آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن که از دو دهه اخیر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است، اعجاز علمی قرآن است. مفسران و صاحب‌نظران در مورد اعجاز علمی دیدگاه‌های متفاوتی اتخاذ کرده‌اند. برخی آن‌را به طور کامل پذیرفته‌اند و عده‌ای نیز مخالف اعجاز علمی در قرآن‌اند و صحت آن‌را انکار کرده‌اند. در این پایان‌نامه دیدگاه‌های طرفداران اعجاز علمی در خصوص پنج مورد از مهم ترین آیاتی که درباره آن‌ها ادعای اعجاز علمی شده، بررسی و نقد شده است. این پنج مورد عبارت اند از: حرکت‌های خورشید و جاذبه عمومی موجودات در حوزه کیهان شناسی، و همچنین نقش بادها در لقاح و زوجیت عام در حوزه زیست‌شناسی و تحریم شرابخواری در حوزه پزشکی . در بررسی هر مورد ابتدا آیات مورد استناد موافقانبیان و سپس با ذکرتاریخچه مختصری از آن به بیان دیدگاه‌های موافقان پرداخته شده است و در ادامه اگر نظر مخالفی در موارد ادعایی باشد بیان گردیده و در پایان نقد آن آمده است.در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شده‌است که قرآن مجید کتاب علمی نیست؛ بلکه کتاب هدایت و بیان‌کننده‌ احکام و معارفی است که انسان را در رسیدن به کمال و سعادت کمک می‌کند. وجود آیاتی در قرآن که برای مخاطب نا‌مفهوم باشد با ویژگی فصاحت و بلاغت قرآن درتعارض است و همچنین خلاف حکیم بودن خداوند می‌باشد. البته طرفداران اعجاز علمی قرآن ادعا کرده اند، آیاتی از قرآن به حقایقی علمی اشاره دارد که عرب عصر نزول قادر به درک آن‌ها نبوده و بشر معاصر آن‌ها را کشف کرده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در آن‌ها تطبیق ناروایدستاوردهای علمی بر قرآن صورت گرفته‌است.

موضوع این رساله عبارت است از نقد و بررسی تحقیقات خاورشناسان در زمینة تاریخ گذاری آیات و سور قرآن. مراد از تاریخ گذاری قرآن تعیین تاریخ نزول سوره های قران است. با توجه به اینکه این موضوع پژوهشی تاریخی است؛ از این رو مبنا و روش تحقیق درست آن، استناد به ادلة تاریخی، روایات معتبر و مضامین آیات و سور است. بدین لحاظ، قرآن پژوهان مسلمان اغلب در این زمینه به روایت ابن عباس استناد کرده اند و بر اساس آن به ترتیب نزول سوره ها پرداخته اند؛ ولی خاورشناسان از آنجا که بیشتر بررسی لحن و آهنگ و سبک آیات و سور را ملاک و مبنای تحقیق خود قرار داده اند و یا آنکه به روایات ضعیف استناد جسته اند به همین جهت به نتایجی ناموزون و نادرست دست افته اند؛ به گونه ای که نتیجة پژوهش آنها در ارایه ترتیب سوره ها نه تنها با ترتیب روایی ناسازگار می باشد بکله میان ترتیبهای خودشان هم تفاوت و ناسازگاری های بسیار زیادی مشاهده می شود و این نشانگر آن است که معیارها و مبانی آنها چیزی جز ذوقیات و تخیلات محض نبوده است. این رساله به گزارش و نقد پژوهش هشت تن از خاورشناسان در زمینة تاریخ گذاری قرآن می پردازد که عبارتند از: تئودور نولدکه، گوستاو وایل،رودول، بلاشر، ریچارد بل، ویلیام مویر، گریم و هرشفلد. ساختار رساله متشکل از یک مقدمه، چهار فصل و بخش پیوستها است. .فصل اول به کلیات پژوهش از قبیل تبیین موضوع، اصطلاح شناسی و زندگی نامه خاورشناسان اختصاص یافته است. در فصل دوم طبقه بندی جهار مرحله ای سوره ها، در فصل سوم، سایر طبقه بندی ها و در فصل چهارم، جمع بندی و نتایج تحقیق و پیشنهادها و در قسمت پیوستها برخی از جداول ترتیب نزول سوره ها ارائه شده است.

قدرت نرم قرآن در تأثیرگذاری بر جان آدمیان، که از وجوه اعجازیِ مستقل قرآن یا زیرمجموعه اعجاز بیانی آن است، بیانگر تأثیری خارق‌العاده بر روح و جسم انسان است تا حدی که ـ بنا بر حکایات منقول‌ـ سبب گریاندن بسیار شدید، مدهوش ساختن و کشتنِ مستمعان شده است. این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با تأکید بر قتلی القرآنِ ثعلبی ـ‌که حکایات آن، ارتباط مستقیم با قدرت نرمِ تأثیرگذارانه قرآن داردـ این قدرت نرم قرآن را بررسی کرده است. نتیجه آنکه مؤلفه‌های «تأثیر ذاتی آیات قرآن»، «تلاوت آهنگین و خلوص نفس تالی» و «ظرفیت و قابلیت مستمع»، در این قدرت نرم نقش ایفا می‌کنند، اما مٶلفه‌های تلاوت آهنگین، خلوص نفس و ظرفیت مستمع، در حکم تقویت‌کننده عنصر اصلی ـ یعنی قرآن‌ـ هستند که بدون آن‌ها نیز تأثیر قرآن می‌تواند به قوت خود باقی باشد؛ چرا که قرآن ساختار آهنگینی دارد که با صدای حزین یا زیبا، از بُعد جلالی و جمالی بر مستمعان و تالیان خود تأثیر می‌گذارد؛ آن هم تأثیری که با قدرتِ مؤثرات مشابه آن قابل مقایسه نیست و این تأثیر نیز بیشتر در بُعد جلالی و افکندن خوف و خشیت نمود دارد و تأثیر جمالی علاوه بر آنکه خود مستقلاً عمل می‌کند، زمینه را برای تدبر در قرآن و تأثیرگذاری از بُعد جلالی نیز آماده می‌سازد.

در سده‌های نخستین اسلامی- به اقرارِ کتابهایی چون «قتلی القرآن» ابواسحاق ثعلبی(م 427ق)- قرآن، چنان کشش و جذبه‌ای در مخاطبان برمی‌انگیخت و چنان در آنان اثر می‌گذاشت که مدهوششان می‌ساخت، اشک از چشمان‌شان جاری می‌کرد و در بسیاری از مواقع، اثرگذاری‌اش در حدی بود که سامعان و تالیان قرآن، جان به جان‌آفرین تسلیم می‌کردند. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر کتاب قتلی‌القرآن ثعلبی- که حکایات آن ارتباط مستقیم با تاثیرگذاری‌های شگرف قرآن دارد-، این مسئله را بررسی کرده است نتیجه آنکه: سه عنصرِ «قرآن»، «تالی» و «سامع» در این مسئله نقش ایفا می‌کنند اما هر دو عنصر اخیر، بر عنصر اصلی- یعنی قرآن- استوارند. قرآن، خود ساختار آهنگین و آهنگ‌پذیری دارد که با عناصر عارضیِ «صدای حزن‌آلود»، «صدای برخاسته از خلوص نفس» و نیز « صدای آهنگین»، از بُعد جلالی و جمالی بر سامعان و تالیان خود تاثیر می‌گذارد؛ آن هم تأثیری که مراتبش با موارد مشابه قابل مقایسه نیست و این تاثیر نیز بیشتر در بُعد جلالی و خوف و خشیت‌افکنی به سامع یا تالی نمود دارد و تاثیر جمالی نیز علاوه بر آنکه خود مستقلا عمل می‌کند، زمینه را برای بُعد جلالی نیز آماده می‌سازد، به گونه‌ای که، این تاثیرگذاری را در حیطه معنایی بسیار پرقدرت جلوه می‌دهد.

چکیده پایان نامه: غریزه جنسی از مهم‌ترین نیازهای بشری است که در وجود او به ودیعه گذاشته شده است. تعامل با این غریزه و مدیریت آن از مسایلی است که بشر از ابتدا خود را مواجه با آن می‌دیده است و مکاتب مختلف فکری و از آن جمله ادیان الهی به بحث و بررسی در این خصوص پرداخته‌اند.ما در این رساله، طی پنج فصل به بررسی این موضوع در قالب و عنوان اخلاق جنسی از دیدگاه سه کتاب مقدس قرآن، عهد قدیم(تورات) و عهد جدید(انجیل)، و مقایسه دیدگاه این سه کتاب پرداخته‌ایم.بعد از بیان کلیات این موضوع در فصل اوّل، فصل دوّم به نوع نگاه این سه کتاب به اصل غریزه-جنسی و جایگاه ازدواج و تجرد اختصاص یافته است؛قرآن کریم و عهد قدیم ازدواج را به عنوان راه تأمین کننده این نیاز به عنوان زمینه‌ساز طلب رضایت‌ الهی معرفی می‌نماید که موجب تقرّب انسان به خداوند می-گردد و از قداست ذاتی برخوردار است. اما از منظر عهد جدید و مسیحیت، ازدواج صرفاً به منظور اجتناب از پلیدی و آلودگی تشریع گردیده است و ذاتاً دارای ارزش و قداست نمی‌باشد اگرچه بواسطه اجتناب از گناه قداست عرضی پیدا می‌کند.در فصل سوّم، بحث از حدود ازدواج به میان آمده است؛ قرآن کریم و عهد قدیم با تفصیل و دقّت بیشتر به موارد ازدواج‌های‌ممنوع و موانع مختلف آن پرداخته‌اند. عهد جدید نیز به تبع تأیید شریعت‌موسوی در کلام عیسی? بسیاری از احکام عهد عتیق مربوط به ازدواج‌های ممنوع را امضاء می‌نماید. تعدد زوجات و ازدواج موقت از دیگر مباحثی است که با شرایطی مورد پذیرش دو کتاب مقدس قرآن کریم و عهد قدیم است اما از منظر عهد جدید از آن جهت که ازدواج، اتحاد و یکی شدن دو نفر که تجلی اتحاد مسیح? می‌باشد لذا همان‌گونه که طلاق را در شرایط خاصی اجازه نمی‌دهد به تبع، ازدواج موقت و تعدد ازدوج را برنمی‌تابد.مسأله حقوق جنسی زوجین در فصل چهارم آمده است؛ هر سه کتاب به حقوق جنسی زن و شوهر نسبت به یکدیگر اشاره دارند و برای هر دو طرف حقوقی را قایل می‌باشند، اگر چه به نظر می‌رسد در خصوص حقّ جنسی زوجه، قران و عهد جدید اهتمام بیشتری ورزیده‌اند.مسأله انحرافات جنسی از دیگر مباحث مورد توجه سه کتاب مقدس است که در فصل پنجم به جایگاه انحرافات جنسی و اقسام آن پرداخته شده است؛ هر سه کتاب، انحرافات زمینه‌ساز (نگاه، گفتار، شنیدار و تماس بدنی شهوانی) و انحرافات اصلی (زنا، لواط، خودارضایی و ...) را محکوم می‌نمایند اگرچه عهد جدید به جهت اخلاق‌گرایی بیشتر نسبت به عهد قدیم، به جایگاه تفکّر انحرافی شهوانی نیز مستقلاً اشاره کرده است.در همه موارد ذکر شده، دیدگاه سه کتاب مقدس بنابر تفسیر مشهور و رایج مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است تا چهارچوبی شفاف از اخلاق جنسی از دیدگاه قرآن و عهدین ارائه گردد. کلیداژه‌ها: اخلاق ـ جنسی ـ قرآن ـ عهدقدیم ـ عهد جدید ـ ازدواج.

قرآنیان شیعه نام جریانی است که با تکیه‌بر وحدت امت اسلامی و شعار بازگشت به قرآن، در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری، تحت تأثیر اندیشه‌های اصلاحی سید جمال‌الدین اسدآبادی و شیخ هادی نجم‌آبادی، توسط یکی از شاگردان ایشان به نام سید اسدالله خرقانی شکل گرفت و به‌وسیله‏ی چهره‌های دیگری همچون: شریعت سنگلجی، یوسف شعار، برقعی، قلمداران و حسینی طباطبایی ادامه یافت. این گروه که قرآن را در بخش اعتقادات کافی و بی‌نیاز از سنت می‌دانند، با کم‌رنگ کردن نقش سنت، برخی از اعتقادات شیعه ازجمله: امامت، شفاعت، توسل، زیارت و ... را به‌نقد کشیده اند. در این پژوهش دیدگاه‌های قرآنی و حدیثی ایشان موردنقد و بررسی قرار گرفته است.

قرآن کریم و مسألة استعمال الفاظ آن در بیش از یک معنا با این انگیزه آغاز شد تا راهی برای جمع میان تفسیرها و برداشتهای مختلف و چندگانه از برخی آیات را نشان دهد. این موضوع که بیشتر شکل توصیف و تحلیل به خود گرفته در شش فصل تنظیم شده است. مهمترین نکته فصل اول (کلیات) ارایه تعریفی خاص از معنا و تنقیح جایگاه بحث است و فصل بعدی نیز بر همین تعریف مبتنی شده است. در فصل دوم تا حدی تاریخچة بحث گزارش و سعی شده در ضمن آن تطوراتی که در حوز استعمال لفظ در بیش از یک معنا که یک اصطلاح سنتی و اصول فقهی است رخ داده، نیز گستره های این موضوع بررسی و برای خواننده معرفی شود. در فصل سوم میاحثی به بحث گذاشته شده که به گمان مؤلف نوع موضع گیری دربارة آنها در نتیجه بحث اثر مستقیم دارد. این مباحث عبارتند از: تأثیر ویژگی های گویندة سخن در نوع سخن او، تأثیر ویژگی های شنونده در نوع سخن گوینده، تأثیر تاریخ و جغرافیای قرآن بر استعمال لفظ در بیش از یک معنا، و تعدد معنا و معیارهای آن. فصل چهارم به گزارش دلایل موافقان و مخالفان استعمال لفظ در بیش از یک معنا اختصاص داده شده است. در این فصل که کاملا رنگ بحثهای اصول فقهی سنتی به خود گرفته است در مجموع پنج نظریه معرفی شده و ادله هر یک به اشاره یا تفصیل گزارش شده است. در فصل پنجم نمونه هایی از استعمال لفظ در بیش از یک معنا به صورت کاملا تحلیلی و توصیفی به بحث گذارده شده است و از طرح نمونه های نقضی نیز غفلت نشده است و بالاخره در فصل ششم نمونه هایی از این نوع استعمال در روایات رسیده از معصومان مورد تحلیل قرار گرفته است. در دو فصل اخیر همان تعریف ارایه شده از معنا در فصل اول به عنوان یک اصل بر تحلیل نمونه ها سایه انداخته است. در پایان این تحقیق در مجموع دو نتیجه گرفته شده است: نخست آن که نزاع میان دانشمندان در جواز و عدم جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا در بسیاری از حوزه هایش همچون مفهومها، مدلولهای التزامی، معانی باطنی، معانی کنایی، مجاز، استعاره و بخشی از مباحث ادبی،نزاعی لفظی می باشد. به این معنا که معانی برداشت شده در دایرة این حوزه ها مورد پذیرش همة مفسران اسلامی می باشد با این اختلاف که برخی آنها را از مصادیق استعمال لفظ در بیش از یک معنا دانسته و برخی این گونه ندانسته اند. دوم آنکه جواز و عدم جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا به صورت یک قاعدة کلی غیر مقبول می نماید. سپس دو ملاک برای جواز استعمال الفاظ قرآن در بیش از یک معنا معرفی شده است؛ یکی عدم ناسازگاری معانی متعدد لفظ با نصوص آیات محکم، دیگری عدم ناسازگاری با روایات قطعی معصومان علیهم السلام

این پژوهش درباره کارایی قرآن در عصر معاصر می باشد. در فصل کلیات، برای اثبات کارایی قرآن در دوره ی معاصر به سه موضوع نسخ، جاودانگی قرآن و خاتمیت پیامبر اسلام(ص) پرداخته ایم . در ادامه در این پژوهش به بررسی موضوعاتی نظیر کارآیی قرآن درباره ی آیات گذشته ، کارآیی قرآن در زمینه ی آیات به ظاهر مخالف علم، کارآیی قرآن درباره ی آیات مخالف حقوق بشر و موضوعات جدید پرداخته ایم. به عنوان نمونه در مورد اختصاص علم امور پنجگانه به خداوند و عدم دسترسی غیر خدا به علم این امور با توجّه به آیه ی آخر سوره ی لقمان بحث شده است. همچنین در این پژوهش درباره ی چگونگی سخن گفتن مورچه، عمومیت در قانون زوجیت، مراحل شکل گیری جنین انسان، پرتاب شهاب ها به شیاطین در آسمان، آسمان های هفتگانه و زمین، به بررسی نظرات آیت الله معرفت پرداخته شده است. با توجه به ملاکات کلی و اغراض معارف و احکام قرآن کار آمدی قرآن دردوره معاصر تأیید می شود.

جایگاه سیاق در فهم متون و تفسیر آیات بسیار مهم است. به این سبب در تفاسیر مدون رسیده از عصر طبری تا اکنون به این موضوع توجه شده است. با وجود این، کاربرد سیاق در تفاسیر یاد شده، از نظر کمیت و کیفیت، یکسان نیست. بی تردید شناخت جامع از سیاق، ویژگی ها و ضوابط کاربرد و عرصه های تأثیر گذاری آن، گام سازنده ای در ارتقای مباحث تفسیری است. سیاق در اصطلاح، مفهومی کلی، جامع و مانع است که اجزای سخن را به سوی مفاهیم مقصود و غرض صاحب سخن پیش می برد. این مفهوم به چگونگی تکوین کلام و ظهور نصوص مربوط می گردد. زیرا سیاق در تکوین بعد معنایی کلام و ظهور بعد لفظی آن عاملی اساسی است. به همین دلیل پیوند محکمی با تفسیر و فهم متون دارد. در تفسیر نصوص، سیاق سه حوزه تأثیزگذاری و نقش آفرینی مهم دارد: الف- در استیفای معانی و کشف مفاهیم مقصود، قابلیتهای عمده دارد. ب- دایرة تأویلها درباره نصوص را محدود می کند. ج- تأویل مقصود را تأیید و تأکید می نماید. سیاق کلام بر اساس غرض و دانش صاحب سخن و شرایط شکل می گیرد و به طور اساسی در دو بخش اصلی کلام یعنی: ص تکوین بعد معنایی کلام و ص تکوین بعد لفظی سخن نقش آفرینی می کند. هدف در این پایان نامه، بررسی و تبیین ابعاد یاد شده و مباحث پیرامونی آن با استناد به کتابهای تفسیری و با بهره گیری از منابع حدیثی، فقه، لغت و ادب- اعم از شیعی و سنی- است. بنابراین پس از درج مباحث کلی در فصل اول، مانند تعاریف و سیر تحول سیاق، در بخش بعدی به چگونگی تأثیرگذاری سیاق در تکوین بعد معنایی کلام و کیفیت بهره گیری از ویژگی های ساختاری و شرایط تحقق سیاق در تفسیر آیات بحث می شود و در فصل سوم مقامها داخل و خارج از کلام به عنوان عوامل مهم در تکوین سیاق و جایگاه آنها در تفسیر آیات، بحث شده است. همچنین کیفیت رابطة سیاق با کلمات، عبارات، اعراب، رتبه و اسلوب کلام در بخش مستقلی با عنوان ص بعد لفظی سیاق مورد توجه واقع شده است. فصل پایانی به بررسی نقش سیاق در مباحث تفسیر و علوم قرآن مانند جایگاه سیاق در ارزیابی روایات و اقوال تفسیری اختصاص دارد. مباحث پایان نامه این نظریه را ارائه می کند که: تفسیر قرآن بر اساس سیاق یا به تعبیری، تفسیر سیاقی قرآنی، جامع روشها و ملاکهای تفسیری است و همة آنها را بر محوریت سیاق کلام انتظام می بخشد و به این لحاظ،روشی کارآمد در تفسیر قرآن است. در این پژوهش علاوه بر نظم بخشیدن به مباحث تفسیری مربوط به سیاق، فصل بندی، عنوانها مطالب و قواعد جدیدی برای بکارگیری در تفسیر آیات و تدریس، ارائه شده است./