آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

برخلاف بسیاری از طریقت ها که امکان نیل به نجات را در چشم اندازی دوردست، بعد از این جهان و در التزام عملی به احکام و دستورات فرابشری میسر می دانند، در طریقت های تنتره ای به نحو بنیادین، این تفکر حضور دارد که امکان دستیابی به نجات ضمن مراسم و صور آیینی از طریق انجام اعمال جسمی و جنسی با رعایت شروطی خاص، در همین جهان نه تنها برای معتقدان به یک دین یا فرهنگ خاص، بلکه برای همه انسان ها بدون توجه به هر گونه نظام دینی و ارزشی امکان پذیر است. این تلقی دینی از نجات به نظر می رسد از آنجا ناشی می شود که در تنتریسم، انسان موضوع اندیشه بودایی است نه خدا. همچنین در سنن رازآمیز تنتره ای، «تن» نه توده ای خوارداشتنی و تحقیر آمیز، بلکه «معبد» مقدسی است که از طریق آن، انسان اگر بداند آن را چه طور به کار ببرد، می تواند به آسانی به نجات دست یابد. نگارندگان در این نوشتار، ابتدا به سیر تحول تاریخ تفکر بودایی پرداخته اند، سپس ضمن بیان قلمرو معنایی تنتره و طبقه بندی متون تنتره ای، امکان نیل به نجات را در تنتریسم بودایی در راه های منتره، کاله چکره، وجره و سهجه معرفی کرده اند و در نهایت، بر اساس گزارش تنتره ها، به بررسی تفاسیر مختلف این طریقت ها در باب نجات پرداخته اند.

هدف پژوهشگران در حوزة ادیان مقایسه¬ای، فهم ادیان مبتنی بر توصیف صحیح و نه مبتنی بر توصیه و عقیده است. جنبه¬هاي هستي‌ختي، معرفت¬شناختي، روش¬شناختي و روش¬ها، چهار جنبة به¬هم‌وابسته¬ از مفاهیم بنیادین پژوهش‌اند. موقعيت¬هاي متفاوت هستي¬شناسي (توجیه واقعیت و دیدگاه پژوهشگر دربارة جهان)، معرفت¬شناسي (توجیه معرفت)، روش¬شناسي (توجیه روش) و روش (عمل پژوهش)، گفتمان¬های متفاوتي را توليد مي¬كنند كه به فهم تازه¬ای در جهان ادیان منجر مي‌شوند. نظریه¬های پژوهشی ریشه در مفروضات معرفت¬شناختي محققان دارند و هرچه در مواضع معرفت¬شناختي آنها بيشتر مداقه شود، فهم و مقایسة نظریه¬ها و ديگر عناصر بنیادین پژوهش امکان¬پذیر¬تر خواهد بود. دو گفتمان متأخر که سهم بيشتري در نظام¬مندکردن ¬رشتة دانشگاهی تاریخ ادیان داشته، بر فضای دین¬پژوهی معاصر استیلا دارند، عبارت¬اند از: گفتمان پدیدارشناسی و هرمنوتیک خلّاق با مرجعیت بلامنازع میرچا الیاده و گفتمان روش مقایسه¬ای تاریخ¬مدار با عنوان «گذر از الیاده» به نمایندگی جاناتان ¬زیتل اسمیت (1938-2017). هرچند آثار فراوانی در حوزة الیاده¬پژوهی هست، ولی خوانش نظریات الیاده و اسمیت از منظر معرفت¬شناسی تازگی دارد. در ایران متأسفانه دربارة زیتل اسمیت کار چندانی انجام نشده است و او به‌رغم اهمیت زیادي كه دارد، همچنان در محافل دین‌پژوهی ناشناخته و غایب است.

رویکرد الیاده به انسان بخش مهمی از آراء دین پژوهی او را به خود اختصاص داده است. انسان در این جهان با دغدغه ها و بحران هایی هستی شناختی مواجه است و همواره تلاش می کند تا پاسخی برای آنها بیابد. وضعیت انسان در این جهان شرایط هبوط در تاریخ و جدایی از شرایط مطلوب اولیه است؛ و دین و اسطوره به او کمک می کنند تا بتواند موقعیت وجودی خود را بهبود بخشد. او از طریق آیین های اسطوره ای می تواند به مدتی هرچند کوتاه زمان تاریخی را فسخ کند و در ابدیت خدایان و زمان آغازین قرار گیرد. علاوه بر این انسان دینی دغدغه معنابخشی زندگی را دارد. برای او تنها اعمال و کرداری واقعی اند که مقدس باشند. هر عملی باید تکراری از نمونه ازلی و مثالی اش باشد. انسان مدرن نیز کمابیش چنین دغدغه هایی در زندگی خود دارد. اگرچه او اکنون خود را زاده تاریخ می داند و عقیده ای به الگوهایی ماورالطبیعی برای زندگی خود ندارد، اما او نیز میراث دار گذشتگان خویش است و نمی تواند به کلی فارغ از اندیشه های دینی باشد. امر مقدس در دنیای امروز مستتر و پیچیده است. و می توان بسیاری از الگوهای دینی جوامع سنتی را در صور فرهنگی وهنری و حتی سیاسی و اجتماعی امروز باز شناخت.

در این مقاله ابتدا به روش پدیدارشناسی الیاده و تقابل آن با روش های تحویل گرا اشاره می شود. در ادامه برای تبیین پدیده ی دین در اندیشه ی الیاده، به مفهوم کلیدی امر مقدس در اندیشه ی مردمان اولیه (دینداران) پرداخته می شود؛ در این زمینه به اهمیت مفاهیم مکان و زمان مقدس در فرهنگ مردمان اولیه پرداخته می شود و بیان می شود که انسان دیندار با باورمند شدن به مکان مقدس، در واقع به تقلید از کار خدایان، جهان بی نظم و متشتت را به نظم در می آورد و زمان مقدس نیز در اندیشه ی دینداران در واقع به معنای همزمان شدن با خدایان است. در ادامه به وجودشناسی مردمان اولیه پرداخته می شود که به عقیده ی الیاده، وجودشناسی این مردمان اساسأ با وجودشناسی انسان مدرن تفاوت دارد. در این وجودشناسی، همه ی فرآورده ها و کنشها تا بدان اندازه که در یک واقعیت متعالی مشارکت دارند، معنا دارند. در اندیشه ی مردمان اولیه، واقعیت های برتر (خدایان، نیاکان، قهرمانان اسطوره ای...) و نیز رویدادهای مربوط به این واقعیت های برتر، بر واقعیت های عادی پیشی می گیرند. در ادامه پرسش از خاستگاه دین مطرح می شود و بیان می شود که در رویکرد الیاده و به طور کلی در رویکردهای پدیدارشناختی، بحث از منشأ دین اهمیت چندانی ندارد. در پایان هم نکته هایی به عنوان «بررسی» آمده است.

مطالعه و بررسی اسطوره ها یکی از راه های شناخت فرهنگ، اندیشه، باورها و اعتقادات و تاریخ تمدن ملت هاست؛ علاوه بر این، این بررسی دسترسی به ریشۀ برخی از آداب و الگو هایی را که هنوز در زندگی بشر کارکرد دارند، امکان پذیر می سازد. برخی از نویسندگان و شاعران در دورۀ معاصر نیز اسطوره ها را به منظور القای پیام، دست مایۀ کار خود قرار داده اند؛ چرا که این کار موجب نفوذ، غنا و هویت اثر خواهد گشت. در این پژوهش، به شیوۀ توصیفی-تحلیلی، کارکرد اسطوره ها در شعر سهراب شپهری نشان داده شده است. سپهری در قلمرو هستی شناسی گام نهاده و فراتر از مضمون های اجتماعی زمانه خود را برنتافته و با انطباق اسطوره ها بر جامعه، اوضاع جامعه را با اعتراضی هوشمندانه نشان داده است؛ از این رو، اشعارش نشان دهنده عصیان او در برابر تاریخ روزگار است و آرزوها و نیازهای مادی و معنوی انسان معاصر را بازتاب می دهد.

اسطوره ها روایت های مقدسی هستند که از دوره های باستان به جا مانده اند. در این اسطوره ها جهان بینی انسان گذشته بازتاب یافته است. یکی از مهم ترین دغدغه ها این بوده که انسان چگونه و چرا آفریده شده است. از تمدن های مهم دوران باستان دو تمدن مصر و بین النهرین در محدوده زمانی نزدیک به هم پدید آمده اند و در پیدایش اسطوره ها و تحول و جا به جایی آنها نقش بسزایی داشته اند. برای دانستن اندیشه مصریان در مورد آفرینش انسان، دو دسته متن در دست است، نوشته های اهرام و تابوت نوشته ها که بر دیوارهای اهرام و کناره های تابوت ها بر جا مانده اند. اساطیر بین النهرین نیز بر روی لوحه های گلی و آثار هنری نوشته و نگهداری شده اند. بررسی اسطوره های مصر و بین النهرین و مشاهده تشابه ها و تفاوت های آنها، ما را با نگرش آن تمدن ها به آفرینش انسان و فرایند آن آشنا می سازد.

ترجمه ماشینی : این تحقیق پیشنهاد می کند یک هستی شناسی در Mircea Eliade موضوعیت بندی شود. اشاره می کند که هستی شناسی مرکز اندیشه و کار نویسنده است. هنگام تجزیه و تحلیل a الیاده می‌گوید که سوژه دینی، بیش از آنکه وجود داشته باشد، جهان را به لحاظ هستی‌شناختی از تجربه با امر مقدس و تجربه اسطوره‌ها بنا می‌کند. هستی شناسی باستانی وقایع اولیه را تشریفات می بخشد و به زندگی معنا می بخشد، در حالی که هستی شناسی مدرن هر نوع تعالی و تقدس را انکار می کند. الیاده هستی شناسی دینی را پیشنهاد می کند که به انسان گرایی جدید برای حل بحران های وجودی مدرن اشاره می کند. این تحلیل هستی شناسی در الیاده مبتنی بر روش پدیدارشناسی و هرمنوتیک است. این مطالعه در سه مرحله انجام می‌شود: ابتدا به جست‌وجوی رویدادهایی می‌پردازیم که هستی‌شناسی را در زندگی و آثار الیاده آغاز کرده‌اند، روش تحقیق او را تحلیل می‌کنیم و هستی‌شناسی را معرفی می‌کنیم. ثانیاً، رویکردی کلی به موضوعاتی مانند کار شده توسط الیاده، اسطوره، نماد، هستی و هستی صورت‌بندی می‌شود که یک هستی‌شناسی باستانی و مدرن ارائه می‌کند. و در نهایت بر اساس مطالب ارائه شده، به تحلیلی از جهان متشکل از تجلی امر قدسی و امکانات هستی شناسی دینی برای پست مدرنیته بپردازیم. امیدوارم که نتیجه بازتابی باشد که امکان درک بهتر تحقیقات الیاده و همچنین که به عنوان مرجع و پایه ای برای مطالعات آینده در مورد الیاده، هرمنوتیک جدید و مسئله مذهبی بودن عمل می کند.

ترجمه ماشینی: میرچا الیاده در جست‌وجو بر کارکرد فرهنگی تأکید می‌کند که مطالعه تاریخ ادیان می‌تواند در یک جامعه سکولار شده ایفا کند. او برای خوانندگان عام باهوش می نویسد به این امید که آنچه او اومانیسم جدید می نامد «از رویارویی انسان مدرن غربی با جهان های معنایی ناشناخته یا کمتر آشنا ایجاد خواهد شد». "هر یک از این مقالات حاوی بینش هایی است که برای دانشجویان حرفه ای دین مثمر ثمر و چالش برانگیز خواهد بود، اما در عین حال همه آنها نوعی ارتباط فرهنگی و وضوح سبک را حفظ می کنند که آنها را برای هر کسی که به طور جدی با انسان و امکانات دینی او درگیر است قابل دسترسی است. "- جوزف ام. کیتاگاوا، آموزش دینی دانشگاه شیکاگو پرس، شیکاگو 60637 دانشگاه شیکاگو مطبوعات، محدود، لندن © 1969 توسط دانشگاه شیکاگو. تمامی حقوق محفوظ است چاپ 1969. تجدید چاپ میدوی 1984 چاپ شده در ایالات متحده آمریکا شماره کتاب استاندارد بین المللی: 0-226-20386-7 شماره کارت کاتالوگ کتابخانه کنگره: 69-19059

«پدیدارشناسی دینی» به مثابه کوششی برای بنانهادنِ روش‌شناسیِ منسجم‌ مطالعه دین، رهیافت یا مکتبی فلسفی- دینی است که می‌توان آن‌را مکمّلِ نظام‌مند تاریخ دین برشمرد. هدف این رهیافت، ارائه گزارش منسجمی از پدیده‌های دین است تا از مسیر تحقیق در ماهیت و طبیعت امور قدسی، کشف تجربه انسان مذهبی از خدا، ایمان، دعا، فنا، کمال و غیره حاصل آید. میرچا الیاده به‌عنوان یکی از اثرگذارترین صاحب‌نظران عرصه اسطوره‌‌شناسی دینی، ضمن تأکید بر تأویل دینی- تاریخیِ امر قدسی، هرمنوتیک را بهترین روش برای کشف معانی و مفاهیم پنهان اسطوره‌ها، نمادها، آیین‌ها و مراسم دینی می‌داند. به عقیده وی برای انسان مذهبی، فراتر از این جهان، همواره واقعیّت مطلق ومقدّسی وجود دارد که خود را در این جهان آشکار می‌سازد و به آن تقدّس و عینیّت می‌بخشد؛ این واقعیّت عینی و قدسی همان است که در گفتار و کردار انسان مذهبی/ عرفانی نمودار می‌گردد و یادآوری و بازنمایی وقایع ازلی و زندگی‌کردن با اسطوره‌ها همان تجربه دینی است، زیرا وقایع مهمّ اساطیری، تکرار و بازنمایی می‌شوند. نگارنده رساله بر آن است تا با بهره‌گیری از آراء و دیدگاه‌های الیاده در اسطوره‌پژوهی، پدیدارشناسی و مطالعۀ‌ دینیِ مبتنی بر هرمنوتیک، به تحلیل و بررسی متون عرفانی مورد بحث رساله (کشف‌المحجوب هجویری، مصنّفات فارسی عین‌القضات همدانی، شرح شطحیّات روزبهان بقلی و مصنّفات فارسی شهاب‌الدّین سهروردی) از منظر اسطوره‌شناسی دینی بپردازد. در این‌گونه متون، رسیدن به مرتبۀ‌ انسان مذهبی (کامل) و فناشدن در ذات اقدس الهی، همان هدف نهایی است که با دست‌یابی به زمان آغازین و قرارگرفتن در جوار منبع مقدّس حاصل می‌آید؛ این کرامات و رخدادهای پیرامون انسان مذهبی، انکار جهانِ واقعی و گریز به جهان رؤیا و تخیّل نیست چرا که انسان در ازل صاحب زمان مقدّس بوده‌، امّا در رشد دنیوی آن را از دست ‌داده ‌است و انسان تاریخی به‌شمار می‌آید. روش گردآوری اطّلاعات از گونه اسنادی- کتابخانه‌ای است که این داده‌ها به شیوه تحلیل‌ کیفی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند و در پایان این نتیجه حاصل می‌آید که ﺑﺴﻴﺎری از اﻧﺪﻳﺸﻪ‌ﻫﺎی اﺳﻄﻮره‏ای ما، رﻳﺸﻪ در اﻋﺼﺎری ﺑﺴﻴﺎر دور و ﻋﺎداﺗﻲ ﺑﺲ ﻛﻬﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﮔﺬر ﻫﺰاره‌ﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ‌داده و ﻛﺎرﻛﺮدی دگرﮔﻮنه ﻳﺎﻓﺘﻪ‌اﻧﺪ، اﻣّﺎ ﻫﻨﻮز ﻣﻮﺟﻮدﻳّﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده، ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺪّس و ﺿﺮورت‌ﺷﺎن ﺗﻜﺮار می‌شوند.