آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضراین سوال را بررسی کرده است که حضور امام رضا (علیه السلام) در ایران چه پیامدهای کلامی در ایران داشته است؟ دوره امام رضا (علیه السلام)، به دلیل آزادی اندیشه و پذیرش مختلف رویکردها و مذاهب و فرقه‌هایی مانند معتزله، اهل حدیث و مکاتب غیراسلامی مانند مسیحیت و یهودیت و... در این دوره حضور فعال داشته و فراهم شدن زمینه بحث و تبادل نظر و حاکمیت خلافت عباسی در این دوره، نقش مهمی در جذب و گسترش ایده‌ها و آراء مختلف داشته است. امام رضا (علیه السلام) در طی سفر اجباری به ایران در ادامه مسیر و در زمان حضورشان در ایران با توجه به شرایط سیاسی و فرهنگی و کلامی در حوزه بسط معارف یک رسالت ویژه ای را انجام دادند، کاری که در دوره امامان قبل از ایشان حتی در روایات امام صادق (علیه السلام) نمی‌بینیم. این رساله درابتدا تلاش‌ها و اقدامات امام رضا (علیه السلام) با توجه به روایات امام و دیدگاه کلامی ایشان در اندیشه‌های فکری و مکاتب کلامی تبیین و تحلیل می‌کند و آن‌ها را از قبیل مباحث توحیدی در ارتباط بارؤیت الهی بیان نموده و با بررسی دیدگاه معتزله و اشاعره و امامیه و همچنین مساله امامت با توجه به روایات عیون اخبارالرضا (علیه السلام) و اصول کافی و با تکیه بر مهم‌ترین و مشهورترین سخن امام هشتم (علیه السلام) درحدیث سلسله الذهب، به پیامد آنها می‌پردازد. در این تحقیق به تاثیر حضور امام و روند گسترش شیعیان در برخی ازمناطق ایران در دوره اسلامی از جمله منطقه خراسان پرداخته شده است، این توجه به جهت گستردگی مرزهای آن بویژه شهرهای نیشابور و نیز شهرهای دیگر از قبیل قم، ری و مناطق دیگر که تحت تاثیر هجرت امام قرارداشتند بوده است. این تحقیق باروش توصیفی-تحلیلی سعی کرده است اثرات حضور امام و پیامدهای گسترده کلامی امام رضا (علیه السلام) و بسترهای جعل حدیث و شکل‌گیری حوزه‌های معرفتی در مواجهه با شبهات درون مذهبی و برون مذهبی و بررسی عوامل گوناگون مانند اندیشه‌های واقفیه، غلات، خوارج و مواضع امام و شیوه‌های مقابله با آن‌ها از قبیل شرکت در مناظرات با دیگر ادیان و مذاهب و تبیین معیارهای احادیث معتبر و پرورش شاگردان جهت پاسخ به شبهات مختلف در گستره جغرافیای ایران را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. برخی از پیامدهای آن روند گسترش تشیع و تالیف کتب متعدد در زمینه موضوعات کلامی و ایجاد مدارس کلامی و درون کلامی با رویکرد حدیثی تا ابتدای قرن چهارم است. این رساله همچنین به این مطلب اشاره دارد که پیامد گسترده معارف رضوی این است که تشیع از اندیشه‌های فرقه‌ای به گفتمان جهان اسلامی تبدیل شده است.

نگاه ظاهری به آیات هدایت و اضلال الهی، شبهه و چالش در حوزه اختیار آدمی ایجاد می کند لذا بررسی مراد واقعی این آیات لازم به نظر می رسد. در این میان آموزه های رضوی ، به نوبه خود در زدودن این شبهات بسیار مؤثر بوده است. این پژوهش-در راستای این پرسشها که؛ آیا استناد هدایت و ضلالت به خداوند در برخی آیات، با اختیار انسان سازگار است؟ دیدگاه امام رضا(ع)چه مستندات قرآنی داشته و تحلیل آنها چیست؟-بر آن است که با تحلیلِ تفسیر امام رضا(ع)از هدایت و اضلال الهی و مستندات قرآنی آنها ،به روش استنادی-تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه ای، به این موضوع بپردازد. با دقت در بیانات آن حضرت،می‌توان به اصولی در فهم درست این مسأله دست یافت که با شواهد قرآنی و عقلی تأیید می‌شود.تأکید بر ناسازگاری عدل و حکمت خدا با هدایت و گمراهی جبری و پاداش و عقاب بر آن، پاداشی بودن هدایت و کیفری بودن اضلال در برخی آیات، توجه به رابطۀ وجودی انسان با خداوند و عدمی بودن مفهوم اضلال در مورد خدا، از جمله اصولی هستند که با تحلیل آنها و ارائۀ شواهد قرآنی می توان به آسانی به این نتیجه رسید که؛ برداشت جبر از این آیات صحیح نمی باشد

بررسی کنش‌های رخ ‌داده در برخی دوره‌های تاریخی به دلیل حساسیت آن دوره و جایگاه ویژه کنش‌گران دارای اهمیت است؛ زیرا می‌تواند الگوی مفیدی برای فهم رویدادها و ژرفا یافتن درک عمومی باشد. در این مقاله، کنش‌های متظاهرانه مأمون در مواجهه با امام ‌رضا(ع) در دوران خلافت با استفاده از ظرفیت‌های تحلیل ‌گفتمان لاکلا و موفه با تأکید بر دو مفهوم اصلی زنجیره هم‌ارزی و حاشیه‌رانی تبیین می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، مأمون در دوره‌های مختلف به تناسب موقعیت از راهکارهای هم­ارزی مانند تظاهر به تشیع، دعوت امام(ع) به مرو، پیشنهاد ولایت‌عهدی، باورداشت آخرالزمانی، به‌کارگیری نمادهای شیعی و تطمیع استفاده کرده است. هم‌چنین، راهکارهای حاشیه­رانی مانند مهندسی روابط اجتماعی، کتمان فضایل، تضعیف جایگاه اجتماعی، تضعیف جایگاه علمی، ترور شخصیت، حصر ارتباطی، زندان، حصر خانگی، حذف فیزیکی و شهادت بهره گرفته است. روش مواجهه مأمون با امام(ع) را می‌توان به سه دوران بحرانی ابتدای حکومت، تثبیت حکومت و حصر فرهنگی- ارتباطی امام(ع) تقسیم کرد. با این حال، به‌صورت دقیق نمی‌توان هرکدام از راهکارها را به یک دوره خاص نسبت داد، اما مأمون در دوره‌های اول و دوم بیشتر از زنجیره هم‌ارزی استفاده کرده است و هر‌چه به دوره سوم نزدیک می‌شویم، استفاده از مکانیسم حاشیه‌رانی بیشتر ‌گردیده است. هم‌چنین، گاهی به‌صورت توأمان از سازوکارهای برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی استفاده شده است.

یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین چهره‌ها و جنبه‌های علمی امام معصوم (علیه‌السلام) همانا نگرش عقلی و فلسفی به پدیده‌هاست. امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام)، در مدت کوتاه زمانی، به اندازهٴ تمام تاریخ فضا را روشن کرده، هم جهالت گذشتگان را برملا نمود و هم ضلالت آیندگان را نمودار ساخت. اکنون فرمایشات آن حضرت سند زندهٴ علوم مختلف از جمله فلسفه و کلام است. اثر گرانمایهٴ «فلسفهٴ الهی از منظر امام رضا (علیه‌السلام)» که از زبان عربی به فارسی ترجمه شده, در یک مقدمه و چهار بوستان، عهده‌دار مباحثی چون سخنان امام رضا (علیه‌السلام) در فضیلت عقل و تشویق مردم به تعقل، استدلال به مبادی عقلی در کلام آن حضرت، توحید از منظر امام رضا (علیه‌السلام)، قضا و قدر، جبر و تفویض، ضرورت نبوت، ماهیت معجزه و ... می‌باشد.