مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مفهوم مخالف مفهوم موافق
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 63
بررسی مفهوم عشق در آثار عرفانی حضرت امام خمینی (ره)
نویسنده:
حسین آسیابانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
حضرت امام رحمه الله همچون سایر بزرگان عرفان در لابه لای کتب اخلاقی و عرفانی، به ویژه در اولین و آخرین اثر عرفانی خویش، یعنی مصباح الهدایه و دیوان شعر، از عشق سخن به میان می آورد و ناب ترین و پخته ترین تجربه های عرفانی خویش را در اختیار مخاطبان قرار می دهد. حدود 167 بار واژه عشق در دیوان امام به کار رفته که حاکی از اهمیّت و جایگاه عشق در عرفان است. عشقي كه امام از آن صحبت مي كرد و در آثارش جلوه گر است، عشق منفعلانه نيست كه در گوشه اي از دنيا يا معابد بتوان به آن رسيد، عشق امام، عشق حقيقي است كهاصلاحگر و متحولانه و پوياست، كه جامعه را رو به رشد و تعالي معنوي و مادي مي برد. از اين روي عرفان و عشق، مي تواند بهترينمؤلفه براي اصلاح اجتماعي باشد، تصوف و عرفان خانقاهي بدان جهت از اسلام بيگانه است كه اسلام از خمودي و قشري گري و انزوا و ذكر بي خاصيت، مبري و دين عمل و تلاش و تكاپوگري و حركت و رشد است.امام اين گونه عمل نمود كه عرفان و عشق را در جهان با اقتدار و انقلابي نشان داد، اسلام اصيل را با حركت خود احيا كرد و نشان داد كه عاشق و عارف و سالك و فقيه و فيلسوف بايد اصلاحگر و انقلابي و شجاع باشد، كه اين عين عرفان و مسلك اولياء و انبياي الهي و راه ائمه معصومين(ع) است. امام با اين حركت حجت را بر تمام اهل فرهنگ تمام كرد.واژگان كليدي: عرفان، عرفا، امام خميني(ره)، عشق، عاشق، معشوق،
اقسام و ویژگی های تصورات
نویسنده:
غلامرضا ابراهیمی مقدم
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در فلسفه اسلامی مراتب تصورات را بر اساس میزان تجرید از ماده و عوارض آن و یا به میزان برخورداری از سعه وجودی، به چهار مرحله تقسیم کرده اند: حسی، خیالی، وهمی و عقلی. ویژگی مشترک سه مرحله اول، جزئی بودن و ویژگی مرحله چهارم کلی بودن است. آن گاه از «معرفت» سخن میگوییم، تصدیق و رکن اصلی آن (حکم)، به ذهن متبادر میشود. اما با اندکی تأمّل خواهیم یافت که خود تصدیق، متوقف بر تصورات یا همان مفاهیم است. بخشی از بار ایجاد معرفت را مفاهیم به عهده دارند، ولی هیچ مفهومی متضمن حکم به ثبوت یا نفی نمیباشد. مفاهیم فقط از محکی خود حکایت میکنند و راجع به وجود و عدم مصادیق خود هیچ حکمی ندارند. این مقاله با رویکرد تحلیلی و نظری و با هدف شناسایی اقسام مفاهیم و ارائه تصویری روشن و متمایز برای هریک از آنهاست.
«ماهیّت» از دیدگاه ابن سینا
نویسنده:
حسین موسویان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
«ماهیّت» و وجود به عنوان دو مفهوم اساسی در جای جای متون فلسفه اسلامی به صورت متقابل، به کار می روند. در مقاله حاضر کوشیده ایم تا از دیدگاهی تحلیلی و با تأکید بر آراء ابن سینا، پاره ای از احکام ماهیّت را بررسی کنیم. درباره ماهیّت، سه گونه حکم می توان داشت: یکی از آنها به صورت حمل اوّلی ذاتی است، و دو دیگر از نوع حمل شایع صناعی. در نخستین حکم، به بیان و تعریف مفهوم «ماهیّت» و اینکه از لفظ «ماهیّت» چه چیزی فهمیده می شود و اجزاء مفهومی آن چیستند، می پردازیم و در دومین و سومین حکم، مفهوم ماهیّت از دو جهت متفاوت مورد نظر قرار می گیرد: یکی اینکه این مفهوم- به عنوان موجودی از موجودات ذهنی و عقلی-مصداق کدامیک از مفاهیم معقول بشری واقع می شود و دیگر اینکه مصادیق این مفهوم- که آنها نیز از موجودات ذهنی و عقلی هستند- از حیثیّات گوناگون چه احکام ویژه ای دارند. امّا درباره قسم اوّل از دو گونه حکم اخیر باید گفت که همانگونه که حکمای متأخر به درستی بیان کردند، مفهوم ماهیت یکی از مصادیق معقولات ثانیه است که البته موطنی جز ذهن بشری ندارد؛ لیکن از آن رو که در آثار معروف ابن سینا- تا آنجا که نگارنده تحقیق کرده است- سخن صریحی در این زمینه دیده نمی شود، در این مقاله پس از بیان معنی و مفهوم «ماهیّت»، به بررسی احکام «مفاهیم ماهوی»- مانند مفاهیم «انسان» و «سنگ» «درخت» که مصادیق مفهوم ماهیت هستند- از دیدگاه شیخ الرئیس خواهیم پرداخت.
صفحات :
از صفحه 247 تا 265
بررسی ساختاری و مفهومی قرآن کریم در اشعار فیض کاشانی
نویسنده:
سمیه کیانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
آیات قرآن کریم در تکوین و تطور باور آن متفکران مسلمان اعم از متکلمان، فیلسوفان، عارفان، ادیبان و شاعران موثر بوده است. بسیاری از فرهیختگان گاهی به عنوان شاهد و قرینه و زمانی فراتر از آن در شکل دادن مبنای کلامی یا فلسفی خود از آیات قرآن کریم استفاده نمودند. اما وجه غالب شخصیت علمی فیض کاشانی جنبه‌های کلامی، فلسفی و بعضاً عرفانی اوست که طبع لطیف و شاعرانه‌ی وی نادیده انگاشته شده است. از این رو بررسی ساختاری و مفهومی قرآن در اشعار ملامحسن فیض کاشانی و شناخت دیدگاه‌های معنوی وی از اهمیت و ضرورت به سزایی برخوردار است.با توجه به تجزیه و تحلیل‌های بلاغی و کندوکاوهایی که در اشعار فیض صورت گرفت ثابت می‌شود که وی زیبایی‌های ساختاری اشعارش را از قرآن کریم وام گرفته است.ملامحسن ابیاتی با مفاهیم و مضامین ناب در باب توحید، معاد، آفرینش انسان، بندگی و ... سرود که گاه به طور صریح یا غیرمستقیم با بهره‌گیری از آیات و روایات به ذکر صفات ازلی خداوند، هدفمند بودن خلقت، قصص قرآن و ... پرداخته است که در حقیقت بازتابی از چگونگی تأثیرپذیری مفهومی وی از قرآن کریم در اشعارش می‌باشد. که جملگی حاکی از تسلط شاعر بر آیات قرآن، آموزه‌های اسلامی و احاطه‌ی علمی او نسبت به شعر و ادب فارسی و عربی است.اما چگونگی بهره‌گیری و ترکیب امور معنوی با آرایه‌های بلاغی متفاوت از قبیل اقتباس، سجع، استعاره مراعات نظیر و ... در موضوعات متعدد از قرآن کریم حاکی از تبحر فوق‌العاده‌ی شاعر است که بسان آیینه‌ای طبع شاعرانه و لطافت روح این حکیم بلند پایه را به طور محسوس به نمایش می‌گذارد. بعلاوه می‌توان دیدگاه‌های نظری، معنوی، عواطف و نقطه نظرات گرانقدر وی را بیشتر شناخت. در حقیقت ملامحسن توانسته علاوه بر انعکاس قرآن در شعر فارسی، بازتاب مفهوم قرآن را در اشعار خویش به صورت هنرمندانه به تصویر کشد.برای انجام این پژوهش از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده و مطالعات صورت گرفته به شیوه‌ی کتابخانه‌ای بوده است؛ در کنار آن از سایت‌های اینترنتی و نرم‌افزارهای تفسیری مختلف استفاده شده است.واژگان کلیدی: قرآن کریم، فیض کاشانی ، مفهوم، ساختار
مفهوم شناسی غیب در قرآن
نویسنده:
عصمت نیری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
غیب در لغت و اصطلاح به چیزی گفته می شود که از چشم ها پنهان است و کسی جز خدا یا به اذنخدا ، از آن آگاهی ندارد؛و از آن جهت که در تحت حواسّ ظاهری نمی گنجد با شهود متفاوت است.طبق تقسیم بندی آیاتی که در مورد غیب صورت گرفت، علم غیب اصالتا وبالذات برای خداست که بااذن الهی، پیامبران و اولیای خدا از آن بهره مند می گردند؛ بر خلاف غیب مطلق که در همه مقاطعوجودی و برای همگان پوشیده است، غیب نسبی ازدیگر اقسام غیب است که در برخی از مقاطعوجودی، بر بعضی از افراد پوشیده نیست. هم چنین وحی ، ملائکه ، قیامت ، ملکوت ، اسماء الهی و رجعت ، علاوه بر این که از هم سان های غیب به شمار می روند از جملهمصادیق آن نیز هستند. ملائکه محافظان غیب اند که از طریق آن ها ، وحی به پیامبران می رسد.قیامت یکی دیگر از مصادیق غیب است که انسان را وا می دارد تا از جهان محسوسات فراتر رفته، به ساحل همیشگی حقیقت برسد.البته پرداختن به شبهاتی که در این بحث جلوه گر می شود ضرورت دارد؛ که به آن ها نیز پاسخ داده شده است.
تجلی مفاهیم و اصطلاحات دینی در شاهنامه
نویسنده:
سمانه نعمتی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
این پژوهش درباره تجلّی مفاهیم واصلاحات دینی درشاهنامه است. دراین پایان‌نامه مفاهیمی همچون ایزد، یزدان، خداپرستی، ادیان مختلف به همراه مفاهیم واصطلاحات مرتبط باآن ادیان و...بررسی شده است،تا به این وسیله مشخص شود توجه وعلاقه فردوسی به مفاهیم دینی، چرا و به چه میزان بوده است. درآغاز باید بیان‌کردکه فردوسی به مفاهیم دینی وادیان مختلف محترمانه نگریسته وبه هیچ کدام دروغ نبسته است.پژوهش‌ حاضردر5 فصل تنظیم شده است:فصل‌ اول:(آفریدگار)شامل؛ ایزدویزدان، یکتاپرستی ودینداری، دعا و نیایش، یادخدا درهنگام جلوس شاهان، سرآغازنامه‌ها با حمدالهی، توکل وامید، خدا فریادرس است،شکرگزاری،آغاز کار با نام خدا، آوردن نام خدا به هنگام دیدن شگفتی، داشتن بیم از خداوند و....فصل دوم:(ادیان وپیامبران(الهی وغیرالهی))شامل؛ اسلام، بت‌پرستی، برهمایی، زرتشتی، مانویت،آیین مزدک، مسیحیت، یهودیت ومسایل مربوط به این‌ادیان و نیزپیامبران الهی وغیرالهی چون حضرت‌محمد، ابراهیم، اسماعیل،خضر، زرتشت، عیسی، مانی، مزدک و....فصل سوم:(احکام وعبادات واصطلاحات دینی)شامل؛ پارسا،اماکن مقدس عبادی، تأثیرقرآن و حدیث برشاهنامه، سحر، روزه، شایست‌ها، ناشایست‌ها، معاد و جهان دیگر، نماز و زیرمجموعه‌های این موارد.فصل چهارم:(آیین‌ها، باورها واعتقادات)شامل؛ ازدواج، امدادغیبی، پاداش، پیشگویی، جادو، خواب ورویا، دیو، سوگند،سیمرغ، فرّ، مکافات، تقدیرو...فصل پنجم:(فرشتگان و جنیان)شامل؛ فرشته، جنّ، ابلیس، اهریمن، جبرییل، سروش، اسرافیل، هاروت و ماروت و عزراییل.و درپایان نیز به نتیجه گیری این پژوهش پرداخته می شود.
مفهوم شناسی واژه فتنه در آیات قرآن (براساس مشهورترین تفاسیر جهان اسلام)
نویسنده:
کریم سید نور
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
واژگان و مفردات قرآن از جنبه‌های گوناگونی مورد مطالعه قرار می‌گیرند. مطالعه این واژگان امکان فهم بهتر مراد آیه را به مفسّر و خواننده قرآن می‌دهد، چرا که یک واژه همیشه بر یک معنا در تمام گفتار و نوشتار باقی نمی‌ماند، بلکه با توجه به کاربرد یک واژه در جملات مختلف ،دارای معانی متفاوتی می‌باشد. عدم اطلاع بر این امر، گاهی ممکن است منجر به فهم اشتباه یک متن شود. از جمله این واژگان قرآنی، واژه فتنه است که از فراوانی،تنوع شکلی، اعرابی و نیز مفهوم خاصی برخوردار است.فتنه، در میان مفاهیم قرآنى از اهمّیتى ویژه برخوردار است. در آیات قرآنى از جمله فلسفه نهایى جهاد، رفع فتنه دانسته شده است. برخى از مفسّران، فتنه را شرک دانسته‏اند و کسانى، حکم کافر بودن فتنه‏گر را داده‏اند. مفسّرانى، جوّ خفقان و برخى فضایى آلوده و شبهه‏ناک را بر فتنه بار کرده‏اند. این گونه‏گونى دیدگاه‏ها بین مفسّران، ناشى از فضاى فرهنگى و سیاسى و اجتماعى‏اى است که آنان را به این اندیشه سوق داده است، و شاید هم فهم ویژه آنان از واژه‏هاى در بستر فرهنگى خاصّ، به این امر، منتهى شده است.
ساخت و معناشناسی ایمان در قرآْن
نویسنده:
مرتضی چراغچی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
ایمان، از واژگان کلیدی قرآن و از مفاهیم اساسی دین است که؛ دارای ساختار مفهومی و معنایی ویژه‌ای می‌باشد.در ساختار لغوی و اصطلاحی مفهوم ایمان، از سه عنصر: تصدیق قلبی، اقرار زبانی و عمل به جوارح سخن گفته شده است.در ساختار معنایی این واژه، دو نسبت ترادفی و تقابلی وجود دارد. ایمان با واژگانی چون: اسلام، تقوا، شک، هدایت، دارای قرابت معنایی می‌باشد.مفهوم ایمان و بسامد های آن در آیات الهی، نقش متعلّقات در روشنگری ماهیت ایمان دینی، موکّد نمودن متعلّقات خاص، بنا بر مضمون سوره به فراخور حال مخاطبان، همچنین تکرار متعلّق خاص، بنا بر شأن نزول سوره‌ها – مکی و مدنی- از موضوعات عمده‌ای است که در این تحقیق پیرامون آنها سخن گفته شده است.
انواع معقولات و نقش آنها در شناخت‌شناسی
نویسنده:
رجب علی فهیمی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
موضوع رساله حاضر اقسام سه گانه معقولات و جایگاه و ایفاء نقش آنها در منظومه فکری و معرفتی بشر است. معقولات نوع ویژه‌ای از مفاهیم است که با وصف کلیت در مرتبه خاصی از ذهن انسان تحقق می‌بابد. نقش پر اهمیت آنها در رشته فکر و نظام اندیشه انسان تا بدان جا است که بدون آنها می‌توان گفت حلقه بزرگی از مفاهیم تصوری را که عبارت است از تمام مفاهیم کلی و همچنین تمام تصورات نظری را که از ترکیب و تالیف مفاهیم کلی بدیهی به شیوه مخصوص پیدا می‌شود. نیز دست کم بخش بیشتری از تصدیقات و کاربردی ترین قضایا را نداشتیم. به علاوه اینکه در شناخت حقیقی از خود معرفت به بن بست رسیده و یقین به حقیقت بودن آن و برقرار بودن رابطه واقعی بین ذهن و عالم خارج را نمی‌توان با اطمینان اثبات کرد زیرا برگرداندن شناخت معرفت از طریق مفاهیم نامبرده‌است که به علم حضوری که تا به این زمان مطمئن ترین مسیر شناخته شده است امکان پذیر می‌باشد. در صورت فقدان مفاهیم کلی پیامد دیگرش نیز این بود که تعریف حقیقی از هر امری و اقامه دلیل بر هر چیزی امکان ناپذیر می‌گردید، بلکه بیشتر از آن می‌توان گفت اگر مفاهیم کلی را نداشتیم فکرکردن هرگز ممکن نبود به تعبیر از استاد شهید مطهری در صورت نداشتن معقولات، انسان در شناخت خودش در حد حیوان تنزل می‌کرد تنها با داشتن شناخت علمی و عمقی است که انسان، انسان گفته می‌شود. شناخت علمی نیز مساوی با کلیت است یعنی معقول بودن است که مساوی با کلی بودن است.
بررسی و نقد نظریات خاورشناسان درباره‌ی ساختار قرآن
نویسنده:
راضیه نوروزی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
خاورشناسان در طی چند قرن اخیر به بررسی قرآن از جنبه های تاریخی، ادبی و زبان شناختی پرداخته اند. تحقیقات آن ها در زمینه ساختار گرایی قرآن مربوط به آثار آنجلیکا نیورث، پییر کراپن و چند تن دیگر از محققان است که زمینه را برای تفسیر ساختاری قرآن هموار نموده است.البته موضوعاتی از ادبیات قرآن که در ذیل ساختار قرآن قرار می گیرد، در آثار سایر قرآن پژوهان از گذشته تا کنون قابل ردیابی است؛ موضوعاتی مانند، زبان، واج شناسی، صرف (ریخت شناسی)، نحو، نظم، بلاغت، تالیف و سبک. به این موارد باید مسائل مربوط به لحن، آهنگ، سنت شفاهی، تصویر پردازی، نماد پردازی(تصویر پردازی نمادین )، استعاره، تمثیل، گونه، دیدگاه، ارتباطات درون متنی، صورت‌ها یا شکل‌های مشابه درون متنی و ویژگی های ادبی دیگر را نیز افزود که همه در یک بستر فرهنگی و معرفت شناسی تاریخی گرد آمده اند. همه‌ی این عناصر در تلفیق با یکدیگر پیام و معنای کامل قرآن را پدید می آورند.فارغ از جهت گیری مغرضانه بعضی خاورشناسان در بررسی قرآن، نگاه بشری آن ها به قرآن باعث بعضی دیدگاه های نسنجیده به قرآن شده است؛ اما کسانی مانند آنجلیکا نیورث سعی کرده اند به قرآن از دریچه نگاه مسلمانان به قرآن وارد شوند و خدشه ای به اعتقاد مسلمانان مبنی بر وحیانی بودن آن وارد نکنند.نگاه ساختارگرایانه به قرآن باعث تحولی در بررسی قرآن از سوی پژوهش‌گران مسلمان گردیده است؛ به نحوی که تفسیر ساختاری قرآن و دریافت پیام کلی سوره و ارتباط مفهومی آیات یک سوره جای تفسیر آیه به آیه در طی سالیان گذشته را گرفته است. همچنین مباحث علوم قرآن را از مباحث کلامی به ادبی سوق داده است؛ به صورتی که ادبیات قرآن به صورت کاملاً جدی و فارغ از مباحث عقیدتی مورد ارزیابی قرار گرفته است .
  • تعداد رکورد ها : 63