مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: مطالعه هستی یکی از مشغله های اصلی زندگی علمی و فکری اتین ژیلسون بود. «هستی و برخی فیلسوفان» در عین حال گواهی بر تداوم آن دغدغه ها و نقطه عطفی مهم در تاریخ مسئله هستی است. این کتاب روش‌های ترجمه هستی را در طول تاریخ ترسیم می‌کند، از وحدت در افلاطون و جوهر در ارسطو تا ذات در ابن سینا و عمل وجود در آکویناس. این به بررسی فراز و نشیب های جوهر و هستی در سوارز و کریستین ولف، در هگل و کی یرکگور می پردازد تا مبانی متافیزیکی و وجودی اندیشه مدرن را کشف کند. و با این حال، «هستی و برخی فیلسوفان» نه چندان یک تحقیق تاریخی (اگرچه فقط می‌توانست توسط محققی غرق در تاریخ فلسفه نوشته شده باشد) باقی می‌ماند، بلکه به قول نویسنده آن، «یک کتاب فلسفی و جزمی فلسفی است.» انرژی پرشور آن در طول سالیان متمادی ثابت شده است که در آن واحد تازه و تحریک کننده است. در واقع، ضمیمه این نسخه اصلاح شده شامل نقدهایی از کتاب توسط دو تومیست و همچنین پاسخ های گیلسون به اعتراضات آنهاست.

ترجمه ماشینی: مرور کتاب: این تفسیر از هستی از خطوط آشنای تومیستی پیروی می کند، اما تکرار صرف نیست. در چارچوب پیشینه تاریخی و جریان های کثرت گرای اندیشه معاصر مطرح می شود. مؤلف خاطرنشان می کند که فلسفه اصیل باید خلاق باشد، نه، در واقع، آفریده ای از هیچ چیزی جز تکامل خلاقانه ای که ادامه روند رشد و رشد بینش هایی است که نشان دهنده پیشرفت درک انسان است. "تومیسمی که به طور محدود "تومیست" است، نمی تواند امیدوار باشد که یک تومیسم واقعی باشد." (ص 147) این اثر به طرزی طراوت آمیز به روی علایق فیلسوفان نه تنها غرب، بلکه در این عصر جهان گرایی، امیدواریم شرق نیز باز است. مشکل وجود از آنجا ناشی می شود که اگرچه وجود اشیاء به اعتراف معلوم است، اما تفسیر این واقعیت به هیچ وجه به راحتی قابل دستیابی یا توافق نیست. آیا وجود اشیا یک رویداد تاریخی صرف است که می‌توان آن را از نظر فلسفی بی‌اهمیت رد کرد، یا حامل گسترده‌ترین و مهم‌ترین پیامدهای فلسفی است؟ به ما گفته می شود که پاسخ بستگی به این دارد که هستی چگونه درک و تصور شود. درک اولیه ما از وجود اشیا در هیچ مفهومی حاصل نمی شود، زیرا مفاهیم محتوای وجودی ندارند. از نظر مفهومی، صد دلار یکسان است، خواه دلار وجود داشته باشد یا نباشد. با عقل می توان شیء و وجود را جدا از هم در نظر گرفت و خود مفاهیم حتی در ترکیب، مانند کوهی از طلا واقعی، بیانگر وجود چیزی نیست. ما وجود چیزها را به گونه ای درک می کنیم که بدانیم چیزی وجود دارد، نه صرفاً تصور، بلکه در عمل قضاوت کردن. مفهوم سازی و قضاوت همیشه با یکدیگر همراه هستند، اما آنها دو نوع فعالیت فکری متفاوت هستند که هر کدام موضوع خاص خود را دارند. قضاوت یک فعالیت پویا و ترکیبی است و مشروط به زمان است. وجود به مثابه موضوع حکم نیز یک فعلیت ترکیبی، پویا و شرطی زمانی است. وجود دو راه یا مرتبه است، حقیقی و معرفتی، و اینها با احکام مختلف شناخته می شوند. هستی که ابتدا با قضاوت شناخته می شود، تحلیل و تفسیر می شود تا نکات برجسته متافیزیک واقع گرایانه را به گونه ای بیان کند که در بیشتر موارد، واضح و قانع کننده باشد. این اثری است که شایستگی مطالعه دقیق را دارد و به خوبی جبران خواهد کرد. به طرق شگفت انگیزی این جایگاه اصلی را آشکار می کند که شناخت ما از هستی از طریق قضاوت به دست می آید، نه از طریق دلهره صرف. تحليل هستي كه ابتدا از طريق حكم دريافت مي‌شود، به دنبال منشأ هستي در يك علت كارآمد است كه خود وجود موجود است و از اين اصل، پيامدهاي تركيبي با اهميت حياتي در مورد افاضه وجود به مخلوقات، به ويژه در رابطه با آزادی انسان و روح انسان 152 بررسی کتاب، با این حال، برخی از رزروها باید انجام شوند. نویسنده در وهله اول واقع گرایی را که فرض می کند تحلیل نمی کند یا توجیه انتقادی می کند. او نظم لازم را در مفاهیم و قضاوت های بدوی ما نشان نمی دهد که از طریق آن بدانیم چیزی با وجود واقعی یا طبیعی خود متمایز از دانش ما از آن وجود دارد. این تحلیل را سنت توماس هم در Summa Theologiae (I, q. 11, a. 2 ad 4) و هم در جاهای دیگر انجام داد و در واقع یکی از دستاوردهای بزرگ او بود. علاوه بر این، می‌توان به شیوه‌ای که نویسنده در مقابل ابژه‌های مفهوم‌سازی و قضاوت قرار می‌دهد و نحوه ارتباط او با این اعمال مختلف اعتراض کرد. عقل می تواند یک چیز و وجود آن را جداگانه تصور کند، اما به نظر می رسد این روش معمول تصور نیست. معمولاً ما باید بدانیم که چیزی وجود دارد قبل از اینکه بتوانیم بدانیم چیست، و برخی از دلهره‌های بدوی باید مقدم بر قضاوت باشند که با ترکیب یا تقسیم مفاهیم در پرتو اشیاء شناخته شده انجام می‌شود. به نظر می رسد که ادراک باید به نحوی به وجود برسد، حتی اگر به طور مشخص یا صریح نباشد، و هنگامی که صریحاً از طریق قضاوت شناخته شد، می توان این علم را در مفهوم شیء در ...

ترجمه ماشینی: الهیات غربی از دیرباز «هستی» را مقوله‌ای می‌دانست که به طور عمده برای خداوند قابل استفاده است، موجودی برتر که منشأ همه هستی نیز هست. این ایده در فلسفه متأخر مارتین هایدگر به چالش کشیده شد و با موضعی که او «هستی‌شناسی» نامید، یکی دانست. نقد هایدگر در اندیشه های به اصطلاح پست مدرن تکرار و رادیکال شد تا جایی که بسیاری از متکلمان و فیلسوفان دین اکنون می خواهند به جای خدا به عنوان «فراتر از هستی» یا «بدون هستی» صحبت کنند. با این پیش‌زمینه، خدا و هستی تلاش می‌کند بار دیگر به این موضوع بپردازد که چرا ایده‌های خدا و هستی در وهله اول با هم مرتبط شدند و بررسی کنند که آیا نقد هستی‌شناسی واقعاً ما را ملزم به کنار گذاشتن این پیوند می‌کند یا خیر. جورج پتیسون پس از بررسی این موضوع که چگونه این ایده ظاهراً انتزاعی به دیدگاه‌های مسیحی درباره نجات و رابطه بین خدا و جهان اطلاع داده است، بررسی می‌کند که چگونه مقولاتی مانند زمان، مکان، زبان، روابط انسانی و تجسم بر درک ما از خدا و هستی تأثیر می‌گذارند. پتیسون نتیجه می گیرد که در حالی که نقد هایدگر قدرت قابل توجهی دارد، صحبت از خدا به عنوان موجود تحت شرایط محدود معین مشروع باقی می ماند. مهم‌ترین آنها این است که خدا به‌جای وجود «بالفعل» (همان‌طور که در الهیات مسیحی کلاسیک) وجود دارد، بهتر از نظر وجود محض ممکن تصور می‌شود. این امر امکان گفتگو با سنت‌های دینی غیرخداپرست و علومی را که توسط مفاهیم سنتی سلب شده است، باز می‌گذارد. با این حال، در نهایت، تمام ایده های اساسی دینی باید از خواسته های عشق تجسم یافته ناشی شود و در خدمت آنها دیده شود.

مبحث «رؤيا» به‌مثابه دروازه‌اي که از آن مي‌توان به عالم غيب راه يافت، همواره در آثار انديشمندان مد نظر بوده است. با اين‌حال رؤيا در نگاه عرفا داراي زواياي گوناگوني است. شنکره (Shankara)، عارف و فيلسوف برجسته هندو، ازجمله انديشمنداني است که در نظام فکري خود از ابعاد گوناگوني به اين مبحث توجه كرده است. يکي از مهم‌ترين اين ابعاد، بُعد هستي‌شناختي است؛ به اين معنا که رؤيا را از يک حالت فردي ـ که در آن، موجودي به‌نام انسان در ساعاتي از شبانه‌روز حالتي به‌نام خواب ديدن را تجربه مي‌کند ـ خارج کرده، آن را در گستره عالم هستي بررسي نموده است. از اين زاويه، «رؤيا» ـ يعني چيزي که در برابر واقع قرار مي‌گيرد ـ مستلزم کاوش‌هاي متافيزيکي خاصي است. از اين منظر، شنکره معتقد است: کل جهان هستي همچون رؤيايي است که از برهمن (Brahman) صادر شده است. اين نوشتار كوشيده است با واکاوي آثار شنکره و بررسي رؤيا در دو سطح انساني و جهاني، وجوه رؤيا دانستن عالم هستي از منظر ايشان را بررسي كند.

دکتر طالقانی در این گفتار نظریۀ شناخت خدا را به عنوان یک نظریۀ کاربردی از معرفت‌شناسی مورد تحلیل قرار داده است. بنابر توضیحات استاد، نظریه شناخت خدا محدود به شناخت وجود خدا نمی‌شود، بلکه شامل علم به صفات و اسماء الاهی و حتی شاید علم به اوامر و نواهی الاهی را نیز دربرمی‌گیرد. اصولاً نظریه‌ها برای توضیح واقعیت‌ها و امور واقع به کار می‌روند؛ یعنی فرض این است که واقعیت‌هایی داریم و صاحب نظریه قرار است این واقعیت‌ها را توضیح دهد. در مورد نظریۀ شناخت خداوند هم می‌توانیم مفروض بگیریم که خدا را می‌شناسیم، اما سؤال این است که چگونه خدا را می‌شناسیم؟ چه وجوهی از ساحات ربوبی را می‌شناسیم؟ اگر طرق مختلفی برای شناخت خدا پیشنهاد می‌شود، با چه ساحاتی از ساحات ربوبی ارتباط برقرار می‌کند؟ بنابراین دست‌کم بعضی از معرفت‌شناس‌ها در حوزۀ شناخت خدا می‌توانند وجود الله و وجود علم به الله را مفروض بگیرند و به چیستی علم به الله بپردازند. از نظر دکتر طالقانی این معرفت یک گرایش گزاره‌ای نیست، بلکه چیزی از جنس acquaintance یا آشنایی است.

از مسائل کلیدی اعتقادی بعد از اثبات خداوند بحث صفات الاهی است. ابومنصور ماتریدی بنیان-گذار مکتب ماتریدیه و پیروان وی شناخت صفات الاهی را بهترین راه برای شناخت و معرفت خداوند دانسته‌اند. مسأله این پژوهش تبیین و تحلیل ابعاد گوناگون معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و معنا‌شناسی اسماء و صفات الاهی در اندیشه و نگرش ابومنصور ماتریدی است تا مشخص گردد که بنیان‌گذار مکتب ماتریدی با استفاده از چه مبانی و اصولی موفق به نظام‌مند ساختن آموزه‌های کلامی مکتب خویش در بحث صفات الاهی شده است. ماتریدی با تکیه بر دو رکن عقل و نقل و حفظ استقلال عقل در مباحث معرفت‌شناختی صفات الاهی، با استفاده از ادله نقلی در شناخت صفات ذاتی، عقلی و نیز صفات خبری در این مسیر گام نهاده است. در هستی‌شناسی صفات، اصل وجود صفات به مثابه اموری واقعی را می‌پذیرد و در مورد کیفیت شناخت و نیز اثبات صفات، ارزش والایی برای عقل قائل شده و از سه طریق حدوث عالَم، نفی نقص و عیب از ذات باری و ثبوت اوصاف کمالی، و تفکر در ویژگی‌های جهان آفرینش در جهت شناخت و اثبات صفات الاهی می‌کوشد. علاوه بر ادله کلی اثبات صفات، ادله عقلی و نقلی برای اثبات هر یک از صفات در جای خود محفوظ بوده و مورد استفاده وی قرار می‌گیرد. به باور ماتریدی و سایر کلام‌پژوهان پیرو وی، هرچند صفات الاهی امور واقعی و موجودند، ارتباط میان ذات با صفات بر اساس نظریه «لا هو و لا غیره» قابل تفسیر است؛ یعنی صفات نه عین ذات الاهی‌اند و نه غیر از آن. بی‌تردید ماتریدی در تبیین این نظریه، با ابهام‌ها و چالش‌های بسیار مواجه است. وی در حوزه معناشناسی صفات نیز با استفاده از نقل و عقل با تأکید بر استدلال‌های عقلانی به خصوص در حوزه صفات خبری ذاتی و فعلی می‌کوشد تا معناهایی عقل‌پذیر برای صفات الاهی ارائه دهد و در مواردی که دربردارنده متشابهات و دارای کاربردی مجازی بوده، ماتریدی ضمن دست کشیدن از ظواهر الفاظ، به تنزیه خداوند از جمیع جهات نقص، و تأویل صفات خبری بر اساس داده‌های عقلی، آیات محکم قرآنی و نظریات اهل لغت رأی می‌دهد و در مواردی تفویض و واگذاری فهم معنای صفات خبری به خدا، مختار ماتریدی و پیروان وی بوده است. نوشتار حاضر با بررسی منابع کتابخانه‌‌ای و جستجو و تتبع در آثار و منابع بنیان‌گذار مکتب ماتریدی و سایر متکلمان پیرو وی و نیز پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه، و گردآوری داده‌‌ها و تحلیل آن‌ها به روش توصیفی‌تحلیلی، به نگارش در آمده است.

با وجود اهمیت هستی و شناخت در فلسفه کمتر فیلسوفی توانایی ارائه راه حل برای تبیین مسئله پیوند هستی و شناخت شده است. ملاصدرا و هوسرل با وجود تفاوت ها هر دو فیلسوف، بر اساس نقش ساحت انسانی در جهت تقرّب دو سپهر مذکور گام های مشترکی برداشته اند. نوشتار حاضر در صدد نشان دادن وجوه شباهت صدرالمتألّین و هوسرل در راستای پیوند هستی و شناخت است. در این پژوهش سعی بر این است که نقش ساحت انسانی در پیوند مراتب وجودی و مراحل ادراکی در دو مشرب حکمت متعالیه و پدیدارشناسی مشخص شود. از این رو بعد از تعریف و تبیین نفس ناطقه و اگوی استعلایی با روش مقایسه و تطبیق، به نقش ساحت انسانی در تبیین این مهم پرداخت شده است. نتایج به دست آمده از بررسی اندیشه‌های دو فیلسوف یاد شده عبارت است از این که ساحت انسانی منزلی نیست که هستی و شناخت از روی ناچاری در آن گرد آمده است، بلکه ساحت انسانی خود با سیر مراحل وجودی مراتب ادراکی متناسب را کسب و هستی و شناخت را در خود حاضر کرده است و در این راستا به علم یقینی دست یافته است.