آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

تأملات فلسفی ویتگنشتاین درباره زبان و تأثیرات فراوان آن در حوزه‏های گوناگون معرفتی و فلسفی، اندیشمندان حوزوی را نیز به مواجهه با این اندیشه‏ها واداشته است. بررسی این مواجهات و شناخت انواع آن برای شناسایی ظرفیت‏ها، خلأها، آسیب‏ها و خطرات ممکن در این مواجهه ضروری می‏نماید. پژوهش حاضر با بررسی آثار اندیشمندان حوزوی که به مواجهه با فلسفه ویتگنشتاین پرداخته‏اند، می کوشد تا صورت‏بندی منظمی از این آثار ارائه کرده، انواع این مواجهه را شناسایی نماید. در گردآوری اطلاعات با روش «گلوله‏برفی» 52 اثر، اعم از مقاله، کتاب و پایان‏نامه به ‏دست آمد که از سال 1372 تاکنون نگارش شده است. داده‏ها با روش «فراتحلیل کیفی»، در دو بخش یافته‏های توصیفی با پنج شاخص (بازه زمانی، مراکز علمی، قالب آثار، دسته‏بندی پژوهشگران و نقش پژوهشگران) و در بخش بررسی کیفی نیز با معیار «نحوه مواجهه با فلسفه ویتگنشتاین»، آثار در هفت دسته قرار گرفته و براساس آن، هفت نوع مواجهه با فلسفه ویتگنشتاین در حوزه علمیه قم شناسایی شده است. طبق نتایج فراتحلیل، بیشترین حجم آثار نگاشته‏ شده (50%) به شرح و بسط فلسفه ویتگنشتاین پرداخته‏ و 21% آن آثار را نقد کرده؛ نقدها نیز بیشتر در سطح مباحث منطق، معرفت‏شناسی و الفاظ بوده و چندان به سطح فلسفی نمی پردازند. ازاین رو، خلأ وجود یک نظریه منسجم فلسفی برای مواجهه با بنیادهای فلسفی نظریه ویتگنشتاین کاملاً محسوس بوده و موجب شده تا جدی‏ترین مواجهه حوزویان که در جهت بهره‏گیری و مقایسه دیدگاه‏های وی با مباحث اصول فقه (17%) بوده، با خطر گرفتار شدن در مبانی و لوازم معرفتی نظریات وی مواجه شود و این مسئله ضرورت مواجهه جدی در سطح بنیادی فلسفی با فلسفه ویتگنشتاین را می نماید که به‏نظر می‏رسد نظریه «اعتباریات» علامه طباطبائی بستر مناسبی برای آن فراهم کرده است.

لودویگ ویتگنشتاین ، فیلسوف اتریشی (1951-1889)و شخصیتی بسیار تأثیرگذار بر فلسفه قرن 20 بود. این فیلسوف جسور و رادیکال در «رساله فلسفی-منطقی» مجموعه ای از گزاره های دقیق و شماره گذاری شده در مورد رابطه بین زبان ، منطق و واقعیت را با استفاده از یک سیستم شماره گذاری برای نشان دادن روابط تو در تو بین گزاره ها ایجاد می کند.این نسخه که یکی از کارهای مهم در زمینه فلسفه است و بدون تردید با مقدمه درخشان برتراند راسل ، تاثیر او دو چندان خواهد بود، اولین بار در سال 1922 منتشر شد ، که ویتگنشتاین خود در تهیه نسخه خطی انگلیسی زبان آن کمک کرد. دانشجویان فلسفه و کسانی که شیفته تاریخ ایده ها هستند می توانند دانش و یافته های پیشین ذهن خود را به واسطه مباحث مطرح شده در این جستار عمق دهند. اگر به دنبال پاسخ این سوال بغرنج هستید که چطور می شود به واسطه زبان، ایده ها را بیان کرد؟ سریع به سراغ ویتکنشتاین بروید. او شما را در دالانی از روابط گسترده زبانی قرار می دهد که نحوه کارکرد آن برایتان مشخص خواهد شد. اما نه ساده انگارانه مانند زبان شناسان معاصر. او شما را با یک بحث فلسفی عمیق رو به رو می کند.

کتاب «ویتگنشتاین و اختلاف نظر میان دینی» سه تفسیر متمایز از لودویگ ویتگنشتاین، تفاسیر جرج لیندبک، دیوید تریسی و دیوید بورل را به طور انتقادی بررسی می‌کند، در حالی که توجه ویژه‌ای به موضوع اختلافات بین مذهبی دارد. لودویگ ویتگنشتاین در کار کلامی و فلسفی در زمینه ارتباطات بین ادیان به شیوه های بسیار متفاوت و گاه متناقض تفسیر شده است. این تا حدی به دلیل ماهیت تحقیق فلسفی ویتگنشتاین است که شامل نظریه ای نیست و تزهایی در مورد دین ارائه نمی کند، بلکه شامل چندین تصور متفاوت از دین است. در این جلد، گورازد آندریچ نشان می‌دهد که چگونه برداشت‌های گوناگون از مفاهیم ویتگنشتاین از دین، و دیدگاه‌های الهیات متفاوت نویسندگانی که آن‌ها را صورت‌بندی کرده‌اند، تفسیرهایی از اختلافات و گفت‌وگوهای بین‌ادیانی را شکل می‌دهند. این کتاب با الهام از دیدگاه‌های برگزیده الهیات فلسفی تیلیشی، روش جدیدی را برای درگیر کردن جنبه‌های توصیفی و هنجاری مفاهیم ویتگنشتاین از دین در تفسیر اختلافات بین مذهبی پیشنهاد می‌کند. کتاب «ویتگنشتاین و اختلاف نظر میان دینی» نوشته گورازد آندریچ با ترجمه جواد طاهری توسط نشر «کتاب طه» منتشر شده است.

به حق می‌توان گفت لودویگ ویتنگشتاین معروف‌ترین فیلسوف زبانی است. با این حال او تنها دو کتاب از خود منتشر کرد، یکی «رساله منطقی-فلسفی» و دیگری «پژوهش‌های فلسفی». با توجه به این دو کتاب، زندگانی فلسفی ویتگنشتاین را به دو بخش ویتگنشتاین اول و دوم تقسیم کرده‌اند. باقی مطالبی که ما از او در دست داریم جمع‌آوری دست‌نوشته‌هایی است که او طی سالیان متمادی نوشته است. کتاب «برگه‌ها» نیز مجموعه‌ای از نسخه‌های خطی و دست نوشته‌های ویتگنشتاین است که توسط دو تن از شاگردان او جمع‌آوری و چاپ شده است و مربوط به دورۀ ویتگنشتاین دوم است. به‌دلیل اینکه کتاب جمع‌آوری نسخ خطی فیلسوف است، آنچنان که انتظار می‌رود، بین مطالبش هماهنگی و سازگاری وجود ندارد ولی با این وجود، یکی از مهم‌ترین منابع آشنایی با تفکرات این فیلسوف بزرگ قرن بیستم است و نقش برجسته‌ای در فهم کتاب پژوهش‌های فلسفی او ایفا می‌کند. به‌طور کلی، «برگه‌ها» شامل مباحثی از قبیل معنا، زبان، منطق، معرفت شناسی، ریاضیات، اخلاق و روانشناسی فلسفی است. با توجه به موضوع هر دست‌نوشته، کتاب در شش فصل تنظیم شده است و در آن دست‌نوشته‌های مربوط به آن قرار گرفته است. فصل اول شامل مباحثی دربارۀ ماهیت فلسفه است. فصل دوم به موضوعاتی حول محور معنا و فهم می‌پردازد. عنوان فصل سوم «تفکر» است و دربردارندۀ نوشته‌های ویتگنشتاین راجع‌به چگونگی شکل‌گیری تفکر و ارتباط آن با زبان است. فصل بعدی به فحص و تحقیق دربارۀ جهان و چگونگی ارتباط ما با آن می‌پردازد. فصل پنجم به ریاضیات و منطق اختصاص دارد و فصل آخر مربوط به اخلاق و دین است. نکتۀ قابل توجه دربارۀ این کتاب این است که در چاپ فارسی، ترجمۀ انگلیسی و آلمانی نیز گنجانده شده است. بدون هیچ شکی در دسترس بودن یک متن به سه زبان، بسیار به فهم بهتر متن کمک می‌کند. با این اوصاف، این کتاب در وهلۀ اول برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفۀ زبان، فلسفۀ تحلیلی و فلسفۀ ویتگنشتاین، به‌خصوص ویتگنشتاین دوم می‌تواند مفید و البته ضروری باشد.

نویسنده کتاب حاضر می گوید: «این کتاب تلاش من برای نگریستن به ابعاد مهمی از کار لودویگ ویتگنشتاین(1889-1951) در نسبت با زندگی او و طرز تلقی اش از خویش است، تلاشی نه برای پوشش دادن جملگی ابعاد زندگی یا کار او، بلکه برای دیدن راههایی که این دو با هم می خوانند.» روز یکشنبه ششم اکتبر 1929، لودویگ ویتگنشتاین در یکی از اتاق هایش در کیمبریج، از خواب آشفته ای پرید. با رمز ساده الفبای معکوسش نوشت: ناتوان از فکر، افکار کابوس وار و تکراری. سپس با الفبای روشن خوابش را ثبت کرد، خوابی راجع به استیصال از مشاجره بر سر تلاش نومیدانه برای تعمیر دستگاهی که یک بار تنظیمش کرده بود. او شرح خواب را چنین پایان برد: فکر کردم مجبورم با کسانی زندگی کنم که نمی توانم خودم را حالی شان کنم. این فکری است که در واقع اغلب اوقات دارم. در عین حال احساس می کنم عیب از خودم است. ویتگنشتاین بعد از تلاشی مختصر و تاحدی سرسری برای تعبیر این خواب، رمزنویسی خود را دوباره از سر گرفت و نوشت: حال در این جا، خودم را خیلی بیگانه احساس می کنم. کاملا متکی به خود. کتاب حاضر اولین اثر مستقل جیمز کلاگ، ویتگنشتاین پژوه و استاد فلسفه در دانشگاه ویرجینیا است.

فلسفه «لودويگ يوزف يوهان ويتگنشتاين»، فيلسوف نامدار اتريشي، پژواكي از تحولات زباني است كه از اواخر سده نوزدهم پديدار شده است. زبان در اين دوره تبديل به موضوعي فلسفي شد و بعدها با رويكرد تأليفي ظهور كرد كه امروزه از آن به عنوان فلسفه زبان ياد مي‌شود. اين كتاب مشتمل بر مجموعه مقالات «اسكات سافر» درباره محوري‌ترين مفاهيم و آموزه‌هاي منطقي حاكم بر نوشته‌هاي ويتگنشتاين است.

کتاب آبی گویایی کلیه‌ی مضامین اصلی ویتگنشتاین متأخر است، مضامینی بس غنی و با این وصف سخت به یکدیگر درپیچیده. کاربرد و معنا و نظریه‌ی سفسطه‌آمیز «نام»؛ فهم و سلطه‌ی تکنیک؛ قاعده‌ها، بازی‌های زبانی و «شکل‌های زندگی»؛ این آموزه‌ها، و ردّ «زبان خصوصی» همچون اجزاء پازلی با هم تطبیق می‌کنند. این کتاب، به لحاظ فشردگی‌اش، و گونه‌ای جاذبه‌ی مخصوص تحسین‌شده‌اش، می‌تواند معرفی خوبی بر ویتگنشتاین متأخر باشد… تنها در این‌جا [کتاب آبی] است که بازی‌های زبانی و مسائل مربوط به قاعده‌ها به کمال برجسته می‌شود. دیگر نمی‌توان در اهمیت موضوع دوم مبالغه کرد؛ فیلسوفان اخیر این مفهوم را به‌کار برده‌اند اما ندرتاً مثل ویتگنشتاین به بررسی آن پرداخته‌اند.»

سویه‌های عرفانی و رازآلود اندیشه های ویتشگنشتاین در دوره‌ی اولی فکری اش که مقارن زمانه ‌ی پرشور و شر است، همواره بحث برانگیز بوده، بر سر آنها اصرار ها و انکار های فراوان رفته است، یکی از پژوهش های برجسته در این کتاب «ویتشگنشتاین متقدم و عرفان» که در آن فرض قرائنی عرفاتی از تراکتاتوس به آزمون گذاشته می‌شود. آتکینسون نویسنده‌ی کتاب با نقد روش تحلیل رایل آغاز می‌کند و سپس با نظر به آثار دوره‌ی اول فکری ویتشگنشتاین از رابطه‌ی مفاهیمی مانند نشان دادن، واقعیت، زمان، بی معنایی و معناداری با امر رازآلود بحث می‌کند و در ادامه درگیر نقد و بررسی تفسیرهای ویتشگنشتاین پژوهانی از قبیل انسکم، هکر و اشتاینیوس می شد.

نویسنده کتاب حاضر می گوید: «این کتاب تلاش من برای نگریستن به ابعاد مهمی از کار لودویگ ویتگنشتاین(1889-1951) در نسبت با زندگی او و طرز تلقی اش از خویش است، تلاشی نه برای پوشش دادن جملگی ابعاد زندگی یا کار او، بلکه برای دیدن راههایی که این دو با هم می خوانند.» روز یکشنبه ششم اکتبر 1929، لودویگ ویتگنشتاین در یکی از اتاق هایش در کیمبریج، از خواب آشفته ای پرید. با رمز ساده الفبای معکوسش نوشت: ناتوان از فکر، افکار کابوس وار و تکراری. سپس با الفبای روشن خوابش را ثبت کرد، خوابی راجع به استیصال از مشاجره بر سر تلاش نومیدانه برای تعمیر دستگاهی که یک بار تنظیمش کرده بود. او شرح خواب را چنین پایان برد: فکر کردم مجبورم با کسانی زندگی کنم که نمی توانم خودم را حالی شان کنم. این فکری است که در واقع اغلب اوقات دارم. در عین حال احساس می کنم عیب از خودم است. ویتگنشتاین بعد از تلاشی مختصر و تاحدی سرسری برای تعبیر این خواب، رمزنویسی خود را دوباره از سر گرفت و نوشت: حال در این جا، خودم را خیلی بیگانه احساس می کنم. کاملا متکی به خود. کتاب حاضر اولین اثر مستقل جیمز کلاگ، ویتگنشتاین پژوه و استاد فلسفه در دانشگاه ویرجینیا است.

کتاب ویتگنشتاین نوشته‌ی کورت ووخترل و آدولف هوبنر بخشی از یک مجموعه بزرگ‌تر به نام بزرگان اندیشه و هنر است. این اثر زندگی‌نامه‌ی یکی از مهم‌ترین فلاسفه قرن بیستم را به تصویر می‌کشد. لودویگ ویتگنشتاین فیلسوف نامدار اتریشی قرن بیستم بود که باب‌های زیادی را در فلسفهٔ ریاضی، فلسفهٔ زبان و فلسفهٔ ذهن گشود. لودویگ یوزف یوهان ویتگنشتاین (Ludwig Josef Johann Wittgenstein) از جمله اندیشمندان قرن بیستم است که بیش از دیگران به او استناد شده و محل رجوع بوده است. درحالی که او در سراسر زندگی‌اش جز چند ده صفحه چیزی منتشر نکرده است... عده‌ای او را گالیله جدید و سرآغاز عصری تازه در اندیشه انسانی خوانده و در مقابل، برخی او را صاحب اندیشه‌ای مخرب می‌دانند که تصویر «جهانی انسانیت‌زدایی شده» را نقش زده و راه را برای عصر پوزیتیویسم غیرانسانی گشوده است.