گذشته از کشف و شهود و رمز، به غلبه‌ی نگاه متافیزیکی در او بازگشت دارد. عین القضاه تحت تأثیر متفکران گنوسی اسلامی همچون، حلّاج، احمد غزالی و ... است که بواسطه‌ی آنان با تفکر و اندیشه های ایرانی از جمله زروانیت آشنایی داشته که این خود در جهت‌دهی فکری او در بسیاری از مسایل از جمله نظام دوآلیستی و دوبنی نقش اساسی داشته است. چنین عواملی از عین القضاه ، متافیزیستی بوجود آورده که نگاه بدبینانه‌ای به جهان ماده دارد و کاملاً محو در جهان روحانی است در چنین فضایی است که او تأویلات خود را ارایه می‌دهد. با تمامی این شرایط، سنجش اعتبار تأویلات عین القضاه باید درفضایی کاملاً عقلانی صورت گیرد؛ زیرا عین القضاه در وهله‌ی اوّل متفکری است که با توجه به مسایل پیش روی او در اندیشه‌ی اسلامی، اقدام به ارایه تأویلات نموده و در اغلب موارد نیز این تأویلات توأم با ارایه راه حل نیز می‌باشد که تأویلات مربوط به پیامبر(ص) و ابلیس از این مقوله است، که در کلیت قابل پذیرش و دفاع است. در خصوص سه حوزه‌ی دیگر، تأویلات او بیشتر ناظر به حقیقت آنان است زیرا او شیفته‌ی حقیقت و باطن امور است، بدین خاطر، بیان آن حقیقت نسبت به ظاهرقرآن و روایات در کلام او بارزتر است. در این راستا او هیچگاه در صدد نفی امور ظاهری چون صلاه، حج، صوم و ... نبوده است.کلید واژه‌ها: عین القضاه همدانی، قرآن، روایت، تأویل، رمز، گنوسی

هدف پژوهش نقد و بررسی ترجمه های سوره های النور و لقمان انتخاب ترجمه ای سلیس و علمی و در خور متن شریف قرآن کریم می باشد. روش پژوهش بررسی علمی و ادبی ترجمه ها بر اساس صنایع و علوم بلاغت٬ یشه یابی افعال و الفاظی که دارای معانی متعدد و مشابه بوده و انتخاب بهترین و دقیق ترین معنی با توجه به کاربرد لفظ در آیه مربوطه می باشد. نتیجه کلی با نقد و بررسی ترجمه ها٬ به یک ترجمه کاملا دقیق نتوانستیم برسیم و در کل یک ترجمه باکمک اساتید محترم آقایان همامی و دکتر حجتی در سوره های النور و لقمان به مرحله اتمام رسید.

بدست آوردن معانی ریشه ای لغات قرآن است و تطبیق معانی لغات آیات با روایاتی که آن لغات در آنها بکار رفته است . دراین پژوهش لغات بخش " هاآ" تا "یاآ" کتاب مفردات راغب اصفهانی باتوجه به رویات فریفین ، تفسیر و توضیح داده شده است روش نمونه گیری : بررسی نظریات اهل لغت و مفسرین است روش پژوهش : روش کتابخانه ای ، مطالعه و فیش برداری از منابع نظری موجود و نقد و بررسی آنها با مراجعه به کتابخانه های مجلس شورای اسلامی و مجتمع ولی عصر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز است طرح پژوهش : تبیین و بررسی لغات قرآن کریم و استفاده از نظریات علمای علم لغت و همچنین مفسرین دراین رابطه است نتیجه کلی : اینکه برای فهم و درک بهتر و دقیق از معانی کلمات قرآن کریم شناخت معانی ریشه ای و سیر تحولات آن کلمه در اعصار مختلف بسیار مفید است . همچنین بررسی فهم روایاتی که آن کلمه در آنها بکار رفته است می توانند ما را در رسیدن به معانی اصلی آن کلمه یاری کنند

پژوهش شامل : کلیاتی پیرامون واژه ترغیب و ترهیب، ترغیب و ترهیب درباره چه اموری است؟، بررسی مساله تقدم یا تاخر ترغیب از ترهیب، ترغیب ( صبر، انفاق، صدقه و زکات، نماز، روزه، صله رحم، توکل، امانت، وفای به عهد، اخلاص، جهاد، تفکر، حجاب، حیاء و عفت و پاکدامنی، شکر، سلام، تزکیه و طهارت، صدق، خضوع و خشوع، حج، توبه و استغفار، امر به معروف و نهی از منکر )، ترهیب ( اسراف و تبذیر، اختلاف و جدال، بخل، بهتان، تکبر و عجب و تفاخر، حسد، حرص و طمع، خیانت، رشوه، ربا، سرقت، شرک، ظلم، عیب جویی، غصب، غضب، غیبت، غفلت و جهل، قمار و خمر، کم فروشی، کذب، مسخره کردن، مترف، نفاق ) است.‬

پژوهش حاضر مشتمل بر پنج فصل با این عنوان هاست: فصل اول، ترتیب داستانی آیات قرآن؛ فصل دوم، نقل و نقد گفتار مفسرین قرآن: خلقت آدم، خلافت، آفرینش حوا، تعلیم اسماء، فرشته یا جن بودن ابلیس، بهشت آدم، عصمت پیامبران، ماهیت شجره ممنوعه، نکاح اولاد آدم؛ فصل سوم، سفر پیدایش؛ فصل چهارم، نقل و نقد گفتار مفسرین تورات: خدا در داستان خلقت، جایگاه زن، نقش مار در داستان آدم و حوا، درخت معرفت خیر و شر؛ فصل پنجم، مقایسه روایات تورات با قرآن: تشابه ظواهر، تشابه تفاسیر، تفاوت ظواهر، تفاوت تفاسیر.

هدف پژوهشگر ترجمه و تحقیق بخش اول کتاب « تنزیه الانبیا سید مرتضی » و تحقیق پیرامون آیاتی که در آنها نسبت به پیامبران داده شده و قابل تاویل هستند و تطبیق و بررسی آراء مفسران و اثبات عصمت انبیا با استفاده از دلایل عقلی و نقلی. روش پژوهش مطالعه و تحقیق کتابخانه ای و مراجعه به کتب از جمله قرآن٬ کتب لغت٬ تفاسیر منابع حدیثی و کتاب مقدس. نتیجه کلی : عصمت پیامبران از تمامی گناهان کبیره و صغیره واجب است تا انتفای بعثت لازم نیاید و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی قابل اثبات و دفاع باشد.

نظریه اجتهاد انبیاء، منبع علم و آگاهی عمل و گفتار پیامبران را در انحصار وحی نمی‌داند بلکه استنباطات شخصی ایشان را در زمان‌های انقطاع پیام الهی، مکملی بر وحی الهی و تعیین کننده بعضی از مواضع و عملکردهای پیامبران می‌داند. چون در فرآیند اجتهاد، احتمال خطا وجود دارد، توصیف رسولان الهی به اجتهاد، مبتنی بر قبول ارتکاب اشتباه و خطا از سوی ایشان خواهد بود. عمده مفسران و صاحب‌نظران اهل سنت، معتقد به جواز اجتهاد و وقوع آن از سوی انبیاء بوده و برخی فقط به جواز اجتهاد باور دارند و عموم شیعیان، جواز و وقوع اجتهاد انبیاء را جائز نمی‌دانند و تنها برخی از ایشان به جواز عقلی و نه جواز شرعی آن معتقدند. مستمسک هرکدام از موافقین و مخالفین نظریه، در اثبات یا رد آن، دلایل عقلی و آیات قرآن می‌باشد. اجازه عدم شرکت در جنگ تبوک به منافقین، مشورت با مردم و نمونه‌های دیگر توسط پیامبر اسلام(ص) و همچنین سایر پیامبران، مواردی هستند که قائلین به اجتهاد انبیاء، انجام آنها را از روی اجتهاد می‌دانند. مخالفین نیز با ارائه ادله عقلی و آیات دیگر، ادعای فوق را به نقد کشیده و تبعیت ایشان به‌ویژه پیامبر اسلام(ص)، از وحی و هدایت الهی، در کلیه امور را به اثبات رسانده‌اند.

مکتب تفکیک به عنوان مکتبی که مدعی جدایی و تفکیک بین معارف وحیانی و علوم بشری به ویژه فلسفه و عرفان است، در زمینه تفسیر قرآن و نقش سنت در آن، دیدگاه هایی را مطرح می کند که بررسی و تحلیل آن ضروری به نظر می رسد. این مکتب اگرچه از تفسیر اجتهادی به عنوان روش مختار خود در تفسیر سخن به میان می آورد، در بسیاری از موارد به این ادعا پایبند نیست و به نوعی نقشی محوری برای احادیث و روایات در تفسیر قرآن قائل است و سایر منابع تفسیر از قبیل عقل، لغت و ادبیات و حتی خود آیات قرآن در این دیدگاه، در رتبه ای پایین تر از سنت قرار دارند. رهیافت پژوهش حاضر، معطوف به این نکته است که در این مکتب، استفاده از ادله نقلی برای اثبات موضوعات و مضامین عقلی از جمله در مباحث مربوط به یقین، یکی از نمونه های آن است. حجیت قرآن و قطع و یقین نیز در کنار سنت و به تایید روایات اثبات می شود. در این مقاله، دیدگاه های تفکیکیان درباره نقش و کارکرد سنت در تفسیر قرآن، به اجمال مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

در روایات و ادعیه مربوط به امام زمان (عج)، «رغبت به دولت کریمه» یکی از درخواست‌های پرتکرار است. رغبت، به عنوان مؤلفه مهمّ پیوند مردم و دولت متعالی مهدوی، با عللی افزایش یا کاهش می‌یابد. بعضی از این علل، نقش زیربنایی دارند و علت‌های دیگری را نیز برای تأثیر بر رغبت پدید می‌آورند. مقاله حاضر که به روش اسنادی و توصیفی ـ تحلیلی تدوین شده، پس از بررسی معنا و مفهوم عقل و رغبت در روایات، پیوند آن دو را تشریح می‌نماید. اصلی‌ترین عامل افزایش رغبت به دولت کریمه مهدوی، بویژه در زمان غیبت، عقلانیت مردم و جامعه در ابعاد مختلف است و بر عکس، عناصر مخالف آن از قبیل جهل، سبب کاهش رغبت خواهد شد. بنابراین یکی از این راهکارهای گسترش عقلانیت در جامعه، تبیین صحیح معارف و مواهب مهدوی از جمله تشریح دقیق اکمال عقول و احیای قلوب در دولت کریمه است که دل‌های مخاطبین را با توجه به معرفت ایشان نسبت به آن دولت متعالی مشتاق خواهد کرد. در مقاله حاضر، اساس تشریح روابط بین عقل و رغبت، مبتنی بر روایات معصومین علیهم السلام است.

استاد مرحوم آیه اله دکتر ابوالقاسم گرجی از مفاخر علمی معاصر کشور و از جایگاهی رفیع در جامعه علمی دانشگاهی و حوزوی برخوردار بود. وی در عرصه حوزوی به واسطه پشتوانه قوی علمی که در نجف اشرف و از محضر اساتیدی چون مرحوم آیت اله خویی کسب کرد، مجتهدی مسلم و صاحب نظر به شمار می آمد و در عرصه دانشگاهی نیز استادی کم نظیر در حوزه الهیات و فقه و حقوق و ادبیات محسوب می گشت. معرفی آثار این استاد دانشمند بی تردید خدمتی به جامعه علمی کشور است، از همین رو در این مقاله دو اثر «آیات الاحکام» و «الذریعه الی اصول الشریعه» که این دومی توسط استاد تصحیح و تعلیقه نویسی شده، معرفی و روش کار آنها تبیین گردیده است.