آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله حجیت اخبار آحاد اعتقادی به منزله اعتبار حوزه گسترده ای از روایات اهل بیت(ع) از مسائل تأثیر گذار و پراهمیت میان رشته ای است که اصول فقه و کلام اسلامی را با علوم حدیث و تفسیر گره می زندو نتایج فراوانی در نحوه مراجعه و بهره مندی ما از میراث گران سنگ روایی شیعه به دست می دهد. در این رساله، نخست تلاش شده است، با تبیین اجمالی این موضوع تخصصی، اهمیت، دامنه گسترده و ثمرات ناشی از قول حجیت و یا عدم حجیت آحاد عقایدی بررسی شود. در بخش اول، کلیه آراء درخور نظر در مسأله از قدما تا معاصران طرح و بررسی گردیده تا قول مشهور مخالف با حجیت آحاد عقایدی در ضمن اصطلاح شناسی واژگان رئیسی تأثیرگذار، مورد نقد قرار گیرد. در این بخش شاهد تبیین معنای خبر واحد، ظن و تقلید در اندیشه اصولیان متقدم و متأخر هستیم. در بخش دوم، با نظام دهی به شاکله اصلی ادله مخالفان حجیت احاد در اعتقادات، ابتدا ساختار و سپس محتوای دلیل ایشان، جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است تا به طور ضمنی، راهی جهت حجیت نسبی آحاد عقایدی گشوده شود. برای این منظور، مبانی اصولی تأثیر گذار در مخالفت با حجیت این دسته از روایات مورد ارزیابی مبنایی قرار گرفته است و در مرحله بعد، با به تصویر کشیدن مفهوم مستقل اعتقاد قلبی و نشان دادن تمایز آن از معرفت قلبی، ثمره عملی تعبد در مسائل عقیدتی نمایانده شده است. در این مرحله، در واقع حجیت شرعی یا جعلی برای آحاد عقایدی قابل تصور می گردد. در نهایت، با گذار از این دو مرحله، می توان برای خبر واحد عقایدی، هر دو نوع از حجیت را قایل شد.

روایات اهلبیت(ع)، تعبیر «ازدیاد ایمان» را درباره‌ی تحولاتی در انسان مطرح می‌کند که علاوه‌بر بُعد اعتقادی و عبادی، ابعاد دیگر روانی و رفتاری وی را نیز در بر می‌گیرند. از دیگرسو؛ نظریه‌ی روان‌شناختی «مراحل‌رشد‌ایمانِ» جیمز‌فاولر، چیستیِ«رشد‌ ایمان» را در قالب «افزایش و بهبود مجموعه‌ای از توانایی‌های شناختی، اجتماعی، اخلاقی و عاطفی در طول عمر» به‌تصویر می‌کشد. پژوهش حاضر درپی آن است تا با جمع‌آوری و بررسی مفهومیِ مهم‌ترین روایاتِ دالّ بر تعریف«ازدیاد ایمان»، این مفهوم حدیثی را با «مفهوم رشد ایمان» در نظریه‌ی فاولر مقایسه کند. از‌ بررسی روایات چنین نتیجه می‌شود که «ازدیاد ایمان؛ تحقق، تثبیت و تعالی اجزاء و شاخص‌های شناختی، عاطفی،انگیزشی، اخلاقی و اجتماعیِ ایمان در ساحت‌های؛ روان، رفتار‌ و‌گفتار انسان است». فاولر نیز با وجود عدم التزام به متعلَّقات الهی و وحیانی ایمان و فقدان سرمشق انسانی مطلق و‌‌کامل، معتقد بود که؛ «جهت‌گیری رشد‌ایمان به سمت سطوح پیشرفته‌تری از ادراک، یکپارچگی، ساختنِ‌معنا و روابط میان‌فردی است».

بحث تأویل یکی از مباحث مهم در جهان اسلام است. مسئله اصلی این تحقیق بررسی تطبیقی روایات تأویلی اثناعشری و اسماعیلی ناظر به قرآن کریم در حوزه معارف توحیدی است. تا کنون میراث اسماعیلی با روایات تأویلی اثناعشری در مباحث اعتقادی به ویژه معارف توحیدی اشتراک زیادی دارند؛ برای نمونه: تأویل آیه نور، تأویل عرش و کرسی، تأویل اسمای حسنای خداوند. بررسی سندی روایات تأویلی مشترک نشان‏گر نقش فعال راویان متهم به غلوّ و راویان دارای گرایش فطحی و واقفی است. در نتیجه، به صورت موجبه جزئیه تأثیرپذیری منابع حدیثی اثنا‏عشری و اسماعیلی در حوزه معارف توحیدی از جریان غلوّ و فرق انحرافی دو قرن نخست ثابت می‏شود. همچنین راویان مجهول در این اسناد به وفور یافت می‏شوند که برخی از آنان گزارش شده‏اند. این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی به سامان رسیده است.

در باب معناشناسی صفات خداوند، نظریات مختلفی ارائه شده است كه رسالت این رساله، به بررسی و تحقیق دربارۀ آنها، و یافتن نظر برتر، اختصاص یافته است.شكی نیست كه در دورۀ نزول وحی، همۀ اعراب، از مسلمان و غیر مسلمان، متوجه فهم مفاهیم قرآن می‌شدند، مخصوصا درك و فهم صفات الهی، چنان برای آنها ملموس و قابل درك بود كه زمینۀ پرسش جدی از آنها، برای شنوندگان پیش نیامد. اما بعد از طی این دوره، با نفوذ احبار یهود و رهبانان مسیحی، و همچنین تسری فلسفۀ یونان، و ایجاد شك و شبهه در عقاید مسلمانان، باب بحث و بررسی دربارۀ صفات الهی گشوده شد. و بدین ترتیب، زمینۀ سوق یافتن افكار به سمت تشبیه، توسط احبار و نیز تعطیل، به وسیلۀ فلسفۀ یونان فراهم گردید.و نیز افرادی، چون مقاتل بن سلیمان (150 هـ) با داخل كردن عقاید تجسیمی در تفسیر قرآن، و همچنین تكیه بر اشتراك لفظی در تفسیر واژه‌های قرآنی به تبلیغ این دو نظریه در میان اهل سنت همت گماشت، از سوی دیگر با تحریك نظر مخالفان، باعث پیدایش عقیده تعطیل، توسط جهم بن صفوان گردید.از آنجا كه پیدایش و رشد فرقه‌های حشویه، مشبهه و معطله در زمان ائمه‌ (عليهم السلام)اتفاق افتاد، ایشان (عليهم السلام) در جهتمبارزه با آنها، احادیثی را در رد تشبیه و تعطیل بیان فرمودند، این عمل باعث گردید كه تشبیه در میان شیعیان رشدی نداشته باشد، و عقاید آنان از این حیث، در حصار امنی قرار بگیرد.اما متأسفانه، در قرن‌ها بعد، عالمی مانند ملا رجب علی تبریزی، با استناد به همین احادیث، منكر وجود هر گونه شباهتی بین خالق و مخلوق، حتی در صفات مستعمل بین آنها شد و با اعتقاد به اشتراك لفظی، در برابر اشتراك معنوی وجود ملاصدرا جبهه گرفت. پس از وی پیروانش آراء او را گسترش دادند و نظریات تعطیل و نفی صفات و الهیات سلبی را نیز مطرح كردند. هر چند كه قبل از ملارجبعلی گروههای دیگری نیز چنین اعتقاداتی داشته‌اند و این موضوع، بحث جدیدی نیست، اما چون، نظرات وی و شاگردانش به صورت مدون به رشتۀ تحریر درآمده، لذا در بررسی این عقاید، به بیان دیدگاههای این افراد اكتفا نموده‌ایم.از آنجا كه این نظریات، از یك ریشه، جوانه زده‌اند، در عقاید آنان، اشتراكاتی دیده می-شود، مانند:1-برای اثبات درستی عقاید خود، متوسل به ظاهر احادیث شده‌اند بدون آن كه به كاربرد یك واژه در زمان ائمه(عليهم السلام) توجه داشته باشند.2-منكر توانایی عقل در راهیابی به هر گونه شناختی از خدای تعالی شده‌اند در حالی كه مخاطبان خود را افرادی عاقل محسوب نموده، و برای اثبات هدف خود، استدلالاتی بر اساس براهین عقلی، ارائه داده‌اند.3- با تأكید بر تباین بین خالق و مخلوق، تنزیه مطلق الهی را، از خصوصیات ویژۀ عقیدۀ خود دانسته‌اند.در بین احادیث، عباراتی دیده می‌شود كه مستمسكی برای طرفداران هر یك از عقاید، قرار گرفته و آنان با ارائۀ تفسیر نادرستی از آن، به تبیین عقیدۀ خود پرداخته‌‌اند. مثلا، با تكیه بر عبارات «لا یشبهه شیء»، و «فقد جمعنا الاسم و اختلف المعنی»، گروهی بر این نظر هستند كه معانی صفات، در خداوند و مخلوقات با یكدیگر اختلاف دارند و این دو، هیچ وجه شباهتی با هم ندارند. كه این همان، اعتقاد به اشتراك لفظی است. گروهی با استفاده از عبارت «كمال الاخلاص نفی الصفات عنه»، صفت داشتن خداوند را مستلزم تركیب او (از صفت و موصوف) دانسته‌، لذا به نفی كردن مطلق صفات رو آورده‌اند. عبارت «و لا تفكروا فی الله»، دستاویزی برای اعتقاد به عدم توانایی عقل در راه یابی به شناخت خدای تعالی و در نتیجه تعطیل شده است. و بالاخره گروهی از «لا»ی مذكور در عبارت «عالم لایجهل، قادر لایعجز»، نتیجه گرفته‌اند كه صفات ثبوتی تا هنگامی كه به صفات سلبی باز نگردند هیچ گونه شناختی از خدای تعالی در اختیار انسان نمی‌گذارند.در رد این عقاید در این رساله دلایل متعدد و فراوانی هم از سوی نگارنده و هم سایر منتقدین ذكر گردیده است. تفسیر درست این احادیث، ارائه، و اشتباهات، توضیح داده شده است. با اختصاص یك فصل به موضوع تشبیه و تجسیم الهی، چگونگی پیدایش و رشد و گسترش آن را در بین مسلمانان به تصویر كشیده شده، تا نشان داده شود كه مفهوم حقیقی واژۀ تشبیه، در احادیث تشبیه و تجسیم و منظور از نفی صفات، نفی صفات تشبیهی و تجسیم الهی بوده‌ است نه تشبیه مطلق و همه جانبه.در این رساله، جهت اثبات اشتراك معنوی، در دو فصل، نظریات مخالفین، بیان و دلایل مردود بودن آنها ارائه گردیده، و در فصل سوم، با استفاده از براهینی مانند: برهان خلف، صنایع ادبی در صفات الهی مذكور در قرآن، اثباتِ اشتراك معنوی وجود، با راههای گوناگون و سپس تسری دادن اشتراك معنوی صفت وجود به سایر صفات و در انتها با ذكر چند دلیل روایی به ثابت كردن اشتراك معنوی در اسماء و صفات الهی پایان داده‌ایم.

چکیده ندارد.

پیوست در منابع دیجیتالی

کتاب‌های تاریخی، منابع حدیثی و نیز کتاب‌های تراجم و برخی منابع رجالی از مصادر شناخت رفتار معصومین علیهم السلام هستند. اما علیرغم وجود گزارش‌های فراوان از سیره معصومان علیهم السلام ، کاربرد برخی سیره‌های رفتاری در زمان حاضر با چالش روبروست. مسئله اصلی چگونگی دستیابی به اصول ثابت در رفتار معصومین علیهم السلام است به گونه‌ای که برای همه زمان‌ها ومکان‌ها به کار آید. برای پاسخ به این مسئله ، از شیوه گردآوری روایات و تحلیل آن‌ها بهره برده‌ایم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که امکان دست‌یابی به اصول ثابت نزد همه پژوهشیان میسر نیست ولی با تاکید بر برخی معیارها ، می‌توان شیوه‌‌ای برای استخراج اصول ثابت رفتاری به دست آورد. تصریح معصومان به اصل بودن برخی رفتارها ، فراوانی رفتاردر طول مدت حضور معصومین ، اصول ثابت رفتاری در قرآن و سر انجام تبیین متن چهار معیاری است که بر پایه آن‌ها به اصول ثابت رفتاری معصوم دست می‌یازیم به گونه‌ای که می‌توان در هر زمان و مکانی ، رفتار پسندیده در عصر معصوم را بازآفرینی کرد.

روایت طینت دارای شبهات بسیاری می باشد که از سوی افراد مختلف در این حوزه وارد شده است. این پایان نامهدر صدد آن است که ابعاد مختلف این موضوع را مشخص نموده و به برخی از شبهات در این باب پاسخ دهد.

انذار روش تربیتی پربسآمدی در گفتار و رفتار امیرمونان است. ایشان برای تربیت و هدایت انسان ها و رساندن فرد و جامعه به سعادت و کمال به مردم هشدار و آنان را از عواقب اعمالشان بیم داده اند. برخی انذار های حضرت امیر در حوزه سیاست و فرمان های حکومتی و نامه به کارگزاران است. برخی تربیتی اند مانند نامه به فرزندشان و یا اخلاقی مانند هشدارهای مکررشان به رعایت تقوای الهی. با طبقه بندی انذارها بدست می آید که شرایط محیطی متفاوتی که حضرت با آن روبرو بوده موجب شده تا ایشان از گونه های مختلفی مانند توبیخ افراد انذار عملی تحریک عواطف و هیجانات مثبت و منفی استفاده کنند. ایشان دردها آزمایش ها و فتنه هایی را که جامعه به آن مبتلا بوده و نیز درجات مختلف مخاطبین را در نظر می گرفته اند. پیامد هر یک از گونه های گفتاری انذاری حضرت در ساحت های شناختی احساسی رفتاری و اجتماعی انسان جلوه می کند و موجب ایجاد بینش تعمیق و تقویت باورها و نیز تغییر و اصلاح نگرش پیشگیری و بازدارندگی می شود.

چکیده ندارد.