آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

درباره آموزه نجات و تنوع ادیان سه دیدگاه متفاوت مطرح است. انحصارگرایی، شمولگرایی وکثرت گرایی. بسیاری از مسیحیان از جمله: کارل‌بارت (1968-1886م) متأله پروتستان به انحصارگرایی مسیحی گرایش دارند. متألهانی هم‌چون کارل رانر (1984-1904م) شمول‌گرایی دینی را پذیرفته‌اند و فیلسوفان دینی مانند: جان هیک (1922م) پلورالیسم‌ دینی‌ نجات‌بخش را تقویت کرده اند. مدعای انحصارگرایی مسیحیت، یعنی تجلی میثاقی منحصر به فرد خداوند در عیسی و فدیه حضرت مسیح(ع) که هدیه خداوند به بشریت و تنها راه نجات است با هیچ دلیل عقلی و منطقی حمایت نمی‌شود، و تنها مبتنی بر آموزه‌های دینی مسیحیت است که دارای صبغه‌ای کلامی‌اند و تا پیش‌فرض‌های الهیاتی آن ثابت نگردد، کارآمد نیست. این دیدگاه بیشتر به یک پیشنهاد اخلاقی شبیه است تا نظریه‌ای کلامی. به علاوه این دیدگاه گرفتار پارادوکس نجات‌بخشی می‌باشد، زیرا با این‌که مسیحیان می‌گویند خداوند همه انسان‌ها را آفریده و پدر آسمانی نجات و رستگاری همه آنان را خواستار است، هم‌چنین ادعا می‌کنند که تنها راه رستگاری و نجات مسیحیت است. در برابر این نگرش انحصارگرایانه، ‌کثرت‌گرایی دینی نجات‌بخش جان هیک مطرح است که مدعی است تنها یک دین، راه واقعی رستگاری و نجات را به دست نمی‏دهد، بلکه همه‏ی ادیان راهی به سوی نجات عرضه می‏کنند و معیار نجات ، تحول از «خود محوری» به «خدا محوری» است. چنین نگرشی نسبت به ادیان، دور از واقعیت و کاملاً سطحی است؛ چرا که ادیان مختلف دیدگاه‏های گوناگونی نسبت به خدامحوری دارند، و لذا تطبیق چنین آموزه‏ای بر ادیان متعدد بسیار مشکل است این دیدگاه متضمن نوعی شکاکیت افراطی در مسأله نجات‌بخشی است و منشأ آن نیز خلط بین ملاحظات اخلاقی و ملاحظات معرفت شناختی است. به علاوه کثرت‌گرایی نجات بخش جان هیک مفهومی بسیار عام و پر ابهام است. به نظر می‌رسد هر دو نگرش در دنیای مسیحیت در باب «نجات» از نوعی نابهنجاری تفریطی و افراطی به شدت رنج می‌برند.از منظر اسلام مفهوم نجات به طور خاص انحصاری نیست؛ یعنی چنین نیست که فقط مسلمانان بتوانند به نجات و رستگاری دست یابند، بلکه کسانی که با حقیقت عناد نورزند، و از روی قصور به اعتقادات حق دست نیافته باشند، به ندای فطرت‏شان پاسخ مثبت دهند و به نیک و بدی که به طور فطری درک می‏کنند، پایبند باشند، مشمول رحمت واسعه‏ی خداوند خواهند بود و در نهایت رستگار خواهند گردید

یکی از عوامل اصلی رشد مباحث و مجادلات کلامی و به تبع آن متمایز شدن فرقه‌‌‌ها از یکدیگر، اختلاف برداشت صاحبان اندیشه، از قرآن کریم و سنت بوده است. به عبارتی دیگر فهم و تفسیر قرآن کریم و همچنین احادیث نبوی که برای همه مسلمانان به عنوان اساس و پایه معارف و اعتقادات دینی محسوب می‌شود، از موضوعاتی است که از افراط و تفریط در امان نمانده، و در طول تاریخ اسلام، با تفسیرهائی ناهمگون از متون دینی، زمینه به وجود آمدن فرقه های گوناگون کلامی ایجاد شده است. اسباب و عوامل شکل‌گیری و رواج اندیشه‌‌‌های مختلف فرقه ای و مناقشات گروهی(اعم از سیاسی، کلامی و فقهی) اگرچه فراوان، مختلف و متفاوت است، اما به طور کلی، جدای از ‌‌تأثیر عوامل معرفتی بر شناخت انسان، عوامل اختلاف برداشت از متون دینی را می‌توان به دو شاخه تقسیم کرد: 1- ساختارهای زبانی و متنی متون دینی که شامل ویژگیهای مبتنی بر نحوه(کلیت) نزول قرآن کریم، ویژگیهای مرتبط با اصل زبان عربی، ویژگیهای زبانی مرتبط با مخاطب و ویژگیهای مبتنی بر اسلوب بیانی قرآن کریم می شود. 2- تأثیر عوامل غیر معرفتی بر افکار و اندیشه انسان که شامل عوامل روانشناختی(درونی) و عوامل محیطی(بیرونی) اعم از عوامل اقلیمی- جغرافیائی، عوامل انسانی و عوامل فرهنگی- اجتماعی محیطی می شود. با نگاهی گذرا به تاریخ فرق اسلامی، می توان تأثیر این عوامل را بر شکل گیری بعضی از فرقه ها به خوبی نشان داد، به طوری که رویکرد افراط گرانه فرقه ای مانند خوارج هم از حیث عوامل زبانی و متنی قرآن کریم، و هم از حیث عوامل غیرمعرفتی مانند عوامل روانشناختی، عوامل اقلیمی و جغرافیائی و عوامل انسانی(به طور خاص عامل سیاسی)، قابل تحلیل است. بدین ترتیب تأثیر این عوامل در شکل گیری رویکرد افراطی یا تفریطی به متون مقدس امری اجتناب ناپذیر است.

اشاعره وحی جزئی و ملفوظ را نوع حکایت از آن وحی نفسی و حقیقی می‌دانند برخلاف معتزله و امامیه که وحی جزئی و ملفوظ را همان حقیقت وحی دانسته و آن را مخلوق خذا می‌دانند. اما فیلسوفان مسلمان در زمینه وحی بیش‌تر توجهشان را صرف توجیه معرفتی وحی از طریق ترسیم یک نظام معرفت شناختی برای انسان کرده‌اند. ایشان با توجه به مبانی‌شان در طبقه بندی عالم ، مسئله‌ی وحی را با طرح قوه حدس و قوه قدسیه که علمی بی واسطه است و ارتباط نفس انسان با عقل فعال و تاثیر قوه خیال نبی در جریان دریافت وحی مطرح می‌کنند.

چکیده :‏ مسأله مرگ و چیستی آن، همواره مورد سوال انسان بوده است. فیلسوفان و متفکران فراوانی در ‏این باب به نظریه پردازی پرداخته اند. فیلسوفان اسلامی نیز بصورت بسیار پراکنده به حقیقت مرگ ‏اشاره داشته اند. بطور کلی در فلسفه اسلامی، سه دیدگاه عمده در باب حقیقت مرگ ارائه شده است ‏که می توان آنها را دیدگاه سینوی، اشراقی و صدرایی نامید. این سه دیدگاه، پس از قبول دو ساحتی ‏بودن حقیقت انسان (نفس مجرد و بدن مادی)، حقیقت مرگ را جدایی نفس مجرد از بدن مادی ‏معرفی می کنند. هر چند پیروان این سه نظریه در تعریف خود از بدن مادی اختلاف عمده ای ندارند ‏اما در باب چیستی این حقیقت مجرد - که آن را نفس می نامند - بین آنهااختلاف آرا به چشم می ‏خورد. هر یک از این سه دیدگاه دارای مولفه های مفهومی خاص خود هستند که بر اساس آنها ‏چیستی حقیقت مرگ تفسیر می شود. از این رو، از آنجایی که در نظریه سینوی صرفاً تجرد قوه ناطقه ‏مورد پذیرش قرار گرفته است، مرگ عبارت خواهد بود از جدایی قوه مجرد نفس (ناطقه) از بدن ‏مادی. اما نزد پیروان نظریه اشراقی که تمام قوای نفس را از ابتدا مجرد می دانند، همانا مرگ جدایی ‏نفس مجرد (با تمام قوای خود) از بدن مادی است. در نظریه صدرایی، مرگ به مرگ اضطراری، ‏طبیعی و ارادی تقسیم می شود. با توجه به مبانی نظریه صدرایی از جمله، حرکت جوهری نفس، ‏حدوث من البدن نفس و ...، مرگ اضطراری عبارت است از جدایی نفس تجرد یافته از بدن مادی.‏ با مقایسه این سه نظریه با آراء فیلسوفان یونان (افلاطون، ارسطو و افلوطین) در باب حقیقت ‏مرگ روشن می شود که نظریه صدرایی دارای نوآوریهایی در باب مبانی (موادی همچون اصالت ‏وجود، تشکیک وجود، اشتداد مجودی و ...) و عامل اساسی مرگ (قوت یافتن نفس در مسیر حرکت ‏جوهری خود) می باشد.‏ کلید واژه ها : نفس، بدن، رابطه نفس و بدن، تجرد نفس، قوای نفس، جدایی نفس از بدن، مرگ

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نظر برخی محققان مبنی بر اینکه در عهد عتیق از معاد و رستاخیز مگر دربرخی موارد معدود سخنی نرفته است که آنها هم در کتابهای متاخر و پس از تبعید و برخورد فرهنگی با ایرانیان آمده است، می باشد. روش تحقیق در رساله حاضر، روش تحلیل محتوا و کتابخانه ای است. مطالب تحقیق در شش فصل به شرح ذیل تنظیم شده است: فصل اول به عنوان کلیات بحث، مقدماتی را درباره عهد عتیق و بخشهای مختلف آن و نیز میزان سندیت عهد عتیق نزد یهودیان و مسیحیان بیان می دارد. درفصل دوم، دلایل وشواهد بر معاد در عهد عتیق استقصا شده و درسه قسمت آیات با دلالت مستقل، استدلال بر معاد و ذکر فواید آن و نیز کلید واژه ها مورد بررسی قرار می گیرد. فصل سوم، با عنوان " انکار معاد" به آراء محققان درباره نبود ذکر معاد در عهد عتیق اشاره نموده و آیات نافی معاد را درتورات و سایر کتب عهد عتیق به همراه میزان دلالت آنها بر نفی معاد بررسی می کند. دائره شمول معاد( نفی رستاخیز بدکاران) و تناسخ از دیگر بحثهای این فصل هستند. در فصل چهارم، روح، مرگ و برزخ در کنار مسائل مربوط به آنها مورد بررسی قرار می گیرد. فصل پنجم نیز، آخرالزمان و قیامت و رابطه آن دو را باهم به تفصیل بیان می کند. آخرین فصل تحقیق نیز اختصاص به نظام داوری( ملاک داوری، فراگیری داوری، کیفیت ثبت اعمال و .....) بعد از جهنم و بهشت ( در کتب عهد عتیق، تلمود و بین العهدینی) به همراه مباحث دیگری چون معاد جسمانی و روحانی دارد. نتایج حاصل از تحقیق نشانگر بطلان نظریه عدم اشاره عهد عتیق به معاد و رستاخیز می باشد. زیرا با بحثهایی چون آیات دلالت کننده بر معاد، کلید واژه ها، ماهیت مرگ، برزخ و.... که کم و بیش به نحو مشابهی در تمام بخشهای متقدم و متاخر عهد عتیق بدانها اشاره شده است، براحتی می توان گفت که ایمان به معاد به صورت توافقی در تاروپود آیات کتاب مقدس مضمر است و آنچه که محققان رابه وادی انکار کشانده است، یکی نوع خاص بینش آنان( روشنکرمابانه) است و دیگر اینکه آنان تنها به دنبال آیات صریح در رستاخیز مردگان بوده اند و چون به دو یا سه مورد آن هم در کتابهای متاخر برنخورده اند به چنین پنداری دچار شده اند. البته مباحث معاد شناسی در عهد عتیق( خصوصا" در اسفار خمسه) چنانکه باید و شاید توصیف نشده است و تعدد و تنوع مولفان و شرایط اجتماعی و زبان عصری آنان در متن عهد عتیق به موض و درهم رفتگی مطالب افزوده است .

ضرورت حرکت به سمت جامعه‌ی ایرانی- اسلامی ما را به سوی تغییرات بنیادین در حوزه‌های مختلف علوم غربی می‌کشاند، علومی که در بستر رنسانسی تاریخی، در قرن پانزده میلادی شروع به توسعه و گسترش در سطح جهان نموند. حرکت صحیح در این مسیر باید مبتنی بر شناخت صحیح از اسلام و غرب باشد، فلذا در این رساله سعی شد تا در ابتدا با شناخت نظریه مهم کئاس تئوری و شناخت مبانی هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه آن زمینه لازم برای نقد اولیه از دستگاه اندیشه‌ای فلسفه و حکومت اسلامی فراهم آید.این نظریه را می‌توان هم متعلق به پاردایم اندیشه‌ای مدرنیته و هم پست‌مدرن به شمار آورد که در مبانی خود هم از اصول اندیشه‌ای مدرنیته و هم پست مدرن استفاده کرده است. از جمله مبانی این نظریه می‌توان به غیرخطی بودن، اثر پروانه‌ای، جاذبه‌های غریب، سازگاری پویا و خودمانندی اشاره کرد.نظریه آشوب در بُعد جهان‌شناسی نگاهی همراه با بی‌نظمی و هرج و مرج در جهان دارد که منجر به زیر سوال بردن اصل علیت و سنخیت میان علت و معلول می‌شود و در بُعد انسان‌شناسی دارای نگاه امانیستی به انسان می‌باشد. هم‌چنین مهم‌ترین نگرش این نظریه در بُعد معرفت‌شناختی را می‌توان در نگاه نسبی او جستجو کرد.این نظریه در نهایت، فضایی که ترسیم می‌کند به ویژگی‌های دنیای پست‌مدرن شبیه‌تر می‌نماید.