مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

التشيع و التحول في العصر الصفوي ترجمه اثری از کالین ترنر با نام Islam without allah? The rise of religious externalism in safavid iran پژوهشی است پیرامون مذهب تشیع در دوران صفویه که توسط حسین علی عبدالساتر به عربی ترجمه شده است. کتاب با دو مقدمه از شیخ حیدر حب‌الله و مترجم آغاز و مطالب در شش فصل، تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به بررسی دو مفهوم ایمان و اسلام پرداخته، سپس ضمن بحث پیرامون جایگاه دین در قرون‌وسطی در ایران و ظهور صفویان و چگونگی تحکیم قدرت دولت صفوی و ارتباط آن با تصوف و شیعه امامیه، به بررسی شخصیت علمی و اجتماعی علامه مجلسی پرداخته و درنهایت عقیده انتظار و رجعت در شیعه را مورد مطالعه قرار داده است.

«نظرة إلى الغدير» مشتمل بر 1400 بيت از اشعار غديريّه از چهل تن از بزرگان دين و ادب و فهرست تفصيلى از موضوعات مطرح شده در كتاب «الغدير» علامه امينى (متوفى 1390ق) است. كتاب حاضر شامل يك مقدمه و دو باب است: باب اول نگاهى است به كتاب الغدير علامه كه در ضمن پنج فصل مطالب مختلفى با موضوع غدير و شاعران و اشعار غدير بررسى شده است؛ در باب دوم نيز فهرست مفصلى از مباحث مطرح شده در كتاب الغدير گزارش شده است. در مقدمه‌ى كتاب، كتاب الغدير و كتاب حاضر، توسط محقق كتاب به اجمال معرفى شده‌اند. نويسنده در فصل اول از باب اول به بحثى درباره شعر و شعراء در كتاب و سنت و نزد ائمه و اعلام دين پرداخته است. در فصل دوم، واقعه غدير معرفى شده است. در فصل سوم در بحثى مختصر عنايت خداوند و عنايت نبى(ص) و ائمه و عنايت و توجه تشيع و اهل سنت به اين حديث مورد توجه قرار گرفته است. در فصل چهارم، مفاد حديث غدير و به‌طور مختصر دلالت حديث غدير بر امامت اميرالمؤمنين(ع) بررسى شده است. فصل پنجم، مشتمل بر 1400 بيت و مختصرى از شرح حال 40 تن از شعرايى است كه درباره واقعه غدير شعر سروده‌اند. اولين شاعرى كه در اينجا به آن اشاره شده است، حضرت اميرالمؤمنين على(ع) است كه به عنوان فصيح‌ترين فرد عرب از لفظ «المولى» در حديث پيامبر «من كنت مولاه فعلي مولاه»، معنى «امامت مطلقه» را برداشت كرده است. از جمله شعراى معروف ديگرى كه در اين فصل از آنها نام برده شده عبارتند از: حسّان بن ثابت، حِمّانى افوه، ابوالقاسم زاهى، ابوفراس حمدانى، ناشى الصغير، صاحب بن عبّاد، ابن حجاج بغدادى، ابوالعلا سروى و ابوالفرج رازى. باب دوم كتاب -كه قسمت عمده كتاب را شامل مى‌شود- فهرست مفصلى از مباحث مطرح شده در الغدير است تا وسيله‌اى براى شناخت اجمالى كتاب الغدير و مطالب گوهربار آن باشد.

اخیرا کتابی با عنوان« نخستین مناسبات فکری تشیع، بازخوانی مفهوم غلو در اندیشه جریان های متقدم امامی» توسط سید محمد هادی گرامی به چاپ رسیده است که در آن نویسنده به بررسی انگاره های غلو آمیز در تاریخ تفکر شیعه پرداخته است. هر چند بررسی مفهوم غلو را نمی توان کار جدیدی به حساب اورد و بسیاری از نویسندگان و محققان دیگر به این موضوع پرداخته اند، با این حال نویسنده مفهوم غلو را با رویکردی جدید به صورت مولفه هایی علی حده در مکاتب کلامی مختلف بررسی نموده است که به بررسی آن خواهیم پرداخت.

‫نوشتار حاضر، به بررسي بخشي از ديدگاه‌هاي ناصرالدين قفاري، يکي از عالمان اهل سنت با گرايش‌هاي وهابي‌گري مي‌پردازد. و نقدهاي وي در اعتقادات شيعه اماميه در زمينه امام و ويژگي‌هاي او و مباني و اصول حاکم بر امامت را ارزيابي مي‌کند. نويسنده در پنج فصل ابعاد مختلف امامت را از منظر شيعه اماميه اثبات کرده و شبهه‌هاي قفاري در اين زمينه را پاسخ مي‌گويد. فصل اول به کليات تحقيق اختصاص دارد. در فصل دوم ابتدا تعريفي از امامت در لغت و اصطلاح ارائه شده، سپس نياز و ضرورت وجود امام، صفات اصلي امام از منظر شيعه اثناعشري، مانند افضليت، علم، عصمت امام همراه با ادله قرآني، روايي و عقلي مبتني برآن‌ها مطرح شده و اشکال‌هاي قفاري درمفهوم امامت و امام، منشأ پيدايي شيعه و افسانه عبدالله بن سبأ نقد گرديده است. پاسخ ايرادهاي قفاري در زمينه مقام و موقعيت ويژه امام معصوم( و نقد ديدگاه‌هاي وي در تقيه، از ديگر مندرجات اين بخش محسوب مي‌شود. در فصل سوم به تبيين حصر امامت در دوازده امام از منظر شيعه پرداخته شده و شبهه هاي قفاري مطرح و ادله انحصار امامت در علي( و فرزندان معصوم آن حضرت به وسيله نص صريح و صحيح ذکر شده است. در فصل چهارم حکم منکر امامت و کفر وي از منظر اعتقادات شيعه و ديدگاه ائمه مذاهب چهارگانه اهل سنت مطرح و نقد مي‌گردد. تکفير صحابه از سوي شيعه و تصريح اهل سنت بر عدالت صحابه، اثبات ارتداد و عدم عدالت برخي صحابه، شروط عدالت آنان و نقد ديدگاه‌هاي قفاري، از ديگر مطالب همين فصل به شمار مي‌آيد. در فصل پنجم به بحث در اين مسأله مي‌پردازد که: تنها راه شناخت امام معصوم، نص صريح و صحيح است و با اجماع، انتخاب و شورا نمي‌توان امام را تعيين کرد. نويسنده در اين موضوع نيز به اشکال‌هاي قفاري پاسخ مي‌دهد.

‫ناصربن عبدالله قفاري يکي از علماي سلفي، و از استادان دانشگاه ام‌القري مدينه است. او پيرامون مباني فکري مکتب اهل بيت‌( و انديشه‌هاي ابن‌تيميه به‌صورت تطبيقي مطالعه گسترده‌اي انجام داده، و همواره تلاش کرده تا کفر شيعيان را اثبات نموده و آنان را خارج از دين اسلام معرفي کند. پژوهش حاضر کوشيده است تا با روش توصيفي و تحليلي، انديشه‌هاي قفاري را درباره جايگاه ائمه‌(، بر اساس آن‌چه در کتاب خود با عنوان "اصول مذهب الشيعه الاثناعشريه" آورده است، مورد نقد و بررسي قرار دهد. او در راستاي ديدگاه سلفيه و برداشت خاص آنان از مباحث توحيد و شرک، هرگونه توجه، فروتني، تعظيم، کمک طلبيدن، واسطه قرار دادن انبيا و اولياي الهي به درگاه خداوند، و طلب حاجت از غيرخدا را شرک معرفي کرده و از دايره توحيد خارج مي‌داند. قفاري همانند ساير علماي اهل سنت، امامت را تنها يک مقام سياسي و اجتماعي مي‌داند که توسط مردم و به‌عنوان جانشين رسول خدا‌( انتخاب مي‌شود. او همچنين به تبعيت از سلفيه، به جسمانيت خدا معتقد است و لوازم و آثار اين اعتقاد را نيز مي‌پذيرد. وي در پنداري نادرست، توحيد افعالي را به‌گونه‌اي تفسير مي‌کند که توحيد در خالقيت، حاکميت و مالکيت را نيز شامل مي‌شود؛ علاوه بر اين مسأله، او به‌دليل عدم برخورداري از درکي روشن درباره تمايز ميان تفسير آيه و تطبيق آن بر يک مصداق، مي‌نويسد که شيعيان آيات توحيد را به ولايت ائمه‌( تفسير کرده‌اند و درصدد نابودي اساس دين اسلام هستند. مهم‌ترين روش قفاري آن است که وي براي انکار حقايق، کينه‌توزانه موضع‌گيري مي‌کند، در نقل روايات، کاملاً گزينشي و سليقه‌اي عمل مي‌کند، و براي معرفي مذهب اماميه از خبرهاي ضعيف به نفع خود بهره مي‌برد. به‌علاوه، او ميان تفسير و تأويل قرآن فرقي نمي‌گذارد. بر اين اساس، پژوهش حاضر به چهارده ايراد قفاري درباره جايگاه ائمه اهل بيت‌( در مکتب تشيع به‌تفصيل پاسخ داده است.

برخی از مطالب مورد بحث و بررسی در این رساله عبارت است از : سبق و رمایه چیست - مسابقات و شقوق مختلف آن - دو پرسش - بررسی مستند سبق و رمایه- آیاتی از قرآن کریم در موضوع سبق و رمایه- استنتاج از دلایل (قسمت مسابقه بعنوان هیاتی درافعال - مسابقه درامور ورزشی و بازیها) - جعاله - جعاله و مسابقات - از احکام جعاله و ایجاب و قبول لفظی در عقود - ثبوت یا تحول مصادیق سبق و رمایه - قیاس فقهی یا تمثیل منطقی - قیاس و سبق و رمایه - توضیحی بر فهم اجتماعی نصوص و تطبیق آن با سبق و رمایه - مویدی بر فهم اجتماعی نصوص در سبق و رمایه - رابطه سبق و رمایه مویدی برفهم اجتماعی نصوص در سبق و رمایه - رابطه سبق و رمایه با سلاحهای جدید مدرن از محمد جواد مغینه - نظراتی از امام خمینی درباره اجتهاد و عنصر زمان و مکان در آن - نقش زمان و مکان دراجتهاد چگونه است ؟ - مویدی از استاد مرتضی مطهری .

از سده های نخستین تاریخ اسلام، صوفیان به گرایشهای شیعی منتسب و متهم بوده اند، چنان که ارتباط عین القضات و مقتولان دیگر تصوف با روافض، یک دستاویز عمده قتل آنان را پدید آورده است و بیشینه طرائق صوفی، سلسله خود را به علی(ع) می رسانیده اند. هرچند دو جریان عرفان اسلامی و فرقه های شیعی در مبانی معرفت شناسی، توحید، وحی، نبوت و غیره اختلافاتی دارند، بحث ولایت و تداوم رهبری کاریزماتیک و آسمانی جامعه، مهم ترین حلقه اتصال و شباهت این دو جریان پرتلاطم را تشکیل می دهد. این مقاله به معرفی بیش از 20 ویژگی اولیا، مانند معیت با حق، وساطت فیض الهی و مخاطبه مستقیم با خداوند، در آثار مولوی به ویژه مثنوی معنوی می پردازد و متناظر با اوصاف مذکور، روایات شیعی را از منابع دست اول اندیشه شیعه، مانند نهج البلاغه و اصول کافی متذکر می شود و شباهتها را می نمایاند. به رغم این شباهتها، تفاوت مواضع این دو جریان را نیز درباره نَسَبیت خاص، تعریف عصمت، مصادیق و غیره تبیین می کند.