آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

برداشت درست از متون دینی نیازمند فهم روشمند است. مقاله پیش رو، ابتدا راه حل پیشنهادی خود را برای این منظور در قالب یک سیر منطقی و قابل تکرار و الگوده ارائه داده، به آسیب های ناشی از بیتوجهی به برخی مقتضیات این روش اشاره نموده است. در هر دو بخش، نمونه هایی از متن احادیث، استخراج و عرضه میگردد. در بخش نخست، سه مرحله برای برداشت روشمند عنوان و تبیین شده است. مرحله اول: احراز متن یعنی اطمینان از حدیث بودن و صحت متن؛ مرحله دوم: فهم متن به معنای برداشت ابتدایی و درک منطوق کلام در دو قسمت مفردات و ترکیبات حدیث و مرحله سوم: فهم مقصود، از طریق توجه به بافت و زمینه و نیز تشکیل خانواده حدیث است. در بخش دوم به عوامل مؤثر در برداشت های نادرست از حدیث اشاره کرده و برخی از آسیب های جدی در این عرصه در دو بخش زمینه های اختیاری و غیراختیاری همراه نمونه توضیح داده شده است.

موضوع این پژوهش، تفسیر تطبیقی روایی سوره های قلم و حاقه بر مبنای روایات نورالثقلین از شیعه، و الدرّالمنثور از اهل سنّت می‌باشد. لذا ابتدا ذیل هر سوره مفاد ظاهری و روایی آیات آن بیان شده و در نهایت بین این مفاد، مقایسه صورت گرفته است. نتیجه مقایسه فوق این بود که رابطه روایات تفسیری با مفاد ظاهری دارای حالتهای متفاوتی است. برخی روایات تبیین و توضیح همان مفاد ظاهری هستند و بیشتر نقش آموزشی برای استفاده از ظواهر آیات محکم قرآن را دارند. روایات دسته دوّم، بیان کننده معارفی هستند که از دقّت در ظواهر به دست نمی آیند. مفاد این روایات گاهی در راستای مفاد ظاهری بوده و گاه متعارض و مخالف بوده یا موافق نیستند. با مقایس? روایات این دو تفسیرمعلوم می‌شود که 67% روایات تفسیری کتاب «نورالثقلین» از معصوم است؛ اما تنها 12% روایات کتاب «الدرالمنثور» این ویژگی را داشته و باقی روایات از صحابه و تابعان می ‌باشد. در این میان تنها چهار روایت وجود دارد که به صورت مشترک در هر دو کتاب آمده است. در «نورالثقلین» تنها یک روایت از اسرائیلیات آمده؛ اما در «الدرالمنثور» موارد متعددی از این نوع روایات وجود دارد.گونه شناسی روایات نورالثقلین و الدرّالمنثور ذیل سوره‌های قلم و حاقه، فصل دوم هر بخش این تحقیق می‌باشد. گونه های روایات شامل سوره شناخت، واژه شناخت، تأویلی، جری و تطبیقی و روایات مرتبط است. در نورالثقلین بیشتر روایات از نوع روایات مرتبط غیر تفسیری است؛ ولی در الدرّالمنثور روایات تفسیری با احتساب روایات صحابه و تابعان، تعداد بیشتری بوده و بعد از آن روایات واژه شناخت، بیشتر هستند.آسیب شناسی روایات، فصل بعدی پژوهش می باشد. این فصل نشان داد که اکثر روایات تفاسیر نورالثقلین و الدرّالمنثور ذیل سوره های قلم و حاقه از لحاظ سندی ضعیف هستند. حدود 65% روایات «نورالثقلین» از حیث سند غیرمتعبر است. از این میزان، 17 روایت به دلیل تصریح به ضعف برخی راویان و یا مجهول بودن راوی، ضعیف دانسته شده، در 32 روایت رفع وجود دارد، 8 روایت مرسل بوده و از 20 راوی هم نشانی در کتب رجالی یافت نشده؛ لذا روایت مهمل و ضعیف شمرده شده است. قسمت اعظمی از روایات ذکر شده در الدّرالمنثور، از غیر معصوم نقل شده است، از همین رو به عنوان روایت اعتباری نداشته و بسیاری از آن‌ها اقوال اجتهادی صحابه، تابعین و یا دیگر مفسّران عامّه است. 36 روایتی هم که در این کتاب از معصوم نقل شده، سند قابل اعتمادی ندارد. در این فصل مصادر روایات نورالثقلین هم بررسی و نشان داده شد که بیشتر آنها از کتب معتبر شیعه هستند؛ ولی از حیث فراوانی روایات نقل شده، تفسیر قمی و مجمع البیان که بیشترین روایات از آنها نقل شده، از حیث انتساب کتب به مولف آن یا به دلیل ضعف روایات، دارای اشکالاتی هستند.در فصل آخر پیامها و آموزه های هدایتی هر کدام از سوره های قلم و حاقه استخراج شده و توضیحات مختصری پیرامون هر کدام ذکر شده است. بیشترین حجم پیامها را آموزه های اخلاقی تشکیل می‌دهد؛ چرا که موضوع اصلی این سوره ها همانند اکثر سُوَر آخر قرآن پیرامون مباحث قیامت و پاداشها و عذابهای اخروی است تا از باب تذکّر، مخاطبین خود را از غفلت خارج نموده و متوجه زندگی ابدی و سرای آخرت نماید.

در این تحقیق برآنیم تا تفسیری تطبیقی از سوره فاطر با توجه به روایات موجود فریقین در ذیل آیات ارائه دهیم و هدف از آن، روشن نمودن نقاط اختلاف و اشتراک بین دو گروه می‌باشد تا معین گردد کدامین مذهب به مباحث معارف تفسیری، بیشتر پرداخته است .برای این کار، علاوه بر منابع مهم فریقین در تفسیر، چه تفاسیر اجتهادی و چه تفاسیر روایی، بیشترین بهره را از تفسیر نورالثقلین در روایات شیعه و تفسیر الدرالمنثور در روایات اهل سنت برده‌ایم. همچنین از بسیاری کتب دیگر که ما را در ارائۀ هر چه بهتر بحث یاری می‌کردند استفاده شده است.تحقیق مورد بحث شامل پنج فصل می‌باشد که فصل اول بیانگر کلیات مورد بحث در تحقیق است، در فصل دوم که بحث اصلی ما می‌باشد، پس از بیان مفاد ظاهری مستفاد از تفاسیر اجتهادی، به تفسیر روایی آیات پرداخته شده و سپس مقایسه‏ای دو سویه بین مفاد ظاهری و روایی از یک سو و بین روایات نورالثقلین و الدرالمنثور از سوی دیگر داشته‏ایم که در این مقایسه وجوه اشتراک و افتراق را نمایان کرده‏ایم و مشخص گردیده که چه اختلافاتی بین تفاسیر شیعه و اهل سنت وجود دارد، هرچند اشتراکات بین این دو گروه در این قسمت از آیات بسیار است، فصل سوم کار گونه‌شناسی روایات را بر عهده دارد تا روشن گردد که آیا تمام گونه های روایی در نورالثقلین و الدرالمنثور وجود دارد یا نه؟ و کدام گونۀ روایی بیشترین مورد را به خود اختصاص داده است و نیز روایات کدام گروه به مباحث تفسیری و معرفتی بیشتر اشاره کرده است، هر چند در مجموع می‌توان گفت که بیشتر روایات اهل سنت حتی مواردی که به عنوان روایت تفسیری مشخص شده به ترجمۀ لغوی کلمات و یا جملات پرداخته‌اند، در فصل چهارم آسیب‌های سندی موجود در روایات ـ روایات شیعی و روایاتی که اهل سنت از پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) نقل نموده‌اند ـ شناسایی شده و سعی بر این بوده تا آسیب‌ها به نوعی برطرف گردد، و در انتها آموزه‌های هدایتی که از این آیات به دست می‌آید بیان شده است، معارفی که بیشتر دربارۀ مسائل اعتقادی از جمله توحید و معاد می‌باشد.

چکیده این پژوهش به بررسی تطبیقی روایی 45 آیه‌ی اول سوره‌ی مبارکه‌ی یونس با محوریّت تفاسیر نور الثقلین والدرّ المنثور می‌پردازد که تا به حال چنین کاری در تفسیر این 45 آیه انجام نگرفته است.آنچه در این پژوهش دنبال می‌گردد بیان نقاط مشترک و همچنین مورد اختلاف بین روایات موجود در ذیل 45 آیه‌ی مذکور از این دو تفسیر می‌باشد برای این کار، مفاد ظاهری روایات، براساس کتب معتبر لغت و تفاسیر اجتهادی مهم امامیه مورد بررسی قرار گرفت و سپس با مفاد روایات مرتبط با آن، از دو تفسیر مذکور مقایسه‌ گردیده و اشتراکات و اختلافات آنها بدست آمد. این پژوهش همچنین به بیان گونه‌های مختلف روایات هر یک از این دو تفسیر که ذیل این 45 آیه آمده است می-پردازد که در این بررسی، روایات نور الثقلین بیشتر از نوع تفسیر مصداقی و باطنی است ولی روایات الدرّ‌‌ المنثور علاوه بر تفسیر مصداقی، بخش زیادی از آن، از نوع تفسیر لفظی می‌باشند.اسناد این روایات نیز از نگاه دانشمندان شیعه ـ در تفسیر نور الثقلین ـ و اهل سنّت ـ برای تفسیر الدرّ المنثور ـ مورد بررسی قرار گرفت تا میزان اعتبار و یا برخورداری آنها از آسیب‌های سندی آشکار گردد که بر این اساس بیشتر روایات مذکور از نظر سند، ضعیف می-باشند که باید مورد توجه مفسّرین قرار گیرد. رسالت دیگر این پژوهش گرد آوری آموزه‌ها و پیام‌های هدایتی موجود در 45 آیه‌ی مذکور و نیز روایات ذیل آنها، از دو تفسیر نام برده می‌باشد که بیشترین حجم پیام‌ها مربوط به آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی تربیتی است، و آموزه‌های اجتماعی در رتبه‌ی بعد قرار دارند. کلید واژه‌ها: سوره‌ی یونس، تفسیر روایی، شیعه، اهل سنّت، گونه‌های روایات تفسیری، آسیب‌ شناسی سندی روایات-، آموزه‌های اخلاقی و تربیتی 45 آیه‌ی اول سوره‌ی مبارکه-ی یونس.

این پژوهش در پی طراحی، ساخت و اعتباریابی مقیاس «عفو و گذشت با نگاه به منابع اسلامی» به منظور سنجش میزان عفو و گذشت در میان دانشجویان و طلاب گرامی است. بدین‌منظور، ابتدا با استفاده از منابع معتبر اسلامی، مؤلفه‌های عفو و گذشت تهیه و سپس بر اساس مؤلفه‌های اصلی، پرسش‌ها طراحی شد. بعد از داوری تخصصی استادان و کارشناسان، و همچنین اجرای آموزشی و حذف برخی پرسش‌ها با همبستگی پایین به ۳۴ پرسش تقلیل یافت و مقیاس اصلی با ۳۴ پرسش آماده اجرای نهایی شد و روی نمونه ۳۶۰ نفری دانشجویان دانشگاه قم و همچنین طلاب مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی= که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند اجرا گردید. نتایج تحلیل عاملی با روش مؤلفه‌ای اصلی با چرخش متعامد نشان داد که مقیاس دارای ۶ عامل «کینه توزی، بخشایش همدلانه، چشم‌پوشی، بخشایش کریمانه، رویکرد ترمیمی و کنترل خشم» است. یافته‌های حاصل از این پژوهش با کمک نرم‌افزار SPSS به دست آمد. همچنین، مقیاس عفو با روایی محتوایی بالا و آلفای کرونباخ ۹۰/۰ به تأیید رسید. نتیجه‌گیری: مقیاس عفو از دیدگاه اسلام روایی و اعتبار بالایی دارد و می‌تواند میزان عفو افراد را بسنجد.