آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بحث پلورالیسم دینی یا به اصطلاح تکثّرگرایی دینی، از جمله مباحثی است که امروزه در حوزه ادیان مطرح است. پلورالیسم دینی ممکن است جنبه درون‌دینی داشته باشد. به عنوان مثال اسلام که ادیان ابراهیمی دیگر مانند: یهودیّت و مسیّحیت را می پذیرد؛ امّا از جنبه برون‌دینی با توجّه به رویکرد زبانی، امکان پذیرش دین های دیگر مطّرح می گردد. رویکرد ویتگنشتاین در دوره دوّم فکری اش به مقوله زبان به گونه‌ای است که مجال برای تمام ادیان فراهم می گردد. هر دینی با توجّه به دیدگاه این فیلسوف، قواعد خاصّ خود را دارد که نمی توان با نگاه بیرونی به نفی آنها پرداخت، بلکه بایستی زیستِ جهان آن دین را تجربه کرد تا تحلیل درستی از آنها داشت. پژوهش حاضر، تأثیر نظریه صورت‌های حیاتی ویتگنشتاین بر پلورالیسم دینی را بررسی می‌کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که، نظریه صورت‌های حیاتی ویتگنشتاین در حوزه فلسفه دین و مطالعات بین ادیان تأثیرگذار بوده است. تأثیری ژرف و عمیق که از جمله اهداف آن ایجاد همدلی و تعامل در حوزه ادیان و معرفت دینی است. با این رویکرد قابلیّت تحمل‌پذیری ادیان مختلف بیشتر می گردد.

ویتگنشتاین در رسالة منطقی-فلسفی در شمار‌ه‌های ۳.۰۳۱-۳.۰۲ می‌گوید که جهانی غیرمنطقی تصورناپذیر است و درباره‌اش نمی‌توان سخن گفت. رایل (1946) مدعی شده است که اصولاً چیزی به نام معمای تصورناپذیری جهان غیرمنطقی و ناممکنی سخن در مورد چنین جهانی وجود ندارد. به زعم وی چنین معمایی وجود ندارد و بحث بر سر معناداری سخن در باب جهانی غیرمنطقی محصول خطای مقولهای است. رایل با نظر به معانی مختلف مفهوم «کاربست منطق» کوشیده است مفهوم «جهان (غیر)منطقی» را توضیح دهد. به باور او مفهوم «(غیر)منطقی» را تنها و تنها می‌توان بر اجراکنندگان قواعد منطق یا متخطیان از آن به کار بست، چرا که جهان و واقعیات سازندة آن به هیچ روی اجراکنندة قواعد منطق یا متخطی از آنها نیستند. تنها زمانی می‌توان چیزی را (غیر)منطقی دانست که آن چیز توانا به پیروی یا تخطی از قواعد منطق باشد. جهان و واقعیات آن فاقد چنین توانی هستند. این بدان معنا است که اندیشناکی در مورد حمل مفهوم «(غیر)منطقی» بر جهان یکسر بیوجه و عبث است. حمل مفهوم «(غیر)منطقی» بر جهان مصداقی از خطای مقولهای است. در این مقاله خواهم کوشید با استفاده از تمایز هارمن میان منطق (استلزام) و عقلانیت (استنتاج) نشان دهم استدلال رایل علیه ویتگنشتاین برهانی ناکام است. استدلال خواهم کرد که دلیل رایل بر امتناع اسناد مفهوم «(غیر)منطقی» بر جهان ریشه در نادیده گرفتن تمایز مهمی است که هارمن بدان اشاره کرده است.

این اثر کوتاه یکی از دشوارترین و برجسته‌ترین متن‌های فلسفی سدة بیستم است و دربارة آن کتاب‌ها نوشته‌اند. کتاب حاضر بخش‌هایی از یادداشت‌های ویتگنشتاین است که پس از درگذشت وی، در حالی که به صورت مستقل آماده چاپ نبودند، به چاپ رسیده است. کتاب، علاوه بر بحث‌هایی دربارة یقین، ملاحظه‌هایی دربارة فلسفة روان‌شناسی و نیز شالودة مزداهیک به چشم می‌خورد. هم‌چنین برخی از پژوهش‌های ریاضی‌وار وی ارائه گردیده است. در بخش نخست نیز درآمدی از راسل همراه با متن انگلیسی آن موجود است. نکتة قابل توجه در ترجمة کتاب استفادة زیاد از واژه‌ها و ریشه‌های پارسی و ایرانی بیش از ویراست‌های پیشین است. نویسنده در سلوک فلسفی خود، دو مرحله را درمی‌نوردد که این رساله نمایندة مرحلة نخست اندیشة فلسفی اوست. نگارندة کتاب مساله‌های فلسفی را بررسی می‌کند و بر آن است تا برای اندیشیدن مرزی نهد، زیرا هنگامی که برای اندیشیدن مرزی قائل شویم باید بتوانیم هر دو سوی این مرز را بیندیشیم.‌