مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم دریای ژرف و گسترده حکمت و معرفت است که چهارده قرن عرصه ی بحث و تحقیق عالمان علوم مختلف است و همچنان روشنگر راه آنان خواهد بود .این دریای ژرف با افرادی روبروست که در پذیرش حق استعداد و قابلیت متفاوتی دارند. و هر یک از آنان بر اساس اینکه فطرت وجودی شان پاک باشد یا زنگار جهل و بی خردی بر آن نشسته باشد ، نیازمند سبک گفتاری مخصوص به خود هستند . گروه دوم نیازمند هشداری موکد و کوبنده است که در رأس این موکدات سوگند قرار دارد که با برهانی قانع کننده ، منکران را وادار به اعتراف می کند .محقق در این کتاب آسمانی پس از استخراج سوگندهای موجود در قران کریم ،، آیات قسم را براساس مقسِم (کسی که سوگند یاد میکند ) در پنج گروه ( خداوند متعال ، پیامبران ، گروه های مختلف انسانی ، مخالفان و شیطان ) مورد بررسی قرار می دهد و با بیان ابعاد لفظی و معنوی سوگندهای این کتاب عظیم و ذکر ارکان چهارگانه ی ( مقسِم و فعل قسم ، ادات قسم ، مقسَم به و جواب قسم ) در هر آیه و مشخص کردن نوع جواب قسم و در برخی مواقع بیان مخاطب آیه ی قسم راه را برای فهم بهتر و آسان تر معنای آیه هموار تر کند . البته از ذکر برخی نکات تفسیریدر سوگند این پنج گروه نیز غافل نبوده است .محقق پس از بررسی و مقایسه ی ساختار شکلی و محتوایی قسم در پنج گروه مذکور در می یابد که از سیصد و هفتاد و پنج سوگند موجود در قرآن کریم ، دویست و هفتاد و پنج مورد مختص خداوند متعال است ( در هر سوره ای حتما یک قسم اختصاص به خداوند متعال دارد )که در آن ها کوچکترین ( غبار ) تا عظیم ترین امور (کیهان و آسمان ها ) را به عنوان (مقسَم به ) خود قرار داده است برای بیان مسائلی بسیار مهم (جواب قسم ) همچون وقوع قیامت ، خسران انسان ها ، حقانیت قرآن و ... ،سو گند یاد کرده است ، ناخود آگاه به ارتباط عظیمی که میان ساختار سوگند او ، مخصوصا این دو رکن وجود دارد ،پی می برد و ومی گوید . " تبارک الله احسن الخالقین " لیکن در چهار گروه دیگر ، بر اساس اینکه مقسِم چه کسی باشد مقسَم به مهم یا فاقد اهمیت هستند ، تاحدی که گاه سوگند دروغ و بی پایه دیده می شود ( سوگند مخالفان)

در فلسفه اخلاق کانت مسئله دروغ به ‌عنوان نمونه‌ فعل غیر‌اخلاقی، مورد نسبتاً متمایزی است. کانت زمانی که می‌خواهد مفهوم امر تنجیزییا امر مطلق را در مبادی مابعد الطبیعه اخلاق برای نخستین بار صورت‌بندی کند از مثال دروغ بهره‌ می‌گیرد. به این ترتیب از همان ابتدا راستگویی و پرهیز از دروغ نه تنها به‌ عنوان «موردی» از امر مطلق معرفی می‌شود، بلکه مطلق بودن حکم اخلاقی راستگویی از نظر کانت موردی چنان مطمئن است که می‌توان صورت‌بندی امر مطلق را بر پایه مثالی درباره راستگویی توضیح داد. به این ترتیب بحث دروغ در فلسفه اخلاق کانت بحثی است که صرفاً به یک نمونه از فعل اخلاق / غیراخلاقی خلاصه نمی‌شود بلکه دامنه تأثیر بیشتری دارد. بحث کانت درباره نادرست بودن مطلق دروغگویی به قضاوت درباره کلیت فلسفه اخلاق او نیز انجامیده است. در این میان مقاله کوتاه کانت با عنوان) درباره حق ادعایی دروغگویی از سر انسان دوستی) (Kant, 1949). نقش مهمی در تفسیر دیدگاه او درباره دروغ و به واسطه آن دیدگاه او درباره اخلاق داشته است. مقاله مذکور را کانت در پاسخ به ایرادی نوشته که بنژامن کنستان (1767-1830) در نوشته خود با عنوان واکنش‌های سیاسی (کنستان، 1389) به او وارد کرده است. پاسخ کانت چنانکه خواهیم دید بسیار بحث‌برانگیز و از دیدگاه فلسفه اخلاق مشکل‌ساز می‌نماید و به همین دلیل تفسیرهای مختلفی درباره آن ارائه شده است. نوشته حاضر شرحی از منازعه قلمی میان کانت و کنستان درباره مسئله دروغ است. با توجه به تقدم نوشته کنستان، ابتدا به شرح استدلال‌های او در نقد کانت می‌پردازم. سپس به پاسخ کانت به کنستان. پس از آن دسته‌بندی‌ای از تفاسیر مختلفی را به دست خواهم داد که درباره پاسخ کانت در ادبیات فلسفی معاصر مطرح شده است. سپس در انتها نظر خود را در مورد بحث خواهم گفت.