آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫چکیده و 20 صفحه از متن الکترونیکی در پیوست ها و منابع دیجیتالی قابل رؤیت می باشد

‫موضوع پايان‌نامه حاضر بيان مفهوم توحيد و اقسام و مراتب آن از نظر علامه طباطبايي و شيخ حمزه فنصوري است. علامه سيد محمد حسين طباطبايي، از فيلسوفان، عارفان و مفسران ايراني است. شيخ حمزه فنصوري، شاعر و عارف قرن 16 ميلادي است. به نقل محققان،وي در شهر ساحلي باروس، در سواحل غربي منطقه سوماتراي اندونزي متولد شده و از عارفان و قائلان به وحدت وجوداست.اين دو داراي نقاط اشتراک فکري زيادي هستند. نگارنده به مقايسه ديدگاه اين دو شخصيت علمي در باره مراتب توحيد پرداخته است. در آغاز مراتب توحيد، اعم از ذاتي، صفاتي، افعالي و عبادي را تعريف کرده و شرحي از احوال، افکار و آثار اين دو ارائه نموده است. فنصوري نخست مباحثي را به عنوان مقدمه مطرح کرده و مفهوم وجود، مراتب تشکيکي وجود، وجود مستقل و وجود رابط، مبحث عليت و وحدت وجود را از ديدگاه عرفا شرح مي‌دهد و پس از آن، به بيان مراتب توحيد مي‌پردازد. توحيد ذاتي داراي دو معناست: نفي ترکيب در ذات خداوند و نفي شريک و مانند براي خداوند. در هر دو معنا، علامه از راه برهان و استدلال وارد شده و هرگونه ترکيب و يا شريکي را از خداوند نفي مي‌کند؛ ولي فنصوري هيچ برهاني براي آن ذکر نکرده و تنها به توضيح ديدگاه عرفاني خود پرداخته است. به اعتقاد نگارنده، اين دو فيلسوف و عارف،وحدت وجود را قبول دارند؛ با اين تفاوت که علامه وحدت خداوند را وحدت عددي نمي‌داند، بلکه وحدت بالصرافه يعني صرف وجود مي‌داند که وجود ديگري در کنار او قابل تصور نيست؛ اما فنصوري وجود غير خدا را نفي کرده و وجود آن را وهمي مي‌داند. در باب توحيد صفاتي، توحيد افعالي و توحيد عملي، نظر هر دو يکي است؛ ولي بيان‌هاي آن دو متفاوت است. مرحوم علامه از راه برهان و فلسفه به اثبات توحيد صفاتي و يگانگي ذات و صفات و توحيد افعالي مي‌پردازد؛ ولي فنصوري دليل و برهاني اقامه نمي‌کند.