مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
 
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
تنها فراداده‌های دارای منابع دیجیتالی را بازیابی کن
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 55
بازشناسی نقش و جایگاه دو منبع معرفتی عقل و قلب در اندیشه عبدالرزاق کاشانی
نویسنده:
سمیه منفرد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
قرن هشتم هجری شاهد ظهور فیلسوفان عارف و عارفان فیلسوفی است که توانمندی فلسفی آن­ها موجب استحکام خاصی برای عرفان اسلامی شده است؛ از جمله این شخصیت­ها عبدالرزاق کاشانی است. از ویژگی­های منحصر به فرد این حکیم عارف، جامعیّت در علوم رسمی، شرعی، فلسفه و عرفان -در دو بعد نظری و عملی- است. وی تعلیم کشفی محیی‌الدین ابن‌عربی را با تربیت ذوقی شیخ سهروردی تلفیق کرد و آن را با حکمت آمیخت. عبدالرزاق کاشانی در معرفت­شناسی خود از سه منبع شناختی عقل، قلب و وحی بهره گرفته است. وی همانند ابن عربی، علی­رغم این­که قلب و دستاوردهای آن را اصل قرار می­دهد، برای عقل نیز نقش مهمی قائل است و در کنار عقل و شهود، وحی را هم مبنایی معرفت­شناختی می­داند. با تتبع در آثار کاشانی می­توان دریافت که وی عقل را به منزله چشم برای قلب می­داند و معتقد است که بصیرت و تفکر قلبی مرحله­ای از قلب را تشکیل می‌دهد که در لایه­های طولی قلب ذکر می­شود. به باور کاشانی، انسان در این مرحله صاحب تشخیص می­شود؛ فطرت با فهم شکوفا شده، چشم و گوش قلب باز می­گردد و فهم جدیدی هم در زمینه عمل و حکمت عملی و هم در زمینه حقیقت و حکمت نظری برایش حاصل می­شود. به عبارتی می­توان گفت در نزد عبدالرزاق کاشانی، عقل و قلب یک وجود با مراتب مختلف هستند، نه دو موجود به هم مرتبط. بازشناسی چیستی و چرایی ترکیب دو منبع معرفتی عقل و قلب در نظام اندیشه عبدالرزاق کاشانی، تحلیل دستاوردهای معرفتی این نظام را ثمربخش­تر می­کند. این پژوهش در راستای تحقق این هدف، بر آن است به بررسی نقش و جایگاه عقل و قلب در معرفت­شناسی کاشانی پرداخته و همین نقش را به نحو اجمالی در مقایسه با اندیشه ابن­عربی مورد واکاوی قرار دهد.
صفحات :
از صفحه 241 تا 254
بررسی انتقادی حقیقت عقل و دلالت های معرفتی آن از منظر ابن عربی
نویسنده:
پدیدآور: مهدی بابائی المشیری ؛ استاد راهنما: محمدمهدی گرجیان ؛ استاد مشاور: حسن معلمی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
عقل (قوه‌ی عاقله) فصل ممیز انسان از سایر موجودات و به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع و ابزار معرفت بشری است و ادراکات آن از اساسی‌ترین ادراکات و معارف انسان محسوب می‌شود. حقیقت و جایگاه عقل و قلمرو آن در شناخت حقایق و معارف از موضوعات مشترک در فلسفه، کلام، معرفت‌شناسی و عرفان محسوب می‌گردد. بررسی دیدگاه ابن‌عربی به عنوان موسس عرفان نظری که آن را به عنوان یک نظام ویژه با مبادی و مقدمات و مسائل خاص خود تأسیس کرده است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عقل به لحاظ قابلیت فهم و ادراک و دریافت، محدودیتی ندارد، عقل از این جهت ابزار فهم و ادراک معانی در مقابل صور حسی و خیالی است. کسی در اعتبار و کاربرد عقل از این جهت تردیدی ندارد. همچنین عقل یکی از مهم‌ترین منابع معرفتی انسان است اما دارای محدودیت است و عرصه‌هایی وجود دارد که از دسترس عقل به نحو استقلالی خارج است و بایستی به کمک وحی و شهود در آن عرصه‌ها وارد شود. نقدهای ابن‌عربی متوجه خود عقل انسانی نیست بلکه متوجه نحوه تعامل انسان با عقل و ادراکات آن است که بخواهد عقل را فراتر از حیطه خود بکار گیرد و با آن در همه زمینه‌ها ورود کند. به عقیده ابن عربی قواعد منطق مورد پذیرش عارفان است هرچند آنها الفاظ و اصطلاحاتی که صاحبان آن وضع کرده‌اند بکار نگیرند و مورد استفاده قرار ندهند. علوم شهودی از تجلیات حق تعالی بر قلب عارف ناشی می‌شود و بر علوم فکری برتری دارد. معرفت انسانی هر چند در ظاهر از طریق قوای حسی و عقل و توسط استدلال و نظر و تعقل بدست می‌آید اما در حقیقت به تجلی الهی است و خداوند نحوه حصول معرفت از ناحیه تجلی را بر انسان‌ها پوشیده و مخفی نگه داشته است و تنها عده‌ای از انسان‌ها با قدم نهادن در مسیر کمال به درجه‌ای می‌رسند که قادر به ادراک این تجلیات هستند. بیان نهایی و مطلوب نهایی در عرفان برای دستیابی به معرفت و احراز واقع‌نمایی ادراکات عقل و سایر قوای ادراکی این است که انسان به مقام قرب حق تعالی (قرب فرائض و نوافل) نائل و فانی در حق و باقی به بقاء حق گردد تا حق جمیع قوای او شود و بالحق معرفت به اشیاء پیدا کند و از منظر حق به اشیاء بنگرد در این صورت به حاق واقع دست می‌یابد و احساس و تخیل و تعقل و تفکر او همه حقانی و بالحق می‌گردد. به اعتقاد ابن‌عربی عقل برهانی به نحو استقلالی قادر است وجود حق تعالی و مرتبه الوهیت و یگانگی و توحید او را اثبات کند و شبهات مربوط به وجود حق و اله بودن و توحید او را پاسخ دهد و همچنین قادر است اسماء الهی و احکام و آثار آنها را در عالم اثبات کند و شبهات کسانی که احکام و آثار اسماء الهی را در عالم نفی می‌کنند پاسخ دهد. خداوند قوه فکر را منحصراً در انسان قرار داده و در سایر حیوانات و نفس کلی قرار نداده است، عقل به جهت خاصیت قبولی که در او هست، علوم نظری را از قوه فکر اخذ می‌کند و اخذ و پذیرش از مفکره به معنای تقلید از آن است. ابن‌عربی تبعیت و تقلید دائمی عقل انسانی از فکر و نظر در کسب معرفت به خصوص نسبت به خداوند را مورد نکوهش قرار می‌دهد.
کارکردهای عقل از منظر ابن عربی
نویسنده:
مهدی بابایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
عقل به عنوان قوه‌ای از قوای نفس انسانی دارای کارکردهای مختلف است که عبارت‌اند از ادراک و فهم، انتزاع، تجرید، تعمیم، تحلیل، تجزیه، ترکیب، تعریف، سنجش و مقایسه، حکم و استدلال یا استنتاج. ذکر این کارکردها به صورت استقرایی است و می‌توان موارد دیگری را یافت و بر آنها افزود. ابن‌عربی در فتوحات به صورت پراکنده درباره کارکردهای عقل سخن گفته است و تبیین‌های خاصی دراین‌باره دارد. عقل توانایی ادراک معانی مجرد از مواد را دارد و به دلیل خاصیت قبول که در او هست، معارف شهودی را ادراک کرده و می‌پذیرد. شرط دستیابی عقل به معانی مجرد، تجرید و تلطیف معانی از ماده و عوارض ماده است و این کار توسط خیال و به کمک عقل صورت می‌گیرد و نیز تنزل معانی مجرد از عالم عقل به خیال و حس مستلزم تکثیف و صورتگری معانی در خیال است. ادراک حسی و خیالی استعداد لازم را برای ادارک معانی توسط عقل را فراهم می‌کنند. معانی قابل خلق و ابداع نیستند. آنها صرفاً تعقل می‌شوند و جایگاه اصلی آنها در حضرت معانی و علم حق‌تعالی است. حقیقت اشیا را معانی تشکیل می‌دهد و ظهور و تنزل آنها در هر مرتبه‌ای مستلزم پذیرش احکام و آثار آن مرتبه است. ادراک اشیا در مرتبه حس ادراک معانی در قالب صور محسوس مادی است و ادراک خیالی، ادراک معانی در قالب صور خیالی است و ادراک عقلی، ادارک معانی در قالب صور معقول است. بیشتر انسان‌ها قدرت بر تجرید معانی از موادشان را ندارند و بیشترین بهره‌شان از معانی در حد خیال منتشر و صور خیالی مبهم است.
صفحات :
از صفحه 183 تا 212
ابن عربی و دیگر شرایع در مقام «دیگری»
نویسنده:
علی اصغر مصلح، حامده راستایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در پهنه جهان اسلام، در ساحات گوناگون عرفان و علوم باطنی، حکمت و دانش­های عقلی، اخلاق نظری، کلام و معارف عقیدتی، قرآن، فقه و حدیث و علوم نقلی و حتی دانش تاریخ می‌توان از «دیگری» سخن گفت و موضع اندیشمندان مسلمان را در این موضوع در هر حیطه به طور جداگانه به نظاره نشست. آنچه در این مقاله مطرح است، بررسی مسئله «دیگری» در ساحت دیگر شرایع از نظرگاه محیی الدین ابن­عربی است. بدین منظور، پرسش از حقانیت یا عدم حقانیت ادیان به آثار ابن­عربی عرضه گردیده و مبنای فکری او در برابر مسئله دیگر شرایع مورد بررسی قرار گرفته است. پرسشی که هرچند برای خود او به عنوان مسئله مطرح نبوده است اما بررسی آن، رویکرد ابن­عربی را به عنوان یک عارف مسلمان در مواجهه با دیگر شرایع نشان می‌دهد و از جمله فروع دیدگاه او در برابر مقوله عام «دیگری» به شمار می­آید.
صفحات :
از صفحه 207 تا 221
«دیگری» از نظرگاه ابن‌عربی
نویسنده:
حامده راستایی جهرمی، علی اصغر مصلح
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
هر چند موضوع «دیگری»، در بین اندیشمندان مسلمان به عنوان یک مسئلۀ مستقل مطرح نبوده است لکن ظرفیت طرح این بحث بین همه نحله‌های فکری در جهان اسلام به ویژه عرفان وجود دارد. بر این اساس می‌توان برای نمونه پرسش از «دیگری» را به آثار ابن‌عربی به عنوان نمایندۀ عرفان اسلامی عرضه کرد و مبانی فکری او را در این زمینه جستجو کرد. مبانی‌ای همچون بحث مظهریت اسماء الهی، گسترده پنداشتن عرصۀ سعادت و نیز دست-نیافتنی دانستن تمام حقیقت، که می‌تواند موضع این عارف نامور را در قبال «دیگری» روشن سازد. از مهمترین مبانی هستی‌شناسی ابن‌عربی در رویکردش نسبت به «دیگری»، بحث مظهریت اسماء و «دیگری» را از مظاهر اسماء الهی دانستن است. پرهیز از انحصارگرایی در باب حقانیت و «دیگری» را اهل سعادت و نجات دانستن نیز نگاه مثبت به «دیگری» را به دنبال دارد. تأکید ابن‌عربی بر ناآشکارگی حقیقت و عدم حضور آن نزد گروه یا فرقه‌ای خاص، جستجوی حقیقت در آیین «دیگری» را به دنبال خواهد داشت.
صفحات :
از صفحه 29 تا 46
بررسی اثربخشی تربیت بر سازندگی فرد و اجتماع از منظر قرآن مجید با نگاهی به عرفان اسلامی
نویسنده:
شهین سیمیاری، علی قائمی امیری، محمد آرمند
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
سازندگی فردی یا خودسازی اخلاقی و استکمال نفس، غایت رسالت نبی اکرم(ص) بوده است آنجا که می‌فرماید انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. از سوی دیگر خداوند در قرآن مجید هدف از خلقت را عبودیت دانسته است. رابطه عبودیت با استکمال نفس و خودسازی اخلاقی با توجه به اثربخشی تربیت اسلامی برآن در قرآن مجید هدف اصلی این تحقیق بوده و در این بین نگاهی نیز به عرفان شیعه در مبحث انسان‌شناسی داشته‌ایم. نتیجه حاصل تحقیق نشان می‌دهد جهان‌بینی و معرفت‌شناسی عرفانی که خود یک قالب و روش و شاید ابزار شناخت روش در تربیت ­اسلامی است همواره در تلاش برای ایجاد فضایی دو طرفه برای شناخت موجودیت انسان و لوازم انسان بودن و طی مراتب کمال او بوده است. عرفان اسلامی در واقع در صدد جهت بخشی به تعاملات معرفتی، انسان­شناسی و جامعه‌شناسی بوده و در این بستر به رشد و تعالی انسان اندیشیده است و برای آن برنامه دارد. بنابه دیدگاه عرفان اسلامی، هدف نهایی از کوشش انسان، رسیدن به شناخت و معرفت است. این نوع معرفت احتیاج به‌‌ بسترسازی‌ دارد‌، یعنی قلب انسان که مکان روح الهی وی‌ می‌باشد‌، باید از زشتی‌ها، پلیدی‌ها و کلا هر نوع آلودگی کاملا پاک و منزه شده باشد تا نور حقیقت بتواند بر آن‌ بتابد‌. میان مفاهیم عرفانی و تعلیم و تربیت از جنبة هدفی اشتراک بسیاری دیده‌ می‌شود‌. در تعلیم و تربیت نیز‌، هدف‌ به نوعی‌ فراهم‌ آوردن‌ شرایطی است که متربی‌ به آگاهی و شناخت‌ دست یابد.
صفحات :
از صفحه 210 تا 231
معرفت حضوری به احد نزد افلوطین و مولوی
نویسنده:
هادی داوودی زواره، سعید بینا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
معرفت حضوری در باب خداشناسی از جانب اندیشمندان بسیاری مورد واکاوی قرار گرفته است. این نوشتار در پی پاسخ به این سؤال است که در منظر افلوطین و مولوی معرفت حضوری به احد چگونه و از چه طریقی حاصل می‌شود؟ فرضیه مقاله این است که: امکان معرفت حضوری برای شناخت احد از طریق نوس/عقل کلی به روش شهودی وجود دارد اما در مرحلۀ نهایی این ادراک حضوری حتی با فرارفتن از نوس/عقل کلی به دست می­آید. روش مقاله در فهم و تحلیل سخنان این دو، تطبیقی با رویکرد تفسیری است. اهمیت جستار به ویژه در زمینۀ مطالعات بین­فرهنگی از این رو است که با وجود آن‌که برخلاف مولوی، عرفانِ افلوطینی ملتزم به وحی نیست و این عرفان ارتباط چندانی با دین عصر خود (مسیحیت) برقرار نمی­کرد و فارغ از تفاوت در منطق و بیان، در خصوص امکان معرفت حضوری به احد و چگونگی آن، اشتراکات نسبی یافت می­شود.
صفحات :
از صفحه 229 تا 249
شناخت عرفانی
نویسنده:
محمد حسینی‌ بهشتی‌
نوع منبع :
کتاب , سخنرانی , پرسش و پاسخ
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: بنياد نشر آثار و انديشه هاى شهيد آيت الله دكتر بهشتى,
چکیده :
این‌ کتاب‌ شامل‌ گفتاری‌ از شهید آیت‌الله‌ دکتر سید محمد حسینی‌ بهشتی‌ است‌ که‌ طی‌ سلسله‌ درس گفتارهای‌ مواضع‌ تفضیلی‌ حزب‌ جمهوری‌ اسلامی‌ به‌ تاریخ۱۸/۲/۱۳۶۰ در دفتر مرکزی‌ حزب‌ ارائه‌ شده‌ اس ت. مجموعه‌ آن‌ درس گفتارها بزودی‌ توسط‌ بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های‌ شهید آیت‌الله‌ دکتر بهشتی‌ منتشر خواهد شد اما با توجه‌ به‌ استقلال‌ نسبی‌ بحث‌ مطرح‌ شده‌ و اهمیت‌ آن‌ در جامعه‌ امروز، این‌ مطلب‌ که‌ در مورد یکی‌ از راه‌های‌ شناخت‌ می‌باشد، تحت‌ عنوان‌ «شناخت‌ عرفانی» به‌طور جداگانه‌ منتشر شده‌ است.
رشحات البحار
نویسنده:
محمدعلي شاه آبادي؛ مترجم: زاهد ویسي
نوع منبع :
کتاب , ترجمه اثر , آثار مرجع
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی,
چکیده :
کتاب حاضر شامل ترجمه متن اصلی کتاب، اثر آیت‌الله‌العظمی میرزا محمدعلی شاه‌آبادی(ره) است - كه حدود هشتاد سال پیش تألیف گردیده بود. اين اثر به عربی و در سال ۱۳۵۹ق تأليف و از سه رساله (کتاب) تشكيل شده است: - القرآن و العتره - الايمان و الرجعه - الانسان و الفطره آقای زاهد ویسی در این کتاب ضمن معرفی مختصری از آثار و احوال استاد، به ترجمه کامل متن عربی کتاب پرداخته است. شیوه کتاب چنین است که ابتدا متن کامل عربی هر سه فصل در ۱۷۰ صفحه به طور متوالی آورده شده و پس از آن ترجمه هر سه فصل کتاب، طی ۲۲۰ صفحه آمده است. همچنین شرح زندگی و آثار استاد نیز به هر دو زبان عربی و فارسی در این کتاب آمده است. این کتاب توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. ظاهراً تأليف اين كتاب مقدم بر كتاب شذرات بوده، چرا كه در متن شذرات (معرفه ۱۵۷) به آن اشاره شده است. اين كتاب يک بار از سوی فرزند بزرگ ايشان، آيت‌الله محمد شاه‌آبادی (ره) در سال ۱۳۸۰ق ترجمه و شرح مختصری شده و پس از انقلاب نيز توسط نهضت زنان مسلمان در سال ۱۳۶۲ش تجديد چاپ شده است. همچنين از سوی فرزند ديگر ايشان، آيت‌الله نورالله شاه‌آبادی، ترجمه و شرح شده و جناب آقای زاهد ويسی نيز اين اثر را تصحيح و ترجمه كرده و پاره‌ای ديدگاه‌های فلسفی آيت‌الله شاه‌آبادی (ره) را بررسی كرده است. هر دو كتاب در سال ۱۳۸۷ش توسط پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی منتشر شده‌اند.
  • تعداد رکورد ها : 55