آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

---

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

‫رابطه ميان عقل و دين، يا عقل و وحي، و همچنين جايگاه عقل در توجيه باورهاي ديني، از مسايل مهم کلام جديد است. در اين راستا، پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌اي، ديدگاه علامه طباطبايي را درباره رويکرد عقلانيت حداکثري بررسي کرده است. نظريه عقلانيت حداکثري بر اين پايه استوار است که هر باور و اعتقادي ديني، اگر با عقل اثبات يا توجيه نگردد، و جميع عقلا را قانع ننمايد، هيچ‌گونه اعتبار ديني و ارزش معرفت‌شناختي ندارد. علامه طباطبايي که ديدگاه تعارض عقل و دين را از استحکام کافي برخوردار نمي‌داند، عقل و دين را مطابق يکديگر دانسته است. از نظر او، ايمان در اصل تعقل دخالتي ندارد، و آن‌چه متعلق تفکر قرار مي‌گيرد، خود ايمان نيست، بلکه متعلق ايمان است. علامه طباطبايي معتقد است گزاره‌هايي که متعلق ايمان قرار مي‌گيرد بايد علمي و يقيني باشد. همچنين تمام گزاره‌هاي عقلي توجيه‌گر گزاره‌هاي ايماني است؛ اما تمام باورهاي ديني توسط عقل اثبات و توجيه نمي‌شود. در جهان مسيحيت، پيرامون اثبات باورهاي ديني توسط عقل، سه رويکرد ايمان‌گرايي، عقل‌گرايي انتقادي، و عقلانيت حداکثري وجود دارد. ديدگاه اول، ايمان را مقدم بر عمل مي‌داند؛ از نظر ديدگاه دوم، نظام باورهاي ديني مي‌تواند، و بلکه بايد، توسط عقل نقادي شود، هرچند اثبات قطعي يک نظام باور خاص غيرممکن است. و ديدگاه عقلانيت حداکثري معتقد است که پذيرش عقلي و منطقي يک مجموعه از باورهاي ديني، منوط به امکان صدق عقلاني آن است. براي توجيه عقلانيت حداکثري، دو معنا متصور است: اول اين‌که عقل مي‌تواند همه باورهاي ديني را اثبات و توجيه نمايد؛ و دوم آن‌که عقل في‌الجمله قدرت اثبات و توجيه باورهاي ديني را دارد. از نظر علامه طباطبايي به‌دليل عدم احاطه عقل بر همه مقاصد دين، عدم انحصار اثبات باورهاي ديني در طريق عقل، اثرپذيري عقل از معلومات ذهني و عواطف، و عدم مصونيت عقل از خطا، معناي اول درست نبوده، اما معناي دوم پذيرفتني است.

‫نگاه جزئي و برداشتهاي جزئي از آراء انديشمندان از جمله معضلات و مسائلي است كه دائماً دامنگير مجامع علمي بوده و هست و منحصر در موضوع خاصي نيز نمي‌باشد. اين مسأله كه خواسته يا ناخواسته به عنوان مغالطه هم از آن استفاده مي‌كنند، براي پژوهشگران و طالبان حقيقت در تمام علوم مخصوصاً علوم انساني و علوم عقلي از اهميت خاصي برخوردار است.اين مشكل راه برون رفتي دائمي و ازبين نرفتني را مي‌طلبد.كه شايد بهترين راه حل تدوين منظومه فكري جامعي از اندیشه انديشمندان مي‌باشد. اين داستان در برداشت‌ها از آراء علامه طباطبايي نيز وجود دارد كه براي حل اين معضل به تدوين منظومه فكري ايشان بايد پرداخت. اين پايان‌نامه عهده‌دار استخراج و تدوين مستند اين منظومه در حوزه آخرت شناسي مي‌باشد.كه از ميان مباحث گسترده اين حوزه،آنچه بدان پرداخته‌مي‌شود مباحث پس از مرگ است كه در چهار فصل تدوين شده‌است. در فصل اول به تعريف و تبيين موضوع و بيان اهداف و فوائد و امتيازات اين رساله با نمونه‌هاي قبلي اشاره مي‌شود. فصل دوم با عنوان«عالم برزخ» آمده است كه پس از تعريف لغوي و اصطلاحي برزخ به اثبات آن از طريق عقل و نقل همت گماشته ‌شده‌است. پس ازاثبات عالم برزخ براي بيان كيفيت حضور انسان در آن عالم به تبيين دو متغير اصلي آن يعني حقيقت انسان و حقيقت عالم برزخ پرداخته ‌شده ‌است. که علامه حضور انسان را همراه بدني مثالي در برزخ اثبات مي‌كند. فصل سوم«يوم القيامه» در چهار بخش حشر، نامه عمل،ميزان وصراط تنظيم شده‌است.و علامه با بيان اينكه ملاك حشر، داشتن علم و شعور و اختيار است، اين ملاك را در انسان و جن اثبات مي‌كنند.در نتيجه حشر را فقط برای انسان و جن ثابت مي‌داند. در ادامه با بيان حقيقت عمل و جزا،نامه اعمال را وجود خارجي اعمال بر می‌شمارد كه انسان با علم حضوري آن را درك مي‌كند. و در بحث «ميزان» اقوال مختلف را بيان مي‌كنند و نظر خود را چنين بيان مي‌كند كه مراد از ميزان "وسيله سنجش و اندازه‌گيري" است اعم از اينكه براي عقيده باشد يا براي فعل يا قول و... . و در بيان حقيقت صراط مي‌فرمايد: در عالم دنيا دو صراط و مسيرحركت وجود دارد؛يك صراط تكويني كه بين تمام موجودات اعم از انسان و غير انسان جريان دارد و يك صراط تشريعي كه مختص به انسان است و با اراده و اختيار آن را مي‌پيمايد. فصل چهارم با عنوان «بهشت و جهنم» با بيان اينكه حقيقت ثواب و عقاب چيزي جز باطن و حقيقت اعمال نخواهد بود، به توصيف نعمت‌هاي مادي ومعنوي بهشت و عذاب‌هاي جهنّم از منظر علامه پرداخته‌ مي‌شود.

---

---

---

---

‫چکیده و 20 صفحه از متن الکترونیکی در پیوست ها و منابع دیجیتالی قابل رؤیت می باشد