آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عقل عملی را با توجه به ادراك گزاره های عملی اخلاقی، مـی تـوان عقـل عملـی اخلاقـی ناميـد . عقل در درك حسن وقبح برخی از افعال و شكل گيری گزاره های علمی اخلاقی مبتنـی بـرآنهـا مستقل است؛ مانند: «عدل حسن است» و«ظلم قبيح است» كه گزاره هـای عقـل علمـی اخلاقـی و قانونهای بنيادين اخلاق می باشند. راه ديگر شناخت حسن و قـبح، يـاری دادن شـرع اسـت. البتـه كمك شرع، منافاتی با عقلی بودن حسن و قبح ندارد. به نظر علامه طباطبايی، برای تحقق هر فعـل اختياری، ميان طبيعت انسانى از يك طرف و خواص و آثار طبيعى وتكوينى وى از طرف ديگر ، يك سلسله ادراكات و افكار ميانجى وجود دارد كه طبيعت، نخست آنها را ساخته و به دسـتيارى آنها خواص و آثار خود را در خارج بروز و ظهور مى دهد. اين نوشتار بـا الهـام از نظريـه علامـه، صرفاً در صدد تبيين سازوكاری است كه به واسطه آن، از گزاره های عقل عملی اخلاقی، به عمـل اخلاقی انتقال حاصل می گردد.

به باور برخی، برهانی که علامة طباطبایی در حاشیة اسفار برای اثبات وجود خداوند مطرح کرده است، بر هیچ اصل یا مسئلة فلسفی مبتنی نیست. در این نوشتار نشان می دهیم که این گفته نادرست است و برهان علامه، بدون بهره گیری از دو نظریة فلسفی، یعنی نظریة حداکثری مطابقت با عالم وجود و نظریة تعمیم یافتة وحدت شخصی وجود به سرانجام مطلوب نمی رسد. نوشتار حاضر به شرح و بسط برخی نکات مطرح شده در مقالة پیشین نگارنده با نام «تأملی در برهان صدیقین به تقریر علامة طباطبایی[1]»، می پردازد و تلاش دارد به انتقاداتی که بر آن مقاله ایراد شده است، پاسخ گوید.

مقاله‌یپیش‌رو، در صدد است با کاربرد شیوه‌ای تحلیلی، به استخراج و تدوین دیدگاه علامه طباطبائی در بارة شأن اجتماعی انسان و دلالت‌های آن در برنامة درسی تربیت اجتماعی بپردازد. نتایج پژوهش حاضر، نشانگر آن است که نظریه‌پردازان اجتماعی نگرش‌های متفاوتی پیرامون نحوه‌ی ارتباط انسان و اجتماع دارند؛ به‌نحوی‌که برخی، اصالت را به فرد و برخی به جامعه می‌دهند. در این میان، دیدگاه علامه طباطبایی، دیدگاهی ابتکاری و بدیع است که با اتکا به اندیشه‌های اجتماعی و انسان‌شناسی اسلام، توانسته است به بهترین نحو ممکن، شأن اجتماعی انسان را به تصویر بکشد. در اندیشه‌ی او، بین جامعه و افرادش رابطه‌ای دو سویه و بسیار عمیق وجود دارد که در آن هر کدام عامل رشد دیگری و در عین حال مسئول کمال خویشتن هستند. این جهت‌گیری، تغییری اساسی در برنامه‌های تربیت اجتماعی را می‌طلبد که بر خلاف آن‌چه امروزه در نظام‌های آموزشی جریان دارد، نه فرد را برای خدمت به جامعه تربیت کند و نه جامعه را ابزاری در دست او بداند.