مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب حاضر دارای هشت فصل است؛ فصل اول در دوازده اصل به بررسی اركان شناخت صحيح آفريدگار و آفريدگان و فصل دوم «آفرينش و خلقت، نه تطور و صدور» به مطالبی مانند؛ تباين ملاك خلقت، فلسفه و عرفان جدايی و تباين خالق و خلق را انكار می‌كند و ... می‌پردازد. فصل سوم «شناخت توحيد براساس وحی و برهان، نه فلسفه و عرفان» به بررسی وحدت موهوم، اشتباه معرفت بشری در شناخت معنای توحيد، اوهام پيرامون معنای وحدت خداوند و نقد برهان فلسفی اثبات واجب‌الوجود پرداخته است. «ادعای نابجای ادراك كنه ذات خداوند» عنوان فصل چهارم است كه شامل مباحث؛ شناخت مخلوقات تنها راه شناخت خداوند، فراترين درجه معرفت خداوند و فلسفه و عرفان خداوند را شبيه خلق بلكه عين وجود آن می‌داند می‌شود. فصل پنجم «افسانه وجود مجردات» به انگيزه اهل فلسفه در اعتقاد به وجود عالم مجردات، كلمات اهل فلسفه پيرامون عالم مجردات، نادرستی اعتقاد به تولد عقول مجرده از ذات متعالی خداوند و ... می‌پردازد. فصل ششم «فراتر از زمان و مكان» به خدای فلسفه و عرفان در گستره زمان و مكان، فصل هفتم«ديدن خداوند! هرگز!» به دين خداوند در پندار فيلسوفان و عارفان و فصل هشتم «انديشه‌های زمينی، يا درس‌های آسمانی» به امام(ع) امام است، نه فيلسوف پرداخته است. در مقدمه كتاب آمده است؛ شناخت به سزای مسائل مبدأ و معاد براساس وحی و برهان، والاترين هدف جويندگان سعادت ابدی و ابديت سعادت است؛ در اين كتاب با توضيحی پيرامون پايه‌های شناخت صحيح خداوند، به نمونه‌هايی از تعاليم مدرسه وحی و برهان در مقابل پرداخته‌های انديشه كاوان مسلك‌های معرفت بشری پرداخته شده است. نويسنده در اين كتاب به بررسی تطبيقی آموزه‌های مكتب وحی، با ساير آرا و نظريات معرفتی پرداخته است كه ادعای يكسان بودن رجوع به معلم عرشی و فرشی در اقامه برهان عقلی خلاف تجربه روشن و آشكار است، و با نصوص قطعی نيز سرسازش ندارد. نويسنده در اين كتاب سعی كرده است استدلالات عقلی كامل و تمام باشد و استشهاد به نصوص مكتب وحی هرگز جنبه تعبدی ندارد.

کتاب حاضر در دو بخش نخست شامل گفتارهایی است درباره‌ی "عشق" با مضامینی نظیر "مصاف عقل و عشق"، "تفاوت عشق با هوس"، "عشق، هدیه‌ی آسمانی"، "هفت شهر عشق"، "نشانه‌های کوثر عشق"، "عشق هدف نه وسیله"، "عشق جامع اضداد است"، "مبارک بودن وصل و هجران"، "تجربه‌های عاشقی" و "شیوه‌ی مناجات اهل دل". در بخش دوم نیز مقاله‌ای با عنوان "اصالت وجود، اصالت عشق است" درج گردیده است. این مقاله به مناسبت دومین همایش جهانی حکیم ملاصدرا در تاریخ 83/3/5، عرضه شده است. گفتنی است نگارنده در این مقاله به حقیقت عینی و واقعیت‌ خارجی "عشق" توجه داشته و تفسیر عشق را بر پایه‌ی "اصالت"، "وحدت" و "تشکیک وجود" می‌داند.

نویسنده کتاب در کتاب بر آن است، بر اساس درک عرفانی عالم هستی و رابطه معنوی با سرچشمه‌ عالم وجود، مفاهیمی چون شعورمندی کیهانی، وحدت وجود، انتقال آگاهی، ارتباطات زیبایی شناسانه و اسطوره‌وار (انتقال اطلاعات از طریق ارتباط کوانتومی و نمادسازی از هستی لاهوتی)، تاریخ ذهنی، و مانند آن را شرح و تبیین نماید، نویسنده تصریح می‌کند: "عقیده من آن است که نه تنها علوم، بلکه هنرها، علوم انسانی و معنویت برآمده از شهود، تخیل و الهام ذهنی، ابزار مهمی در پرداختن به طبیعت و آگاهی کیهانی به عنوان قوه وجودی و فهم آن هستند. دیگر سخن آن که، به مفهومی عمیق‌تر، قوانین عالم کارکردی متفاوت از هنرها، معنویت و علوم ندارند. آنچه علوم، معنویت و دریافت زیبایی شناسانه در جست و جوی آن هستند، یگانگی اساسی در عمق و ریشه، و هدف غایی این تحقیق است. تعریف نهایی ارتباط زیبایی شناسانه یا آگاهی کیهانی، چیزی نیست به جز همان پیوند درونی عمیق، مجموعه جهانی این تعامل و پیوندهای درونی، به عنوان ویژگی‌های پویای حیات تلقی می‌شوند که "همواره سیالند و از بودن به شدن در تغییرند"".

نگارنده در بخش نخست کتاب حاضر، دریافت وجود خدا را ناشی از سه نوع برداشت می‌داند: برداشت ناشی از تصور، اتفاق و یقین، سپس شش مساله را درباره‌ی ضرورت یکی بودن خداوند، تبیین می‌کند. این مسائل عبارت است از خود وجود، تعامل بین وجودها، چیستی وجودها، ازلی بودن یا نبودن وجودها، خصایص و کارکرد وجود نگارنده در بخش دوم برای اثبات وجود خداوند، دو شیوه را مطرح ساخته است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به حضور مستقیم و وجود آثار، اشاره کرد، "اثبات یکتایی خداوند"، "گفتار سوم کتاب است. در این بخش، اصول لازم برای یکتایی خالق، برشمارده شده است.

مجموعه مباحثی در زمینه دلایل و راه‌های خداشناسی و مروری بر مباحث مهم کلامی در این زمینه است. در این اثر ابتدا به بحث در مورد اهمیت، آثار و ضرورت بحث خداشناسی و پژوهش در زمینه ابعاد مختلف توحید و اسماء، صفات و افعال الهی پرداخته شده و پس از آن با رویکردی علمی و کلامی (اعتقادی) به بیان مهمترین راه‌های خداشناسی پرداخته شده است. نویسنده به ارتباط بین خودشناسی و خداشناسی اشاره کرده نقش پیامبر اسلام و دیدگاه‌های ایشان در مورد خداشناسی را بررسی نموده است. وی در ادامه بر لزوم توجه در آثار خلقت خدا تأکید ورزیده و معتقد است دقت کردن در عجایب خلقت جهان و خلقت بدن انسان راه را برای خداشناسی و پی بردن به زوایای مختلف این مسأله هموار می‌نماید.

در کتاب حاضر، به مباحث مربوط به وجود حق‌تعالی پرداخته می‌شود. نگارنده بیان می‌کند که به دلیل اینکه مباحث مربوط به وجود حق‌تعالی کل مباحث نظری است و نظرات بزرگان این رشته تماماً به‌صورت نظری و فرضیه مطرح می‌شود و به همین لحاظ هم نظرات بزرگان این رشته معرکه آراء متکلمان و فلاسفه و عارفان بزرگ قرار گرفته است و هر نحله نظرات خود را مطرح و کوشیده است آن نظریه را با دلایلی به اثبات برساند و حتی آنجا که همت نموده با آیات قرآنی و روایات نبوی و ولوی حرف خود را ثابت کند، نظر خود را بر کلام حق‌تعالی یا بیان رسول‌الله تطبیق و آیات الهی را برای اثبات حرفش تأویل نموده است.