مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع «ارزشهای اجتماعی» از دیر باز مورد توجه رهبران الهی و غیر الهی جوامع بشری بوده است و در طی تاریخ بویژه پس از شکل گیری دانش جامعه شناسی، جامعه شناسان نیز به آن توجه خاصی نموده اند و این موضوع دارای اهمیت و جایگاه مهمی در مباحث مرتبط با ارزشها شد. در بین متون دینی در اسلام «نهج البلاغه» پس از قرآن کریم مهمترین و غنی ترین منبع حاوی آموزه های دینی با رویکرد کلی مسائل اجتماعی حاکم در جامعه از جمله ارزشهاست. از دیدگاه امام در نهج البلاغه ارزشهای اجتماعی هر چند می توانند در جوامع مختلف اشکال متفاوتی داشته باشند، لکن دارای اصول ثابتی هستند که بر اساس آنها به صورت کاملا قانونمند تحول می یابند. این تحول در ارزشهای اجتماعی در جامعه تحت تاثیر مسائل مختلفی مانند شرایط محیط زندگی، دین و حاکمان جامعه است. از نظر امام، ارزشهای اجتماعی دین نهاد و آن دسته از ارزشهای اجتماعی غیر دین نهاد مثبت که در جامعه جریان داشته اند، باید حفظ و به نسل های بعدی آموزش داده شوند.

چکیده ندارد.

نظام ارزش ها، راهنما و تعیین کننده گرایش های اجتماعی، ایدئولوژی ها، رفتار و کنش اجتماعی است که در آداب و رسوم، قوانین، اعتقادات و شیوه های زندگی روزمره تجلی می یابند. از سوی دیگر ارزش های دینی یکی از عوامل مهمی است که بخشی از ارزش های اجتماعی را ایجاد می نماید و نظام ارزشی ایجاد شده توسط دین، رفتارهای فردی را جهت و هدایت می کند و حتی علت رفتار و طرز فکر افراد را برای ما روشن می کند. مقاله حاضر با روش اسنادی و رویکرد جامعه شناختی در صدد تبیین نظام ارزشی دین اسلام با تعامل بین ارزش های دینی و ارزش های اجتماعی و عوامل کسب نظام ارزش ها و در نهایت سازوکارهای نظام ارزشی اسلام پرداخته شد.

چکیده ندارد.

این رساله عهده دار بیان بررسی رابطه دین و اخلاق از دیدگاه مرحوم علامه و شهید مطهری است. طرح موضوع رابطه ی دین و اخلاق به طور مستقل در جهان اسلام سابقه چندانی ندارد و بیشتر در مسیحیت به آن پرداخته شده است در بررسی اصل موضوع رساله لازم بود که مفردات موضوع کاملا روشن گردد لذا به مباحث مورد نظر در طی چند فصل که شامل تعریف دین و اخلاق به صورت مستقل تعریف دین و اخلاق از منظر علامه شهید مطهری و سپس به بررسی انواع رابطه دین و اخلاق و رابطه آن دو از دیدگاه علامه و شهید مطهری پرداخته شده است که مهمترین مباحث این رساله در فصل چهارم که شامل انواع رابطه ای دین و اخلاق تباین نسبیت اخلاقی و معرفتی اتحاد دین و اخلاق تعامل دین و اخلاق و در این فصل به این نتیجه می رسیم که در بحث نسبیت اخلاق شهید مطهری علامه را از نسبی گرایان قرار می دهند و از انواع رابطه ای دین و اخلاق فقط تباین مورد قبول نیست و در فصل پنجم که شامل رابطه دین و اخلاق از دیدگاه علامه و شهید مطهری، حسن و قبح از منظر علامه و شهید مطهری می باشد. و در این فصل به این نتیجه می رسیم که حسن و قبح از منظر علامه اعتباری است اما از منظر شهید مطهری اعتباری ثابت است که به نوعی همان ذاتی بودن حسن و قبح را می رساند. طبق دیدگاه علامه و شهید مطهری اخلاق جزء دین است و از انواع رابطه ی دین و اخلاق رابطه ی اتحادی به معنی جزئی بودن اخلاق نسبت به دین) را علامه و رابطه تعاملی را شهید مطهری می پذیرند گرچه در برخی موارد با هم اتفاق نظر دارند و هر دوی ایشان فقط دین را پشتوانه اخلاق و قانون می دانند و در این جا لازم است یادآوری کنیم که مفهوم رابطه دین و اخلاق از منظر علامه و شهید مطهری به دو گونه قابل تفسیر است که اول ارتباط محتوایی و گزاره ای بدین معنا که دستورات و قواعد اخلاقی با مراجعه به متون دینی کتاب و سنت استنباط و استخراج می شوند و با صرف نظر از دین اخلاق به عنوان مجموعه ای گفتارهای مبتنی بر باید و نباید و خوب و بد تحقق نخواهد داشت. که می توان گفت نظریه علامه ناظر به همین نوع نگرش است گرجه علامه در برخی موارد رابطه تعاملی را قبول دارند که به نوعی استقلال اخلاق از دین را می رساند. دومین تفسیر ارتباط مبنای و پشوانه ای است یعنی دستورات اخلاقی از دین زاییده نمی شوند بلکه از ناحیه ای فطرت وجدان عقل عملی و یا هر ابزار دیگری غیر از متون دینی به دست می آیند. ولی نقش دین خصوصا اعتقادات دینی و مهمتر از همه اعتقاد به جدا و معاد در ضمانت اجرایی ایجاد انگیزش و یا در مواردی تعیین مصادیق و انطباق بر موارد دستورات اخلاقی جزء یاعین دین است ولی بنابر تفسیر دوم اخلاق و دین مستقل از یک دیگرند و دین یا اعتقادات دینی به عنوان مبادی تصدیقی گزاره های اخلاقی شمرده می شوند.

چکیده ندارد.

در این رساله سعی شده است که به سوال «عوامل پیدایش دین چیست؟» با توجه به مبانی روانشناختی، جامعه شناختی و با تأکید بر اندیشه استاد مطهری پاسخ داده شود. صاحب نظران غرب، در این زمینه دیدگاه های متفاوت ارائه داده اند؛ در حوزه روانشناسی فروید، یونگ و فویرباخ هر کدام به ترتیب: عقده های سرکوب شده جنسی، صور مثالی موجود در ضمیر ناخودآگاه و از خود بیگانگی انسان را عوامل به وجود آمدن دین دانسته اند. اما جامعه شناسان، از قبیل آگوست کنت، امیل دورکیم و کارل مارکس به ترتیب: جهل علمی بشر، سیطره روح اجتماعی بر افراد و بالاخره تضادهای طبقاتی را منشاء پیدایش دین قلمداد کرده اند. در بیانانت دانشمندان غربی نکنه ای که بیشترین برجستگی را داشته و مورد اتفاق همه آنها بوده است: «مسلم گرفتن غیر عقلانی بودن و عدم وحیانیّت دین» بوده که شهید مطهری آنرا نه تنها یک ادعای بدون دلیل دانسته، بلکه دلایلی بر اثبات عقلانیت دین مطرح کرده است. استاد مطهری بعد از بطلان نظریات طرح شده، فطری بودن دینداری را با دلایل عقلی، تاریخی، تجربی و نقلی به اثبات رسانده است.

تقدّس اولیای خدا در نگاه دینی، بر مبنای اصطفای الاهی است؛ در حالی که در نگاه مدرن، مبتنی بر پندار و تصمیم انسان‌هاست. از سوی دیگر در مطالعات دینی جدید، زبانِ امرِ مقدّس، «اسطوره» است؛ امّا نه به‌معنای رایج آن. توجّه به تمایز فهم سنّتی و جدیدِ تقدّس از سویی، و فهم عامیانه و اصطلاحیِ اسطوره از سوی دیگر، موجب جلوگیری از خلط‌های روشی و مفهومی در نقد تقدّس اولیای خدا می‌شود.