آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بدون تردید، انقلاب ایران در پایان دوران گذار از تجربه های پیشین جهانی و آغاز تجربه های جدید در مناسبات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی انسان قرار دارد. بارزترین شاخص این تجربه جدید، بازگشت به باورهای دینی و تاکید بر معنویت و معنابخشی روابط انسانی فارغ از پذیره معمول جهانی است و این همان بنیان فکری انقلاب ایران به شمار می رود که قادر است نحوه زیست، تفسیر جهان و فهم متفاوتی از عرف موجود جهانی را به انسان امروزی بیاموزد. درک صحیح این بعد انقلاب ایران مستلزم فهم فرایند بازسازی و تجهیز مفاهیم درون دینی در روند تاریخی پیش از آن است که در جهت تجدید حیات دینی صورت پذیرفته است. در چنین راستایی در چند دهه پیش از انقلاب اسلامی رویکرد نوینی در ادبیات فکری شیعه در باب مقولاتی چون نسبت دین و سیاست، انتظار فرج، تقیه، جهاد و شهادت شکل گرفت که در پرورش ذهنی و تغییر نگرش به سوی قبول یک تحول بنیادین بر اساس دین نقش اساسی ایفا کرد. اندیشوران شیعی در این دوره به این نتیجه رسیدند که محتوای اندیشه شیعه قابلیت لازم برای ارایه یک الگوی مطلوب سیاسی و اجتماعی و بازیابی دینی در عصر جدید را داراست ولی برخی از پذیره های سنتی یا تفسیر هایی از آن مانع ایفای چنین نقشی است. مقاله حاضر در صدد است تا این کوشش فکری را در چارچوب های اشاره شده بررسی و تجزیه و تحلیل کند. کوششی که به نحو موفقیت آمیزی از انزوای اسلام در جهان زیست خود و در شرایط نوین جهانی ممانعت کرد.

سوال اصلی در این مقاله این است: آیا مذهب می تواند برای افزایش و بهبود کارکرد سرمایه اجتماعی به کار رود و از عوارض منفی سرمایه اجتماعی بکاهد؟ فرضیه نگارندگان این است که اصول سرمایه اجتماعی اسلامی باعث می شود که ویژگی های خاصی بر روابط موجد سرمایه اجتماعی حاکم شود و در نتیجه، بسیاری از کژکارکردهای سرمایه اجتماعی خنثی شود.این مقاله با روش تطبیقی، ابتدا مفهوم سرمایه اجتماعی و کژکارکردهای آن را بررسی می کند و سپس، اصولی را که اسلام در مورد روابط اجتماعی توصیه کرده است در حکم روشی برای بهبود سرمایه اجتماعی معرفی می کند. در این نوشتار، پیشنهاد می شود که آموزه های اسلامی به کار گرفته شود تا از عوارض نامطلوب سرمایه اجتماعی کاسته شود.

یکی از دانشمندانی که به اندیشه ورزی پیرامون امر خطیر سیاست پرداخته، جلال‏الدین محمد بن اسعد کازرونی مشهور به علامه محقق دوانی از بزرگان مکتب شیرازاست. تحقیق حاضر با هدف بررسی و تحلیل اندیشه های سیاسی چنین شخصیتی، به عنوان بخشی از اندیشه سیاسی کلاسیک در اسلام و ایرانپی‌ریزی شدهوبه مبادی اندیشه سیاسی جلال الدین دوانی، تأثیر آموزه های دینی،عرفانی و فلسفی بر اندیشه سیاسیاو و مولفه ها و شاخصه های اندیشه های سیاسی و اجتماعی دوانی می پردازد.فرضیه اصلی این تحقیق آن است که آمیختگی آموزه های دینی – اخلاقی و عرفانی (اشراقی) با فلسفه سیاسی دوانی موجب درآمیختگی سیاست و شریعت در اندیشه سیاسی وی شده است.

یکی از مؤلفه‌هاى اساسى اندیشه دینى در سال‌هاى پس از دهه 1320، ظهور برداشت‌هاى روشنفکرى از دین در کنار رویکردهاى سنتى و رهیافت اجتهادى بود. این برداشت‌ها که شامل طیف‌هاى مختلفى است، با این ایده که امروزه نگرش سنتى از دین، کارآیى لازم را ندارد، به تفسیرهاى جدیدى، براساس آموزه‌هاى علمى و جامعه‌شناختى پرداختند و به این ترتیب ادبیات جدیدى را در عرصه دین موجب گشته‌اند.

اسلام گرایی در ترکیه طی یک سده گذشته، فراز و نشیب های بسیاری را پشت سر گذاشته است. با این وجود و علیرغم موانع و مشکلات متعدد، جریان اسلام گرایی روز به روز بالندگی و رشد بیشتری یافت و به نقطه ای رسید که در کشوری با یک چارچوب سیاسی و حقوقی لائیک، حزبی اسلام گرا به پیروزی رسید و اسلام گرایان به مناصب مهمی چون ریاست جمهوری و نخست وزیری دست یافتند. رشد و بالندگی اسلام گرایی در ترکیه تحت تاثیر عوامل مختلفی رخ داده است که یکی از مهم ترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران در سال 1357 (1979 میلادی) می باشد. در این پژوهش تلاش می شود تا با اشاره به روند جریان اسلامگرایی در ترکیه بعد از مرگ آتاتورک به این سوال پاسخ دهیم که پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 چه تاثیری بر رشد اسلام گرایی و حرکت های اسلام خواهانه در ترکیه داشته است؟ با توجه به یافته های به دست آمده به نظر می رسد انقلاب اسلامی ایران در احیا، هویت بخشی و سازماندهی گروه های اسلام گرا در ترکیه تاثیر غیرمستقیم داشته است و به نوعی حرکت اسلامی در این کشور را سرعت بخشیده است.

اسلام همیشه عنوان عنصر کلیدی در هویت فرهنگی مالزی را دارا بوده و پایدارترین و نفوذناپذیرترین خصیصه قومی را به وجود آورده است. درباره پیشینه پیدایش شیعه در مالزی، دو دیدگاه قدیم و جدید وجود دارد: برخی بر این باورند که با ورود اسلام به منطقه جنوب شرق آسیا توسط بازرگانان مسلمان ایرانی، عربی و هندی در اوایل قرن پانزدهم میلادی، ایالات مالاکا، به عنوان مرکز اسلامی در این منطقه، فعالیت خود را آغاز کرد؛ برخی دیگر بر این اعتقادند که پیشینه تشیع در مالزی، به اقدامات یک سید پاکستانی برمی گردد که با کتاب و جزوه های خود نهال شیعه را در مالزی کاشت. پیروزی انقلاب اسلامی ایران سبب توجه بسیاری از نخبگان به مذهب تشیع شد و پس از این رویداد، اقبال شدیدی به تشیع در مالزی اتفاق افتاد. بررسی جامعه شیعیان مالزی از لحاظ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، از مهمترین دغدغه های این مقاله است.

چکیده بحث درباره مشروعیت سیاسی یکی از مباحث عمده تفکر و فلسفه سیاسی است که عمری به درازای زندگی ‏اجتماعی بشر دارد. از زمانی که انسان پا به عرصه زندگی سیاسی نهاد و به تشکیل دولت همت گماشت ، مسأله ‏مشروعیت نظم سیاسی و این پرسش که چرا دولت به وجود آمده و چرا باید آن را پذیرفت و مورد اطاعت قرار ‏داد ، برایش مطرح شد. ارایه جوابی قانع‌کننده و خردپذیر به چنین پرسشی برای بشر ضروری بود چه تداوم و ‏ثبات نظام سیاسی ایجاب می‌نماید تا مطلوبیت نهادهای سیاسی برای شهروندان توضیح داده شود. مشروعیت ‏سیاسی ضمن توضیح اخلاقی و هنجاری نظم سیاسی و اعلان مطلوبیت و حقانیت نهادهای سیاسی به دنبال کسب ‏رضایت و اطاعت سیاسی آزادانه حکومت شوندگان است. با این همه تاریخ تحول نظام‌های سیاسی در طول تاریخ ‏حکایت از آن دارد که نهادها و نظام‌های سیاسی، پدیده‌های ازلی و ابدی نیستند و در فرایند تاریخ دچار دگرگونی ‏و تغییر می‌شوند. به عبارت دیگر بروز بحران مشروعیت و سلب رضایت مردم از نظم سیاسی مستقر با گذر زمان ‏به دلایل مختلفی بروز می‌کند و خود ، تغییر در ساخت نظام و سلطه سیاسی را زمینه‌سازی می‌کند چه بحران ‏مشروعیت بحران تغییر است . ‏ در نظام سیاسی اسلام که دین و سیاست در پیوند با یکدیگر می‌باشند ، مسأله مشروعیت سیاسی و بحران در ‏آن، دارای ابعاد نو و پیچیده‌تری است . شاید این امر در ماهیت دوگانه حاکمیت خدا و انسان بر سرنوشت ‏اجتماعی- سیاسی‌اش ریشه داشته باشد چه از یک‌سو مطلوبیت و حقانیت نظم سیاسی و به دنبال آن اطاعت ‏سیاسی منوط به توضیح دینی است و از دیگرسو با پذیرش فرض خودمختاری و آزادی بشر - که از متون دینی ‏قابل دریافت است - تحقق و تداوم نظام سیاسی ، منوط به رضایت و پذیرش آزادانه افراد جامعه است. تحولات ‏سیاسی در زمان پیامبر بویژه پس از رحلت آن بزرگوار که توأم با سوگیری‌های متفاوت صحابه در مسأله جانشینی ‏و چگونگی تدبیر امور جامعه اسلامی بود، نشان از اهمیت حکومت و در نتیجه مبانی و منابع مشروعیت آن دارد . ‏با عنایت به این مطالب و تجربه عملی حکومت حضرت علی (ع) ، در پایان نامه در پیش رو این مسأله که علل ‏ظهور و بروز بحران مشروعیت سیاسی در نظام سیاسی دینی از دیدگاه حضرت علی (ع) چه می‌باشند ، مورد ‏بررسی قرار می‌گیرد . فرضیه اصلی آن است که مشروعیت سیاسی از دیدگاه امام دارای دو رکنِ شریعت و رضایت ‏مردم است و بحران مشروعیت با بروز تردید و سستی در هر یک از آن دو به وجود می‌آید . همان‌گونه که عدم ‏پای‌بندی نظام سیاسی به اصول و مبانی دین زمینه سلب مشروعیت دینی آن را فراهم می‌آورد ، نارضایتی مردم از ‏آن نیز موجب سلب اعتماد و رضایت حکومت شوندگان نسبت به آن می‌شود. سلب رضایت مردم از نظام سیاسی ‏که به بحران مشروعیت و در نتیجه به تغییر نظم سیاسی منجر می‌شود ، دارای علل سیاسی ،اجتماعی و اقتصادی ‏است . فقر، بی‌عدالتی ، ظلم، تفرقه و تشتت ، خودکامگی ، بی‌لیاقتی و ناکارآمدی نخبگان سیاسی و حیف و میل ‏کردن اموال عمومی و غیره از جمله مهمترین این علل می‌باشند . ‏ کلید واژه‌ها: مشروعیت سیاسی، اطاعت سیاسی، بحران مشروعیت ، شریعت ، رضایت ، فقر، بی‌عدالتی ، ‏ظلم ، تفرقه ، بی‌لیاقتی و خودکامگی نخبگان سیاسی.‏

اندیشه سیاسی علمای شیعه در سالهای 1357-1320 فصلی نوین و پویا را در فرآیند تاریخی خود تجربه نوده است. در این دوران بسیاری از متفکران شیعه در ایران ضرورت طرح ارا دین در امور سیاسی و اجتماعی را در اولویت نظری و عملی نهادند و در حالی که رشد اندیشه های سکولاری، روند تضعیف و نابودی دیانت را در زندگی بشر پیش بینی میکرد، به گونه ای اساسی نقش اندیشه دینی را در شکل دهی سیاسی و اجتماعی جامعه در دستور کار خود قرار دادند. تفکر سیاسی شیعه در این دوره که منتهی به یک انقلاب سیاسی و اجتماعی گسترده یعنی انقلاب اسلامی میگردد، با یک باز اندیشی و تجهیز در مقولاتی چون رابطه دین و سیاست، تقیه، شهادت، انتظار فرج و ... و بالمال ارائه طرح سیاسی شیعه در زمینه حکومت همراه بوده است. اهداف این پژوهش عبارت است از: باز شناسی و فهم تجزیه و تحلیل اندیشه سیاسی و دینی علمای شیعه ایران به همراه پیشنهاد یک الگوی نظری برای چنین فهمی. 2- بیان مولفه ها و شاخص های گفتمانی اندیشه سیاسی - دینی معاصر شیعه. 3- نشان دادن دگرگونیها و جنبه های متحول اندیشه علمای شیعه ایران که در برگیرنده بازاندیشی نقش سیاسی و اجتماعی دین در جامعه و انتظارهای جدید از روحانیت و مرجعیت شیعی و به عبارت دیگر توقع کارکردهای نوین از آن برای ایفای نقش برتر سیاسی و اجتماعی است. 4- فهم اندیشه حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه به عنوان یک نظریه ایجابی و اثباتی.

پس از رحلت پیامبر (ص) ، گروهی اندک در اقدامی کودتائی ، دور هم جمع شدند و با سو استفاده زیرکانه از وضعیت غمبار حاکم بر جامعه ، یا ابوبکر به عنوان خلیفه رسول خدا بیعت کردند. امام علی (ع) نیز وقتی پذیرش جامعه را دید ، ملاحظه نمود برای حفظ کیان اسلام و وحدت امت اسلامی ، مصلحت جامعه را در همراهی با عموم جامعه دید و به رضایت و انتخاب عموم و اکثر جامعه احترام گذاشت . در دوران خلفای راشدین ، نظام سیاسی و دستگاه خلافت ، دستخوش انحرافات عدیده ای گردید. از اینرو می توان گفت ، اصلاحات سیاسی در سیره امیرالمومنین علی (ع) در جهت زدودن انحرافات بوجود آمده در عصر خلفا و احیا نسبت و سیره نبوی (ص) انجام گرفت.