آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پیش‌انگاره نقد تاریخی این بود که کتاب مقدّس باید مانند‌ سایر منابع عرفی با‌ رویـکرد تـاریخی فـهم شود. جریان نقد تاریخی کتاب مقدّس ابتدا در میان پروتستان‌های لیبرال به وجود آمد و افزون بر این‌که پروتستان‌های محافظه‌کار را به تکاپو واداشت، کاتولیک ها را نیز با چالشی جدی مواجه نمود. مساله اصلی نوشتار حاضر چگونگی رویارویی کلیسای کاتولیک با چالش نقد تاریخی است. نگرانی کلیسای کاتولیک این بود که کاربست نقد تاریخی جنبه‌های بشری کتاب مقدس را پررنگ کند و از جنبه های الوهی آن بکاهد و در نتیجه با گذشت زمان حجیت کتاب مقدّس زیر سوال برود. از این رو، در ابتدا کلیسای کاتولیک کاربست نقد تاریخی را محکوم و پیشگامان این جریان را تکفیر کرد. نکته شایان ذکر این است که کلیسای کاتولیک به رغم مخالفت شدید و محکوم کردن روش نقد تاریخی، سرانجام به این نتیجه رسید که نسبت به تحولات دوره مدرن انعطاف بیش‌تری از خود نشان بدهد و تعامل الاهیات و فرهنگ و دستاوردهای بشری را به رسمیت بشناسد و روش نقد تاریخی را به عنوان یکی از روش‌های تفسیر کتاب مقدّس بپذیرد.

در جهان مسیحیت اموری همچون کتاب مقدس، کلیسا، شورای اسقفان و پاپ از جمله موضوعاتی هستند که کم و بیش درباره آنها ادعای خطاناپذیری مطرح شده است. آنچه در این میان از همه بحث‌برانگیزتر است و ابهامات و اختلافات بسیار به همراه داشته و دارد، خطاناپذیری پاپ است. در این مقاله، ضمن اشاره به مفهوم و متعلق خطاناپذیری، چگونگی حجیت‌یافتن این آموزه در طول تاریخ بررسی و نقد شده است. اگرچه اشاراتی در نامه‌های پاپ‌ها در قرون پنجم و ششم به این آموزه در اسناد کلیسایی یافت می‌شود، اما این آموزه به صورت الاهیاتی در قرون وسطا، یعنی اواخر قرن سیزدهم، آغاز شد و الاهی‌دانان مسیحی قلمرو این آموزه را تبیین و تحدیدکردند و دیدگاه‌های مختلفی در این زمینه شکل گرفت. سیر تاریخی بیانگر آن است که این آموزه تا قرن نوزدهم و تصویب در شورای اول واتیکان جزء سنت قطعی کلیسای کاتولیک محسوب نمی‌شده است. حتی پس از تصویب آن نیز در خود کلیسای کاتولیک مخالفانی داشته که حجیت این آموزه را نقد کرده‌اند.

يکي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي مسيحيان، همانند پيروان ساير اديان بزرگ، اين است که براي فهم مسائل ايماني و شکل‌دادن به آموزه‌هاي اعتقادي، به چه منابعي بايد رجوع کرد؟ بررسي آرا و آثار مسيحيان نشان مي‌دهد آنان در تبيين و تثبيت آموزه‌ها و تعاليم خويش، از چهار منبع کمک گرفته‌اند: کتاب مقدس، سنت، عقل و تجربه. اما اين منابع، نزد گروه‌هاي مختلف جايگاه يکساني ندارند و ميزان اعتبار و گسترة حجيت هر منبع، ديگر متفاوت است. بررسي الاهيات مسيحي نشان مي‌دهد رابطه و نسبتِ هر منبع با انکشاف الهي، شاخصي است که جايگاه آن منبع را در نظام الاهياتي ترسيم مي‌کند. براي مثال، آنچه موجب شده است عموم مسيحيان کتاب مقدس را اصلي‌ترين منبع الاهيات بدانند، اعتقاد آنان به رابطه خاص اين کتاب با انکشاف الاهي است. اما در دوره مدرن و هنگامي که نقادي کتاب مقدس، صحت اين کتاب را زيرسؤال برد، برخي افراد، عقل و يا تجربه را اصلي‌ترين منبع الاهيات مسيحي دانستند. اين مقاله تلاش دارد با ارائه گزارشي از جايگاه و نقش هر منبع در الاهيات مسيحي، مبنا و گسترة حجيت هريک از اين منابع را تبيين كند.

مترجم: احمدرضا مفتاحرابطه عقل و ایمان همواره مسئله ای بحث انگیز بوده است. عالمان الهیات قرون وسطا در پی تلفیق فهم فلسفی و ایمان دینی بودند. اگوستین و آنسلم فهم را پاداش ایمان می دانستند و آکویناس تلاش کرد میان فلسفه ارسطویی و وحی مسیحی هماهنگی برقرار کند. پس از دکارت با تفکیک میان امور ذهنی و عینی، زمینه تفکیک قلمرو علم از الهیات فراهم شد. علاوه بر این، با نقادیهای کانت و هیوم از الهیات عقلی، امکان الهیات میشود، دین وحیانی به دین طبیعی تبدیل شود. از این رو، ادعاهای فلسفی را کنار گذاشتند تا حق ادعاهای مبتنی بر وحی را ادا کنند. گروه دیگری از مخالفان الهیات عقلی مثل بلانتینجا معتقدند که اگر از تصور مبناگرایی دکارتی دست برداریم و اعتقاد به خدا را اعتقاد پایه بدانیم، عقلانیت ایمان مسئله دار نخواهد بود و مدافع ایمان مجبور به اتخاذ موضع ایمانگرایی نیست. مقاله حاضر، سیر تاریخ و نقاط قوت و ضعف این دیدگاه را بررسی میکند.

عبادت تسليم و خضوع در برابر معبود همراه با اعتقاد به الوهيت اوست. در دين يهود نيز عبادت اطاعت از خداوند در تمام اوامر و بندگي ايشان است. عبادت در اسلام و يهوديت گستره اي وسيع دارد و تنها عباداتي چون نماز، روزه و ... را شامل نمي شود؛ بلکه هر کاري که انسان با نيت الهي و براي رضايت خداوند انجام دهد، عبادت است. عبادتدر قرآن و عهد عتيق از جايگاه خاصي برخوردار است و به عنوان عهد و پيمان خداوند با بندگان بيان شده است. توحيد عبادي اصلي ترين آموزه هاي پيامبران الهي و رهانيدن انسان از پرستش غير خداست. بهترين دليل بر اي عبادت خداوند در قرآن و عهد عتيق با توجه به صفات و اسماء حسناي خداوند، شايستگي ذات خداوند براي عبادت است؛ هر چند انگيزه هايي چون شکرگزاري از خداوند، ترس از عقوبت و کسب پاداش نيز مي تواند دليل بر عبادت باشد.حقيقت عبادت پرستش همراه با تواضع و خضوع، اخلاص و معرفت الهي است. نيت نيز از بخش هاي مهم عبادت است و عبادتي که با نيت الهي و اخلاص همراه نباشد، عبادت حقيقي نيست. مرحلة کمال عبادت، عبوديت و بندگي خداوند است و هدف از عبادت نيز رسيدن به مرحلة کمال و لقاء الهي است. رسيدن به مقام عبوديت و بندگي مطلق و بي چون و چراي خداوند در قرآن بسيار مورد توجه است و بهترين نوع عبادت، عبادتي است که تنها براي رضايت خداوند و با حب و عشق و دوستي خداوند انجام شود. همچنين عبادت با احکام و فضايل اخلاقي رابطة تنگاتنگي دارد. رابطة بين عبادت و احکام در اسلام در اصل نيت خلاصه مي شود. احکام عبادي براي اين که مثمر ثمر قرار گيرند، بايد با نيت خالص الهي انجام شوند. انسان هر چه در جهت رسيدن به مقام قرب الهي و کمال عبادت تلاش کند، فضايل اخلاقي نيز در او رشد کرده تا به والاترين درجة خود برسد. در عهد عتيق آموزه هاي اخلاقي، اعتقادي و احکام چنان با يکديگر آميخته شده اند که قابل تفکيک از يکديگر نيستند. اما کتاب مقدس از شرعيات و مطالب اخلاقي سرشار است و مي توان گفت عبادت با احکام و اخلاق در اين دين نيز رابطة تنگاتنگي دارد وو رعايت احکام و فضايل اخلاقي باعث کمال عبادت مي شود.البته خداوند به عبادت ما انسان ها نيازي ندارد و اين ما هستيم که به عبادت نيازمنديم و فايدة عبادت نصيب خود ما مي شود. عبادت در زندگي انسان تأثيرات زيادي دارد که در قرآن و عهد عتيق به آن اشاره شده است. البته قرآن در بيان آثار عبادت به ابعاد مادي و معنوي انسان توجه داشته؛ در حالي که در عهد عتيق بيشتر به جنبه هاي مادي توجه داشته و آثار دنيوي را بيان کرده است. موانعي همچون تکبر، حسد، هواي نفس، ريا نيز مي تواند انسان را از عبادت حقيقي باز دارد که انسان بايد سعي کند اين گونه اخلاق رذيله را از خود دور کند تا به هدف حقيقي عبادت دست يابد.

بندگی خدا از سوی انسان در قالب عبادت، بروز پیدا می‌کند اما این عبادت زمانی ارزش خواهد داشت که برخوردار از عبودیت و برخاسته از آن باشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی حقیقت عبادت و رابطه آن با عبودیت پرداخته است. عبادت به‌معنای برقراری ارتباط با معبود و بیان احساسات نسبت به اوست. این عبادت می‌تواند به‌صورت لفظی و یا در قالب پرستش عملی صورت بگیرد. قرآن کریم، هدف از خلقت انسان و بعثت انبیا را عبادت خدا دانسته است، و بلکه در جهان آفرینش، تمام موجودات نیازمند عبادت خدا هستند. حقیقت عبادت، اظهار خضوع و خشوع بی‌نهایت، و انقطاع از خلق در محضر حق است که البته تنها در پرتو اخلاق می‌توان به این حقیقت دست یافت. بر اساس آیات قرآن و روایات، عبادت صحیح می‌تواند آثاری مانند عدم غفلت از خدا، رسیدن به مقام یقین و شهود، قرب الهی، استجابت دعا و درمان بیماری‌های جسم و روح را در پی داشته باشد. و اما عبودیت به‌معنای اطاعت و فرمان‌برداری مطلق، همراه با سرسپردگی و تسلیم بی‌قید و شرط در برابر اراده و فرمان معبود است. در قرآن، پیامبران و مقربان درگاه الهی با عنوان "عبد" یاد شده‌اند. عرفای اسلامی هم عنوان و مقام "عبدالله" را برای آخرین و بالاترین مرتبه عبودیت به‌کار برده‌اند و هر کسی را شایسته این مقام نمی‌دانند. دستیابی به رحمت و علم الهی، عدم تسلط شیطان، عدم عصیان، رسیدن به قدرت و توانایی و بهشت جاویدان از آثار عبودیت است. میان عبادت و عبودیت، رابطه عام و خاص مطلق وجود دارد یعنی هر عبادتی عبودیت نیست ولی هر عبودیتی، عبادت است. همچنین عبودیت از نظر آموزه‌های اسلامی، برتر و مقدم بر عبادت است و اصل دین بر عبودیت استوار است نه عبادت، در مجموع، عبادت و عبودیتی مطلوب شارع است که بدون افراط و تفریط باشد و هیچ‌گونه محدودیت، بدعت و تحریفی در آن صورت نگیرد.