مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهبی شک صلح و امنیت در پرتو همزیستی مسالمت‏آمیز بشریت به ارمغان خواهد آمد.یکی از مهمترین وجوه تشکیل جامعه اسلامی ناب مد نظر خداوند، ایجاد شرایط تشریک مساعی مسلمانان در جامعه اسلامی با پیروان سایر ادیان می باشد. این مهم با شکل گیری پیمان ذمه و نزول آیات مرتبط با حقوق اهل ذمه به صورت شفاف مشخص شده است. همزیستی مسلمانان با پیروان ادیان خود مستلزم برقراری شرایط مبنایی است نظیر ایجاد عدالت و برابری بین مسلمان و غیر مسلمان، آزادی سکونت، رفت و آمد، فعالیت های اقتصادی، آزادی بیان و گفتمان و.. است که می تواند نتایج درخشانی نظیر ایجاد اتحاد و یکپارچگی جامعه و نیز ایجاد امنیت فردی و اجتماعی را موجب گردد. یقینا همه ادیان آسمانی و پیامبران الهی مروج توحید و منجی بشریت و منادی صلح، امنیت و رفتار محبت‏آمیز نسبت به پیروان دیگر مذاهب می‏باشند، ولی پیروان ادیان با گذشت زمان و در اثر دوری از رهبری اولیای خدا، بتدریج انحرافاتی را پذیرا شده و گاه تحت تأثیر ملل دیگر، منکر زندگی مسالمت‏آمیز با پیروان دیگر مذاهب شده‏اند؛ در این پژوهش ما به بررسیهمزیستی مسالمت آمیز پیروان ادیان در قرآن و حدیث پرداختیم. بر اساس بررسی آیات قران و احادیث نبوی(ص)و معصومین(ع) مشخص شده است که از جمله مبانی همزیستی مسالمت آمیز، حق حیات، کرامت انسانی، آزادی و تساوی انسان‌ها است. که ضمن بحث از مبانی به شبهات وارده نسبت به دیدگاه اسلامی نسبت به مسائلی چون ارتداد و برده‌برداری پاسخ گفته شده است و در قسمت اصول حاکم بر روابط مسلمین وغیر مسلمین، با تمسک به اصولی چون اصل نفی سبیل و همزیستی مسالمت‌آمیز و وفای به عقود و عدالت و احسان و توجه ویژه به حقوق زنان، تلاش شده است که وجود حقوق شهروندی غیر مسلمین در جامعه اسلامی به صورت قانون‌مند ارائه شود تا حربه‌ای در دست معاندین اسلام و نظام اسلامی باقی نماند.کلید واژه: روایات ،قرآن ، مسالمت، غیر مسلمانان، همزیستی در اسلام

بحث از هدف خلقت انسان و معنای زندگی از دیدگاههای گوناگون مورد بررسی و تدقیق قرار گرفته است و هر کس از نقطه نظر خود به نظریه پردازی در این باب روی آورده است. در بین این آثار ارزشمند، فقدان اثری که هدف و معنای زندگی انسان را از خلال آیات حیاتبخش قرآن کریم و نیز احادیث ائمه اهل بیت علیهم السلام استخراج و تبیین نماید احساس می شود. این نوشتار بر آن است تا ضمن بیان این مطلب که قرآن کریم برای زندگی بشر طرح نقشه نموده و آن را غایت مند می داند، به بیان اهداف مورد نظر این کتاب آسمانی بپردازد و آنها را در حد ممکن با استفاده از احادیث که در واقع تفسیر این آیاتند شرح و تبیین نماید. در این راستا این پایان نامه در نظر دارد تا در یک فرایند منطقی قدرت قرآن و روایات را در معنابخشی به زندگی روشن نماید. به همین منظور پس از بیان کلیات رساله در فصل اول ، در فصل دوم به بیان تاریخچه بحث از معنای زندگی در ادیان الهی و مکاتب بشری پرداخته و در فصل سوم به تعریف اصطلاحات متداول و پرکاربرد در رساله اقدام شده و در نهایت فصل چهارم عهده دار تبیین معنای زندگی از دیدگاه قرآن و روایات می باشد.

یکی از مباحث مهم روز قیامت، بحث سنجش اعمال در قیامت است. اهمیت این مسئله از این جهت است که از آن جایی که، سرنوشت هر انسانی مرگ است لذا در جهان دیگر باید حساب و کتاب در میان باشد تا هر کس نتیجه اعمال خود را ببیند، لذا تعیین سرنوشت نهایی انسانها نیاز به حساب و کتاب دارد بدین جهت که هر انسانی اکثر کارهای خوب و بد خود را که در طول عمر انجام داده فراموش می‌کند، به علاوه به ظاهر اعمال خود می‌نگرد و از باطن آن‌ها اطلاع درستی ندارد و به همین جهت توقع پاداش‌هایی را دارد که در شأن او نیست. در حالی که خداوند متعال پاداش و کیفر بندگان را طبق استحقاق واقعی می‌دهند نه توقع و انتظار این و آن، بنابراین حساب قیامت لازم است تا بندگان عذری نداشته باشند و بدانند که طبق عدالت با آن‌ها رفتار شده است، لذا ازنتایج اساسی که دراین پژوهش مطرح شده، این است که وسیله سنجش اعمال در قیامت حق است و خداوند بر طبق حق با انسان برخورد می‌کند و هرعملی که مشتمل بر حق باشد سنگین و هرعملی فاقد حق باشد و از حق دور باشد سبک خواهد بود و نیز از جمله عوامل تأثیرگذار بر سنگینی میزان، حفظ حدود الهی، شرح صدر، ایمان و عمل صالح، ذکر صلوات، شهادتین، حسن خلق، زیارت مرقدائمه معصومین و.... اموری که موجب سبکی میزان است کفرو گمراهی و ریاکاری و نفاق خواهد بود.

اعتقاد به سریان تسبیح قولی در سراسر هستی از اصول مسلم و پذیرفته شده در حکمت متعالیه می‌باشد و ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف، عارف و مفسر از سه منظر فلسفی، عرفانی و تفسیری به مسئله‌ی مذکور نگریسته است. این پژوهش در پی آن است که ضمن معناشناسی واژه‌ی تسبیح با نگاهی تفسیری فلسفی به بحث تسبیح، شاخص‌های بارز تسبیح را از دیدگاه ملاصدراتبیین نماید. حکیم صدرا در بعد فلسفی با تکیه بر برخی از مبانی فلسفی‌اش حکم به سریان حیات، علم، کلام و سایر صفات کمالیه در سراسر عالم می‌کند، از این رو معتقد است که تسبیح در تمام موجودات حتی در جمادات به صورت حقیقی و با زبان قول یعنی زبان مخصوص به خود می‌باشد چرا که از روی علم و آگاهی حق تعالی را از نقایص منزه می‌دارند و معنای تسبیح قولی چیزی جز این نیست لذا در راستای اثبات دیدگاهش سه برهان بر قولی بودن تسبیح موجودات اقامه می‌کند. عقیده‌ی ملاصدرا در بعد تفسیری مطابق با دیدگاه فلسفی‌اش می‌باشد لذا از طریق استناد به آیات و روایاتی که متضمن تسبیح‌ موجودات‌اند و نیز آیات و روایاتی که حکایت از وجود علم و سایر کمالات در موجودات دارند به بیان عقاید خاص خودش مبنی بر حقیقی بودن تسبیح موجودات می‌پردازد. اگرچه ملاصدرا بیان می‌کند که تمام موجودات به زبان قال مسبِّح خداوند می‌باشند ولی منکر تسبیح به زبان حال نیست؛ زیرا تسبیح حالی به این معناست که با تفکر در مخلوقات، تنزیه و تقدیس خالقشان را از نقایصی که در این مخلوقات است نتیجه بگیریم که چنین چیزی منافاتی با این حقیقت که موجودات به زبان قال و از روی آگاهی به تسبیح خداوند می‌پردازند ندارد، لذا ملاصدرا معتقد است که موجودات به زبان حال و از جهات مختلفی مانند حدوث، امکان و امثال این‌ها نیز دالِ بر تنزیه حق تعالی هستند.

چکیدهشادی و فرح از جمله نیازهای روحی و روانی انسان است و می‌تواند همه جنبه‌های شخصیت او را در حال و آینده، دستخوش تغییر و تحول کند. افزون بر اینکه می‌تواند بر حیات اخروی انسان نیز تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد. اضطراب‌های فکری و تنش‌های روانی از مشکلات جدی انسان عصر فنّاوری است که منجر به کاهش احساس شادی در وی شده است. دین اسلام به شادی و نشاط که نیازی فطری و مورد قبول امامان معصوم علیهم السلام و دانشمندان است، نگاه ویژه دارد. این پایان‌نامه با هدف تبیین ضرورت و اهمیت شادی و نشاط در زندگی فردی و اجتماعی، به بررسی معنا و مفهوم شادی و علل و شاخصه‌های شادی پرداخته است. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای انجام‌گرفته است. قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام ایمان به خدا و عمل به آموزه‌های دینی را موجب شادی و نشاط در افراد معرفی می‌کنند؛ و وجود آیات و روایات منقول از پیامبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم و ائمه معصومین علیهم السلام و به طور کلی متون دینی، حاکی از اهمیت موضوع شادی در اسلام است. از این ‌رو اسلام به عنوان دینی که به ‌تمامی نیازهای روحی و جسمی انسان توجه دارد، داشتن نشاط و روحیه شاد را لازم? یک زندگی موفق می‌داند و در کلام معصومین علیهم السلام نیزبه سرگرمی‌های لذت‌بخش و هدف‌دار هم سفارش شده است و این حاکی از نگاه مثبت دین مبین اسلام به این مقوله است و با تبیین مصادیق مورد قبول، آن را از علائم مومنان و اوصاف بهشتیان برشمرده و مذمت آن نیز به سبب تقارن با موضوعات مذموم و مکروه شریعت است.کلیدواژگان: شادی- عوامل- قرآن- روایات

در دین مبین اسلام کسب علم و دانش و به تبع آن، مطالعه و کتابخوانی از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است. این مسأله از آنجایی ارزش و اهمیت می یابد که معجزه پیامبراکرم(ص)کتاب بوده و وحی و پیام الهی در قالب کتاب بر مردم ابلاغ شده است و در این کتاب مقدس هم اولین آیاتی که بر پیامبر(ص) نازل شده با امربه خواندن و الفاظ علم و قلم همراه شده است. پژوهش حاضر جایگاه و اهمیت کتاب و کتابخوانی را از نگاه آیات قرآنی و روایات ائمه معصومین(ع) مورد بررسی قرار دادهو همچنین بر آن شده تا با تکیه بر آیات و روایات، روشهای مطالعه صحیح را مطرح نموده و در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی راهکارهایی را ارائه نماید. این پژوهش نشان داد که در اسلام، کتاب و کتابخوانی به عنوان یک استراتژی بی بدیل برای رشد و تعالی فرد و جامعه مورد توجه قرار گرفته است؛ که در راستای اثر بخشی به آن در زندگی فردی و اجتماعی شرایط و راهکارهایی ارائه شده که عمل به آنها موجب بهره وری از این عنصر فرهنگی می باشد و می تواند آثاری را بدنبال داشته باشد که هم به حال فرد و هم به حال جامعه سودمند واقع شود. این مطالعه به روش کتابخانه ای انجام شده که جهت گردآوری مطالب آن از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. و بعد از تحلیل محتوایی مطالب گردآوری شده حاصل آمده است. در این مطالعه از روشی نظام مند استفاده شده که در آن آیات و روایات را تحلیل نموده و در راستای تبیین و توضیح بحث مورد مطالعه از آنها استفاده نموده است.

نگارنده در اين تحقيق پس از معنا شناسي التقاط و بيان گونه هاي آن تلاش نموده است، عوامل پيدايش، پيامدها و راهکار هاي مقابله با اين جريان فکري مخرب رابا تکيه بر آيات قرآن و احاديث معصومين عليهم السلام، مورد واکاوي قرار داده و از اين رهگذر مسلمين را متوجه خطري نمايد که خواسته يا ناخواسته کيان معرفت اسلامي را در معرض تلاشي و انهدام قرار مي دهد. به آنان معرفت و شناخت نسبت به اين خط فکري ويرانگر ارزاني دارد و در آن ها هوشياري و انگيزه ي جهاد و مبارزه با آن پديده ي خطرناک فرهنگي که حيات فردي و اجتماعي آنان را به مخاطره مي اندازد و عزت و سيادتشان را به تاراج مي برد، ايجاد نمايد.

انسان هابرای به سلامت گذشتن از فضایی که به سبب آمیخته شدن حق و باطل،غبارآلود و گم‏راه‏کننده شده است،باید ریشه ها وعوامل به وجود آورنده،شاخصه های اصلی به وجود آورندگان آن،و راه های رهایی از چنینفضایی را بشناسند.عوامل متعددی در ایجاد فضای شبهه‏آلود موثرند.«قدرت طلبی»و«انحرافات درونی»از جمله مهم ترین ابزارهایی‏ هستندکه همواره افراد مشرک و معاند در طی حیات اسلام از آنها استفاده نموده و سعی کرده‏اند زمانی با اجبار و ارعاب،آزادی انتخاب در دین و گزینش مذهب را از افراد سلب کنند، و گاهی با نیرنگ و فریب و با ظاهری آراسته،به انحراف در دین و در هم آمیختن حق و باطل بپردازند و در اعتقادات مسلمانان شبهه ایجاد کنند و از این طریق به فتنه گری در جامعه بپردازند.از سویی، شخصیت‏زدگی در طول تاریخ،اندیشه و وجدان مردم را تحت‏الشعاع قرار داده و چهره‏های به ظاهر حق به جانب،سبب ایجاد شبهه و تلبیس امر بر مردمان ساده‏لوح شده‏اند.از جمله شیوه‏های مهم تربیتی،شناخت درست فتنه ها در زندگی،علل و ریشه های ورود به آنها و راه‏های گریز از آنهاست.بر این مبنا پژوهش حاضر برآن است مبانی معرفت شناسی فتنه را از منظر قران و حدیث مورد بررسی قرار دهد.معناشناسی فتنه،علل و ریشه های ورود انسان به فتنه،شاخصه های اصلی فتنه گران،پیامدهای فتنه گری در جامعه و راه های برون رفت از فتنه ها، از جمله مهم ترین مباحثی است که در این رساله به آنها پرداخته شده است.لازم به ذکر است کهاز روش کتابخانه ای برای جمع آوری مطالب استفاده شده است.

تعلیم و تربیت همواره از دغدغه‌های بزرگ بشر بوده و عالمان این عرصه درصدد تعیین خط مشی تربیتی برای جوامع بشری بوده‌اند. در این میان ادیان الهی نیز برای هدایت و تربیت انسان ارائه‌ی طریق کرده‌ و فطرت پاک انسانی را مخاطب خود قرار داده‌اند و اسلام به عنوان آخرین و کامل‌ترین دین آسمانی، برای این منظور برنامه‌ای خاص و فراگیر دارد و با ارائه‌ی الگوی حسنه : پیامبر اکرم ( ص ) سرمایه‌ای گرانقدر در اختیار جوامع بشری قرار داده است که مطالعه و بررسی سیره‌ی نبوی می‌تواند ما را به تبیین نظام تربیتی استواری برساند.این پژوهش با هدف : " تبیین نظام تربیتی بر اساس سیره‌ی نظری و عملی پیامبر ( ص ) " درصدد پاسخ گویی به این سوالات برآمده است.1- مبانی فلسفی و نظری نظام تربیتی مبتنی بر سیره‌ی حضرت رسول ( ص ) چیست؟2- اصول تربیت از نظر حضرت رسول اکرم ( ص ) چه می‌باشد؟3- بر اساس مبانی تربیتی رسول اکرم ( ص ) چه اهداف و روش هایی برای تبیین نظام تربیتی می‌توان تعیین نمود؟4- الگوی تربیتی حضرت رسول اکرم ( ص ) دارای چه شاخص هایی می‌باشد؟ـ روش پژوهش حاضر تحلیلی ـ توصیفی از نوع تحقیقات کیفی می‌باشد که از طریق مطالعه‌ی کتب و منابع موجود به تحلیل اطلاعات جمع آوری شده پرداخته است و به بررسی مبانی، اصول و اهداف تربیتی برآمده از سیره‌ی نبی می‌پردازد : مبانی و اصول تربیت نبوی از قرآن سرچشمه گرفته، بر کرامت انسان و فطرت پاک او ـ اصل توحید و معاد استوار شده است و می‌خواهد که با تزکیه‌ی نفس او را به مقام قرب الهی رسانده و با اجرای عدالت اجتماعی زندگی مادی و معنوی او را تأمین سازد. و در راستای ارائه الگوی برتر و پاسخگو به نیازهای جامعه، جامع‌ترین راهکار را در اختیار ما قرار دهد.

قاعده قرعه در اغلب کتابهای فقهی و اصولی وارد شده ولي نظر جامعي میان فقها پيرامون آن وجود ندارد. نهایت مطلبی که می توان ادعای اتفاق نظر فقها را در آن نمود، مشروعیت رجوع به قرعه در برخی موارد است.معنای قرعه در لغت و اصطلاح، همان بیرون آوردن یک سهم یا نصیب از میان اطراف آن است. و ملاک صحت آن عدم اطلاع بر سهم خارج شده است. این قاعده از گذشته مورد عمل عقلا قرار گرفته وموارد بسیاری از عمل به آن در تاریخ وجود دارد. پس این قاعده یک قاعده تاسیسی نیست.دو آیه شریفه از قرآن کریم دلالت بر حجیت قرعه در دین اسلام دارند؛ روایاتی که در مورد قرعه از ائمه معصومین علیهم السلام صادر شده است، در سه دسته قابل بررسی می باشد. 1- عام به نحو كامل 2-روایات عام فی الجمله 3-روایات مربوط به موضوعات خاص. فقهای امامیه به طور موجبه جزئیه بر حجیت قاعده قرعه اجماع دارند. سیره ی عقلاء و عقل نیزاز دلایل دیگر بر حجیت این قاعده هستند. موضوع قاعده قرعه در بین فقها مسئله ی اختلافی است. ولی اگر به روایات تکیه شود، آشکارا باید گفت: هر جا مطلق جهل صدق نماید و هیچ راه حلی موجود نباشد، باید به قرعه رجوع نمود. در لسان روایات اگر چه عناوین متفاوتی مثل مشتبه، مجهول، ملتبس و... وارد شده ولی در حقیقت موضوع تفاوتی ایجاد نمی نماید.اگر چه بعضی قاعده قرعه را در مواردی که مورد عمل اصحاب قرار گرفته، جاری می دانند؛ ولی در بسیاری از ابواب فقهی این قاعده جریان دارد.اگر قاعده قرعه در جایی جریان یابد که واقعیت معینی وجود داشته باشد، قرعه اماره بوده و طریقی برای کشف آن واقع است. و اگر واقعیتی موجود نباشد اماره یا اصل بودن این قاعده سالبه به انتفاء موضوع خواهد بود. نسبت میان قاعده قرعه و دیگر اصول و امارات، ورود آنها بر قرعه است، زیرا هر یک از اصول و امارات رافع موضوع قاعده قرعه می باشند.وقتی راهی به جز قرعه برای رفع مشکل وجود نداشته باشد، وجوب یا جواز تمسک به قرعه بستگی کامل به موضوع دارد. اگرچه بعضی روایات و فتاوا دلالت برکیفیت خاصی در اجرای قرعه دارد، ولی نباید نحوه ی اجرا را در این طرق خاص منحصر نمود.اگر اجرای قرعه مختص به امام معصوم یا نائب خاص ایشان باشد، این حکمدر زمان غیبت تعطیل خواهد بود. لذا اگر مورد قرعه مربوط به امور قضایی باشد، باید مرجع قضا عهده دار این امر گردد. در غیر موارد قضایی شخصی که متصدی آن موضوع هست، خود مجری قرعه نیز می باشد.قرعه در قانون اساسی، قوانین مدنی و قوانین کیفری جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شده است. جایگاه این قاعده در قوانین مانند فقه آخرین راه حل بوده و برای جایی است که امکان ترجیح وجود نداشته باشد.