آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر خلاصه اي است در موضوع فلسفه الهي از ديدگاه سيد و مولايمان، امام هشتم حضرت علي بن موسي الرضا (ع)، پيشوايي که خداي متعالي حکمت و فصل الخطاب به او ارزاني داشت. اين کتاب را در يک فصل به نام <بهشت> و چندين فصل ديگر به نام <بوستان> سامان داده شده است. در <بهشت> به بيان معناي فلسفه الهي و ضرورت يادگيري اين نوع فلسفه پرداخته مي شود و بوستانهاي متعدد به توضيح سخنان حضرت رضا (ع) مي پردازد.

گر چه علوم و معارف بشري همواره در حال تعميق و توسعه است، ليکن تا علوم آسماني و معارف وحياني از مجراي پرفيض ولايت جاري نشود و در دشت قلوب و صحراي نفوس، دفينه هاي عقول را شکوفا نسازد، نه ساماني براي آن علوم مي توان تصور کرد و نه امنيت علمي و ثبات عملي براي آن معارف مي توان اميد داشت؛ همان طور که نقش امام و ولي در جامعه، ضمن هدايت و حمايت، موجب اطمينان و آرامش و مايه نجات از هر نوع اضطراب و نگراني است، چهره و وجه علمي امام و ولي آسماني نيز در جهت ثبات و امنيت معرفتي نقش مؤثر، بلکه تعيين کننده دارد. حضرت علي بن موسي الرضا (ع) که نامش تلألؤآفرين است، در مدت کوتاه زماني، به اندازه تمام تاريخ فضا را روشن کرده، هم جهالت گذشتگان را برملا نمود و هم ضلالت آيندگان را نمودار ساخت؛ اکنون فرمايشات آن حضرت سند زنده علوم مختلف از جمله فلسفه و کلام است. در ايامي که کنگره بزرگداشت آن خاطر آسماني وآن نسيم رحماني در مشهد مقدس برگزار مي شد (در سالهاي1361-1360 هـ. ش)، آيت الله جوادي آملي با غور عميق و ژرف خود در وادي عرفان، فلسفه و کلام، به همراه غوص در درياي ولايت علوي و رضوي، در جهت سامان بخشي به تفکر اصيل فلسفه اسلامي و امنيت و آرامش اعتقادي و کلامي، بلکه وحدت و يگانگي اين دو گرايش عقلي و نقلي، جهشي بلند ايجاد کرده، اين اثر پر ارزش را به آسمان انديشه بشري اهدا نمودند. مسيري که شخصيت هاي علمي حوزوي و دانشگاهي بايد به درستي بشناسند و با دقت بپيمايند. در این نوشتار به معرفی اجمالی کتاب "علی بن موسی الرضا و الفلسفة الالهیة" و معرفی مؤلف گرانقدر آن "حضرت آیت الله جوادی آملی" می پردازیم.

ثقلين قرآن و عترت به جهت عظمت و والايي مقام و به لحاظ نقش حساس ‍ و خطير آنان همواره مورد توجه و اهتمام امت اسلامي بوده و مي باشد. هشدارهاي تکان دهنده پیامبر (ص) در مورد امانت هاي الهي بعد از جريان رسالت، يعني قرآن و عترت و اتحاد و هماهنگي بين آن دو ايجاب مي کرد کساني که ايمان راستين و معاهده صادقانه با خداوند دارند، همواره به فکر اين دو يادگار مهم رسالت باشند و وجود مطهر پیامبر (ص) را در دو جلوه قرآن و عترت ببينند و از وحدت اين دو به نقش اساسي آن ها پي ببرند. يکي از بهترين زمينه هايي که مي توان به اين هماهنگي و وحدت ثقل اکبر، يعني قرآن و ثقل اصغر، يعني عترت پی برد اين است که قرآن را از زبان عترت و عترت را از زبان قرآن بيابيم، گر چه هر يک براي معرفي خود منبع مستقلي هستند. اين کتاب ارزشمند در راستاي هدف مذکور تأليف شده است. در این نوشتار به معرفی اجمالی کتاب "علی بن موسی الرضا و القرآن الکریم" و معرفی مؤلف گرانقدر آن "حضرت آیت الله جوادی آملی" می پردازیم.

امام شناسی » برای رهایی از مرگ جاهلی و رسیدن به درجات عالی در زندگانی جاوید و حیات اخروی ضروری است . آشنایی با حقوق اهل بیت علیهم السلام و وظایف مردم درباره امامان علیهم السلام برای آراستگی به آن و رعایت حقوق و اجرای وظایف و آگاه ساختن دیگران و نهادینه شدن ارتباطات امت و امام راهگشا و موثر است . افزون برقرآن کریم ، سنت پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم و امامان علیهم السلام ، بهترین منابع امام شناسی است . دراین پژوهش حقوق الهی اهل بیت و تکالیف شرعی مردم درباره امامان علیهم السلام از متن احادیث امام رضا (علیه السلام ) استنباط و تبیین گردیده است . « اطاعت و فرمانبرداری و پیروی » و « تسلیم کامل » و « اقرار و اعتراف به حقوق امامان علیهم السلام » و « گواهی و شهادت برامامت » و « ایمان به اهل بیت علیهم السلام » و « اخلاص در ولایت پذیری » و « رهایی از مرگ جاهلی با معرفت امام » و « زیارت امام » و « تصدیق رغبت » و « سلام بر امام » و «کثرت صلوات بر آل محمد و اهل بیت علیهم السلام » و « تلاش در راه رسیدن به مرتبه اولیاء الرضا علیه السلام » و « احیای امر امامان علیهم السلام با آموزش علوم آنان »و همراه شدن با امام » و « محبت قلبی امامان علیهم السلام » و « محبت ، تعظیم و اکرام ذریه پیامبر و امامان » و مودت جهانیان به سوی امام » و « عدم ایجاد بغض و کینه درمردم » و « زیور و خوشنامی و زیبایی نه بدنامی و ننگ و نفرت » و مبارزه با ستمگران به اهل البیت علیهم السلام » از حقوق اهل بیت و وظایف مردم است که در این مقاله بر اساس سخنان امام رضا (علیه السلام ) و مبتنی بر سنت رضوی اثبات شده است .

عصر حضرت رضا(ع) صحنه برآمدن جریان‌ها و گفتمان‌های بسیاری در جهان اسلام است. این گفتمان‌ها در دو سطح درون‌گفتمانی و برون‌گفتمانی قابل‌تشخیص هستند. امام هشتم(ع) به‌واسطه مواجهه با موج گسترده این فرقه‌ها و (خرده)گفتمان‌ها و لزوم روشن‌کردن افکار مسلمانان، به انجام مناظرات و مقابله‌های فراوانی مبادرت کردند. این پژوهش به‌دنبال آن است تا ضمن تحلیل گفتمان مناظرات و کیفیت مجادله ایشان با گفتمان‌های رقیب، اصول حاکم بر خوشه نشانگان هویت‌سازانه- دگرسازانه ایشان را فراچنگ آورد و نسبت میان آن با مبانی رهیافت قرآنی را بررسی کند. جستار پیش رو بر آن است تا منطق روش‌شناختی حاکم بر گفتمان مناظرات و مباحثات امام رضا (ع) در حوزه تعیین مرزهای هویتی را مورد واکاوی و پرسش قرار دهد. برپایه فرضیه مقدماتی، رویکرد گفتمان حضرت مبتنی بر اصول کلامی و استوار بر منطق، مولفه‌ها و ابزارهای نظری و عملی مندرج در قرآن و سنت نبوی مانند احترام و اخلاق‌گرایی، جدال‌احسن (متضاد با مراء)، مؤلفه‌القلوب، حکمت و موعظه حسنه، مدارا، اجاره و امان دادن، اصالت برهان، ارجاع به فطرت و سرشت پاک بشری، توسل به ادله و مبادی مشترک، احسان و کرامت و... است. در این نوشتار کوشیده می‌شود با کاربست چارچوب روش‌شناختی نظریه تحلیل گفتمان، مبانی و سامانه نشانگانی‌ گفتمان رضوی در مناظره و مقابله با گفتمان‌های رقیب ارائه و از رهگذر آن مبانی هویتی- دگرسازانه در اندیشه ایشان به‌دست داده‌شود.

عقل حجّت باطنی خداوند و وسیل? فهم و دریافت معارف بنیادین اعتقادی است. شکوفا سازی و تربیت این موهبت الهی، رسالت تمامی ادیان آسمانی و به ویژه، دین اسلام بوده است.تحقیق حاضر با هدف« بررسی اصول و روش هایتربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا(ع)» صورت پذیرفته است. این تحقیق، از نوع« تحقیقات کاربردی »، روش آن «توصیفی-تحلیلی» و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، « تحلیل محتوا » است. مهم ترین نتایج حاصله از این تحقیق، به این شرح است: 1-عقل با توجه به سخنان امام رضا (ع)، عبارت است از: « نیرویتشخیص حق و باطل در قلمرو نظر و خیر وشر در قلمرو عمل، از یک سو، و بازدارند? از اعمال سیئه و هدایت کننده به اعمال صالح، از سوی دیگر». 2- اصول و روش هایتربیت عقلانی، براساس سخنان امام رضا (ع)، عبارت است از: « مجموعه اصول و روش های مستخرج از سخنان امام رضا (ع)، که به گون? منظم و سازمان یافته، موجب رشد و پرورش عقل در دو جنب? نظری و عملی، در جهت دستیابی به اهداف واسطه ای ِعلم، ایمان، و عمل و نیل به هدف غایی ِقرب الهی» هستند. پس می توان گفت که تربیت عقلانی از دیدگاه امام رضا (ع) این گونه تعریف می شود: « ایجاد زمینه های مساعد برای پرورش هرچه بهتر عقل نظری و عقل عملی متربی به گونه‏ای که متربی بتواند مسائل درون دینی و برون دینی را درک و هضم کند و اعتقاد به باورهای دینی و عمل به احکام از روی بصیرت باشد و نه تقلید و تعبد، و اگر جایی هم مسأله‏ای را به طور تعبدی می ‏پذیرد، دلیل عقلی او را به این تعبد رهنمون کرده باشد ». 3- اصول تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا(ع) به دو گروه تقسیم شده است: اصول عام شامل: اصل اعتدال، اصل لزوم هماهنگ بودن علم و عمل، اصل هماهنگی با فطرت، اصل آزادی مبتنی بر عقل است. اصول خاص مربوط به پرورش عقل نظری عبارتند از: اصل پیوستگی تجربه اندوزی، علم آموزی، اندیشه ورزی، اصل تفکیک علم و اندیشه و تجربه مفید از علم و اندیشه و تجربه غیر مفید، اصل لزوم روح علمی داشتن، اصل حکمت جویی، اصل تلازم عقل و علم، اصل لزوم منع حکمت آموزی به نا اهلان است. اصول خاص شامل: اصول خاص مربوط به پرورش عقل عملی عبارتند از: اصل رعایت مراحل تزکیه نفس، اصل تکلیف متناسب با توانایی، اصل لزوم پیروی عقل از فرامین الهی. 4- از سخنان امام رضا (ع)، روش های مختلف برای تربیت عقل به دست آمده است: روش های تربیت عقل نظری عبارتند از: روش تفکّر، روش تعلّم، روش تجربه اندوزی. روش های تربیت عقل عملی عبارتند از:روش تزکیه نفس که شامل: غفلت زدایی، توبه،زهد، مراقبه و محاسبه، تقوا. از این چهار روش، روش های اول، دوم، و سوم، برای تربیت عقل نظری و در راستای تحقّق اولین هدف واسطه ای،یعنی« علم» و روش چهارم، برای تربیت عقل عملی و در جهت تأمین دومین و سومین اهداف واسطه ای، یعنی« ایمان و عمل »؛ و هر چهار روش برآورند? هدف غایی تربیت عقلانی، یعنی « قرب الهی » هستند.

این تحقیق پیرامون سیره اخلاقی و اجتماعی امام رضا ( ع) می باشد. سیره به معنای روش و شیوه زندگی و اخلاق به رفتاری گویند که در فرد ملکه شود. هدف از این تحقیق پژوهشی پیرامون زندگی امام هشتم می باشد تا بدین وسیله شناخت ما نسبت به امام افزون گردد و رفتار و کردار امام به عنوان سرمشق زندگی مد نظر قرار گیرد. علاوه بر آشنایی، این تحقیق در نظر دارد انگیزه های امام را برای گفتار و انجام اعمال از جانب ایشان بیان کند تا از هرگونه سوء برداشت نسبت به ذفتار امام جلوگیری شود و شخصیت مامون نیز به خوبی شناسانده شود تا انگیزه های او برای همگان پدیدار شود زیرا هر رفتار امام مسلما عکس العملی در مقابل حکومت بوده است. در این تحقیق از منابع فارسی و عربی همراه با هم و ترجیحا از ترجمه کتب عربی استفاده شده است. این تحقیق تاریخی و به روش کتابخانه ای انجام گرفته است. در نتیجه سعی شده جواب به این پرسش داده شود که آیا از زندگی امام رضا(ع) می توان الگو برداری کرد و این الگو برداری چگونه ممکن می شود. بخش اول به تاریخچه مختصری از زندگی امام می پردازد و این بخش شامل سه فصل می باشد. فصل اول شامل زندگی امام در مدینه است. در فصل دوم امام در هنگام هجرت از مدینه به مرو و کیفیت این سفر بیان شده است. فصل سوم شامل زندگی امام در مرو تا زمان شهادت امام به دست مامون می باشد. بخش دوم به بررسی سیره اخلاقی امام رضا(ع) می پردازد و شامل پنج فصل می باشد. فصل اول اخلاق فردی امام رضا(ع) را معرفی می کند. در فصل دوم از برخورد امام با اطرافیان سخن می گوید و در فصل سوم به عبادت از منظر امام پرداخته شده و در فصل چهارم امام به عنوان برترین اسوه معرفی شده است. موضوع فصل پنجم، خانواده از منظر امام و تکالیف یک خانواده مسلمان در قبال یکدیگر است و در آخر کلمات قصار امام رضا(ع) گردآوری شده است. بخش سوم به بررسی سیره اجتماعی امام رضا(ع) می پردازد و شامل پنج فصل می باشد. در فصل اول به مشکلات امام بعد از شهادت امام موسی کاظم(ع) پرداخته شده است. فصل دوم ، پیرامون ولایتعهدی بحث می کند و فصل سوم مناظرات امام را توضیح می دهد. فصل چهارم امام را به عنوان جانشین بر حق پیامبر معرفی می کند و در فصل پنجم مطالبی پیرامون شهادت امام آمده است.