آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

زیبایی شناسی معاصر از نیمه ی دوم قرن بیستم به ویژه از سه دهه آخر قرن در آمریکا ظهور و گسترش یافته است. این تغییرات بی ارتباط با پارادایم های فلسفی و علمی زمانه ی خود نیست. امّا مفاهیم بنیادین و تغییر نگرش زیبایی شناسی معاصر در نیمه ی اول قرن بیستم توسط جان دیویی طرح ریزی و مطرح شده است. طبیعت-محیط یکی از مولفه های اصلی در زیبایی شناسی معاصر و همچنین پارادایم زیبایی جان دیویی است. پرسش بنیادین اینکه آیا با شناخت پارادایم زیبایی جان دیویی می توان مدلی از زیبایی شناسی همگانی محیط-طبیعت تبیین و آن را در گرایش های معاصر زیبایی شناسی محیطی لحاظ کرد. هدف از این تحقیق شناخت زیبایی شناسی معاصر طبیعت-محیط از دیدگاه زیبایی شناسی همگانی بر اساس آرای جان دیویی است. به همین دلیل با روش تحلیلی-استنباطی به شناخت پارادایم زیبایی جان دیویی پرداخته آنگاه مدل زیبایی شناسی همگانی پیشنهاد شد،سپس نسبت آن را با گرایش های زیبایی شناسی محیطی و رویکردهای مرتبط بررسی گردید.

در این نوشتار درصددیم تا به بررسی کتاب فلسفۀ اخلاق جان دیویی بپردازیم. ازاین‌رو ضروری است به چهار موضوع پرداخته شود: پیشینۀ آثار تألیفی درخصوص فلسفه و اخلاق جان دیویی به زبان فارسی و تبیین نقاط قوت و ضعف آن؛ تبیین مسألۀ محوری کتاب؛ ضرورت انتشار این اثر؛ دستاوردهای علمی این اثر برای آموزش و پژوهش فلسفی در ایران. برای تبیین و پاسخ به این پرسش‌ها بخش‌هایی از کتاب تلخیص شده و گزارشی ارائه می‌شود. در انتها با توجه به مطالب کتاب پاسخ پرسش‌ها ارائه می‌شود.

هر کدام از مکاتب فلسفی- تربیتی، فلسفه تربیتی خاص خود را دارند. مکتب اسلام نیز از این قاعده مستثنی نمی­ باشد. عالی­ترین مراتب تبلور و تجسم چنین فلسفه ­ای را می ­توان در قرآن کریم که مبین بنیان اساسی اسلام است جستجو نمود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی تربیت بعد عقلانی شخصیت انسان در مکتب فلسفی- تربیتی اسلام با توجه به آیات جزء بیست و هفتم قرآن می­باشد. به منظور وصول به این هدف در قالب تحقیقی کیفی، نظری و کتابخانه­ ای با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، مطالب مورد نظر مورد استخراج و استنتاج قرار گرفته ­اند. نتایج این پژوهش نشان می­ دهد که هر کدام از صفات و خصوصیاتی که در این جزء خاص از قرآن کریم برای خداوند متعال ذکر شده ­اند به نوعی می­ توانند پیام ویژه خود را برای مربی و متربی داشته باشند و منزلت معرفت به گونه ­ای عظیم و والا معرفی گردیده که برای هر مربی و متربی، انگیزه آفرین است. به همین ترتیب، تنها به توصیف چنین ارزشی برای شناخت اکتفا نشده؛ بلکه به نحوه صحیح آموزش و تربیت نیز اشاراتی اساسی گردیده و در این راستا به تحریض در تعلیم و تربیت در قالب صوری نظیر سوگند، تکرار، تشریح صفات و ویژگی ها عنایتی ویژه مبذول شده است.

هدف اصلی این نوشتار این است که مبانی فلسفه اخلاق دیویی بررسی منتقدانه شود. دیویی پژوهش اخلاقی را بخشی از پژوهش تجربی می داند. رویکرد او در اخلاق ابزارانگاری است. احکام ارزشی ابزاری است برای این که در شرایطی که عادات، برای هدایت رفتار کفایت نمی کند، رفتار را به نحو رضایت بخشی جهت دهی کند. در این دیدگاه احکام ارزشی به نحو ابزاری ارزیابی می شوند، یعنی از این جهت که تا چه حد می توانند در راهنمایی رفتار موفق باشند. ما با این وسیله این احکام را آزمون می کنیم که ببینیم آیا نتایج رضایت بخشی به همراه دارند یانه و آیا مسایلی را که برای حل آن طراحی شده اند را حل می کنند یا نه. در این رویکرد پراگماتیستی شرایط تضمین احکام ارزشی در رفتار خود بشر قرار دارد و نه در یک مرجع پیشین مثل فرمان الهی یا صور افلاطونی یا عقل محض. مشکل اصلی فلسفه اخلاق دیویی نسبی گرایی است.

این پایان نامه با هدف مقایسه اندیشه‌های تربیتی ژان‌ژاک روسو و جان دیویی به بررسی اندیشه‌های فلسفی و تربیتی آنان پرداخته است این بررسی نشان داد که: در زمینه اندیشه‌های فلسفی در یک دیدگاه کلی بین این دو در طبیعت‌گرایی شباهت وجود دارد اما طبیعت‌گرایی روسو بسیار رنگ مذهبی و تربیتی به خود گرفته است ، اندیشه‌های او درباره جهان خدا با طبیعت‌گرایی دیویی که به ماده‌گرایی علمی - یکی از شعب طبیعت‌گرایی نزدیک است تفاوت دارد. از این رو آنان هر کدام در دو سوی طیف تفکر فلسفی طبیعت‌گرایی قرار میگیرند. در توجه و تاکید هر دو به تجربه شباهت دیگری دیده میشود. آنان آدمی را در جریان تجربه موجود فعل پذیر صرف نمیدانند بلکه به ذهن در جریان تجربه اهمیت میدهند. اما دیویی با ترکیب مفهوم تجربه با تجربه علمی و روش علمی معنای وسیعتری به تجربه داده است . در زمینه‌های دیگر اندیشه‌های فلسفی مانند خدا، انسان، مذهب اخلاق بین آنها تفاوت دیده میشود اما در اندیشه‌های تربیتی همانندیهای بسیاری بین این دو فیلسوف وجود دارد که عبارتند از: کودک محوری، فعالیت کودک ، ارزش تربیتی بازی، نقش رغبتها در آموزش و پرورش ، تربیت اخلاقی و انضباط، برنامه و محتوا و روش . در مواردی هم ناهمانندی در اندیشه‌های تربیتی آنان دیده میشود که عبارتند از: طبیعت کودک ، تربیت منفی، اجتماع و تربیت مراحل تربیت ، تربیت دینی، نقش معلم، هدف و معنی آموزش و پرورش

رویکرد دیویی در اخلاق «ابزارانگاری» نامیده می شود. از نظر دیویی ملاک‌ها و اصول اخلاقی «قوانین» نیستند بلکه ایده های کلی هستند که حاصل تجربه‌اند. این ایده‌ها، ابزارها یا روش هایی برای سر و کار داشتن با موقعیتهای جدید است. به اعتقاد دیویی تفکر ابزاری برای گذشتن از یک موقعیت مفروض آکنده از ابهام و ناهماهنگی به یک موقعیت جدید و بهتر است. لازمه این رویکرد پراگماتیستی این است که شرایط تضمین احکام ارزشی در رفتار خود بشر باشد و نه در یک مرجع ثابت پیشین مثل فرامین الهی یا صور افلاطونی و یا عقل محض. دیدگاه دیویی در خصوص انکار ایده‌آل‌های اخلاقی را می توان به چالش کشید. از آنجا که دیویی منکر شناخت مطلق‌هاست، جامعه‌ای که به لحاظ دموکراتیک اخلاقی باشد، اساس عقلانی خود را از دست می‌دهد.

دیدگاه موقعیت گرایی دیویی در تربیت اخلاقی، رویکردیست بر اساس مبانی فلسفی- تربیتی و ارزشی مکتب پراگماتیسم که ضعیف بودن تحقیق در این حوزه و نیز نقش چشمگیر تربیت اخلاقی در تغییر وضعیت جهان ماشینی امروز و از آن جایی که تقلید و اقتباس محض در تربیت ارواست و بایستی با سنجش دقیق از تجربیات و اندیشه های دیگران سودجست، ضروری می نماید که با نقد خردمندانه از مؤلفه های مثبت این رویکرد سود جست و آنچه را که ناهمگون با فرهنگ اسلامی ماست، پرهیز نمود. پژوهش حاضر که با توجه به ماهیت موضوع از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد، پس از تبیین مبانی فلسفی- تربیتی موقعیت گرایی پراگماتیسم (با تأکید برنظرات جان دیویی) و بررسی پیامدهای آن در تربیت اخلاقی، در نهایت به نقد مبانی فلسفی موقعیت گرایی بر اساس مبانی فلسفی رئالیسم اسلامی (با تأکید بر نظرات مصباح یزدی و شهید مطهری) پرداخته است. آسیب رساندن به جریان تربیت اخلاقی و نیز نفع و رضایت بخشی در عمل، به عنوان تنها معیار ارزیابی ارزش ها از پیامدهای موقعیت گرایی در تربیت اخلاقی است و نیز رویکرد مذکور به لحاظ مباحثی مانند توجه به تفاوت های فردی و نیازهای کنونی متربی با نزدیک کردن جریان تربیت اخلاقی به زندگی واقعی و نگریستن به کودک به عنوان موجودی فعال دارای نقاط قوت بوده ومی توان از آن ها بهره برد. همچنین بر اساس رئالیسم اسلامی به لحاظ مباحثی مانند حرکت مستمر جهان و فاقد مبدأ و منتها بودن آن، ترسیم سیمای مادی، ناقص و عمل زده از انسان، محدود کردن حیطة معرفت به یک نوع علمی- تجربی، انکار آنچه ورای تجربه است و نسبی دانستن ارزش های اخلاقی انتقاد وارد است. و نیز به لحاظ مباحثی مانند عدم توجه به فراموقعیت به عنوان حقیقتی برتر، نفی غایت گرایی در تربیت اخلاقی، عدم جامعیت تربیت اخلاقی و عدم توجه به آموزش های مذهبی و آموزش ارزش ها در تربیت اخلاقی دارای ضعف و کاستی بوده و باید از آن ها پرهیز نمود.

لری هیکمن با نگاهی پراگماتیستی به فلسفۀ تکنولوژی وارد شده است. در این مقاله، از نسبت فلسفۀ تکنولوژی هیکمن با پراگماتیسم جان دیویی بحث خواهد شد. هدف این است که نتایج فلسفۀ دیویی در بحث از تکنولوژی مشخص شود. تا پیش از قرائت ارائه‌شده توسط هیکمن، کسی به دیویی به مثابۀ فیلسوف تکنولوژی نمی‌نگریست؛ اما هیکمن بر این باور است که دیویی دارای فلسفۀ تکنولوژی توسعه‌یافته‌ای است که برابر سنتی است که تکنولوژی را خودبسنده و دارای ذاتی بیگانه با انسان تلقی می‌کند. او در بیان تفاوت بین تکنولوژی و تکنیک به عنصر شناخت توجه دارد و تکنولوژی را حاصل مداخلۀ تحقیق نظام‌مند در تکنیک می‌داند. دیویی با طرح مفهوم تکنولوژی طبیعی‌شده، تکنولوژی را به مثابۀ تحقیقی معرفی می‌کند که انسان دربارۀ تکنیک‌های موجود انجام می‌دهد تا سازگاری با محیط خود را افزایش دهد و آن را متناسب با نیازهایش تغییر دهد. تکنولوژی در پراگماتیسم مولد دیویی به موضوعی فلسفی تبدیل می‌شود و فیلسوف می‌تواند با استفاده از شیوه‌ها و ابزارهای فلسفی، درک خود و افراد جامعه‌اش را از نحوهٔ پیوندِ میان وجوه متنوع فرهنگ تکنولوژیک ارتقا دهد و تأثیر معناداری بر جهان تکنولوژیکِ در حال تغییر داشته باشد. هیکمن ادعا دارد فلسفۀ دیویی می‌تواند بدون گرفتارشدن به نظام‌های کل‌نگر و فراتر از تحلیل زبان، فرهنگ تکنولوژیک را با ارزش‌های دموکراسی آشتی دهد. با این حال، تعریف دیویی از تکنولوژی، آن را به مفهومی کانونی و عام تبدیل می‌کند و در نقد او بر واقع‌گرایی، نشانه‌هایی از ظهور دوبارۀ متافیزیک کل‌نگر به چشم می‌آید.