آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در طول تاریخ همواره به ساحت قرآن کریم و آیات ارزشمندش شبهاتی وارد شده است. رویکرد این نوشتار بر شبهاتی است که به ذات قرآن وارد شده و به شبهات درون قرآنی نظری نداشته است؛ بنابرین با توجه به ارتباط وثیق قرآن و حدیث، سعی بر این شده که با رویکرد روایی به شبهات پاسخ داده شود. این شبهات در سه محور تحریف قرآن، عدم جاودانگی و مخلوق یا قدیم بودن قرآن عرضه گردیده و هر کدام در فصلی مجزا پس از بازیابی متون احادیث مرتبط، از منابع روایی، پاسخ امامان(ع) به شبهه ی مطرح شده به ساحت قرآن کریم پاسخ داده می شود و در نهایت ضمن بررسی روایات رسیده در هر موضوع، دیدگاه جامع معصومان(ع) عرضه می گردد. در مبحث اوّل، ضمن بررسی روایات به این نتیجه دست یافتیم که احادیث معصومان به جد مدافع حریم قدسی قرآن است و در مقابلِ دیدگاه کسانی که قائل به تحریف(زیاده یا نقصان) قرآن کریم بوده اند، ضمن بیان دلایل قرآنی و عقلی، به قرآن رایج در دسترس مردم ارجاع داده و دیدگاه غالیانی که قائل به حذف نام ائمه(ع) و در نتیجه تحریف قرآن بوده اند را تخطئه کرده اند. در مبحث دوم، ائمه(ع) با تأکید بر فطری بودن آموزه های قرآنی، پایداری و ماندگاری قرآن را تضمین نموده و بدین ترتیب سیمای قرآن کریم را از شبهه ی محدود بودن به عصر نزول، پاک نموده اند. ایشان همچنین در مبحث سوم، در جریان کلامی خلق و قدم کلام الله که یک بحث کلامی بی حاصل بوده، ضمن دامن نزدن به این بحث و بر حذر داشتن یاران خود از ورود به این جریان، اعلام کرده اند که برای نام گذاری و وصف این کتاب عزیز، باید از الفاظ درون قرآنی کمک گرفت که آن ها نیز بر حدوث کلام الهی دلالت دارد

این پایان نامه با عنوان«بازشناخت سیره معصومان (علیهم السلام) در ابراز شادی»، در صدد تعیین موقعیت‌های شادی، و بررسی سیره معصومان (علیهم السلام) و تبیین چگونگی ابراز شادی توسط ایشان در این موقعیت‌ها می‌باشد. بدست آوردن معیارهای شادی و شیوه های ابراز، و بیان حد و حدود آن از دیگر مسائل مورد مطالعه است. شالوده تعالیم اسلام در زمینه میل به شادی، تاکید بر محور توحیدی آن است. بر این اساس خداوند منشا شادی هاست. هر چیزی که موجب تقرب است مانند ایمان، تقوی، طاعت، رضا و... از مهمترین عوامل شادی است. هر چیزی هم که باعث دوری از خدا شود مانند؛ غفلت، نافرمانی، رذائل اخلاقی، لهو و لعب، و...، از عمده موانع شادی است. موقعیت های شادی نیز اوقاتی هستند که برای ارتباط با خداوند موثرترند. برخورداری از فضائل و برکات این موقعیت ها بیانگر اهمیت هماهنگ شدن با این اوقات است. در سیره معصومان (علیهم السلام) چگونه شادی کردن بسیار مورد توجه است. آموزه های اسلامی درعین حال که بر طبیعت و فطرت بشری انسان، عنایت ویژه دارند، دوام بر یاد خدا و استمرار در طاعت الهی و همچنین اجتناب از لهو و لعب در شادی‌ها را مورد تاکید قرار می دهند. از این رو شادی و لذت موافق با تعالیم دینی ممدوح بوده و موارد مخالف آن مذموم است. دراین نوشتار، پس از تبیین مفهوم شادی و لذت خقیقی و ذکر برخی عوامل و موانع آن، موقعیت های شادی مورد بررسی قرار گرفته، و اهم مصادیق آن تشریح شده است.سپس کم وکیف اظهار شادی، در قالب اصولی چند مانند؛ اصل تشکر، تذکر، تقسیم شادی و ادخال سرور، حسن خلق، تزیین و آراستگی، تلذذ، تقرب، و... بعنوان راهبردهای ابراز شادی، ارائه شده است. رعایت اصول ابراز شادی در موقعیت های سرور، برای تعمیق لذایذ، استمرار و دوام بیشتر شادی، و در امان ماندن از عوارض جانبی آن ضروری به نظر می‌رسد. تفریع مناسب این اصول، گامی اساسی برای ترویج فرهنگ شادی، در راستای عمل به آموزه های اسلامی است که برخی از آن فروع مانند نماز، روزه، دعا، غسل، ولیمه، هنر نمایی، و... بعنوان راهکارهای ابراز شادی بررسی شده است.

داستان انبیای الهی به عنوان یکی از شاخص‌های مهم پندآموزی و عبرت، همواره مورد توجه همگان بوده است. قرآن کریم به عنوان یک کتاب هدایت، تنها به آن قسمت از داستان، که در رسیدن به این هدف ضروری بوده، اشاره داشته است، لذا در این میان، بسیاری از زوایای زندگی انبیای الهی در هاله‌ای از ابهام بوده است. در شفاف‌سازی داستان‌ها، روایات تفسیری، می‌توانند به عنوان یکی از منابع مهم و تنها به عنوان مکمل و موید به مفسر کمک کنند، اما به سبب وجود اشکالات در سند و متن برخی روایات تفسیری و نفوذ اسرائیلیات فراوان در این زمینه، پژوهشگر را بر آن می‌دارد تا با پالایش این‌گونه روایات از منابع حدیثی و تفسیری، گوشه‌ای از داستان انبیاء را به درستی بیان کند. در میان داستان انبیاء :، داستان حضرت عیسی 7از جلوه‌ای خاص برخوردار است و دقت در زوایای زندگی ایشان، با توجه به قرآن و سنت صحیح، می‌تواند نقش به سزایی در بیان حقیقت و معرفی یک الگو و روش مناسبِ زندگی داشته باشد. بر اساس آیات و روایات، محتوای داستان حضرت عیسی 7، در شش مرحله ی تولد، شخصیت اخلاقی، معجزات، نبوت، سرانجام حضرت مسیح 7و سرانجام مسیحیان جای می‌گیرد، که در این میان، با استفاده از روایات، بسیاری از آیات، خلاف ظاهر و برخی متناسب با ظاهر برداشت می‌شوند. در روش تفسیر رواییِ موضوعی، اقوال و روایات مختلف در تفاسیر قرآنی و جوامع روایی، در نهایت دقت، تجزیه، تحلیل و نقادی شده و این روایات در دسته‌بندی خاص، بر اساس مقاطع زندگی آن حضرت جای گرفته و تفسیری مطابق با قرآن، عقل و نقلِ صحیح ارائه شده است. یافته‌های به دست آمده از داستان حضرت عیسی 7، با بررسی 199 روایت از دامنه منابع حدیثی و با تأکید بر دو کتاب تفسیر روایی شیعیِ البرهان و نور الثقلین، بدین صورت است که از این مجموع، حدود یک چهارم کل روایاتِ بررسی شده، مربوط به ایضاح مفهومیِ آیات است و ارزیابی سندی روایات نشان می‌دهد که بیش از نیمی از کل روایات، ضعیف و کمتر از یک چهارم، صحیح هستند، که در این میان، 15 روایت مورد نقد مفسران قرار گرفته‌اند. ضعف سندی تعداد قابل‌توجهی از روایات، نقدهای وارد به برخی از آن‌ها و فقدان روایات تفسیری ذیل برخی آیات است، نشانگر آن است که برای ارائ? تفسیری جامع از قرآن کریم، روایات به تنهایی کافی نیست و علاوه بر آن‌ها منابع و مبادی دیگری نیز برای ارائ? تفسیری سلیس و روان از این کتاب آسمانی لازم است.

خداوند سبحان برای هدایت و سعادت بشر نمایندگانی را فرستاد که از لحاظ جسم و روح کاملترین افراد بودند. آنان در پرتو وحی و الهام که به تمام معنی واقع‌نما است و از هر گونه خطا و اشتباه مصون می‌باشد، جامعه را به خیر و رستگاری در هر دو جهان رهبری می‌نمایند. اینها نه تنها از صفات زشت و غیراخلاقی دور و پاک بودند، بلکه جامعه بشری را به تهذیب نفس و پاکیزگی روح و نوع دوستی و ضعیف پروری دعوت نموده و خود به آنها به شدت عامل بودند. مصطفی، عالم، حکیم، مخلص، صدیق، امین، نفی شخصیت پرستی، عصمت و ... از جمله صفاتی است که خداوند برای پیامبران تصریح فرموده است.از پیامبران الهی پنج نفر پیامبران اولواالعزم می‌باشد که دارای شریعت بودند و ویژگیهای خاصی برای آنان ذکر گردیده است. از میان پیامبران اولواالعزم، حضرت محمد برتر و افضل و اکمل می باشد، اما پیامبرانی که خداوند اینچنین آنها را توصیف نمودند و الگو برای بشر قرار دادند، در کتاب "صحیح بخاری" و "صحیح مسلم" که در نزد اهل سنت معصوم من الجلد الی الجلد و بعد از قرآن صحیح ترین کتاب می‌باشد، چهره‌های تابناک آنها را خدشه‌دار نموده و روایتهایی در مورد آنان نقل نموده که نه با قرآن و روایات معتبر دیگر این دو کتاب سازگاری دارد و نه با عقل سلیم انسان. در این مورد حتی پیامبر مکرم اسلام هم مستثنی نیست بلکه شخصیت و رفتار آن الگوی بشری و خلق عظیم را مورد سوال قرار داده‌اند. اما با بررسی و تتبع بر اهل دانش و پژوهش روشن می‌شود که این روایات و داستانها ساخته و پرداخته دشمنان دانا یا دوستان نادان یا دین‌فروشان می‌باشند. و از این طرف حکام و خلفاء اموی و عباسی برای حفظ جایگاه و مقام و مشروع جلوه دادن و سرپوش گذاشتن اعمال خلاف عفت و ظلمهای خود توسط بندگان دنیا، روایات جعل کردند و از این کار زشت خود شخصیت پیامبر اسلام را از حد یک انسان معمولی پایین آوردند و از این طریق ضربه جبران‌ناپذیری به اسلام وارد کردند و به دشمنان اسلام میدان دادند، که علیه قرآن و اسلام و پیامبر حمله کنند و با استناد به معتبرترین کتب مسلمانان و مقدسات حمله می‌کنند.

در این تحقیق روایات فضائل علی (ع) از نگاه صحاح سته مورد مطالعه و بررسی قرار داده می شود و با توجه به روایات وارده در صحاح سعی و تلاش بر این است که روایات را دسته بندی نموده به آن نظم منطقی داده شود سپس با تفکیک و تنظیم آن بصورت عناوین کلی از قبیل فضایل شخصی علی (ع) فضایل علی از نگاه خداوند فضایل علی از نگاه رسول خدا ص علی و معیار حق و حقیقت قرار گرفتن همچنین نگاهی به فضایل علی ع در آیینه احادیث ثقلین و احادیث ولایت مباحث و روایات مربوط را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. و فضایلی که از طرف ابن جوزی مورد شبهه و نقد قرار گرفته است با توضیح شبهه جواب مناسبی از خود منابع اهل سنت و دانشمندانش ارایه و نتیجه گیری خواهد شد لذا کلا تمام مباحث این تحقیق را در شش بخش و هر بخشی دارای چند فصل و هر فصل دارای چند گفتار بصورت جدا با روایات و منابع مربوط ارایه داده خواهد شد و می توان گفت که با تمام تلاش و سعی برای از بین بردن و کم رنگ کردن فضایل علی ع انچنان صحاح سته از روایات فصایل علی ع آورده شده است که دریایی از فضایل علی ع در آن نهفته است و احتیاج به غواص ماهری دارد که از این دریا استفاده لازم را ببرد. ما با تمام‌تر بی بضاعتی در چند عناوین روایات فضایل علی ع را تقسیم نموده ایم که هر کدام به تنهایی برای شناساندن جایگاه و شخصیت صاحبش کافی و وافی می باشد.

چکیدهنوشتاری که پیش رو دارید تفسیر روایی تطبیقی آیات 142 الی 158 سور? مبارک بقره است که به عنوان بخشی از طرح کلان تفسیر روایی قرآن کریم دردانشگاه علوم حدیث در صدد ارائ? تفسیری روایی، صحیح و روان از آیات مذکور می‌باشد.آنچه این کار را از تفاسیر روایی موجود متمایز ساخته، انجام بررسی‌های سندی بر روی روایات و بیان صحت و سقم آن‌ها از سویی و از سوی دیگر انجام عملیات فقه الحدیثی بر محتوای روایات می‌باشد. از نقاط امتیاز دیگر این کار،بررسی تطبیقی میان برآورد روایات شیعی مورد بررسی با روایات اهل سنت می‌باشد.تفسیر البرهان به عنوان تفسیر شیعی و تفسیر درّ المنثور به عنوان تفسیر اهل سنت، دو منبع اصلی تفسیری این تحقیق می‌باشند. البته شایان ذکر است که روایات شیعی موجود در این پایان نامه که از تفسیر البرهان اخذ شده است، از مصادر روایی اصلی و قابل اطمینان شیعی مصدریابی شده و سپس مورد بررسی‌های دقیق سندی قرار گرفته‌اند. از تفسیر درّ المنثور نیز تنها روایات نبوی اخذ شده است.در گام‌های بعدی در مسیر شرح و نقد روایات و در جهت ارائ? تفسیری صحیح و سلیس از آیات، در حدّ توان و لزوم، به کتب لغوی، تاریخی، تفسیری و شروح کتب روایی مراجعه شده است.آیاتی که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته‌اند از جهت موضوعی در دو دسته قابل تقسیم بندی می‌باشند: دست? اول، آیاتی که به موضوع تغییر قبله پرداخته‌اند (آیات 142 الی 152) و دست? دوم که به موضوع آزمایشات الهی و ثمرات صبر پرداخته‌اند، تنها آی? آخر به بیان لزوم انجام سعی بین دو کوه صفا و مروه پرداخته است (آیات 158 ـ 152). ذیل این آیات در مجموع 215 روایت نقل شده است که از این تعداد، 71 روایت شیعی و 144 روایت سنی می‌باشند. گونه‌های محتوایی این روایات بدین قرار است: 33 روایت از نوع ترسیم فضای نزول، 30 عدد لایه‌های معنایی، 28 عدد ایضاح مفهومی، 12 عدد استناد به قرآن، 11 عدد بیان مصداق، 2 عدد بیان حکمت و علت حکم. 4 روایت شامل دو گون? تفسیری بودند و 101 روایت که همگی منقول از اهل تسنن بود، تفسیری نبودند. 6 روایت شیعی و 20 روایت سنّی مورد نقد محتوایی قرار گرفتند. در بررسی سندی روایات شیعی، 17 روایت صحیح، 6 روایت موثق و 43 روایت ضعیف ارزیابی شد.فراوانی موضوعات در روایات بررسی شده در این تحقیق به شرح زیر می‌باشد: ذکر (51 مورد)، صبر (36 مورد)، قبله (29 مورد)، امت وسط و شاهدان بر خلق (24 مورد)، شکر (19 مورد)، جمع شدن یاران قائم (عجل تعالی فرجه) در زمان ظهور و نشانه‌های ظهور (18 مورد)، سعی صفا و مروه (18 مورد)، کلمه استرجاع (12 مورد)، مقام شهید (3 مورد)، مصداق آی? ?یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا? (3 مورد)، شناخت اهل کتاب نسبت به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) (2 مورد)

پيامبر9 از همان زمان آغاز نزول قرآن، به عنوان اوّلين معلم قرآن به تبيين و تفصيل آيات قرآن پرداخت و در همین راستا نیز به تبیین و ارائه راه حل‌هایی برای مسلمانان پرداخت تا مردم را به حق و حقيقت رهنمون سازد.حال با توجه به اهمیت زیاد اسلام به بررسی مسائل اجتماعی و تبیین و تحلیل آنها به گونه‌ای که در سایر ادیان برای آن نظیری نتوان یافت در اين پژوهش كوشيده‌ايم با استناد به آیات قرآن و تفاسیر مشکلات و معضلات اجتماعی را شناسایی و راهکارهای مقابله با آن را باز یابیم. پيامبر گرامى اسلام با هجرت خود از مكه به مدينه از يک محيط محدود و خفقان آور به يک محيط آزاد و پویا قدم گذارد و همين «هجرت» تاريخ ساز بود كه زمينه را براى تشكيل حكومت اسلامى و در نتيجه رساندن پيام اسلام به گوش مردم جهان آماده ساخت. لذا هجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بود که سرآغاز فصل نوینی در تاریخ اسلام و سرچشمه برکات فراوانی در طول تاریخ گشت و جامعۀ اسلامی پس از هجرت پیامبر سازمان یافت و تبدیل به امت شد اختلاف نژادی و طبقاتی و مزایای اشراف و قبایل و مزیت وابستگی به قبایل مختلف از بین رفت و تمام مسلمانان از حیث تفوق مساوی شدند.با هجرت پیامبر به مدینه مسألۀ ایجاد وحدت میان مسلمانان که از قبایل مختلف بودند از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود که مسئله مؤاخات با انسجام بخشیدن به اجتماع مسلمانان موجب ثبات سیاسی در مدینه شد و تأثیر زیادی در همبستگی سیاسی مسلمانان داشت به گونه‌ای که بتوانند در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی مقاومت کنند و با نگاهی به سریه‌‌ها و غزوه‌های پیامبر در سالهای نخستین هجرت اهمیت این عقد به خوبی روشن می‌شود.بحث نفاق و منافقان که دارای بعد اجتماعی، سیاسی بوده و تأثیر به سزایی در حاکمیت سیاسی صدر اسلام در قرآن از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است تا جایی که در بیش از سیزده سوره قرآن به این بحث پرداخته است. لذا قرآن به عنوان مهم‌ترین منبع در زمینه شناخت منافق به حساب می‌آید. با مطالعه قرآن و تحلیل آیات نفاق یک پدیده اجتماعی است که به صورت هدفمند و مخفیانه در میان مسلمانان رسوخ کرده و سعی داشته با ایجاد تفرقه و فتنه انگیزی، تشتت و دودستگی را در میان مسلمانان ایجاد کند و حکومت اسلامی را منهدم گرداند. راهکار پیامبر (ص) در این باره ابتدا معرفی و شناخت این افراد برای مسلمانان بوده است که متناسب با سختی هایی که برای آنان ایجاد می شده چهره‌شان بیش از پیش آشکار ‌شده است و اعراض و بی اعتنایی به آنان، دومین مرحله برخورد پیامبر با آنان بوده که شاید بتوان گفت که سیره پیامبر9 در برخورد با اینان کاملاً فرهنگی بوده است و در طول عمر شریف پیامبر گزارشی مبنی بر برخورد فیزیکی با منافقان نشده است.و اما نبرد سرنوشت ساز بدر که مسلمانها با این پیروزی خارق العاده، که با تحقق خواست و مشیت الهی و نصرتهای الهی همراه بود، اعتماد به نفس و روحیۀ والایی پیدا کردند و محقق شدن خواسته و فرمودۀ پیغمبر خدا9، یعنی آزاد کردن قبله را محتمل و امکان‌پذیر دانستند. از سوی دیگر آنان با به دست آوردن غنائم و اموال فراوانی که از مشرکین گرفته بودند، به یک تحول قابل توجه اقتصادی دست یافتند.

از جمله بحران‌های انسان در زمینة پرورش خویش، اعتماد به تکیه‌گاه‌های گوناگون و مجازی است. این مشکل، با علم، ایمان و عمل به مفاهیم قرآن کریم در زمینةتوحید مرتفع می‌شود. از جمله مطالب قرآنی که شایان تأمل و بررسی است، داستان پیامبران الهی است. دریافت نکات تربیتی این قصص، نیاز به تفسیر صحیح آیاتِ آن دارد. در میان منابع تفسیری، روایات اهل‌بیت، از جمله منابع اصیل و مهم به شمار می‌رود. داستان زندگانی حضرت ابراهیم در قرآن، نکاتی دقیق دربارة یکتاپرستی و توحید پروردگار دارد. فهم صحیح از شرایط و خصوصیات زندگی این پیامبر الهی که در قرآن گزارش شده است، با تلفیق آیات و روایات ائمه حاصل می‌شود. با بررسی و تحلیل آیات و روایات تفسیری مشخص می‌شود که قرآن چه نقاطی از زندگی حضرت ابراهیم را متذکر شده است و اهل‌بیت به عنوان دانای مطلق به مجموع و مجموعة قرآن، بر چه نکاتی از زندگانی قرآنی حضرت ابراهیم تأکید داشته و چه زوایایی از آیات شریف قرآن را تفسیر و تبیین کرده‌اند. تحقیق پیش‌رو که دربارة بررسی آیات زندگانی حضرت ابراهیم قبل از هجرت به مکه است، به روش توصیفی‌تحلیلی و با مراجعه به روایات شیعه انجام گرفته است. علاوه بر گونه‌شناسیِ روایات تفسیری و نکات فقه‌الحدیثی، بروز جلوه‌هایی از مقام توحید حضرت ابراهیم از جمله دستاوردهای این تحقیق است.

نگرش‌های جدید به تفسیر قرآن باعث ایجاد گرایش‌های مختلفی در تفسیر شده است. از جمله‌ی این-گرایش‌ها، گرایش تربیتی است. در گرایش تربیتی مفسر با تکیه بر مبانیِ انتظار تربیت از قرآن، انسان ساز بودن برنامه‌ی تربیتی قرآن و بیان حوزه‌های مختلف تربیت در قرآن به شرح و بسط مسائل تربیتی می‌پردازد. از حوزه های تربیت که در علوم تربیتی نیز مطرح است می توان به پنج محور مهم اشاره نمود. تبیین تعریف تربیت و مبانی و اصول و اهداف تربیت؛ خانواده و نقش آن در تربیت؛ مسأله ی رشد و توجه به دوره های مختلف تربیت؛ ارتباط تعلیم با تربیت و نقش محیط در تربیت از جمله ی محورهای اساسی در حوزه ی تربیت می باشد. بررسی تفاسیر مختلف نشان می‌دهد که میزان توجه مفسّران به مسائل تربیتی یکسان نیست، به طوری که برخی از تفاسیر به طور ویژه و با یک رویکرد نسبتاً ثابت در ذیل آیات مختلف به شرح و بسط و توضیح مسائل تربیتی پرداخته‌اند که می‌توان آنها را جزء تفاسیر تربیتی برشمرد. تفاسیر پرتوی از قرآن، روشن و نور از اینگونه تفاسیرند. از طرفی برخی از تفاسیر جامع نیز به برخی از مسائل تربیتی کلّی همچون مبانی و اصول و اهداف و یا مسائل تربیتی را مورد نظر داشته‌اند که نمی‌توان از این تفاسیر با عنوان گرایش تربیتی یاد کرد، همان طور که نمی‌توان این میزان توجه به مسائل تربیتی را نادیده گرفت، لذا می‌توان از این-گونه تفاسیر با عنوان تفاسیر جامع با رویکرد تربیتی، یاد نمود. تفاسیر المیزان، نمونه و من وحی القرآن در این دسته جای می‌گیرند. علاوه بر این، تفاسیر دیگری نیز با عنوان تفاسیر تربیتی شهرت پیدا کرده‌اند، امّا در آنها صرفاً نکاتی تربیتی دیده می‌شود. زیرا اکثر این تفاسیر توجّه چندانی به مسائل تربیتی ندارند. علّت اصلی شهرت این تفاسیر به تربیتی را می‌توان در توجّه نکردن به معنای صحیح گرایش تربیتی و توجه نداشتن به مسائل آن پیگیری کرد. تفاسیر المنار، المراغی، الکاشف، من هدی القرآن، فی ظلال القرآن، احسن الحدیث، مخزن العرفان و... از این دسته‌اند.

در میان روایات تفسیری که از اهل‌بیت پیامبر: به دست ما رسیده است، حجم زیادی اختصاص به گونه روایات تأویلی دارد. مراد از تأویل حقایق خارجی هستند که این روایات از آنها حکایت دارند و به آنها راهنمایی می‌کنند.این‌گونه روایات کمتر مورد توجّه و تحلیل مفسّران قرار گرفته است. مسئله‌ای که روایات تأویلی را مورد بی‌مهری قرار داده است، عدم شناخت مبانی و منطق این تأویلات است که از اهل‌بیت صادر شده است. خلط معانی تنزیلی و تأویلی و منطق نقد و ارزیابی و فهم آنها مشکل اصلی در برخورد با این روایات است. اهمیّتاین موضوع آنگاه روشن‌تر می‌شود که محور اساسی تفاوت مکتب تفسیری اهل‌بیت را با سایر مکاتب در پذیرش تأویل می‌یابیم. تأکید اهل‌بیت: بر این ویژگی از آن روست که از دیدگاه ایشان، مبنای تأویل یعنی آن حقیقت خارجی که در بطن آیات به آن توجّه شده، معرّفی و دلالت به امام است. این امر به جهت آن است که طریق عبودیّت و شناخت و طاعت خداوند، اطاعت و پیروی از امام است زیرا امام مظهر اسماء حسنای الهی است و راه شناخت و عبودیّت خداوند تبعیّت از اوست. بر این پایه، فهم تفسیر تأویلی نیز نیاز به مبانی دارد تا کنه تأویل و دلالت‌های فرا زمانی و مکانی آن را سازمان بخشد.مبانی فهم تأویلات استنباط شده از روایات عبارتند از: اول: الفاظ عام در قرآن عمدتاً دارای مصادیق خاص هم هستندکه آن مصادیق، ائمه هستند. دوم: امام مجرای اراده الهی در تبیین و اجرای هدایت است.سوم: احکام الهی، احکام جزیی و فرعی و زمانی نیستند بلکه بر حقایق نوعی و کلّی قابل تسرّی هستند.چهارم: حلال و حرام الهی در قرآن بر امام و شیعیانش و دشمنان او بر پایه همان طریقیّت دلالت دارد. پنجم: راه دین‌شناسی ،شناخت امام است. ششم: ظاهر آیات که به‌صورت ماضی آمده بر حقایقی قابل تطبیق است که در آینده تحقّق خواهد یافت.اما در این میان ،تفسیر تأویلی آسیب‌هایی هم دارد که باید با بررسی‌های سندی و محتوایی بازشناسی شوند.عمده آسیب روایات تأویلی در سه حوزه مرحله صدور حدیث، به جهت عدم درک صحیح معارف بلند توسط برخی راویان، و مرحله نقل، به جهت تصرف‌های غالیان در برخی نقل‌ها و مصادره آنها به نفع خود با دست اندازی به آنها، و مرحله فهم احادیث تأویلی ، به جهت خلط حوزه‌های زبانی، خلط تفسیر و تطبیق، و امثال این‌ها رخ می‌نماید.