آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله مورد بحث در این مقاله این است که آیا کارکرد دعا با نظام علیت و قانون حاکم بر طبیعت تعارض دارد؟ برومر و علامه درصدداند این دو را به گونه ای توضیح دهند که کارکرد هر دو در عالم بدون نفی دیگری، آن هم در متن علم و مذهب اثبات شود. برومر استجابت دعا را با قطعیت حاصل از علیت در تعارض می بیند و علامه در مقابل، اصل علیت را اثبات می کند و آن را با حوادث خارق العاده ای مثل تاثیر دعا در جهان و معجزه مخالف نمی داند.

نظریۀ ادراکات اعتباری یکی از نظریات ابتکاری علّامه طباطبایی است که امروزه مورد نیاز فضای علمی کشور خصوصاً حوزۀ علوم انسانی است. این نظریه ابعاد گوناگونی دارد. معناشناسی ادراکات اعتباری یکی از ابعاد این نظریه است که مقدمۀ لازم جهت ورود به هر بعد دیگرِ این نظریه است. برای فهم دقیق معنای این اصطلاح بایستی ابهامات سه گانۀ زبانی، معنایی و مصداقی آن برطرف شود. با بررسی جایگاه اعتباریات در میان سایر ادراکات، ابهام زبانی برطرف می شود و روشن می شود که اعتباریات، معقول ثانی فلسفی نیستند. رفع ابهام معنایی از طریق تعریف صورت می پذیرد و روشن می شود که اعتباریات، دادن حدّ چیزی به چیز دیگر یا اطلاق یک مفهوم بر مصداقی غیر از مصداق خود است، به منظور ترتیب آثاری که ارتباط با عوامل احساسی خود دارند. اعتباریات فقط از سنخ گزاره های انشائی هستند. ملاک تشخیص مصادیق آن نیز این است که بتوان در آن نسبت بایدِ انشائی فرض نمود. در نهایت روشن می شود که این ادراکات از سنخ مشهورات صرفه هستند، نه یقینیات. علامه طباطبایی در تمامی موارد فوق با بسیاری از اندیشمندان معاصر اختلاف نظر دارد.

سید محمد حسین طباطبایی ( 1321-1402 ه ) فخر الدین رازی ( 544-606 ه) دو مفسر بزرگ در تاریخ تفسیر هستند که از دو نظام کلامی و اعتقادی متفاوت متاثرند ، بررسی تطبیقی تفسیر المیزان علامه طباطبایی وتفسیر کبیر امام فخر رازی در مبحث عدل الهی و دیدگاه آن دو شخصیت درباره مسائل موضوع یاد شده هدف این رساله می باشد ، مراد از مطالعه تطبیقی ، توصیف و تبیین مواضع خلاف و وفاق اندیشه های تفسیری این دومفسر است ، عدل الهی دامنه تحقیق حاضر است که در آن علامه طباطبایی به علت اعتقاد به اختیار، حسن و قبحی که تابع موافقت ومخالفت با خواسته های درونی انسان است ومعلل بودن افعال باری به اغراض ، توجه به آیاتی می نماید که این عقیده را اثبات می کند و امام فخر رازی به علت اعتقاد به جبر، حسن و قبح شرعی ، ومعلل نبودن افعال باری به اغراض ، توجه به آیاتی می نمایند که این عقیده را اثبات میکنند در این رابطه رازی آیاتی که موهم جبر است محکم دانست و دست به تاویل دیگر آیات می زند که ظاهراَ در منافات با این آیات هستند ، اما به عقیده علامه تأویلی در میان آیات به معنایی که اشاعره و معتزله بدان توجه کردند نیست.

موضوع انتظار بشر از دین و قلمرو دین و مانند آن موضوعاتی هستند که در حوزه فلسفه دین جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. لذا در این راستا بحث قلمرو دین در قرآن مورد بحث و بررسی قرار می گیرد که با بررسی آیات قرآن ، حضور دین در عرصه های فردی و اجتماعی حیات انسان ضروری می نماید و اینکه بدون اصول و قوانین دینی ، حیات فرد و جامعه مورد پذیرش پروردگار نخواهد بود. دین در حیات فردی به شناخت و اعتقاد فرد نظر دارد که باید بر اساس توحید باشد و لذا اصل اساسی در ادیان الهی به ویژه دین اسلام اصل توحید می باشد که در قرآن به عنوان قانون اساسی این دین جایگاه ویژه ای داشته و به عبارتی می توان گفت رویکرد آیات الهی قرآن توحید بوده و این اصل همانند نخ تسبیح هم آیات قرآن را به هم پیوند می دهد و هم در مقام عمل ، اعمال جوارحی و جوانحی انسان را و تعاملات اجتماعی جامعه دینی را و لذا در این مرحله عمل راهکار ارائه می کند جهت توحید در عمل و اینکه در حیات اجتماعی ، بر اساس قوانین دینی اختلاف ها کنار گذاشته شده و طبق قوانین دینی جامعه اداره گردد و اصولا دین برای رفع اختلاف آمده است. بنابراین آنچه در این پایان نامه به آن پرداخته شده با رویکرد توحید نظری و عملی بوده و قلمرو دین و به عبارتی رسالت دین در حیات فردی و اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گرفته که ریشه آن همان توحید می باشد.

چکیده: ایمان موهبتی الهی است که بررسی آن با رویکردی روان شناختی از این جهت اهمیت می یابد که نفس، به عنوان محل عروض ایمان، حالات متفاوتی به خود می گیرد. دو عنصر «عشق» و «رنج» به لحاظ جاذبه و دافعه ای که دارند، تأثیر مستقیم بر ایمان می گذارند که این تأثیر به گونه ای دو سویه خودنمایی می کند. مهمترین انگیزه از تطبیق آرای مولانا جلال الدین بلخی و سورن کیرکگور در باب نقش رنج و عشق در ایمان، توجه خاص آنها به ابعاد روانی نفس و نگاه تازه آنها به ایمان است؛ نگرشی که در نهادینه شدن ایمان در زندگی بشر امروزی و معنابخشی به زندگی او نقشی کلیدی دارد. در نظر مولوی رکن اساسی و کاشف از ایمان حقیقی عشق است. وی ایمان عاشقانه خود را مرهون سوز و گداز درونی خود و دورافتادگی از اصل خویش می داند که در این مسیر عقل جزوی و کوته اندیش، قاصر از فهم مطلب است، عشق در پیوندی ضروری و تلازمی قطعی با ایمان کامل قرار می گیرد. ایمان از عشق بالنده می شود، چرا که حقیقت آن از دید مولانا جز عشقی رنج آلود نیست. از سوی دیگر، کیرکگور با تأکید بر عنصر رنج، ایمان را «رنج عاشقانه» می داند،‌ مبنای فکری کیرکگور در رنج گرایی، تن دادن به پارادوکس عظیم ایمان؛ یعنی اعتقاد به تجسد خدا در مسیح است. در پیش مؤمن، عقل و به تبع آن رفتارهای اخلاقی مبتنی بر عقل به تعلیق کامل درمی آید. به باور مولوی و کیرکگور، رنج، عشق و ایمان، اموری آگاهانه و قابل انتخاب اند که ریشه در فطرت انسانی دارند. ایمان شوری بزرگ است که به زندگی معنا می بخشد و عقل را تحقیر می کند، اگرچه هر دو اندیشمند در ضدیت با عقل متفاوتند و مولوی از این حیث موضع متعادل تری دارد. از دید مولوی نقش عشق در ایمان، اولی و ذاتی و نقش رنج، ثانوی و بالعرض است، حال آنکه کیرکگور اصالت را با رنج می داند، ایمان در ملازمه ای ضروری اولاً و بالذات با رنج و ثانیاً و بالعرض با عشق همراه است.

یکی ازبخشهای مهم فلسفه اسلامی بخش الهیات بالمعنی الاخص است.که در واقع مهمترین مسائلی که فیلسوفان بدان می پردازند درخودش جای داده است.مسائلی از قبیل اثبات واجب تعالی وصفات وافعال او که هر کدام آنها از پیچیدگی و از اهمیت زیادی در فلسفه اسلامی بر خوردار می باشند.صدرالمتالهین شیرازی در بین فلاسفه اسلامی در تاسیس قواعد عقلی وتطبیق معارف اسلامی بر مقاصد دینی شهرت بسیاری دارد و علامه طباطبایی یکی از فیلسوفان معاصر است که در فلسفه اسلامی وبالاخص در اغلب مسایل الهات بالمعنی الاخص دیدگاههای خاص و قابل توجهی دارد.این پایان نامه تحت عنوان تحلیل مقایسه ای تفاوت دیدگاههای صدرالمتالهین وعلامه طباطبایی در الهیات بالمعنی الاخص می باشد که سعی شده است با روش مقایسه ای به بر رسی تفاوت دیدگاههای آنها پرداخته شود.وچون علامه در مبانی فلسفی تحت تاثیر صدرالمتالهین ودر روش متاثر از ابن سینا می باشد بنابراین مقایسه ی آراء آنها می تواند افقهای جدید ونکات بدیعی برای محقق حوزه مسائل فلسفی در پی داشته باشد. در فصل دوم که پیر امون برهان صدیقین است گفته شده که صدر المتألهین شیرازی برای اثبات وجود خدا سعی نمود تقریری بی عیب و نقص از برهان صدیقین ارائه دهد لذا برهان خویش را مبتنی بر مقدماتی نمود بعد از صدرا تقریر ایشان مورد رد یا پذیرش فیلسوفان بعدی قرار گرفت تا آن که علامه طباطبایی با ارائه تقریری نو و ابتکاری از برهان صدیقین مقدمات بدیهی برای آن تدارک دید که نشان دهد اثبات وجود خدا امری بدیهی و تنبیهی است نه برهانی و نظری. در فصل سوم که دربار? علم تفصیلی واجب به ماسوا قبل از ایجاد می باشد بیان شده که این بحث از معضلات علم حق‌ تعالی است صدرالمتألهین برای حل مسأله از طریق قاعده « بسیطه الحقیقه کلُّ الاشیاء و لیس بشیءٍ منها» استفاده نمود. این قاعده ترکیبی از نفی و اثبات است قسمت اول آن اثباتی و قسمت دوم قاعده سلبی است. ما شرح مفصلی از این قاعده بیان نموده‌ایم ولی علامه طباطبایی ضمن قبول این قاعده به عنوان قاعده‌ای تام و درست از طریق دیگری سعی نمود مسأله را حل کند و آن از طریق «اطلاق ذاتی» است. که البته روش علامه با مقدمات و مؤونه‌های کمتری همراه است. فصل بعدی و مسأله‌ی مورد بحث آن، قضای الهی است که یکی از مراتب علم حق تعالی است که همان علم کلی بعد از مرتبه‌ی ذات حق می‌باشد. و صدرالمتألهین این مرت.

چکیده: در طول تاریخ براهین مختلفی از ناحیه حکما و فیلسوفان برای اثبات خداوند اقامه گردیده است که از آن جمله می توان به برهان حرکت ارسطو، برهان واجب و امکان ابن سینا و برهان حدوث متکلمین اشاره نمود. از جمله ویژگیهای مختص انسان که او را از سایر موجودات متمایز می نماید؛ عقل و دل است، عقل و دل که در لسان آیات قرآن فطرت خوانده می شود دارای ویژگیهای خاصی است از جمله کیفیات فطرت انسان توجه به کمال خواهی و زیبایی دوستی است. برخی از حکماء تلاش نموده اند تا از این ویژگی برای اثبات باری تعالی اقامه برهان نمایند. چون آدمی میل به کمال و زیبایی دوستی دارد و این میل از مقوله متضایف می باشد و دو امر متضایف در وجود متکافه هم می باشند بنابراین می بایست در برابر عشق به زیبایی و کمال در انسان، معشوق کامل و زیبا نیز تحقق داشته باشد. در این وجیزه تلاش شده است این برهان مورد بررسی قرار گیرد تا با ادله عقلی و نقلی این برهان را اثبات نموده و نظر مخالفان و موافقان را مورد بررسی داده و کارکردهای این برهان بیان گردد.