آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب حاضر، درباره تاريخ زندگی ائمه(ع) و فضايل آن بزرگواران و ياران آنان نوشته شده است. این منبع از معتبرترين منابع روايى شيعه به حساب می آید که درباره زندگانى ائمه(ع) می باشد و بسيارى از منابع مهم شيعه كه به زندگانى ائمه پرداخته‌اند، اين كتاب را مستند خود قرار داده‌اند.

محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. انتشارات دارالمفید با همکاری کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، برای احیای آثار شیخ مفید و سهولت دستیابی به تمام آثار او اقدام به گردآوری و انتشار آثار شیخ مفید کرده است و آن را «سلسلة مؤلفات الشيخ المفيد نام‌گذاری نموده است. این کتاب در 16 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برخی از آثار شیخ مفید مانند الإرشاد به علت حجیم بودن آن در دو مجلد منتشر شده است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. مجلدات متعدد «سلسلة مؤلفات الشيخ المفيد» به ترتیب مشتملند بر: جلد یکم: الجمل؛ جلد دوم: الفصول المختارة؛ جلد سوم: المسائل الصاغانية، الفصول العشرة في الغيبة، رسالة حول خبر مارية و المسائل الطوسية؛ جلد چهارم: أوائل المقالات، تعليقات علی أوائل المقالات (شیخ فضل‌الله زنجانی و واعظ چرندابی)، تعليقات علی أوائل المقالات (شیخ ابراهیم انصاری زنجانی خوئینی)؛ جلد پنجم: الاعتقادات، تصحيح الاعتقادات، المزار؛ جلد ششم: المسائل العكبرية، الكافئة في إبطال توبة الخاطئة، العويص، قسم من رسالة المتعة، خلاصة الإيجاز؛ جلد هفتم: مسار الشيعة، تفضيل أميرالمؤمنين، المسائل السروية، المسائل الجارودية، مسئلة في النص علی علي(ع)، الرسالة الأولی في الغيبة، الرسالة الثانية في الغيبة، الرسالة الثالثة في الغيبة و الرسالة الرابعة في الغيبة؛ جلد هشتم: الإفصاح في الإمامة، أقسام المولی في اللسان، رسالة في المعنی المولی، شرح المنام؛ جلد نهم: التذكرة بأصول الفقه، الإشراف، أحكام النساء، ذبائح أهل الكتاب، المسح علی الرجلين، رسالة في المهر، جوابات أهل الموصل و الأعلام؛ جلد دهم: النكت الاعتقادية، النكت في مقدمات الأصول، الحكايات، مسئلة في الإرادة، عدم سهو النبي(ص)، إيمان أبي‌طالب، رسالة حول حديث نحن معاشر الأنبياء؛ جلد یازدهم (بخش اول): الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ جلد یازدهم (بخش دوم): ادامه الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ جلد دوازدهم: الإختصاص؛ جلد سیزدهم: الأمالي؛ جلد چهاردهم: المقنعة.

رسالة في معنی المولی، به زبان عربى، اثر شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان بغدادى(336 - 413ق) و در مورد معناى كلمه مولى در حديث شريف غدير است. كتاب حاضر، مانند ديگر تأليفات شيخ مفيد، از ارزش و اعتبار خاصى در ميان علما و فقهاى شيعه برخوردار است و همواره مورد توجه و علاقه دانشمندان اسلامى قرار داشته است.

عدم سهو النبي صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم، تأليف شيخ مفيد، ابوعبدالله، محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى (336 - 413ق)، است. اين كتاب، به زبان عربى است و به بررسى مسئله سهو النبى(ص) پرداخته است.مسئله سهو النبى، در حقيقت سؤالى است كه آيا پيامبر اسلام، حضرت محمد(ص) مانند ديگر مردم، دچار فراموشى مى‌گشته و اشتباه و خطا مرتكب مى‌شده است يا نه؟ اين كتاب، مانند ديگر تأليفات شيخ مفيد، در ميان ديگر تأليفات علماى شيعه، از ارزش و اعتبار والايى برخوردار است و مورد توجه و عنايت علما و انديشمندان جهان اسلام قرار گرفته است.

مسألة اخری في النص علی علي علیه‌السلام نوشته شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان (336 - 413 هجرى) در اثبات امامت حضرت علی‌ عليه‌السلام. اين كتاب، مناظره‌اى است ميان شيخ مفيد و ابوبكر باقلاّٰنى، رئيس اشاعره دربارۀ اميرمؤمنان حضرت علی‌ عليه‌السلام.

مسالة في النص علی علي علیه‌السلام اثر شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان (336 - 413 هجرى) دراثبات امامت حضرت علی‌ عليه‌السلام. بحث‌هاى مربوط به امامت و خلافت از مهمترين مباحث اسلامى در طول تاريخ اسلام بوده و دانشمندان بزرگ جهان اسلام را به خود مشغول كرده است.اين بحث‌ها بخش عمده‌اى از تأليفات شيخ مفيد را به خود اختصاص داده، زيرا بر تمام انديشمندان اسلامى لازم است تا اختلافات ميان مسلمانان را بررسى كرده و آنها را از ميان برده و صفوف آنان را متحد سازند. يكى از مباحث مهم بعد از اثبات امامت حضرت علی‌ عليه‌السلام اين است كه چرا آن حضرت سكوت اختيار كردند و حق خود را كه خلافت و امامت مسلمانان بود بعد از پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم طلب نكردند. اينكه چرا آن حضرت مخالفت خود را آشكار نساخت و به صورت مسالمت آميز به زندگى با آنان پرداخت؛ هداياى آنان را مى‌پذيرفت و در نماز جماعت آنها شركت مى‌كرد، در مجالس آنان حاضر مى‌شد و بسيارى كارهاى ديگرى كه نشانگر موافقت آن حضرت با آنها بود را انجام مى‌داد ؟ شيخ مفيد در اين كتاب كوچك به بررسى اين گونه سؤالات و شبهات پرداخته و با شيوه‌اى روشن و رسا جواب شيعه را در اين موضوعات بيان نموده است.

شیخ مفید و صدرا به الهی بودن وحی قرآنی معتقداند. شیخ مفید قائل به حدوث کلام الهی است اما صدرا بنابر تفکیک کلام الهی از کتاب الهی، کلام الهی را قدیم ولی کتاب الهی را حادث می داند. شیخ مفید با انکار نزول جمعی حقایق وحیانی قرآن تنها به نزول تدریجی معارف جزیی وحیانی قائل است اما صدرا با مبانی فلسفی خاص خود هم نزول حقایق معارف وحیانی را بر قلب پیامبر (ص) تبیین کرده و هم قائل به نزول معارف جزئی وحیانی است. شیخ مفید اصرار بر اعجاز لفظی قرآن دارد، اما صدرا گرچه قائل به اعجاز لفظی است ولی تاکید بر اعجاز معنوی قرآن دارد.

آموزة «عالم ذر» از موضوعات اختلافی میان اندیشمندان مسلمان است که بر اساس ظاهر بسیاری از روایات بیان می کند روح هر انسان، پیش از تولد بدن طبیعی او وجود داشته و مراتب خاصی از معرفت را سپری کرده است. بسیاری از اندیشمندان این آموزه را با اشکالات عقلی و نقلی پرشماری روبه رو می یابند. شیخ مفید نخستین متکلم شیعی است که به نقد این آموزه پرداخته و علاوه بر اشکالات سندی و محتوایی به ادله نقلی آن، نقدهایی عقلی، به ویژه لزوم تناسخ را بر آن وارد دانسته است. در این مقاله با روش توصیفی انتقادی اشکالات شیخ مفید را مطرح ساخته و سپس در دفاع از این آموزه، به نقد آنها پرداخته ایم.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد یکم: الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة؛