جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عصر روشنگری دوره ای بود گه دو گونه اجماع و وفاق متمایز شکل گرفت: یکی حول ایده برچیده شدن بساط جنگ در جهان برای همیشه - صلح پایدار - و دیگری حول آرمان جنگ های محدود. بدیهی است توجه ما با توجه به موضوع رساله حاضر به آرمان صلح پایدار معطوف خواهد بود که ایده آرمانشهر و ابر دولت را که توسط پیشینیان بدان پرداخته شده بود ، پشت سر داشت و در پیش رو نیز به صلح خواهی بین المللی سده های نوزده و بیست نظر داشت. در این بخش نیز بیش تر به بحث در باره صلح پایدار از منظر اندیشمندان عصر روشنگری و بیش از همه روسو خواهیم پرداخت چهره ای که - گر چه بیش تر به واسطه آثاری که در موضوعات دیگر از او به جا مانده است- در شکل دهی به تفکر اروپائیان در باب اخلاق ، سیاست و تشکیل جامعه خیر نقش بسیار عمده ای داشته است.

مسأله‌ی خدا، به طور اخص، موضوع اندیشه‌های فلسفی قرن هجدهم بود. خدا باوری فلسفی (دئیسم) که در این قرن مطرح شد، نمایانگر نظامی است که در آن عقل انسان می‌تواند به وجود خدا پی ببرد، بدون این که به طور دقیق به کنه آن دست یابد. در فرانسه، مشاجرات ولتر و روسو در این باب، جذابیتی درخور توجه نزد فیلسوفان و روشنفکران داشته است.ولتر خدا باوری خود را از نوع فلسفی می‌دانست. درک او از خدا مبتنی بر تعقل فلسفی بوده است. خدای ولتر خدایی برای همه جهانیان است؛ واسطه ای میان او و موجودات وجود ندارد. این خدا در مرتبه‌ای به مراتب بالاتر از انسان‌ها قرار دارد، وخود را به امور، آیین و آداب و رسومشان مشغول نمی‌دارد. ولتر همچنین مخالف فلسفه‌ی خوش‌بینی لایبنیتز فیلسوف آلمانی بود؛ فلسفه‌ای که به زعم آن، ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که بهترین دنیای ممکن است. ولتر در داستان فلسفی کاندید با عباراتی طنزگونه این فلسفه را به چالش می‌کشد. روسو نیز در چهارمین فصل از کتاب امیل یا آموزش و پرورش، جایی که بخش معروف «اعترافات دینی یک کشیش اهل ساووا» قرار دارد، نگرش‌های شبه دئیسم-که ما ان را تئیسم می نامیم- ارائه می‌کند. روسو در این قسمت از کتابش، اعتقادات مذهبی خود را با به نمایش گذاشتن یک جوان کالوینیست که کشیشی از اهالی ساووا او را با ایمان طبیعی آشنا می‌کند، بیان می‌دارد.در این پژوهش، بر آنیم که اندیشه‌های این دو فیلسوف بزرگ را درباره مفاهیم خداباوری فلسفی و خداباوری مذهبی، همچنین چگونگی ارائه‌ی این تفکرات را در دو کتاب نامبرده طی دو فصل نخست روشن سازیم و تفاوت میان خداباوری مذهبی و خداباوری فلسفی را نیز در فصلی جداگانه به مطالعه بنشینیم.

این پایان نامه به مطالعه دیدگاه ارزش شناسی ژان ژاک روسو و استخراج دلا لت های آن ؛اهداف- اصول و روش در تعلیم و تربیت پرداخته است. راهبرد این پژوهش کیفی است .برای رسیدن به اهداف پژوهش از روش تحلیلی و اسنادی استفاده شده است . در این پژوهش ضمن مطالعه مستمر ابتدا ، همه داده ها به طور جداگانه مقوله بندی شده ومقوله های مورد مطالعه؛ کدگزاری ، دسته بندی ، مقایسه و پس از آن مورد تفسیر قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه آثار ترجمه شده ی روسو و نمونه گیری غیر تصادفی و هدفمند با گزینش آثار ترجمه شده روسو می باشد. در این بررسی به ارزش شناسی که از مباحث مهم فلسفی است و به بحث درباره نظریه ارزش ها، که مولفه های اساسی تعلیم و تربیت ؛اهداف- اصول و روش را تحت تأثیر قرار می دهند، پرداخته است. مهم ترین دلالتهای تربیتی روسو در زمینه اهداف ؛شامل:پرورش انسان طبیعی،آماده ساختن کودک برای زندگی،پرورش وجدان اخلاقی ،حس میهن دوستی وپرورش تفکراست. اصول؛شامل: اصل آزادی،پیروی از طبیعت،تدریج،اصل مرجعیت معلم،اصل همدلی و همزبانی است.و روش؛ شامل :روش الگویی یاتعلیم و تربیت منفی ،روش مشاهده وروش سقراطی یا اکتشافی می باشد.

این پایان نامه با هدف مقایسه اندیشه‌های تربیتی ژان‌ژاک روسو و جان دیویی به بررسی اندیشه‌های فلسفی و تربیتی آنان پرداخته است این بررسی نشان داد که: در زمینه اندیشه‌های فلسفی در یک دیدگاه کلی بین این دو در طبیعت‌گرایی شباهت وجود دارد اما طبیعت‌گرایی روسو بسیار رنگ مذهبی و تربیتی به خود گرفته است ، اندیشه‌های او درباره جهان خدا با طبیعت‌گرایی دیویی که به ماده‌گرایی علمی - یکی از شعب طبیعت‌گرایی نزدیک است تفاوت دارد. از این رو آنان هر کدام در دو سوی طیف تفکر فلسفی طبیعت‌گرایی قرار میگیرند. در توجه و تاکید هر دو به تجربه شباهت دیگری دیده میشود. آنان آدمی را در جریان تجربه موجود فعل پذیر صرف نمیدانند بلکه به ذهن در جریان تجربه اهمیت میدهند. اما دیویی با ترکیب مفهوم تجربه با تجربه علمی و روش علمی معنای وسیعتری به تجربه داده است . در زمینه‌های دیگر اندیشه‌های فلسفی مانند خدا، انسان، مذهب اخلاق بین آنها تفاوت دیده میشود اما در اندیشه‌های تربیتی همانندیهای بسیاری بین این دو فیلسوف وجود دارد که عبارتند از: کودک محوری، فعالیت کودک ، ارزش تربیتی بازی، نقش رغبتها در آموزش و پرورش ، تربیت اخلاقی و انضباط، برنامه و محتوا و روش . در مواردی هم ناهمانندی در اندیشه‌های تربیتی آنان دیده میشود که عبارتند از: طبیعت کودک ، تربیت منفی، اجتماع و تربیت مراحل تربیت ، تربیت دینی، نقش معلم، هدف و معنی آموزش و پرورش

دراین پژوهش آراء و روشهای تربیتی از دیدگاه فطرت گرایی مطهری و طبیعت گرایی روسو در زمینه پرورش ابعاد جسمانی، عقلانی واخلاقی انسان بااستفاده از روش مطالعه و تحلیل مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته و مشابهت ها و اختلاف نظرهای آن دو متفکر تربیتی در خصوص موضوعات فوق تبیین گردیده است. در خصوص پرورش جسمانی، اعتقاد به پیوستگی جسم و روح و ضرورت پرورش هماهنگ آنها مورد توجه جدی مطهری و روسو می باشد؛ در خصوص پرورش عقل، در دیدگاه آنها عقل به معنی آموختن و فراگیری صرف منظور نظر نیست، بلکه با ایجاد توانایی تجزیه و تحلیل، تشخیص و تمیز، استدلال و قضاوت و انتخاب صحیح است که عقل معنا و مفهوم پیدامی کند. هدف مشترک مطهری و روسو در پرورش عقل ایجاد توانایی‌های فوق می باشد.ودر خصوص پرورش اخلاق، تکیه آنها بر پرورش صفات و ویژگی های انسانی می باشد که ریشه در طبیعت و فطرت انسان دارند و انسان فطرتاً به سوی آنها گرایش دارد. همچنین در این پژوهش تبیین گردیده که با وجود اشتراک نظرهای فراوان بین مطهری و روسو، اختلاف نظرهایی اساسی هم وجود دارد. به طوری که هدف غایی تربیت از نظر روسو انطباق دادن انسان با طبیعت استو از نظر مطهری هدف غایی تربیت نزدیک کردن انسان به خدا و رساندن او به کمال و سعادت می باشد. بر این اساس، دیدگاه مطهری نسبت به روسو گسترده تر و عمیق تر می باشد. مطهری در فلسفه و آراء تربیتی خود عالم غیب و ظهور را با هممی‌نگرد و پرورش انسان را در راستای آن می داند، ولی روسو فقط طبیعت رادر نظر دارد و اهداف و روش های او نیز در جهت انطباق دادن انسان با طبیعت می‌باشد. از جمله موارد دیگری که این پژوهش به تبیین آن پرداخته، بیان روش های تربیتی می‌باشدکه مطهری و روسو در خصوص کاربرد آنها اشتراک نظر دارند. از جمله: روش پیروی از طبیعت و فطرت انسانی انسان، توجه به استعدادها و توانایی ها و اختلاف آنها درامر تربیت سالم سازی و آماده سازی شرایط برای تربیت، استفاده از روش الگویی، اِعمال سختیها و شداید متعادل بر متربی برای مقاوم بارآوردن او، تأکید بر کشف و اکتشاف درونی از طریق کسب تجربه فردی. همچنین در این پژوهش تبیین گردیده که مطهری با دیدگاه روسو در زمینه های به کارگیری اصول و روشهای زیر اختلاف نظر دارد. روسو معتقد به اصل عدم پیروی از اجتماع، اصل پیروی مطلق از طبیعت، روش دور ساختن کودکان از اجتماع، اِعمال تعلیم و تربیت منفی و تاخیری، کافی دانستن مجازات طبیعی، انتظار طولانی برای شکوفا شدن خود به خودی استعدادها دارد در حالی که مطهری اعتقاد به امور فوق ندارد. همچنین در مقابل این اختلاف نظرها پژوهش حاضرتبیین نموده آن دسته از اصول و روش های تربیتی مورد نظر روسو که منطق با طبیعت و فطرت انسان می‌باشند مورد نظر مطهری نیز می باشند.