آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

الهیات سیاسی یوهانس باپتیست متز، کشیش و الهی‌دان کاتولیک آلمانی، واکنشی الهیاتی در مخالفت با فردگرایی فرهنگ غربی، خصوصی‌سازیِ دین و مبادله‌ای‌شدن ارزش‌ها از دوران روشنگری تا امروز است. او در آثار خود، با محورقراردادن مسئلۀ رنج، تفسیری از زندگی و آموزه‌های عیسی مسیح به دست می‌دهد که بنیاد و پایۀ دین، کلیسا و ایمانِ مسیحی را در یادآوریِ پرمخاطرۀ عیسی مسیح می‌داند. به باور وی، این یادبود پرمخاطره به‌عنوانِ یادآوری رنج، نمونۀ ویژۀ یادآوری تاریخ رنج انسان است که از فرد می‌خواهد تا با یادآوری رنج‌های گذشته و به‌ویژه یادبود زندگی و مصائب عیسی مسیح، مسئولیتش نسبت به دیگری را بپذیرد. نمود عینیِ ایمان مسیحی و تحقق عملیِ این یادبود در تشبه به مسیح، پیروی و شاگردیِ وی در همبستگی با رنج‌کشیدگان و ستم‌دیدگان است. این خوانش نوین از الهیات سیاسی بر پایۀ تجربۀ شخصیِ متز از حضور در جنگ جهانیِ دوم و تأثیرپذیرفتن از سنت‌های یهودی -مسیحی و فلسفی است که با یادآوری و روایتِ زندگی عیسی مسیح، نگرشی انتقادی - اصلاحی دارد و معنای تازه‌ای از کلیسا و ایمان مسیحی ارائه می‌کند. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی ماهیت، ریشه‌ها، چگونگی و ابعاد گوناگون یادبود پرمخاطرۀ عیسی مسیح در الهیات سیاسی متز می‌پردازد.

حکمت و شرارت در نماد «زن» در سنت یهود، به‎ویژه در موارد ارائة تصاویر زنانه در ادبیات حکمی همواره مطرح بوده است. این جستار با تمرکز بر یکی از متون قمران، یعنی 4قم184، به تحلیل برخی کارکردهای وجوه حکمت در اندیشۀ قمرانیان می‎پردازد. وجود قطعۀ 4قم184 در میان نسخه‎های خطی قمران، دال بر اهمیت این متن کنایی در میان انجمن قمران و بازتاب اوضاعی است که این فرقه با آن درگیر بوده‎است. این قطعۀ طومارهای بحرالمیت، با شواهدی از کتاب مقدس در سه لایۀ معنایی واکاوی شده است: نخست، ‎آموزه‎های اخلاقی که در سنت دیرپای یهود شکوفا شده بود. در لایۀ معنایی دوم، جنسیت حکمت، با در نظر داشتن ایزدبانوان حکمت بین‎النهرین و پیش‌زمینۀ تاریخی عهد قدیم، انگیزۀ ادبی ـ الهیاتی دارد. با تحلیل زمینۀ تاریخی روشن می‎شود که این شعر در سطح سوم، استعاره‎ای است از کهانت اورشلیم که همچون زنی شریر در حال اغواگری پرهیزگاران است. بر اساس همین باورِ قمرانیان به‌کهانت نادرست معبد و حکمت دروغین اورشلیم، آنان از اورشلیم کناره گرفتند.

لئو تولستوی بی شک یکی از نامدارترین نویسندگان در عرصه ادبیات جهان است. وی در دوره دوم زندگی خود، که از دهه پنجم زندگی اش شروع می شود، بحرانی معنوی را تجربه می کند و به نگاشتن آثار دینی و اخلاقی دست می یازد. بر این اساس، با بررسی این آثار متوجّه می شویم که مایه های دینی و اخلاقی زیادی در داستان های متعلّق به دهه های پایانی عمرش، خودنمایی می کنند. ما در این رساله، به مطالعه آثار دینی و مقالات وی در باب دین و زندگی نیز پرداختیم و از آن میان، کتاب های «دین من»، «ملکوت خدا در درون شماست»، «اعتراف من» در فهم مایه های دینی آثار داستانی اش کمک زیادی کردند. هدف ما در این رساله، معرّفی تولستوی و عقاید دینی و اخلاقی اش، خاصه در دهه های پایانی عمرش می باشد که با نگاشتن آثار متعدّد توانسته است تأثیرات زیادی بر اذهان عموم مردم جهان بگذارد. وی از معدود اندیشمندان عصر روشنگری است که به پاکسازی دین از خرافات پرداخته و در این راستا، کتابی نیز با عنوان «تلخیص اناجیل» نگاشته است. بنابرین با بررسی بن مایه های دینی آثار تولستوی، نشان دادیم که وی فیلسوفی متعلّق به عصر روشنگری است، که به جای رد دین، به اصلاح آن همت گماشته است. لئو تولستوی، از داستان برای بیان عقاید دینی و اخلاقی اش سود جسته است و او را می توان مصلحی دینی و اخلاقی به شمار آورد. وی در اکثر آثار خویش به مباحث دینی پرداخته است و گاهی در قالب شخصیت های داستان، به بیان آراء خود نیز می پردازد. داستان های «رستاخیز» و «مرگ ایوان ایلیچ» نمونه هایی از این آثار است که در آن ها دغدغه ها و مسائل دینی به وضوح مطرح می شوند.

رنج به‌عنوان ادراکی انفسی و برخاسته از شرایطی نامطلوب، در مکاتب دینی مباحثی همچون علت رنج، غایت رنج، و نجات را، به‌خصوص درمورد انسان، از آنِ خود کرده است. در رویکرد انسان‌گرایانه‌ی عرفانی‌ای همچون ذن علت رنج به امری روان‌شناسانه در انسان مربوط می‌گردد و آن عبارتست از آشفتگی‌های ناشی از ذهن تضادانگار. در رویکرد خداگرایانه و الهیاتی‌ای نیز چون ایرنائوس هرچند خاستگاه رنج در انسان و ناشی از گناه اوست، این مفهوم به حوزه‌ی دینداری و اخلاقی مربوط می‌گردد. ازآنجاکه ذن به فاعل متعال و غایتمندی همچون خدای ادیان ابراهیمی قائل نیست ازاین‌رو، در باب هدف و غایت رنجی که در هستی وجود دارد همچون سایر مقولات چیزی نمی‌گوید. اما خدایی که ایرنائوس معرفی می‌کند همان خدای عهد جدید است که سراسر غایتمند و خیرخواه است. او انسان را خود مختار آفریده تا میان شر و خیر اخلاقی برگزیند و مسیر کمال خود را آزادانه طی کند. غایت او از آفرینش انسان مختار این بوده تا او تجربه کند و در معرض خطا و آزمایش زندگی قرار گرفته، اطاعت و خیریت خدا را برگزیند و رستگار شود. ازاین‌رو، غایت رنج‌کشیدن انسان در هستی رسیدن او به کمال، یا به‌گفته‌ی ایرنائوس جاودانگی و حیات است. طریقتی که ذن برای نجات از رنج ارائه داده است در مکتب شمالی آن بر عمل و مراقبه تأکید دارد و در مکتب جنوبی بر بی‌عملی و طریقت آزادانه. اما راه ایرنائوس در به‌کمال‌رسیدن و نجات، همانا اطاعت از دستورات خداوند و پیروی از راه رسولان است. هرچند در طرح او از کمال و جاودانگی انسان چند عامل اساسی نقش دارد: از جمله صورت ناتمام انسان در آغاز آفرینش، اختیار انسان، عمل نجات‌بخشانه‌ی عیسی و حضور روح‌القدس در انسان. ازآنجاکه تاکنون اثری در باب رنج در این دو مکتب مکتوب نگشته است، رساله‌ی حاضر راهی است برای مقایسه و تطبیق دو دیدگاهی که یکی متعلق به سنتی خداباور و مدافعه‌ای است و دیگری متعلق به سنتی عرفانی و انسان‌محور. مسلما مقایسه‌ی این دو مکتب ابعاد و گستره‌ی رنج را در دیدگاه‌های متفاوت بهتر و دقیق‌تر بازگو می‌سازد.

دو عارف نامدار محی الدین ابن عربی (1240-1165) و قدیس بوناونتور (1274-1217) در قرن سیزده میلادی که یک برهه درخشان از تاریخ معرفت بشری است می زیستند. ایشان که یکی متعلق به سنت اسلامی و دیگری متعلق به سنت مسیحی بوده اند هر کدام به نوبه خود توانسته اند تأثیر بسزایی در عرفان اسلامی و مسیحی داشته باشند. این دو عارف با تکیه بر متون مقدس و سلوک عرفانی خود نهضت عرفانی قابل توجهی را بوجود آوردند که تا عصر حاضر مورد توجه است. ابن عربی و بوناونتور اگرچه متعلق به دو سنت متفاوتند اما مشابهت های فراوانی درمیان آرای هر دو به چشم می خورد. اگر چه دیدگاههای عرفانی ایشان در موارد زیادی بهم شباهت دارند و بخصوص هر دو از منطقه جنوب اروپا برخواسته اند اما بعید بنظر می رسد با توجه به اینکه معاصر بوده اند دیدگاههای بوناونتور مستقیما از دیدگاههای ابن عربی تاثیر پذیرفته باشد. هر دو عارف از میان طریقتهای عرفانی ای برخاسته اند که فارغ از جنبه های عرفان نظری بوده اند. طریقت فرانسیسیان و طریقتهای صوفی شمال آفریقا بیشتر به عمل تمرکز می کردند تا به مباحث نظری، ولی ایشان توانستند که مکاتب عرفان نظری پویا و زنده ای را ارائه نمایند. ایشان دو مفسر بزرگ اسلام و مسیحیت هستند، یعنی به هیچ وجه نمی توانیم آنها را فراتر از دین و دینداری مطرح کنیم. تمام نوشته های بوناونتور تفسیر کتاب مقدس و تمام نوشته های ابن عربی، تفسیر قرآن کریم می باشد. دیدگاههای عرفانی ایشان بدلیل بیان سمبولیکی و نمادین و تفسیر وحدت بخش از کل هستی و داشتن ریشه در ادیان آسمانی و کتابهای مقدس، دیدگاههای همیشه جاودان هستند که در هر عصری با ادبیات مناسب قابل بیان و استفاده می باشد. هر دو عارف جهان را در تمام سطوح ثمره عشق الهی و تجلی اسماء و صفات خداوند می دانند. درک ذات خداوند امری ناممکن است و او را از روی آثار و تجلی ذات در قالب اسماء و صفات و پس از آن در اعیان ثابته یا مُثُل و در نهایت در مخلوقات می توان به مشاهده نشست لذا کثرت پدیده ها و اعیان ثابته تجلی وحدت و ذات یگانه هستی بخش است. اساس تعلیمات ایشان هم بر عرفان انفسی و هم بر عرفان آفاقی تکیه دارد. مطابق (سنریهم آیاتنا فی الافاق و فی انفسهم انه الحق) سه ساحت هستی و معرفت وجود دارد. این سه ساحت و مرتبه عبارتند از مرتبه جهان یا طبیعت، مرتبه نفس انسانی یا انسان کامل و مرتبه متعالی یا اصل نخستین. طریق وصول به حق و نائل شدن به وحدت الهی و سعادت جاودان باید از هر سه سطح و مرتبه عبور کند. واژه های کلیدی: ابن عربی، بوناونتور، عرفان، تصوف، هستی، تجلی، خدا، تثلیث، انسان، سلوک ، تاویل.

حکمت در کنار مفاهیمی چون نبوت و کهانت مجموعه¬ای از میراث دینی و فرهنگی یهودیان به شمار می¬رود که در سیر تحولی خود مفاهیم گوناگونی را به خود گرفته است. در بین متون عهد عتیق، ادبیاتی با محوریت حکمت و اندیشه¬ی حکمتی و شبیه به ادبیات ملل خاور نزدیک باستان و در تعامل نزدیک با آنها به وجود آمد که به ادبیات حکمتی معروف گشت. جدا از حکمت در مفهوم رایج آن، وجهی دیگر از حکمت در عهد عتیق در سیمای بانوئی ظاهر می¬گردد؛ حکمت در امثال8 و بن¬سیرا 24 در هیئت یک بانو تشخص پیدا می-کند.حکمت تشخص¬یافته در عهد عتیق پدیده¬ای است که پیشینه¬ی آن الاهه¬ای مربوط به حافظه¬ی دوران چندگانه–پرستی بنی¬اسرائیل است. حکیمان بنی¬اسرائیل با توسل به اسطوره¬های الاهگان خاور نزدیک باستان به¬ویژه اسطوره¬های مصری مأت و ایزیس و نیز نمادهای کتاب مقدس، صفات و ویژگی¬هائی را بدان افزودند و پس از حادثه¬ی نابودی معبد و به وجود آمدن گسیختگی در هویت ملی خویش، آن را در پی اهداف و البته در چارچوب سنت یهودی به ¬کار گرفتند. در حالی که نویسندگان امثال با توسل به این پدیده توانستند شکست قوم و ویرانی معبد و سرزمین را توجیه کنند، نویسندگان بن سیرا، حکمت سلیمان و باروک برای تأکید بر حضور دائمی یهوه در میان قوم و یکپارچه ساختن دوباره¬ی قوم پس از نابودی معبد و مبارزه با گسترش هلنیزم به این پدیده متوسل شدند. کلید واژگان: حکمت، حکمت تشخص¬یافته، ادبیات حکمتی، اسطوره¬های مصری.

چکیده منظور از دنیا و حیات در این رساله، دنیای مادی و خاکی است. اصطلاح دنیا که تمام جهان خلقت را در برمی گیرد، اعم از حیات مادی است و مد نظر تحقیق حاضر نمی باشد. دنیا و متاع آن ذاتا زیباست اما از نظر ارزشی خنثی و بیرون از دایره ارزش گذاری می باشد. و زمانی مورد قضاوت قرار می گیرد که نسبت انسان و نگرش او به دنیای مادی و متاع آن مورد تحلیل واقع بشود. منشاء رویکرد انسان ها به این مساله منابع مختلفی از قبیل دین ، تفکرات فلسفی، تجربه دینی و غیره می باشد. در بررسی رویکرد دین به حیات مادی باید توجه داشت که دین برای حیات، دو بعد مادی و معنوی قائل شده است و بعد معنوی اعم از جهان ماوراء ماده و دنیای آخرت می باشد. درقران اعتقاد به تداوم داشتن زندگی در جهانی دیگر (آخرت) به عنوان یک اصل مهم و زیربنایی و نیز تعیین کننده نوع نگرش ها، ارزشها، و رفتارهای انسان در ارتباط با حیات مادی است. در راستای این اعتقاد، در قران، حیات مادی و خاکی مقدمه ای برای حیات اخروی و به منزله محل ابتلا و مقری گذرا برای نیل به سعادت واقعی و زندگی حقیقی در سرای آخرت به شمار می آید.از اینرو قران ضمن توصیف حیات مادی و مواهب آن از دلبستگی افراطی به مظاهر آن (دنیاگرائی) باز می دارد و همین طور کناره گیری و بریدن از دنیا (دنیاگریزی) در قران مطرود می باشد. از اینرو علاقه معتدلانه و تمتع مطلوب از دنیای مادی در عین توجه به ابزار بودن آن برای هدف برتر و حقیقی-آخرت-مد نظر قران می باشد.(رویکرد اعتدالی) در عهد عتیق بحث از جهان ماوراء ماده، بسیار کم رنگ بوده و در هاله ای از ابهام و قداست راز آلود قرار گرفته است و سخنی از اعتقاد به جهان آخرت وجود ندارد. در عهد عتیق خود دنیای مادی، هدف بوده و تسلط کامل انسان بر آن و بهره مندی تام و همه جانبه از آن سعادت واقعی انسان را رقم می زند. هر چند عهد عتیق علاقه افراطی و دلبستگی به حیات مادی را تبلیغ نمی کند ولی زمینه و بستر های گرایش به چنین رویکردی (دنیاگرایی) راسبب شده است. در این متن، از کناره گیری و ترک دنیا خبری نیست و نیز رعایت اعتدال صرفا مربوط به شئونات زندگی دنیوی انسان بوده و نیز وضع باید و نباید های اخلاقی از طرف شریعت صرفا جهت سر و سامان دادن به زندگی دنیایی و تامین حقوق شایسته انسان ها می باشد.

چکیده مفهوم امامت به عنوان اصلی ترین آموزه تشیع از ابتدای شکل گیری دستخوش تحولات زیادی شده است و آغاز این تحولات در دوران امام صادق(ع) و باقر(ع) می باشد. به دلیل شرایط سیاسی و فرهنگی که این دوامام در آن به سر می بردند وهمچنین تعاریف متعدد امامت که از سوی فرق شیعی(زیدیه وکیسانیه) ارائه می شد آن دو بزرگوار بر آن شدند تا با تاکید بیشتر بر ابعاد وجودی امام و پرداختن به صفات امامت چون علم، عصمت و نص به عنوان اصلی ترین خصوصیات او تعریف جدیدی از این اصل شیعی ارائه دهند تعریفی که در آن امام با کار کار کردی سیاسی- مذهبی به رهبری مذهبی تبدیل می شود . این گونه تعریف از امامت و تاکید بر ابعاد وجودی امام زمینه را برای جریان های افراطی مهیا کرد که با غلو در صفات امامان آنها را تبدیل به شخصیت های فرا بشری کنند وسپس از طریق نفوذ در مجامع شیعی دیدگاه فرابشری به امامان را رواج دهند . حوادث دیگری چون امامت در سنین کودکی، امامت امام غایب و همچنین شرائط سیاسی که بر جامعه شیعی حاکم بود موجب دوام و گسترش این تفکر در میان شیعیان شد ورهبران این جریان نیز با ایجاد تعدیل در عقاید افراطی خود به ماندگاری این تفکر کمک کردند. تفکر فرابشری به همراه نگاه بشری به ائمه در قرون نخستین تشیع به حیات خود ادمه داد ولیکن سر انجام صورت تعدیل یافته این تفکر که به وسیله متکلمان شیعی توجیه عقلانی پیدا کرده بود به گفتمان غالب بر مجامع شیعی تبدیل شد.

هر شهر و دیار و اجتماعی برای خود آداب و رسوم و مقدسّات خاصی دارد که مردم آن مرز و بوم نسبت به آن مناسک و شعائر و مقدسات، باورها و اعتقاداتی دارند که هر چند در برخی موارد مختص به همان منطقه بوده ولی در موارد بسیاری، مشابهت های زیادی با باورها و آئین های دیگر مناطق جهان دارند. این آداب و رسوم و مقدسات، آئین های تولد تا مرگ و مکانها و اشیائی مورد اعتقاد که دارای قداست خاصی هستند، را در بر می گیرد. برخی از این آداب و آئین ها و حتی مکانها، ریشه اسطوره شناسی داشته و از دیرباز در مناطق مختلف رایج بوده است. منطقه کلیبر هم به لحاظ قدمت تاریخی و دینی و از روی آثار بدست آمده، مهد تحولات و آئین های گوناگون بوده که در طول تاریخ در آن رخ داده است. این منطقه علاوه بر داشتن آداب و رسوم متعدد و گوناگون، دارای مکان ها و زمانها و پدیده های طبیعی مقدس هم می باشد که از جمله آنها درختان مقدس، اجاقها را می توان نام برد. موضوع این پایان نامه هم « صور حیات دینی در منطقه کلیبر » می باشد که به صورت میدانی، آئین ها و باورداشتهای منطقه را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و حاصل آن تحقیقات و بررسی ها بصورت این پایان نامه ارائه می شود. مطالب این پایان نامه در پنج فصل تهیه و تنظیم گردیده است که عبارتند از: فصل اول : کلیات فصل دوم : معرفی کلی منطقه تحقیق، که در این فصل به موقعیت جغرافیایی، پیشینه تاریخی و مواردی از این قبیل اشاره شده است. فصل سوم : تاریخچه دینی ؛ این فصل تاریخچه دینی منطقه کلیبر وتحولات صورت گرفته در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است. فصل چهارم : باورداشت ها، آیین ها و مقدسات؛ در این فصل ضمن پرداختن به آیین های مختلف که در منطقه صورت می گیرد و اعتقادات نهفته در درون هر یک از آنها نیز مورد بررسی قرار می گیرد؛ همچنین مقدسات این منطقه نیز مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم : جمع بندی و نتیجه گیری و در آخر منابع و مآخذ ای صبا گر بگذری بر ساحل رود ارس بوسه زن بر خاک آن وادی، مشکین کن نفس «حافظ»

توسعه فرهنگی به عقیده بسیاری از نظریه پردازان اجتماعی متضمن توسعه پایدار و همه جانبه در یک جامعه است که می تواند رشد ، ترقی و تکامل انسانها را در همه ابعاد وجودی بشر به همراه داشته باشد. دین به عنوان یک عنصر فرهنگی نیز می تواند چنین ماهیتی را دارا باشد. بر همین اساس در کشورهایی که دین اسلام (با دارا بودن شاخصه های فرهنگی توسعه، که در آن به وضوح قابل رویت است) دین رسمی است باید در زمینه توسعه، خاصه توسعه فرهنگی، سرآمدی و پیشرو بودن را دید؛ لکن مشاهده می گردد اکثریت قریب به اتفاق کشورهای اسلامی جزو کشورهای توسعه نیافته و یا جهان سوم می باشند. از آنجا که اسلام در ذات با توسعه فرهنگی منافاتی ندارد، لذا مشهود است که عدم توسعه کشورهای اسلامی، دین اسلام نبوده و حتی آنجا که دین به عنوان عامل بازدارنده در توسعه محسوب می گردد هم، باید به سراغ نوع دیدگاه حاکمان کشورهای مسلمان و قرائت و برداشت های آنان از دین اسلام رفت و خوانش های متفاوت از متون دینی را مورد بررسی قرارداد. این پژوهش نیز این نتیجه را حاصل نموده، که در ایران عصر قاجار با وجود تمامی عناصر توسعه در ایران ، باز هم توسعه فرهنگی در این برهه زمانی در کشورمان مشهود نیست؛ که این ناکامی نخبگان عصر قاجاریه در امر توسعه علت هایی دارد که از جمله آنها حکومت استبدادی مخالف توسعه، فقدان استقلال سیاسی و حضور گسترده استعمار، ضعف عملکرد روشنفکران و موانع ساختاری جامعه و در نهایت تفسیرهای نادرست از دین است.