مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مهمترین گرایش فلسفه معرفت شناسی است چرا که لازم است. ابتدا حدود معرفت بشری مشخص شود آنگاه بر اساس نتایج آن به تحقیقات خود ادامه داد. عقل یکی از مباحث معرفت شناسی در حکمت متعالیه و فلسفه کانت است. از نظر ملاصدرا، بر مبنای حرکت جوهری، غایت نفس ما، اتحاد عقل انسانی با عقل استعلایی و فرا تجربی و وصول به مرتبه ای از وجود عقل فعال است. بنابراین تمام مراحل شناخت عقلی در جهت نیل به اتحاد نفس ناطقه انسانی با عقل فعال سیر می کند. در نظر کانت نیز، نقد عقل محض در واقع پژوهشی است درباره توانایی ذاتی عقل برای بسط تعینات موجود از درون خودش، یعنی به نحوی ناب و مستقل از احساس و تجربه. از این حیث کانت درصدد توجیه و تبیین جدیدی از چگونگی شناخت و معرفت آدمی است. از جمله اهداف این تحقیق، بررسی ماهیت، توانایی ها و حدود عقل بشری در اندیشه کانت و ملاصدرا و نیز بررسی تفاوت ها و شباهت های این دو اندیشمند در مسأله فوق می باشد. در مورد نتایج بدست آمده، به طور کلی می توان گفت که اگر چه کانت و ملاصدرا هر دو در اذعان به محدودیت عقل دارای نقاط اشتراکی هستند اما آنچه راه ملاصدرا را از کانت متمایز می گرداند و گستره ی فلسفه او را به ساحاتی متعالی تر می کشاند این است که او با اعتقاد به سلسله مراتب خاص عقل، سطوحی عالی را در این عرصه قائل شده است که در آن سطوح دریافت های عالیتر امکان پذیر است و علاوه بر این، با اعتقاد تام و تمام به وحی و الهام و شهود، سیطره ادراک انسانی بر قلمروی گستره هستی فراتر از ساحت عقل را امکان پذیر می داند.کانت نیز با تفکیک قلمرو پدیدارها از اشیاء فی نفسه، قائل به توانایی ما در اشراف بر پدیدارها و عدم توان قوای ادراکی در احاطه بر اشیاء فی نفسه گردید.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

قضایاى تحلیلى و ترکیبى

نویسنده:

دیوید. و. هاملین

نوع منبع :

مقاله , ترجمه اثر , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , معرفت شناسی کانتی , فلسفه کانت , قضیه ترکیبی(مقابل قضیه تحلیلی) , قضیه تحلیلی(مقابل قضیه ترکیبی)

کلیدواژه‌های فرعی :

ترادف , فلسفه غربی , قضایای تجربی , احکام تألیفی پیشینی , صورت منطقی قضیه , قضیه منطقی , کاربرد تمایز تحلیلى‌‌‌‌ترکیبى‌‌‌‌ , ویژگى‌‌‌‌هاى‌‌‌‌ قضایاى‌‌‌‌ تحلیلى‌‌‌‌ , کارکرد معانى‌‌‌‌ لغات , کارکرد قوانین مطلق , ترادف و معنا , مرز میان قضایاى‌‌‌‌ تحلیلى‌‌‌‌ و ترکیبى‌‌‌‌ ,

چکیده :

تمايز ميان احكام تحليلى‌‌‌‌ و تركيبى‌‌‌‌ براى‌‌‌‌ نخستين بار توسط كانت در مقدمه نقد عقل محض صورت گرفت. بنا به گفته او، احكام كلا به اين دو نوع تقسيم مى‌‌‌‌‌شوند. موضوع هر دو نوع حكم بايد شى‌‌‌‌ء يا اشيا باشد، نه مفاهيم. «احكام تركيبى‌‌‌‌» احكامى‌‌‌‌ آگاهى‌‌‌‌ بخش اند؛ يعنى‌‌‌‌ احكامى‌‌‌‌ كه با مرتبط نمودن يا تلفيق كردن دو مفهوم متفاوتى‌‌‌‌ كه موضوع تحت آنها گنجانده شده است، درباره آن مطلبى‌‌‌‌ به ما مى‌‌‌‌گويند. «احكام تحليلى‌‌‌‌» احكام غيرآگاهى‌‌‌‌ بخش اند؛ يعنى‌‌‌‌ احكامى‌‌‌‌ هستند كه صرفا به توضيح يا تحليل مفهومى‌‌‌‌ مى‌‌‌‌‌پردازند كه موضوع تحت آن واقع شده است. در اينكه حكمى‌‌‌‌ چگونه مى‌‌‌‌تواند در آن واحد، درباره شى‌‌‌‌ء باشد، نسبت به آن غيرآگاهى‌‌‌‌بخش بوده و توضيح دهنده مفاهيم مندرج در آن باشد، مشكلات بدوى‌‌‌‌ وجود دارند كه بعدا به بررسى‌‌‌‌ آنها خواهيم پرداخت.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد حسن و قبح شرعی غزالی بر مبنای اخلاق کانت

نویسنده:

انشااله رحمتی ,سمانه خاکبازان

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

09. قواعد کلامی Basic Principles of Kalam , قاعده حسن و قبح شرعی , قاعده حسن و قبح عقلی , مکتب اخلاقی کانت , اخلاق غزالی

کلیدواژه‌های فرعی :

تکلیف از نظر کانت , امام محمد غزالی , ‌ کانت , معرفت شناسی کانتی , اندیشه کانت , عقل(قوه عاقله) , عقل((قوه عاقله)، اصطلاح وابسته) , اندیشه های احمد غزالی , اخلاق غایت انگارانه , اندیشه امام محمد غزالی , عقل در نظر کانت , خدا در اخلاق کانت ,

چکیده :

امام محمد غزالی معروف به حجت الاسلام (450-505 ه.ش) و کانت (1804-1734.م) دو چهره فلسفی بسیار مهم در تاریخ بشر هستند که با نوآوری در مهمترین مسائل اخلاقی تاثیرات فراوانی در تفکر جوامع خود پیرامون اخلاق بر جای گذاشته اند. هدف این دو اندیشمند که با فاصله زمانی قرن پا به عرصه جهان گذارده اند، حفظ و صیانت از دین بوده است. مقاله حاضر با بیان حسن و قبح شرعی از دیدگاه غزالی متکلم و عالم سنی و اشعری مذهب ایرانی و بررسی نتایج حاصل از پذیرش این دیدگاه و مقایسه آن با مبانی و اصول اخلاقی کانت، در صدد این مطلب است که دایره عمل اخلاق مبتنی بر حسن و قبح شرعی اخلاقی محدود بوده و در نهایت به ضدیت با مبانی شرع منتهی می شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 53 تا 79

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

پلورالیسم دینی، نقد، راه حل

نویسنده:

محمد محمدرضایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

انحصارگرایی دینی (مسائل جدید کلامی) , شمول گرایی دینی (مسائل جدید کلامی) , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , کثرت گرایی دینی , کثرت گرایی دینی(فلسفه دین)

کلیدواژه‌های فرعی :

جان هیک , کثرت گرایی دینی هیک , ‌ کانت , معرفت شناسی کانتی , شیء فی نفسه و پدیدار (نومن و فنومن) , کثرت شرایع , دین پژوهی , حضرات خمس , صفات جمالی(مقابل جلالی) , صفات جلالی(مقابل صفات جمالی) , رویت خدا در قرآن ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

مرتضی مطهری

چکیده :

این مقاله بر آن است تا یکی از مسائل مهم در عرصه دین‌پژوهی و فلسفه دین، یعنی پلورالیسم دینی را نقد و بررسی کند. پلورالیسم دینی ، بر آن است که همه ادیان، حداقل الاهی، حقانیت و نجات‌بخشی یکسان دارند. در بحث پلورالیسم دینی، ابتدا، قرائت‌های گوناگون پلورالیسم دینی مطرح و سپس قرائت مورد تأکید جان هیک طراح نظریه پلورالیسم دینی در جهان معاصر مشخص شده است. در ادامه، مبنای پلورالیسم دینی که نظریه فنومن و نومن کانت در باب شناخت است، مورد انتقاد قرار گرفته و اثبات شده که پذیرش چنین مبنایی مستلزم قبول لاادری‌گرایی در باب شناخت واقعیت است؛ سپس مبنای دیگر پلورالیسم دینی یعنی تجربه دینی، بررسی شده و ضمن پاسخ به اشکال جان هاسپرز درباره تجربه دینی، اصل تجربه دینی به صورت منبع شناخت مورد قبول قرار گرفته و راه‌حل مناسب برای این تفاسیر متفاوت ارائه شده است که با پلورالیسم دینی جان هیک تفاوت‌هایی دارد. در پایان، دیدگاه قرآن و روایات اسلامی در باب رؤیت خدا مطرح شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 55 تا 76

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مغالطات عقل محض در نظر کانت

نویسنده:

سید محمد حکاک

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی کانتی , فلسفه کانت

کلیدواژه‌های فرعی :

فاهمه , من استعلایی , نقد عقل محض کانت , وحدت مطلق , شهود حسی(قسیم شهود عقلی و محض) , حس(قوه حاسه) , مقولات((کانت)، اصطلاح وابسته) , جوهر((اصطلاح وابسته)، مقولات کانت) , رئالیسم تجربی , ادراک نفسانی استعلایی , وحدت عددی نفس ,

چکیده :

در نظر کانت، معرفت مشتمل بر ماده‌ای و صورتی است. ماده‌ی آن از طریق حس به دست می آید و صورت را، ما در دو مرحله ادراک حسی و فهم بدان می‌بخشیم: درمرحله ادراک حسی، مکان و زمان را، و در مرحله فهم دوازده مقوله را. و آنچه از این رهگذر می شناسیم، پدیدار است نه شیء فی نفسه. اما عقل ما به اقتضای طبیعت خود، پا را از حوزه‌ی پدیدار بیرون می‌نهد و تصوراتی را می سازد که در واقع توهّمند. یکی از این تصورات، تصور نفس است. عقل می‌خواهد با چهار استدلال مغالطی، چهار مطلب را در خصوص نفس اثبات کند: جوهریت، بساطت، شخصیت و تمایزش از ماده (نفس وجودی یقینی دارد و ماده وجودی مشکوک). ریشه‌ی همه این مغالطات این است که «من می اندیشم» یا «من» که در نظر کانت یک شرط پیشینی و صوری شناخت است، یکی شیء عینی و یک متعلق معرفت شناخته می‌شود. در ضمن کانت در مغالطه‌ی چهارم با طرح نظریه ایده آلیسم استعلایی به مخالفت با ایده‌آلیسم به معنی متعارف آن می‌پردازد و تصورات موجود در ذهن را به معنی خاصی بیرونی می‌داند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 143 تا 159

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی امکان حکم: تأملـی در نقد عقل محض

نویسنده:

محمد باقر قمی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی کانتی , فلسفه کانت , Judgement قوه حکم - نیروی حکم (در کانت)(فولادوند)

چکیده :

کانت در نقد قوه حکم نوعی از حکم را به عنوان حکم تأملی معرفی می‌کند که تا پیش از این اثر سابقه‌ای در آثار او نداشته است. او حکم تأملی را در مقابل حکم تعینی به عنوان حکمی که در آن کلی داده نشده است معرفی می‌کند. اما اگر حکم اندراج جزئی تحت کلی است، چگونه حکم تأملی بدون حضور کلی ممکن است؟ حکم تأملی چگونه می‌تواند یک حکم باشد؟ امکان حکم تأملی به گونه‌ای که کانت آن را تبیین می‌کند و تمام بحث حکم زیباشناختی را بر آن مبتنی می‌سازد بسیار مورد تردید قرار گرفته است. مسئله اصلی، امکان سازگاری این حکم با مبادی فلسفه نقد عقل محض است. در این مقاله تلاش می‌کنیم دریابیم اولاً، حکم تأملی به چه معناست و تا چه اندازه می‌تواند معنادار باشد و ثانیاً، این مفهوم تا چه اندازه در قالب نقد اول قابل تبیین است. بدین منظور، پس از بررسی مختصری در خصوص معنای حکم نزد کانت، ابتدا به بررسی تأمل و تأمل استعلائی در نقد اول می‌پردازیم و نشان می‌دهیم که تأمل استعلائی در نقد اول تنها به عنوان بخشی از یک حکم تعینی قابل درک است و هرگز نمی‌تواند به عنوان قسمی از حکم در مقابل آن قرار گیرد. سپس به بررسی حکم تأملی چنانچه در نقد سوم تبیین شده است می‌پردازیم. آنچه از این بررسی حاصل می‌شود این است که حکم تأملی نه تنها با اصول فلسفه کانتی سازگار نیست بلکه به عنوان یک حکم نیز چندان قابل درک نیست.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 102

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عقلگرایی و استعلا در فلسفه سالومون مایمون

نویسنده:

شهاب شاکری

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی کانتی , معرفت شناسی معاصر , فلسفه کانت

چکیده :

سالومون مایمون که یکی از ناقدان معاصر کانت بود، از بنیانگذاران ایدئالیسم نظری به شمار می‌رود. کانت معتقد بود که هیچ یک از ناقدانش به خوبی مایمون مسائل اصلی فلسفه نقادی را درک نکرده‌‌اند. نقد مایمون بر استنتاج استعلایی در نقد عقل محض مهمترین نقد او بر فلسفه کانت است. بنا بر نظر مایمون، مسئله اصلی استنتاج استعلایی (مسئله حق) -یعنی این مسئله که اطلاق مقولات محض فاهمه بر شهود بر چه اساسی قابل توجیه است؟ - بر اساس مقدمات کانتی حل‌شدنی نیست. از نظر او، از آنجا که این دو قوه شناخت (حساسیت و فاهمه) در فلسفه کانت از نظر کیفی کاملاً از یکدیگر جدا هستند، اطلاق مقولات بر شهود نمیتواند با ضرورت و کلیت همراه شود.مایمون برای غلبه بر دوگانه‌انگاری درونی فلسفه کانت از برخی از ایده‌های عقلگرایان استفاده می‌کند. او فاهمه متناهی را جزئی از فاهمه نامتناهی می‌داند که صورت و محتوای تجربه را ایجاد می‌کند. به این ترتیب، او تمایز کیفی میان دو قوه حساسیت و فاهمه را از میان بر می‌دارد. او برای حل کردن مسئله داده‌شدگی نظریه دیفرانسیلها و نظریه جدید زمان و مکان به مثابه صورتهای تفاوت را طرح می‌کند. به‌علاوه، او شیء فی‌نفسه به مثابه هستنده‌ای متعالی را رد می‌کند و شناخت شیء فی‌نفسه را شناخت کامل پدیدارها به شمار می‌آورد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

لطفاً اندکی راجع به نظریّات کانت، در مورد نقد خرد و عقل، توضیح بفرمائید و اصولاً چرا فلسفة کانت تا این حد مشکل و دارای اصطلاحات پیچیده‌ای می‌باشد؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

ايمانوئل كانت (1724 ـ 1804 م) يكي از فلاسفة مشهور جهان و بزرگ‌ترين فيلسوف آلمان در قرن 18 م، بنيان‌گذار فلسفة نقدي (Transcen dental idealism) است. كانت عقايد فلاسفه بزرگ پيش از خود از جمله عقايد عقل‌گرايان مانند ولف و لايب نيتز از بين طرف و از طرف د بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی کانتی , فلسفه کانت

کلیدواژه‌های فرعی :

فلسفه کانت (فلسفه) , نقد عقل محض کانت , معقولات در فلسفه کانت ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر