آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فهم حکمت متعالیه و تحقیق در آن به عنوان دستگاهی نظام‌‌مند در فلسفۀ اسلامی و تبیین نوع پژوهش انجام شده در عرصه‌های مختلف آن، نیازمند توجه به مبانی و نوع روش‌شناسی حاکم در آن است تا مطالب مختلفی که در آن عرضه شده به خوبی فهم شود. متن دینی و حقایق شهودی در حکمت متعالیه حضور پر‌رنگی دارند. در جهت دفع و رفع شبهات و تبیین این حضور در ضمن بیان روش‌شناسی حکمت متعالیه، ظرفیت‌ها و بالندگی این فلسفه در جهت تحقیقات فلسفی اسلامی آشکار می‌شود. حکمت متعالیه، رابطۀ منسجم فلسفه با دین و عرفان را تشریح می‎کند که تبیین فلسفی روش‌شناسی آن می‎تواند به عنوان الگویی کلان در جهت بسط و تعمیق تحقیقات علوم دینی مرتبط، مورد توجه قرار گیرد. از این ‎رو در ضمن تبیین روش‌شناسی حکمت متعالیه، به چیستی و مبانی روش خاص این حکمت؛ یعنی روش اشراقی-بحثی پرداخته شده که در آن، میان شهود و عقل جمع شده است. همچنین به تبیین روش عام این حکمت؛ یعنی ماهیت و مبانی بهره‌گیری ملاصدرا از متون دینی و عرفان نظری در حکمت متعالیه پرداخته‌ شده است و در آخر به برخی از ثمرات بکارگیری این روش تحقیقی در فلسفه، اشاره شده است.

اخلاق یکی از دغدغه های زندگی بشر بوده و هست. حجم زیادی از کتاب های آسمانی و غیر آسمانی را در بر دارد. از آنجا که در اخلاق با رویکردهای عقلی، عرفانی و نقلی روبرو هستیم و چون به نظر می رسد که اخلاق عرفانی برآمده از عرفان عملی باشد، در رساله حاضر پس از بررسی رابطه اخلاق عرفانی و عرفان عملی روشن می گردد که اگر چه این دو علم اختلاف ماهوی ندارند ولی در تمایز اساسی آنها می توان گفت: که دغدغه اصلی عرفان عملی سلوک الی الله است، به خلاف اخلاق عرفانیکه توجه اش معطوفبه صفات اخلاق می باشد

تلاش برای ایجاد فلسفه ای هم افق با دین اسلام از دغدغه های دیرین دانشمندان مسلمان می باشد. فعالیتهای گسترده‌ای که فلاسفه ی مسلمان از همان ابتدای آشنایی جهان اسلام با فلسفه انجام داده‌اند و امروزه در حال گسترش آن می باشند به وضوح این درگیری فکری فیلسوفان مسلمان را نشان می دهد. مسایل فلسفه‌ی اسلامی هرچند قرن های مدیدی است که موضوع مطالعات گسترده‌ی علمای مسلمان است لیکن هویت خود فلسفه‌ی اسلامی تا به حال کمتر موضوع نوشته ای مستقل و فراگیر بوده است. با توجه به نیاز شدید جهان اسلام به تولید علم و جنبش نرم افزاری نوشتن پایان نامه ای با موضوع هویت فلسفه ی اسلامی در نظر گرفته شد. همان طور که از عنوان پایان نامه پیداست سوال اصلی این نوشته این است که اسلامی بودن فلسفه ی اسلامی (فلسفه ی اولی) به چه لحاظی می باشد. اگر فلسفه را به معنای شناخت هستی با روش عقلانی و دین اسلام را به معنای مجموعه‌ای از معارف و دستورات که ناظر به حقیقت هستند بفهمیم می توانیم هویت فلسفه‌ی اسلامی را به این صورت تعریف کنیم: فلسفه ی اسلامی آن شناختی از موجود به صورت کلی و با روش برهانی و عقلانی است که مستقیم یا غیرمستقیم از دین اسلام به دست آمده باشد. تاریخ فلسفه ی اسلامی تلاش مسلمانان برای توفیق میان دین اسلام و فلسفه را ضبط کرده است گذشت زمان نشان داده است که پیوند میان فلسفه و دین اسلام هرچه بیش تر بر شناخت حقیقی دین اسلام متکی باشد استوار تر خواهد بود. نمونه ی بارز این ادعا ملاصدرا روش بهره مندی او از دین اسلام و موفقیتش در تجدید فلسفه ی اسلامی می باشد که احدی از صاحبان فن در آن شک ندارد. از همین رو در این نوشته به استفاده از هستی شناسی و حیانی توجهی ویژه نشان داده شده است و در همین راستا روشمند کردن فهم هستی شناسی و حیانی برای نزدیک کردن هرچه بیش تر فلسفه و دین اسلام پیشنهاد شده‌است.

در این پایان نامه با توجه به اینکه اخلاق نقش بسیار اساسی و مهمی را در زندگی فردی و اجتماعی و معنوی و مادی انسان ایفا می‌کند، اصولی که ما را به این حقیقت مهم می‌رساند مورد مطالعه قرار گرفته است. و از آنجا که از شرایط مهم و اساسی در هدایت و رشد و کمال انسان؛ یکی آگاه بودن بطور کامل به ابعاد مختلف انسان از جمله بعد اخلاقی و دیگری ارائه‌ی راه و روشی است که عاری از هر گونه انحراف و لغزشی باشد، اصول اخلاقی نهضت عاشورا که از طریق دین مقدس اسلام و به وسیله‌ی امام معصومی مانند سیدالشهداa ارائه شده است مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.و با توجه به اینکه اصول اخلاقی همان‌طور که در متن پایان نامه مورد بحث و بررسی تفصیلی قرار می‌گیرد، مربوط به روح و ویژگیهای روحی است، در مورد معرفت روح و نقشی که اخلاق در تربیت آن و در نتیجه زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد مطالبی ارائه شده است.و پس از اینکه ثابت نموده‌ایم که حیات واقعی انسان بدون کسب اصول اخلاقی ممکن نیست؛ برای اینکه تا حد امکان کمکی در این جهت به افرادی که می‌خواهند از این اصول اطلاع پیدا نمایند و آنها را در وجود خود پیاده کنند، سعی شده است این اصول به صورت کاربردی ارائه گردد.از این رو اصول اخلاقی نهضت عاشورا تحت سه فصل که شامل اصول اخلاقی برخاسته از اعتقاد به خدا و دین، اصول اخلاقی برخاسته از ویژگیهای شخصی انسان و اصول اخلاقی برخاسته از ارتباط و تعامل افراد با یکدیگر است و هر کدام شامل چند اصل اخلاقی می‌باشد مورد بحث و بررسی قرار گرفته استکه در نهایت هر شخص منصف و طالب حقیقتی را به این مطلب راهنمایی می‌کند که اگر از اصول اخلاقی غفلت بورزد و آنها را وارد روح و زندگی خود ننماید، در اثر امتحاناتی که در زندگی برای هر شخصی پیش می‌آید ممکن است در زمره‌ی کسانی که از یاری امام حسینa دست کشیدند قرار بگیرد و در دنیا و آخرت زیانکار شود.

جری و تطبیق از اقسام تأویل عرفانی است که از ویژگی جهان شمولی و جاودانگی قرآن کریم نشئت می گیرد. جری یعنی تطبیق الفاظ و آیات کلی یا جزئی قرآن بر همة موارد و مصادیقی که تا ابد بر آن الفاظ و آیات انطباق پذیر است. برخی گمان کرده اند جری و تطبیقاتی که در بسیاری از روایات شیعه و تفاسیر روایی شیعه آمده است، تفسیر انحصاری آن آیات است. برخی قرآن پژوهان نیز گمان می کنند تأویل و معانی بطونی قرآن منحصر در جری و تطبیق است. در این نوشتار ضمن پاسخ دادن به این شبهات، اقسام و انواع جری و تطبیق و نیز روش ها، مبانی و آسیب های آن بررسی شده است.