آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق پیرامون سیره اخلاقی و اجتماعی امام رضا ( ع) می باشد. سیره به معنای روش و شیوه زندگی و اخلاق به رفتاری گویند که در فرد ملکه شود. هدف از این تحقیق پژوهشی پیرامون زندگی امام هشتم می باشد تا بدین وسیله شناخت ما نسبت به امام افزون گردد و رفتار و کردار امام به عنوان سرمشق زندگی مد نظر قرار گیرد. علاوه بر آشنایی، این تحقیق در نظر دارد انگیزه های امام را برای گفتار و انجام اعمال از جانب ایشان بیان کند تا از هرگونه سوء برداشت نسبت به ذفتار امام جلوگیری شود و شخصیت مامون نیز به خوبی شناسانده شود تا انگیزه های او برای همگان پدیدار شود زیرا هر رفتار امام مسلما عکس العملی در مقابل حکومت بوده است. در این تحقیق از منابع فارسی و عربی همراه با هم و ترجیحا از ترجمه کتب عربی استفاده شده است. این تحقیق تاریخی و به روش کتابخانه ای انجام گرفته است. در نتیجه سعی شده جواب به این پرسش داده شود که آیا از زندگی امام رضا(ع) می توان الگو برداری کرد و این الگو برداری چگونه ممکن می شود. بخش اول به تاریخچه مختصری از زندگی امام می پردازد و این بخش شامل سه فصل می باشد. فصل اول شامل زندگی امام در مدینه است. در فصل دوم امام در هنگام هجرت از مدینه به مرو و کیفیت این سفر بیان شده است. فصل سوم شامل زندگی امام در مرو تا زمان شهادت امام به دست مامون می باشد. بخش دوم به بررسی سیره اخلاقی امام رضا(ع) می پردازد و شامل پنج فصل می باشد. فصل اول اخلاق فردی امام رضا(ع) را معرفی می کند. در فصل دوم از برخورد امام با اطرافیان سخن می گوید و در فصل سوم به عبادت از منظر امام پرداخته شده و در فصل چهارم امام به عنوان برترین اسوه معرفی شده است. موضوع فصل پنجم، خانواده از منظر امام و تکالیف یک خانواده مسلمان در قبال یکدیگر است و در آخر کلمات قصار امام رضا(ع) گردآوری شده است. بخش سوم به بررسی سیره اجتماعی امام رضا(ع) می پردازد و شامل پنج فصل می باشد. در فصل اول به مشکلات امام بعد از شهادت امام موسی کاظم(ع) پرداخته شده است. فصل دوم ، پیرامون ولایتعهدی بحث می کند و فصل سوم مناظرات امام را توضیح می دهد. فصل چهارم امام را به عنوان جانشین بر حق پیامبر معرفی می کند و در فصل پنجم مطالبی پیرامون شهادت امام آمده است.

روایت معتبری از امام علی بن موسی الرضاj، به لحاظ پردازش جامع به موضوع تعارض اخبار، در بین روایات بی‌نظیر است. در هیچ کتاب اصولی به این جامعیت و آثار فقهی و اصولی آن توجه نشده است. بخش اول روایت تمهید مقدمه‌ای فلسفه فقهی درباره رابطه قرآن و سنت است. بخش دوم، مترتب بر این مقدمه، به بیان نقش قرآن و سنت قطعی پیامبرJ در تشخیص خبر حجت از غیرحجت می‌پردازد. در بخش سوم، مترتب بر دو بخش قبل، علاج تعارض اخبار، با معیار قرآن و سنت قطعی پیامبرJ بیان می‌شود. تقریر دلالت روایت بر تفاوت موافقت و مخالفت روایات ائمهD با قرآن و سنت، در مقام تشخیص حجت از غیرحجت با مقام ترجیح حجتی بر حجت دیگر که یا اساسا مورد غفلت اصولیان بوده یا مستند بودن آن به این روایت را توجه نکرده‌اند، از جمله نوآوری‌های این مقاله است. نوآوری دیگر بیان دلالت روایت بر سنت معیار پیامبرJ، به لحاظ دلالت و سند سنت، در جایگاه نقش‌آفرینی برای تشخیص حجت از غیر حجت خبر واحد و برای ترجیح خبر واحدی بر خبر واحد دیگر است.

یکی از شروط لازم براى فهم مفاد هر کلامى، ازجمله قرآن کریم، آگاهى از معانى کلمات آن است، ازاین‌رو بر مفسر کلام وحی لازم است با بهره‌گیری از روش درست، مفاهیم واژه‌های آن را به‌دست آورد؛ چرا که توجه دقیق به ویژگی‌هاى مفهومى هر واژه قرآنى، نقش کلیدی در تفسیر درست آیات دارد. بخشی از میراث تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) به این بخش اختصاص دارد که با مطالعه آن می‌توان روش درست معناشناسی واژگان قرآن را به‌دست آورد. این نگاشته با استفاده از روش تحلیل متن‌ و متن‌پژوهی، به بررسی واژه‌پژوهی در روایات تفسیری امام رضا (علیه السلام) پرداخته و به این نتیجه رسیده است که امام در واژه‌کاویِ آیات قرآن، مؤلفه‌های «تبیین معنای ظاهری مفردات»، «تبیین نکات و اغراض بلاغی کلمات آیات»، «بیان نکات صرفی- نحویِ معنامحور»، «توجه به قرائت‌های مختلف»، «توجه به بافت و سیاق» و «فرهنگ‌محوری» را مدّ نظر قرار داده‌اند. بنا بر یافته‌های پژوهش، امام (علیه السلام) در تبیین مفردات، هم به واژگان‌کاوی لغوی و هم به مفردات‌پژوهی قرآنی توجه داشته است. در روایات تفسیری ایشان، «توجه به معنای مجازی واژه و توسعه معنایی»، «گفتمان‌نگری در تبیین واژه» و «اشاره به عدم ترادف» نیز دیده می‌شود که حضرت همه اینها را با محوریتِ پاسخ به شبهاتِ وارده و تبیین باورهای کلامی درست برای مخاطبان مدّ نظر قرار داده‌اند.

احتجاجات متعددی از امام رضا(ع) با موضوعات گوناگون در منابع مختلف، به جا مانده است. در این پایان نامه با روش توصیفی و تحلیلی، احتجاجات امام رضا(ع) بررسی شده و بر این اساس مهم‌ترین موضوعات در احتجاجات امام(ع)، توحید، نبوت و امامت است که موضوع توحید، بیش‌ترین تعداد احتجاج را دارد که با گروه‌های مختلف مثل مشبهه و اهل‌کتاب انجام گرفته است. در احتجاجات امام رضا(ع) روش‌های گوناگونی با توجه به موضوعات مختلف، دیده می‌شود. در موضوع توحید، استشهاد با آیات قرآن، خردگرایی و درگیر کردن ذهن مخاطب، استفاده از مثال برای روشن کردن مطلب مورد نظر، در نظر گرفتن سطح فکری مخاطب، رعایت اصل ایجاز و کوتاه سخن گفتن، استشهاد با روایات، استشهاد با تفسیر آیات و صفات خداوند و استشهاد با عقل صورت گرفته که در این بین، استشهاد با عقل بیش‌ترین بسامد و تعداد احتجاج را دارد. در موضوع نبوت، استشهاد با آیات قرآن و تفسیر درست آن، استشهاد با جدل، فرصت دادن به طرف مقابل، تحمل عقاید و آراء مخالف، استشهاد با معلومات طرف مقابل، استشهاد با منابع مورد قبول طرف مقابل و استشهاد با علم به وقایع و اقوام گذشته، صورت گرفته که در این بین، استشهاد با آیات قرآن و تفسیر درست آن، بیش‌ترین بسامد و تعداد احتجاج را دارد. و در موضوع امامت استشهاد با آیات قرآن، استشهاد با روایات و استشهاد با مسلّمات تاریخ صورت گرفته که در این بین، استشهاد با آیات قرآن، بیش‌ترین بسامد و تعداد احتجاج را دارد. به طور کلی در بین احتجاجات امام رضا(ع)، استشهاد با آیات قرآن، بیش‌ترین بسامد را دارد. در این پژوهش علاوه بر بررسی موارد فوق، مخاطبین امام رضا(ع) در احتجاجاتشان نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

کتاب حاضر که با عنوان «تفسیری بر احتجاج امام رضا (ع) با عمران صابی» است، توسط یکی از علمای معاصر به نام محمد تقی جعفری تبریزی نگاشته شده است. مولف در کتاب خود چنین می نویسد: در این احتجاج مشهور که مورد تحقیق و تفسیر عده ای از دانشمندان اسلامی قرار گرفته است، امام (ع) مقداری از با اهمیت ترین اصول الهیات را در پاسخ به سؤالات عمران صابی بیان فرموده اند که پیچیده ترین و غامض ترین مسائل الهیات را به حد لازم و کافی حل و فصل فرموده اند. در این کتاب مباحث به صورت پرسش عمران و پاسخ امام رضا (ع) در موضوعاتی مانند: شناخت پروردگار، علم پروردگار به معلوم خود، حلول و اتحاد، صفات و اسما، تقدیر و مقدر، ابداع، بی نیازی پروردگار و دیگر مباحث معرفتی مطرح شده است.

امام رضا (علیه السلام) در میان اهل‌بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) بین شیعیان به ویژه ایرانیان جایگاه خاصی دارد و عالم آل محمد (صلی الله علیه و آله) نام گرفته است. حرکت‌های فرهنگی و علمی آن حضرت (علیه السلام) در جهت گسترش مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام)بر کسی پوشیده نیست و هرچه که پیرامون شخصیت آن حضرت (علیه السلام) فعالیت علمی و پژوهشی انجام گیرد ارزشمند است. گنجینه باقیمانده از آن حضرت (علیه السلام) پر از گوهرهای ناب و شایسته‌ای است که می‌تواند برای همگان سودمند باشد. بررسی سخنان امام رضا (علیه السلام) از منظر توجه به شواهد قرآنی در کلام آن حضرت (علیه السلام) یکی از این فعالیت-هاست. اینکه آن حضرت (علیه السلام) تا چه حد از شواهد قرآنی به صراحت استفاده نموده است و تا چه حد به شکل غیرصریح محتوای قرآن را در کلام خود گنجانده اند ، مورد توجه این پژوهش می‌باشد. در این پایان‌نامه دو امر بیش از هر چیز مورد تأکید قرار گرفته است ؛یکی ارائه نمایه‌ای اجمالی از سخنان آن حضرت (علیه السلام) و آشکار ساختن استنادات قرآنی صریح و غیرصریح وی در آن نمایه و دیگر شرح و توضیح برخی از این استنادات در حد توان خود. البته باید گفت که استنادات صریح امام رضا (علیه السلام) در بیان اصول دین و استنادات غیرصریح ایشان در شرح فروع دین و اخلاقیات بیشتر است . البته جا دارد که بگوییم برای هر سخنی از آن حضرت (علیه السلام) می‌توان به راحتی اثری از قرآن را یافت.واژگان کلیدی: امام رضا (علیه السلام)، استنادات، قرآن، صریح، غیرصریح.