آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

روان‌شناسی مثبت‌نگر نه تنها برای بهبود و ایجاد توانمندی‌های افراد، بلکه به‏منظور پرورش تاب‌آوری، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد سپری در برابر عود نشانه‌ها، ایجاد گردید. افزایش توانمندی‌ها و صفات مثبت بایست مؤلفه‌های اصلی هر روند درمانی باشد؛ چرا که این مداخلات نشانه‌های بیماری را کاهش داده، از عود آنها جلوگیری می‌کنند و باعث اصلاح کیفیت زندگی می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی مؤلفه‌های روان‌شناسی مثبت در داستان‏های مثنوی معنوی و کاربرد آن در تربیت دورة نوجوانی صورت گرفته‏است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مؤلفه‌های روان‌شناسی مثبت، از جمله امید، خوش‌بینی، شادی، رضایت، فضایل اخلاقی، بخشش، انعطاف‌پذیری، شکرگزاری و تشکر، مراقبه و معناجویی در داستان‌های مثنوی معنوی سبب شکوفایی و توسعۀ توانمندی‌های درونی و کسب فضیلت‌های اخلاقی می‌شود. این مؤلفه‌ها نوجوانان را قادر می‌سازد تا با ناملایمات، بحران‌ها و سایر رویدادهای نامطلوب زندگی کنار بیایند، به سلامت جسمی و روانی دست یابند و به بهبود روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی‌ نایل گردند.

اسطوره به عنوان بخشی از نظام ایدئولوژیک هر دینی به شمار می رود. هردینی در بطن جامع ه خویش تحول می یابد و از تحولات و تغییرات آن بی نصیب نمی ماند. اسطوره های زردشتی مثل تمام اسطوره ها از دوره ای به دور ه دیگر دچار تغییر و تحولاتی می شوند. این تغییرات ممکن است به دلایل متعدد و مختلفی انجام شود. برخی از این علل، تغییر ساختار اجتماعی، شیوه های تولیدی، نوع ادار ه حکومت می تواند باشد که این عوامل در ارتباطی دو سویه با باورهای دینی قرار دارند؛ یعنی از آنها تأثیر گرفته و بر آنها تأثیر می گذارند. اسطور ه نخستین انسان، به عنوان بخشی از اسطور ه آفرینش نیز می تواند به دلیل ذکر شده، تغییر کند. پس از سکونت بخشی از قوم آریایی در نجد ایران، جامع ه ایرانی شکل می گیرد و این قوم دچار تغییراتی می شود و به این ترتیب اسطور ه ایرانی بنا به نیاز های جدید جامع ه ایرانی و با توجه به شرایط جدید با آنها سازگار می شود. یم ه آریایی(نخستین انسان) نقش مهم شاه نخستین و سپس شاه آرمانی را بر عهده می گیرد و برخی از ویژگی های نخستین انسانی یمه به مهمترین چهر ه اسطوره ای زردشتی، یعنی نخستین انسان بدل می شود. به این ترتیب اسطور ه زردشتی همگام با تحولات، تغییر می کنند.

شواهد بسیاری وجود دارد که در جوامع سنتی نقش دین بعنوان ضامن اجرای قوانین مدنی بسیار برجسته بوده است. اما به دنبال تحولات فکری و صنعتی غرب در چند قرن اخیر و رواج فوق العاده عقل گرایی درآن دیار، قوانین مدنی ازحمایت دین بی بهره ماندند.جایگزین های دیگر ازجمله توجیهات عقلی دربیان فواید اجرای قانون نتوانست این خلاء را ترمیم نماید. جامعه شناسان دین و فیلسوفان سیاسی متوجه گردیدند درجوامع متمدن و پیچیده امروزی- که به دلایلی بازگشت به دین سنتی ممکن نیست- قانون در صورتی به شکل مطلوب اجرایی می شود که به صورت باور و ایمان قلبی مردم درآمده باشد. طرح دین مدنی یکی ازشیوه های نزدیک شدن به این مطلوب است.بنیان این اندیشه را دریونان و روم باستان دانسته اند. دردولت شهرهای یونان به دلیل آنکه باور داشتند قوانین مدنی از طرف خدایان آمده آنها را مقدس می شمردند و درپی آن حاکمان و مجریان قانون مقدس بودند درروم نیزگاهی امپراتور درحد خدایی ارتقا می یافت وپرستش می شد. با الهام ازاین شیوه و به منظور افزایش انگیزه احترام به قانون، برخی جامعه شناسان و نظریه پردازان سیاسی به طرح مباحثی همچون دین عمومی ، دین انسانیت پرداختند. شیوه دین پژوهی دورکیم ودین مدنی ژان ژاک روسو دراین میان نقش کلیدی داشته است . دردوران معاصر جامعه شناس امریکایی رابرت بلا مدعی شد درامریکا درکنار مسیحیت ولی مجزای ازآن دین دیگری وجود دارد که محور آن مقدس دانستن جامعه و نظام سیاسی و اقتصادی امریکا است و اسناد، اشخاص، اماکن ومراسم مقدس خاص خود را دارد و خدای آن غیر ازخدای مسیحیت است. و بدینگونه بحث دین مدنی رونق مجدد گرفت. بنابراین دین مدنی را اینگونه می توان تعریف کرد: “دین مدنی مجموعه ای از باورها ،مقدسات ،سمبلها، و تشریفات است که به منظور قوام یک زندگی متمدانانه قوانین و مقرارت یک جامعه را تقدس می بخشد.” کسانی که درحوزه دین مدنی زندگی می کنند می توانند دین دیگری داشته باشند اما درصورت تعارض اولویت با مقرارات دین مدنی است. دین مدنی برای آبادانی دنیاست و به سعادت اخروی انسانها کاری ندارد.ایجاد وحدت رویه درجامعه ومشروعیت بخشی به نظام سیاسی و اقتصادی جامعه ازمهمترین نقاط مثبت این دین است . کشور پرستی بجای خدا پرستی ، انحصار طلبی و رواج اخلاق نسبی را ازمعایب عمده این دین شمرده اند.

این پژوهش در راستای آشنایی با فرهنگ ایران باستان، نگاه جامع و اجمالی تاریخ دین این سرزمین از آغاز تا پایان شاهنشاهی ساسانیان است. تاریخ مردم این سرزمین، آنچه به دوران پیش از اسلام مربوط است، از ورود قوم ایرانی به فلات ایران و اولین تلاش های این قوم برای ایجاد مدنیت، روایت زایش و پویش فرهنگ و تمدنی بس غنی است. در این میان، از رهگذر آشنایی با اجزای این فرهنگ از آن جمله دستاوردهای آن در خلق سازه های عقیدتی جامعه می توان به شناخت ماهیت این فرهنگ دست یازید. تحول دین و فرهنگ در فلات ایران را حداقل از هزاره پنجم پیش از میلاد می توان بر رسید. این تحول در اثر وضع زمین، روابط ساکنان آن با همسایگان و مهاجرت ها به وجود آمده است. آن گاه که آریایی ها همراه با اهوراها و اسوراهای بیشماری وارد ایران می شوند و بعد از آن زرتشت برای اصلاح جامعه خویش قیام می کند. در ایران عهد هخامنشی، برای اولین بار در تاریخ این سرزمین، آزادی در گزینش دین ظاهر می شود. دوران اشکانیان عرصه تعامل عقاید، گرایش های دینی و فلسفی متعددی است که به بروز نواندیشی دینی کمک می کند و آثار آن را می توان در دوران ساسانیان پی گرفت و آن ظهور مانی و مزدک است. گرچه خوب می دانم که حاصل کارم به رغم تلاشم، مختصری است که شاید حق مطلب را به شایستگی نگزارده باشد، امید آن دارم بتواند اندکی به وضوح چهره دین ایرانی کمک کند.

زن در تمامی ادیان در مسیر تجربه ی دینی خود با تمایزها و محدودیت هایی نسبت به مرد مواجه بوده است. برخی این محدودیت ها را ناشی از آموزه های دینی و برخی دیگر متأثر از علل و عواملی غیر دینی می دانند. در این تحقیق با بیان محدودیت های زن در دو دین زرتشت و اسلام، به بررسی این دیدگاه ها پرداخته شده است. ابتدا با استناد به متون دینی و فقهی، تمایزهایی را که میان زن و مرد در دینداری شان وجود دارد و عدم توجه به آنها صحت عمل و دینداری را مخدوش می کند، بیان گردیده و در ادامه با بررسی خاستگاه هایی که سبب نگرش فرودستانه به زن شده اند و در نتیجه محدودیت هایی را برای او به وجود آورده اند، به تحلیل علل و عواملی پرداخته شده است که محدودیت های دینداری را برای زن در جامعه ی ایران سبب شدند. این پژوهش علاوه بر آموزه ها و گزاره های دینی که محتوای جنسیتی دارند، نقش مفسران و عالمان دین را در تفسیر این آموزه ها و گزاره ها بسیار تأثیر گذار می داند؛ به گونه ای که برخی از تمایزها ناشی از استنباطی است که آنها داشتند و این می توانسته متأثر از شرایط سیاسی و اجتماعی هم باشد. بنابراین همراه با توجه به متون دینی و تأمل در نقش عالمان دین، ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از این است که بسیاری از محدودیت های دینداری زن ایرانی ناشی از ذات دین نیست، بلکه استنباط عالمان دین، ضرورت های اجتماعی- فرهنگی یا نظام های قدرت در ایجاد یا تشدید آنها مؤثر بوده اند. نگارنده ضمن بیان بازتاب محدودیت های دین داری در عرصه ی زندگی فردی و اجتماعی زنان، به این نتیجه می رسد که امکان اصلاح و تغییر آنها وجود دارد و این امر با بازپژوهی صحت بسیاری ازگزاره های دین و کنکاش دقیق در سیر تاریخی محدودیت های موجود در متون فقهی، مسلم نگرفتن همه ی گزاره های فقه سنتی، فرق گذاشتن میان مفاهیم و پنداشته های دینی با آداب و رسومی که ریشه ی اجتماعی دارند و وارد دین شده اند و با ارتقاء سطح آگاهی و معرفت زنان نسبت به خودشان و نیازهای واقعی شان امکان پذیر خواهد شد

جریده برداری و سقایی از آیین های عزاداری در ایام محرم است که پایه گذار آن قلندریه و اهل فتوت بوده اند. منابع تاریخی از رواج این آیین ها در میان اهل فتوت در دوره ایلخانی و سپس صفویه خبر می دهند. در فتوت نامه های موجود از این آیین ها گزارش هایی در دست است که نشان می دهد این آیین ها در ایام محرم در میان طریقت های صوفی به ویژه قلندران به هنگام عزاداری اجرا می شده، و رواج عام در میان دسته های عزادار نداشته است. این آیین ها به تدریج به مثابه آیین های شیعی مورد توجه قرار گرفت و بن مایه صوفیانه آن به فراموشی سپرده شد، و از دوره قاجار و پهلوی از انحصار دراویش و قلندران خارج گشت و رواج عام یافت. با این اوصاف، هنوز صبغه و سابقه صوفیانه آن قابل شناسایی است. سقایی ذکر مصائب وارده بر عترت رسول خدا به ویژه امام حسین (ع) و یارانش به صورت نوحه سرایی دسته جمعی و هماهنگ بدون سینه زنی و زنجیرزنی و سنج و طبل زنی است.جریده، علم مخصوصی است که آن را در مقابل تکیه و حسینیه نصب می کردند، و در پیشاپیش دسته های عزادار حرکت می دادند. اسناد قابل اطمینانی در دست است که نشان می دهد در اواخر دوره قاجار در شهرهایی مانند کاشان هنوز جریده برداری مخصوص دسته های قلندران بوده، و حمل آن مستلزم اجازه بابای قلندران بوده است.

معرفتی یا اقناعی‌بودن کرامات اولیا، مسئله‌ای است که دانستنش بسیاری از مشکلات فراروی عرفان عملی را حل می‌کند. فروکاستن شناخت عارف به دارنده کرامات، به عرفان آسیب رسانده، و دامان معرفت را به نقل کرامات فروکاسته است. بررسی ارزش‌شناسانه کرامات در دوره‌های نخستین عرفان اسلامی، نبود تلازم میان معرفت الاهی و صدور کرامت، نبود جایگاهی در ساحت زیرین دین برای کرامات، نوع نگرش صوفیان نامدار به کرامات به عنوان حجاب راه، نگاه طنزآمیز آنها و مواجهه قرآن کریم و انبیا و امامان معصوم با این مقوله محورهای اساسی جستار پیش‌ رو در ارزش‌سنجی کرامات است. این مقاله با بررسی توصیفی‌تحلیلی محورهای مذکور بر آن است که کرامات، ارزش معرفتی ندارند و رخ‌دادن امر خارق عادت به دست سالک یا عارف به روند سلوک و قربش به حق، سرعت نمی‌بخشد و رخ‌ندادنش نیز خللی وارد نمی‌کند. دست آخر، قرآن کریم گرچه از خرق عادت پیامبران برای اقناع منکران یا اطمینان برخی پیروان آگاهی داده است، اما همواره مردم را به عقلانیت فرا می‌خواند.

در این مقاله آرای ساموئل آیزنشتاد در شرح ظهور بینش‌های متعالی در ادیان عصر محوری، به روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. آیزنشتاد مهم‌ترین دگرگونی دینی در عصر محوری را ظهور بینش‌های متعالی در ادیان یهودی، کنفوسیوسی، هندوئی و بودائی می‌داند. بنا به ارزیابی‌های او، بینش‌های متعالی ناظر به تمایز میان دو عرصۀ نظم متعالی (پالوده) و نظم دنیوی (آلوده) بودند و کوشش برای رفع تنش میان آن‌ها منجر به نهادینه‌شدن چند جهت‌گیری مختلف در ادیان عصر محوری شد: جهت‌گیری این‌جهانی (انجام درست امورات دنیوی) در دین کنفوسیوسی؛ جهت‌گیری آن‌جهانی (کناره‌گیری از امور دنیوی به منظور رستگاری) در ادیان هندوئی و بودائی؛ جهت‌گیری توامان این‌جهانی و آن‌جهانی (قوانین شریعت‌مدار، جهت‌گیری نیایشی، دستورالعمل‌های آئینی و مَنهیات اخلاقی) در دین یهودی. در نظر آیزنشتاد نهادینه‌شدن این رویکردها منجر به بازسازی نظام دنیوی در برخی جنبه‌ها شد: پدیدارشدن حاکمان سکولار که در برابر نظام متعالی پاسخگو و در برابر اَعمالشان مسؤول بودند؛ و مجزاشدن هویت جمعی مبتنی بر تقدّس از هویت‌های مبتنی بر مدنیّت و خاستگاه مجزا.