مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

گاهی تصوّر یک مسئله فلسفی مهم‌تر و دشوارتر از تصدیق آن است، و مسئله اصالت وجود از جمله این مسائل است. در این مقاله به بررسی برخی از معانی تصوّری این مسئله پرداخته‌ایم. هم‌چنین به بررسی دو تحریر از محلّ نزاع، و نیز در پرتو ادلّه اصالت وجود به بررسی برخی معانی تصوّریِ دیگر پرداخته‌ایم. تحریر محلّ نزاع که مسئله مهمی در این زمینه است، در کتب ملّاصدرا ذکری از آن به میان نیامده است، اما کسانی مانند سبزواری و طباطبایی و.... به آن پرداخته‌اند. در این میان مدرّس زنوزی تحریر جامع و دقیقی از محلّ نزاع این مسئله به دست داده است. برخی بر این نحوه تحریر انتقاداتی وارد کرده‌اند و ما به آنها پاسخ داده-ایم. در این مقاله به معانی ماهیّت، وجود، اصالت، حدّ در محلّ نزاع پرداخته شده است. نیز به مسائلی از قبیل این‌که پدیده‌های شخصی یا نوعی در این مسئله مورد نظر است پرداخته شده است.

در سنت برهان‌آوری کلاسیک اشکالی وجود دارد و آن اشکال دوسویگی براهین اثبات وجود خداست. هر برهانی که برای اثبات وجود خدا اقامه شده، برهان ضدی با مکانیزمی واحد از سوی خداناباوران طراحی شده است. این سوال که آیا چنین امری به معنای بی‌اعتباری براهین اثبات خداست یا خیر یا ایمان خداباوران را مطابق با مبانی عصر روشنگری نامعقول می‌کند یا خیر، ما را بر آن می‌دارد که از راه‌حل‌های جدیدی سراغ بگیریم تا بتوان از طریق آن همچنان فرآیند اقامه استدلال بر اثبات خدا را معقول شناخت و از آن دفاع کرد. ادعای ما در این پژوهش این است که طرحی در زمینه بازتعریف برهان یا ماهیت اصلاح شده برهان یافته‌ایم که می‌تواند سبب برون‌رفت سنت برهان‌آوری از چالش اشکال دوسویگی براهین اثبات خدا شود. در این پژوهش شانزده مورد از موارد اشکال دوسویگی در براهین اثبات خدا را استخراج کردیم و طرح ماورودس را بر آنها پیاده و عملیاتی کردیم و با استفاده از طرح جرج ماورودس، فیلسوف دین و معرفت‌شناس اصلاح شده، نشان دادیم که خداباور همچنان در اعتقاد به براهین اثبات وجود خدا معقول است. در تعریف برهان از نگاه ماورودس علاوه بر دو عنصر بنیادین تعریف سنتی از برهان که عبارتند از «صدق مقدمات» و «اعتبار منطقی»، سخن از عناصر ذهنی روانشناختی می رود که عبارتند از «قطعی بودن» و «قانع کننده بودن». این دو شرط جدید کمک می کند خداباور بر اساس پیش داشتها و فرضهای تعریفی و ارزشی در نگاه و جهان بینی خود بتواند در اقامه و دفاع از براهین اثبات خدا معقول باشد. البته توجه داریم که این اصلاح ماهیت برهان درست همانند دیگر طرحهای معرفت شناسی اصلاح شده هزینه‌ای معرفت شناختی دارد که طرح معرفت شناسی اصلاح شده باید آن را بپردازد و آن اینکه نسخه های براهین ضد نیز می توانند در چشم اندازها و دیدگاههای مورد پذیرش خود معقول انگاشته شوند.

ترجمه ماشینی: ادعاهای معجزه در سراسر جهان و در اکثر سنت های مذهبی رایج است. را به نظر می رسد رایج ترین معجزه ها معجزه های شفا هستند، اما انواع دیگر نیز در سراسر آن ظاهر می شوند فرهنگ ها و اعصار بحث در این باب محدود به نظام های توحیدی و به تفکر غربی عصر خردگرایی اروپایی اولین دوره ای بود که فیلسوفان و دانشمندان آشکارا در واقعیت معجزه تردید داشتند. در آن زمینه علوم، به جای دین، به الگوی حقیقت تبدیل شد که در آن معجزات غیرعلمی رد شدند خرافات. مسلماً، امروزه همه فکر نمی کنند که علوم همه چیز را توضیح می دهند دانستن با این وجود، عقل گرایی و جهان بینی مکانیکی باعث ایجاد شک و تردید نسبت به آن شد ایده معجزه، و این نگرش هنوز با ما است. همانطور که به موضوع می پردازیم، اولین کار این است که آنچه را که معجزه محسوب می شود، روشن کنیم. هست یک غروب زیبا، یا یک نوزاد سالم تازه متولد شده، یک معجزه؟ برای تعمیق درک خود ما بررسی خواهد کرد که برخی از فیلسوفان بزرگ در مورد معجزات چه گفته اند، از جمله بررسی دقیق استدلال معروف دیوید هیوم علیه اعتقاد عقلانی به معجزات پس از در نظر گرفتن معجزات به طور کلی، ما بررسی می کنیم که چه مدرکی، در صورت وجود، وقایع معجزه آسا از این ایده حمایت می کند که خدا وجود دارد.

معجزه (Miracle) در عرف عام بر حوادثی شگفت‌آور، فوق قدرت بشری، خارج از جریان عادی طبیعت و حوادث فراطبیعی اطلاق می‌شود. در مسیحیت معجزات عیسی را بینه‌هایی برای تأیید ماهیت الهی او می‌دانند و بنا به قول پولوس قدیس یکی از معجزه‌های مسیحی (رستاخیز) آن اندازه ضروری است که دین مسیحیت بدون آن ناممکن می‌شود؛ از این رو بررسی برهان معجزه برای دین پژوهان حائز اهمیت است. نوشتار پیش رو با روش کتابخانه‌ای و به شیوه‌ی توصیفی - تحلیلی به بررسی روایت‌های جدید برهان مسیحی اثبات وجود خدا از راه معجزه می‌پردازد؛ روایت قدیم از راه معجزه‌ها با اشکالات هیوم، مک کینون و فلو به چالش کشیده شده است. در برابر این اشکالات إلاهیدانان دو موضع را برگزیدند: گروهی مانند تیلیش و هالند، تلاش کردند که معجزه را از مفهوم اصلی آن خارج ساخته و با ارائه‌ی تعریفی جدید از معجزه، آن را قابل دفاع نمایند. 2. گروهی نیز مانند سویین برن با پذیرفتن تعریف سنتی معجزه با چینش استدلالاتی، در مقام پاسخگویی به اشکالات وارده بر این برهان قرار گرفته و تلاش کردند تا حمل حکم قدیمی - عدم امکان معجزه- را بر این موضوع - معجزه- ممتنع سازند. در مقام ارزیابی بین این دو موضع باید گفت که إلاهیدانانی که به بازسازی استدلال‌های برهان معجزه پرداخته‌اند، رویکردی معقولانه‌تر دارند؛ چرا که گروه اول، معجزه را به مثابه یک برهان، از برهانی بودن خود خارج می‌سازند و اگر نگوییم مرتکب مغالطه‌ی عدول از تعریف شده‌اند در نهایت، کارشان به نفی معجزه و یا به تقلیل گرایی می‌انجامد. اما موضع گروه دوم افزون برآنکه تقریر معجزه را از صورت برهانی خارج نمی‌کند، همچنان کارکرد آن را برای جامعه خداناباوران حفظ می‌کند.

مولانا جلال ­الدّین محمّد بلخی در آثار خود به­ویژه مثنوی معنوی، بر­خلاف دیدگاه فلسفیِ معروف به پانته ­ایسم و معتقدان به حلول و اتّحاد، اعتقاد به وحدت وجود را با تجلّی و تنزّه و تعالی خدا سازگار و قابل جمع می­داند و حتی مدّعی است که از این نگاه، می­توان تصویری مطلوب­تر و نزدیک­تر از هر دیدگاه دیگری نسبت به خدای دین داشت. در اینجا کوشیده شده است با کاربرد روش توصیفی–تحلیلی ابتدا به اثبات باورمندی مولوی به دیدگاه وحدت وجود بپردازیم و سپس فروع آن را تبیین و بررسی کنیم؛ به­ویژه به این پرسش پاسخ دهیم که چگونه او تجلّی و تنزّه و تعالی خدا را بر مبنای اصل اساسی مکتب خود (وحدت وجود) تبیین و اثبات می­نماید. از این­رو، برای آشنایی با مکتب عرفانی و بررسی دیدگاه مولانا، ابتدائاً به معرّفی مشرب عرفانی و اعتدال اندیشه و روش فکری او می­پردازیم و سپس بر مبنای وحدت وجود به تقسیم وحدت به وحدت آفاقی و انفسی و تمایز­گذاری میان مقام ذات و مقام اسماء و صفات الهی و اعتقاد به تشبیه در عین تنزیه و تنزیه در عین تشبیه که فروع و پیامدهای این اصل هستند مبادرت می­ورزیم.

ترجمه ماشینی: تنش بین ایده های جبرگرایی در مقابل اراده آزاد به طور کامل مورد بحث قرار گرفته است. شواهدی مبنی بر وجود خدا بر اساس آنچه اصل علیت نهایی نامیده می شود ارائه می شود. مفهوم بی نهایت بررسی می شود. در نهایت، آزمونی به نام تست اراده آزاد به جای آزمون تورینگ برای هوش مصنوعی (AI) پیشنهاد شده است. ایده چندجهانی بر اساس استدلال ارائه شده در اینجا در نظر گرفته شده است. همچنین، اصل عدم قطعیت به عنوان اصلی که اجازه می دهد اراده آزاد در یک جهان گسسته و متناهی رخ دهد و تداوم را ماهیت اراده آزاد معرفی می کند. در نهایت دلیل عملی وجود اعتقاد به خدا بررسی می شود.

محمد حسین غروی اصفهانی: ماکانَ موجوداً بذاتِه بِلا

جهت مشاهده فیلم مناظره به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

اين کتاب که با موضوع «مناظرات وحدت وجود» و تحت عنوان «كثرت يا وحدت وجود» منتشر شده حاصل مناظراتی است که بین این جانب حسین عشاقی و فاضل گرامی حجه الاسلام و المسلمین آقای غلامرضا فیاضی ، در مورد ارزیابی برخی از براهین مسأله «وحدت شخصی وجود» است. در مباحث این چهار بخش، اینجانب حامی وحدت وجود و تمامیت برهانهای مورد بحث آن، بودم، و جناب آقای فیاضی ناقد آنها. كتاب شامل پنچ بخش است كه بخش اول آن تحت عنوان «تمهيدات پيش از گفتگو» جزء مجموعه مناظرات نيست، بلكه اين جانب آن را به مجموعه مناظرات افزودم تا به‌صورت گذرا إشاره‌اي به ديدگاه‌هاي مهم در باب وحدت يا كثرت وجود، و نقاط ضعف و قوت اين ديدگاه‌ها شده باشد. چهار بخش باقي‌مانده يعني از بخش دوم تا پايان كتاب، همه مناظراتي است که بين طرفين إدامه داشته است، سخنان جناب آقاي فياضي با عنوان «ف» و سخنان اينجانب با عنوان «ع» نشانه‌گذاري شده است، و سؤالهائي كه أحيانا از ناحيه افراد حاضر در مجلس مناظره طرح شده با عنوان «افراد كلاس» معين گرديده‌ است. در بخش دوم كتاب، برهان ابوحامد محمد تركه اصفهاني، و در بخش سوم و چهارم برهان صائن الدين تركه، و در بخش پنجم برهان قيصري، بر وحدت شخصي «وجود» مورد بحث و مناظره قرار گرفته، بخش سوم و چهارم گرچه همه بحثهايش مربوط به يك برهان است، ولي به‌خاطر انبوهي مطالب مورد بحث در اين برهان، قسمتي كه راجع به رابطه وحدت وجود و نحوه وجود كلي بود، بدون اين كه ساختار مناظره دگرگون گردد به بخش چهارم اختصاص داده شد. در مباحث اين چهار بخش، اينجانب حامي وحدت وجود و تماميت برهانهاي مورد بحث آن، بودم، و جناب آقاي فياضي ناقد آنها، و بر همين مبنا در عنوانهائي كه براي ساختار كتاب و فصل بندي آن تنظيم شده، از جناب آقاي فياضي با عنوان «ناقد» نام برده شده است.