مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در تمام عصرها هر ملتی به دنبال حیات فردی و اجتماعی خود هست و در این مسیر به روش های مختلف دست می زند . اما باید ببینیم چه راه کارهایی را می توانیم از قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام بدست بیاوریم که ما را در این طریق به مقصد برساند . در این تحقیق به شناخت عوامل ، راه کارها و قانون مندی حیات و مرگ ملت ها از دیدگاه قرآن و احادیث پرداخته ایم ، حیات و مرگ مادی و معنوی . چند علت از حیات و تعالی ملت ها را بیان می کنیم 1 – پیروی از رهبران دینی جامعه 2 – عدل و داد 3 – جهاد و اخلاص 4 – عبرت گرفتن از فانی شدن ملت های گذشته 5 – خوش رفتاری ، و اما عوامل سقوط و مرگ ملت ها 1 – عدم شناخت حق از باطل 2 – جدایی و اختلاف 3 – خودرأیی 4 – دنیاگرایی سران ملت 5 – فقر و تهیدستی 6 – برخورد ناشایسته 7 – گذاشتن بار سنگین بر دوش مردم . هر چند ممکن است عوامل دیگری هم وجود داشته باشد که با تحقیق بیشتر یا گذشت زمان به آن دست یابیم ، که با تبعیت از دستور قرآن و روایات به حیات انسانی دست خواهیم یافت .

در نقد و بررسی حدیث ، نقد محتوایی آناز اهمیت وحساسیت ویژه‌ای برخوردار است.اولین و مهم‌ترین معیار در نقددرونیحدیث ،عرضه حدیثبر قرآن است . راجع‌به این ملاک، در منابع رواییشیعه واهل سنت،روایات زیادی وجود دارد ، که مضمون کلی آن بر این نکته دلالت دارد:هر حدیثی باید بر قرآن عرضه گردد.اکثریت شیعه و بخشی از اهل سنت، این روایات را پذیرفته‌اند ، اما برخی دیگر بر این باورکه نیازی نیست حدیث بر قرآن عرضه شود، دلایلی را ارائه کرده‌اند.هدف ما در این پژوهش آن است که به پاسخ‌گویی شبهات و اشکالات مخالفان بپردازیم .و تبیین سازیم حدیث را که در طول زمان عوامل تحریف و تغییربر آنعارض شده است ، لازماست کهبر قرآن عرضه شود تا صحت صدور حدیث از معصوم اثبات شود ، وسنت بودنش قطعی گردد. همچنین بر آنیم که جایگاه عرضه حدیث بر قرآن کریم را در دانش فقه الحدیث بررسی کرده و نگاه روایات به آن را مورد دقت قرار دادهو شرایط وضوابط عرضه یک حدیث رابر قرآن استخراج کنیم .در این پژوهش که به روش تحلیلیو با رویکرد کتابخانه‌ای به سامان رسیده است، علاوه بر متون روایی،برداشت عالمان دینی و شارحان حدیثی ونیز دانشمندان و نویسندگان رشته فقه الحدیث از منابع اصلی پژوهش بوده ،مورد مطالعه وبررسی قرارخواهد گرفت.

اگر با دیدی ژرف و کند وکاوی در خور به علوم ادبی توجه کنیم ، بدون شک به این مسأله می رسیم که قرآن مجید پایه و اساس بسیاری از علوم ادبی بوده است و مسلمانان برای دریافت معانی و زیبایی های ظاهری و باطنی ، این کتاب را مورد دقت و توجه قرار داده اند و هر کس به اندازه فهم و درک خود از این دریای مواج و بحر فیاض الهی ، مروارید هایی گرانبها صید کرده است .از آنجا که میزان و معیارسخن فصیح و بلیغ، قرآن کریم بوده و هست، شعرا و نویسندگان می کوشیدند تا الفاظ و ترکیبات قرآن را در نوشته ها و سروده های خود بکار برند و نیزاز مضامین ومفاهیم آن اقتباس کنند . وشاعران معاصر مصرهمچون شوقی ،حافظ إبراهیم ، مطران و...نیز از این خوان گسترده ی الهی به بهترین وجه بهره جسته اند واشعار خویش رابه زینت وحی وحدیث شریف آراسته ومتبرک نموده اند

از عوامل مهم در رسیدن به یک جامعه سالم، تربیت نسلی سالم و خدا باور است. تقویت باورهای دینی فرزندان، یکی از زیر مجموعه های مهم تربیت دینی محسوب می شود. میزان اثرگذاری خانواده بر روی شخصیت فرزندان بر کسی پوشیده نیست و آیات و احادیث بسیاری نیز، این موضوع را تایید می کنند. اما دغدغه ها و مشغله هایی که در زندگی کنونی وجود دارد، موجب شده بسیاری از والدین، نسبت به وظایف خود در مقابل فرزندان خویش بی توجه باشند. این امر سبب می شود که فرزندان نسبت به بسیاری از آداب اسلامی آگاهی لازم را به دست نیاورند که پیامدهای سوئی بر شخصیت معنوی فرزندان دارد که نهایتا منجر به تربیت غیر اسلامی می شود و ریشه این نابسامانی ها، در ضعف باورهای اعتقادی فرزندان است که والدین باید نسبت به آن اهتمام جدی داشته باشند لذا؛ در این پژوهش، به دنبال پاسخگویی به این سوالات هستیم که چگونه والدین می توانند باورهای دینی فرزندان خود را تقویت کنند و از دیدگاه قرآن و احادیث، والدینچه نقشی در تقویت باورهای دینی فرزندان دارند و چه راهکارهایی در راستای اجرای این نقش پیش روی آنهاست. با توجه به یافته های این پژوهش می توان گفت پدر و مادر به علت عامل وراثتی و محیطی، نقش قابل توجهی در شخصیت معنوی فرزندان و تقویت باورهای دینی آنان نسبت به دیگر عوامل دارند و با اصلاح خود در گام اول و نیز فراهم کردن محیط تربیتی مناسب می توانند گام موثری در جهت تقویت باورهای فرزندان خود بردارند.

بشر امروز در گیرودار پیشرفت فناوری، و هیجانات ناشی از آن خود را اسیر ناآرامی‌ها کرده است. روان‌شناسان برای کاهش رفتار پرخطر و متعاقب آن آرامش بخشی به انسانها مهارت‌هایی را ارائه می‌دهند. برای اولین بار دانشمند آمریکایی« گیلبرت بوتوین» آموزش مهارت‌های زندگی را برای کاهش بزهکاری در جامعه، و قدرت انتخاب راه صحیح را برای جوانان در موضوعات مختلف اجتماعی طرح کرد، پس از استقبال و اهمیت یافتن موضوع مهارت‌آموزی، سازمان بهداشت جهانی با کمک اساتید روانشناس، ده مهارت اصلی را برای زندگی خوب معرفی کرد. هر چند این ده مهارت به عنوان مهارت‌های اصلی شناخته می‌شوند ولی دانشمندان معتقدند که، مهارت‌های زندگی از انواع متنوعی برخوردارند. یکی از دسته‌بندی‌های موجود درباره‌ی مهارت‌های زندگی، تقسیم مهارت‌ها به پنج محور، از نظر موضوع و ماهیت است. محور مهارت‌های فکری و ذهنی، که شامل تفکرنقاد و خلاق، تصمیم‌گیری و حل مسأله است، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.در فصول شش‌گانه این پژوهش این نکات مشاهده می‌شود در فصل اول و در موضوع کلیات، دو موضوع مهارت و تفکر بررسی شده است. در قرآن وحدیث، همه‌ی نشانه‌های تعیین شده در مسیر زندگی تابلوی آرامش و نشاط هستند. شناخت این نشانه‌ها، که حاکی از وجود مهارت‌های فراوان است تا کنون از نگاه مهارت‌آموزی دینی کمتر مطالعه شده‌ است. تفکر نیز در قرآن دارای تعریفی ساده است و گویا در یک مقایسه بدست می‌آید که قرآن کتاب تفکر است. در فصول بعدی بعدی اشاره می‌شود که دین مبین اسلام مبنای فکری پیروانش را بر اساس تفکری نقادانه در مواجهه با آراء و موضوعات فکری موجود در جامعه‌ی بشری تعریف کرده و در رفتار رهبران دین که الگوی صحیح در جامعه‌یبشری هستند سراسر خلاقیت و نوآوری مشاهده می‌شود. در فصل چهارم تفاوت نوع تصمیم‌گیری در روانشناسی و فرهنگ اسلام در نگاه و روش است، چرا که انسان در دیدگاه روانشناسی سودمدار و منفعت طلب و در آموزه‌های دینی اجتماع‌نگروحق مدار ، در فصل پنجم حل مسأله از دیدگاه قرآن پس از روانشاسی تقسیم‌هایی منطقی و نو را به ارمغان می‌آورد. به طور کلی می‌توان گفت، این پژوهش سعی دارد ضمن تدبر در آیات قرآن و روایات معصومین «سلام‌الله علیهم اجمعین» با روش کتابخانه‌ای از طریق، مراجعه به تفاسیر و کتب حدیثی، ضمن تدبر در آیات و روایات تبیینی دیگر از مهارت‌های فکری و ذهنی را ارائه دهد.

پژوهش حاضر نوری است مقتبس از مشکاه دومین پیشوای جهان شیعه، امام حسن مجتبی (ع) دربرابر معاویه و دشمنان اهل بیت (ع) می باشد. این پایان نامه تحت عنوان ((بررسی احتجاج امام حسن مجتبی (ع) با معاویه در باب امامت از منظر قرآن و حدیث)) در پنج فصل تنظیم و تدوین گردیده است.براساس متن احتجاج 155 طبرسی از امام حسن مجتبی (ع)، ابتدا عبدالله بن جعفر بن ابی طالب (ع) به بیان اولویت حضرت علی (ع) در امر امامت و ولایت امت با اشاره به حدیث نبوی به مقایسه ائمه دوازده گانه معصوم با خلفاء دوازده گانه اهل ضلالت می پردازند و سپس عبدالله بن عباس با بیان مشا بهت عملکرد بنی اسرائیل با وصی حضرت موسی (ع)، نسبت به عملکرد منحرفانه اکثریت امت اسلام با وصی پیامبر (ص) با استناد به حدیث غدیر و سریه موتهبر امامت علی (ع)و ائمه معصومین (ع)تاکید می نمایند و آنگاه امام حسن (ع) با بیان محوریت و انحصار علم لدنی و افاضه ای ، کتاب جامعه علی (ع) و مصداق راسخین در علم، فقط در اهل بیت (ع) ،مردمان را به 3 گروه تقسیم می نمایند که فقط محبین ولایت نجات یافته اند.

در این رساله که با هدف بررسی عکس‌العمل رفتاری مردم در برابر دعوت پیامبر اکرم (صَلّی‌اللهُ‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم) و عوامل آن تنظیم شده است، با استفاده از روش‌های توصیفی و تبیینی؛ با مطالعه، تفسیر و تحلیل محتوای کیفی مباحث قرآنی، روایی، انسانی، تاریخی، اجتماعی و سیره، با رفتار مومنان، کافران، مشرکان، منافقان، و... مواجه شدیم. در رفتار شناسی مومنان در برابر دعوت الهی دو عامل برون‌دینی و درون‌دینی قابل توجّه است. از یک سو عواملی که موجب اختلال در زندگی مطلوب بودند، مانند فساد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ستم روسا و فرمان‌روایان، ظلم اقتصادی، دینی و ... که گریبانگیر جوامع بوده در روی‌کرد به اسلام تأثیر مهمّی داشته ‌است.از سوی دیگر این اسلام بوده است که برای نخستین بار حقوق پایه‌ای سه‌گانه‌ی – حقّ حیات، حقّ کرامت و حقّ آزادی معقول- را به‌طور جدّی در متن خود مطرح نمود.عقایدی که اسلام برای بشریّت عرضه کرد فطری، ساده، منطقی و خردپسند بود. عقل بشر برای درک این عقاید نه تنها به اضطراب‌ و تلاطم نیازمند نبود، بلکه بدان‌جهت که بازگوکننده‌ی فطرت او بود، برای آگاهان انبساط و ابتهاجی نیز به‌وجود می‌آورد.مشرکان، مقابله‌ی خود با دعوت پیامبر اسلام (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم) را، از رویارویى با قرآن شروع کردند و آن را شعر، سحر، أساطیر الاولین و... نامیدند. پس از ناکام ماندن در مبارزه با قرآن، مبارزه با پیامبر (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم) را آغاز کردند، ابتدا سازش‌هاى سیاسى، اقتصادى و عبادى را پیشنهاد کردند که هیچ کدام پذیرفته نشد، تا این‌که دست به آزار و اذیّت پیامبر (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم) زدند و حتّى به قتل آن حضرت همّت گماردند که پیامبر با هجرت، خود را از این توطئه رهانید. منافقین که ظهورشان با ظهور اسلام همراه بود در هر فرصتى از درون، جامعه‌ی اسلامى را مورد هجمه‌ی خویش قرار دادند و در جهت اهداف خویش به هر اقدامى دست یازیدند. لذا با روش‌های سیاسى، روانی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی در برابر دعوت رسول اکرم (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم) موضع گرفتند.رفتار مسیحیّت با دعوت پیامبر اکرم (صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیه‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم) اگر چه دربردارنده‌ی برخوردهاى سیاسى و نظامى، مانند مشرکین و یهود نبوده است؛ لیکن قرآن کریم با این نگاه که اعتقادات مسیحیّت با مبانی دین توحیدی مغایرت دارد با آن‌ها برخوردهاى اعتقادى کرده و آن‌ها را همانند یهودیان از نظر دینى تخطئه نموده است.یهودیان نیز از پیمان شکنى و توطئه براى قتل پیامبر (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم) کوتاهى نکردند و در مواردى مثل جنگ احزاب، با مشرکان هم‌دست شدند. لذابا نقشه‌هایی چون جنگ روانی، سلطه‌ی اقتصادی، پیگیری خط نفاق، نژادپرستی، تفرقه‌افکنی، نقشه‌ی قتل پیامبر (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم)، طرح اتّحاد قبایل عرب علیه اسلام، طرح هجوم به مدینه‌النبی و ... در برابر دعوت پیامبر اکرم (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم) خودنمایی کرد.با همه‌ی دشمنى‌ها و توطئه‌ها، دعوت پیامبر (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم) پیروز شد. البتّه مسائل مختلفى در پیروزى و گسترش اسلام نقش داشت و نمى‌توان از نقش وحی الهی، خصوصیّات شخصی پیامبر (صَلَّی‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلّم)، سایر مسلمانان، همچنین نقش خلاهاى موجودِ قبل از اسلام، موقعیّت مکّه، فطرى بودن دین اسلام صرف نظر کرد. همه‌ی اینها موجب شده‌اند تا نقش اصلى - تغییر در محتواى فکرى و باطنى انسان‌ها - اتّفاق بیفتد.

«زمان» یکی از بحث انگیزترین مسایل در حوزه ی هستی شناسی است که غموض ابعاد آن موجبات ارائه‌ی اقوال گوناگون و در برخی موارد متعارض را سبب شده است.از جمله موضوعاتی که قرآن کریم متعرض آن شده، موضوع «زمان» است. افزون بر عنایت قرآن به این مسأله و نیزسوگند های مکرر قرآن به آن که حاکی از عظمت و اهمیت این موضوع میباشد، لازم است دیدگاه قرآن در خصوص این مهم، به تحقیق گذاشته شود. تفسیر موضوعی که از بهترین شیوه های تفسیر قرآن در جهت دستیابی به درک بهتر و جامع‌تر نسبت ب ه نگرش قرآن در خصوص موضوعی خاص می باشد، می‌تواند ما را در جهت نیل به این مقصود یاری نماید.آن چه به نظر می آید آن است که تاکنون در خصوص بررسی دیدگاه قرآن درباره‌ی زمان و ابعاد آن تحقیقات جامع، مستقل و دقیق علمی انجام نگرفته است لذا پژوهش حاضر درصدد است تا با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اسنادی، کتابخانه ای و منابع الکترونیکی، آیات زمان را استخراج، و با تقسیم بندی این دسته از آیات بر اساس عوالم سه گانه ی هستی (دنیا، برزخ و آخرت) مواضع قرآن را در خصوص زمان در هر یک از مراتب عالم، بیان نماید و سپس، به واکاوی آن بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که زمان، در لسان قرآن، در دو معنا به کاررفته است. همچنین، زمان به معنای متعارف، تنها در عالم دنیا موضوعیت دارد نه عوالم فوق ماده.

وقتی صحبت از دو پیامبر اولوالعزم و صاحب شریعت یعنی رسول گرامی اسلام(ص) و حضرت موسی (علی نبیّنا و آله و علیه السلام ) به میان می آید، بی درنگ دو وصیّ و یاور آن بزرگواران یعنی امام علی(ع) و هارون(ع) نیز به ذهن متبادر می شوند. با بررسی ویژگی های ایشان در می یابیم که خداوند سبحان ویژگی های مشترک زیادی را به این دو صحابی پیامبران اولوالعزم عنایت کرده که در این نوشتار به برخی از آنها مانند وزیری، بلاغت ، شجاعت، کتابت وحی، اوّلین یاور بودن، أخذ بیعت برای وصایت و مورد عهدشکنی واقع شدن از سوی معتقدین به پیامبران زمان خود اشاره گردیده است و تمام این خصوصیّات و ویژگی ها از لسان کتب آسمانی قرآن و تورات که دارای خاستگاه واحد الهی هستند،استخراج گردیده و با کلام مفسّرین واقعی قرآن یعنی بیان معصومین (علیهم السلام) تکمیل شده است.

پژوهش حاضر به بررسی کارکردهای اجتماعی دین از منظر قرآن و روایات می‌پردازد. بحث بر سر حوزه نفوذ و حضور دین در حیات بشر از جمله مباحث مهم و چالش‌برانگیز بین اندیشمندان دینی و روشنفکران سکولار طی چند قرن گذشته بوده است. اجمالاً دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد؛ دیدگاهی که نقش دین را در جامعه کم رنگ جلوه می دهد و بر تفکیک دین از دنیا و سیاست از دیانت گرایش دارد و دیدگاهی که بر نقش مثبت و تأثیرگذار دین در جامعه پافشاری می‌کند و با طرح مسأله جامعیّت دین الاهی و آسمانی اسلام، معتقد است این شریعت، به همه ساحت‌های حیات انسان اعم از فردی و اجتماعی، مادّی و معنوی، دنیوی و اخروی نظر داشته و در حقیقت تنها دین است که می تواند نیاز انسان اجتماعی نیازمند قانون را تأمین کند و جز در سایه دین داری نمی توان زندگی اجتماعی سعادتمندانه ای را تجربه کرد. هدف نویسنده آن است‌که با روش درون دینی، به بررسی نقش و کارکردهای اجتماعی دین بپردازد و نسبت دین را با پدیده های مرتبط با جامعه بشری به داوری بنشیند. لذا در این جستار پس از بررسی مفاهیم کاربردی و اشاره ای گذرا به برخی پیش فرض های موضوع، چهار نوع از انواع کارکردهای اجتماعی دین بررسی شده که شامل تمدّن‌سازی، امنیّت اجتماعی، شادی اجتماعی، نظم و انظباط اجتماعی می شود.یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که دین کارکردهای فراوان و نقش‌های بی‌شماری در حیات پیروان خود ایفا می‌کند. برای نمونه مطالعه در سیر تمدن بشری نشان می‌دهد که دین نقش هدایت و رهبری اجتماعی را به‌صورت یک جریان هدف‌مند بر عهده گرفته و تعالیمش را مطابق ساحت‌های اندیشه‌ای بشر تدوین نموده‌است. همچنین امنیّت اجتماعی از دیگر کارکردهای اجتماعی دین، بسیار مورد توجه اسلام بوده است. آیین مقدس اسلام، از همان ابتدا موضع خود را نسبت به مقوله امنیّت فرد و جامعه روشن ساخت و آن را بر بستر ناآرامی‌ها و درگیری‌های شبه جزیره عربستان نشاند و در بدترین شرایط، بهترین اصول و روش را برای حفظ امنیّت و رسیدن به آرامش برای بشر به ارمغان آورد. از دیگر کارکردهای دین، شادی اجتماعی است که به عنوان یکی از ابزارهای مهم رساندن انسان به کمال مطرح است؛ اگر چه از آن غفلت زیادی شده است. نظم و انضباط اجتماعی، از دیگر مباحثی بود که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفت. از نظر اسلام، نظم اجتماعی با توجّه به نیاز طبیعی انسان به زندگی جمعی، شکل می‌گیرد و تداوم آن منوط به ساز و کارهایی است‌که ادیان و قوانین بشری توان ارائه آن را ندارند. از نظر اسلام، جامعه زمانی که با قانون الاهی اداره شود و حاکمیّت دینی در آن برقرار باشد، روی نظم را به خود خواهد دید.