مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

شیوه، سیره، سنت، تربیت از وازه‌های کلیدی این پژوهش است که معانی متعددی و متفاوتی برای آنها ذکر شده است. بدون شک اگر انسان بر اساس تربیت دینی تربیت شود زندگی شیرین و با آرامش همراه خواهد داشت. سیره پیامبر اکرم (ص) الگوی کامل برای انسان است وجامعه‌ای که در سایه پیروی از الگو هم چون پیامبر اکرم رشد وتربیت یابد جامعه ایده آل خواهد بود پیامبر اکرم در تربیت انسان‌ها به ابعاد آن توجه می‌کرد وافراد را برای پرورش همه جنبه آن سفارش می‌کردند آن حضرت در تربیت جامعه از شیوهای وحیانی استفاده می‌کرد. در امر تربیت شیوهای مثبت و منفعی وجود دارد و قرآن به هر دو قسم آن اشاره می‌کنند، شیوه‌های تربیتی پیامبر اکرم? از نظر قرآن وسنت محدود به زمان خاص نیست بلکه قابل گسترش به هر زمان است پیامبر اکرم? دارای شیوهای تربیتی عملی اعم از شیوهای شناختی. عاطفی. ومهارتی است. در بعد شناختی از شیوهای.تفکر. تقویت باورهای دینی. تذکر. داستان. تمثیل وتشبیه و در بعد عاطفی از شیوهای توبه. محبت. احترام. موعظه. بشارت وانذار. تشویق وتنبه و هم چنان در بعد مهارتی از شیوهای مانند. الگو دهی. خود مدیریتی. بازی. رفق ومدارا. عمل صالح. استفاده می‌کردند. قرآن پیامبر اکرم را الگوی کامل در هر زمان برای انسان معرفی کرده است و رفتار پیامبر اکرم? نسبت جامعه ستوده است و او را بعنوان مربی نمونه و دل سوز نسبت به جامعه بشری معرفی کرده است. از دید قرآن وسنت تربیت انسان بر مبنای قرآن و سنت بهترین تربیت است و در تشکیل جامعه نمونه مانند جامعه نبوی و مدینه فاضله موثر است.

هدف از این پژوهش بررسی اهمیت و جایگاهچالش برانگیز ومغفولتربیت معنویو سپس بررسی مفهوم و جایگاه تربیت معنوی و رابطه آن با دین است، از آن جهت که تربیت معنوی با مورد توجه قرار دادن ساحت روحانی انسان (که در پیوند با ساحت ربوبی است) باب مناسبی برای گفت و گو در عصر جهانی شدن فرهنگ هاست و می تواند پیروان ادیان توحیدی را به وحدت نظر در حوزه تربیت انسان رهنمون سازد،حائز اهمیت است.این پژوهش به بررسی تطبیقی مفهوم و اهداف تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان فیلسوف و دانشمند مسلمان بادیدگاه دیوید کار که یک فیلسوف تربیتی است در یک مطالعه کیفی که با روش تطبیقی انجام شده است ، به پرسش های پژوهش پاسخ داده است . مفهوم تربیت معنویاز نگاه طباطبایی جهت دهی به فرآیند تجرد نفس ، متناسب با فطرت ربوبی او معنا می یابد که در پی تقویت میل ،تفصیل معرفت و انجام عمل متناسب با آن است و اهداف از نظر وی سه جنبه شناختی ،گرایشی و عملی دارد . دیوید کار تربیت معنوی را بخش متمایزی از تعلیم وتربیت ، و جدا از تربیت دینی و شامل تجربه و درک سئوالات بزرگ می داند . اهداف تربیت معنوی از نظر وی آموزش حقایق و پرورش فضایل معنوی از راه دو روش تربیت در یک گرایش معنوی و تربیت در یک فعالیت معنوی است.

هدف اصلی این پژوهش بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های اندیشه های تربیتی ایمانوئل کانت و جلال الدین محمد بلخی ملقب به مولوی است . روش تحقیق،‌ روش توصیفی – تحلیلی است که برای جمع آوری اطلاعات از روش سندکاوی استفاده شده است در این پژوهش پنج مولفه انسان شناسی ، ماهیت تعلیم و تربیت،اهداف تعلیم وتربیت ،اصول تعلیم وتربیت، روش های تعلیم وتربیتمورد مقایسه قرار گرفته است که مهم‌ترین یافته هابه این شرح می‌باشد. شباهت‌ها: در ماهیت تعلیم و تربیت: کانت و مولوی هر دو به مساوات و برابری در تعلیم و تربیت ، قدرت عقل و محدودیت آن ، پرورش اندیشه انسان و تهذیب اخلاق ، عملی بودن تعلیم و تربیت ،ماهیتى تدریجى و پیوسته تعلیم و تربیت اعتقاد دارند. در ماهیت انسان هر دو به الهی بودن و نیک بودن ذات انسان ، نیازمند بودن انسان به تعلیم و تربیت، قدرت عقل و اندیشه در انسان واختیار و آزادی انسان اعتقاد دارند.در اهداف تعلیم و تربیتهر دو به هدف رسیدن به کمال انسانیت و پرورش و هدایت عقل و اندیشه،اعتقاد دارند.در اصول تعلیم و تربیت هر دو به اصول آزاد‌ی، فعالیت، تبعیّت از مربی، توجه به همه ابعاد وجودی متربی و تدریج و وجود مراحل متعدد و رعایت اصول هر یک اعتقاد دارند. در روش‌های تعلیم و تربیت هر دو به روش تشویق و تنبیه وروش کار و فعالیت اعتقاد دارند. تفاوت‌ها:در ماهیت تعلیم و تربیت کانت غایت تربیت را تربیت اخلاقی می‌داند و اساس تربیت را رسیدن به قانون اخلاقی می‌داند. مولوی غایت تربیت را قرب الهی می‌داند و مهمترین نوع تربیت را تربیت عرفانی می‌داند. کانت به نظام تعلیم و تربیت مبتنی بر آزادی فرد و رشد و تعالی استعدادهای فرد معتقد است و مهمترین بخش تعلیم و تربیت تربیت اخلاقی می‌داند وتعلیم و تربیت بر ارزش‌ها تأکید دارد و ارزش‌ها بر بایدهای اخلاقی استوار است و از سوی دیگر مولوی معتقد است درتعلیم و تربیت تزکیه بر تعلیم مقدم است فن تربیت، کنش و گاه واکنشی است مهرآمیز ، بخردانه ، با روندی آهسته و پیوسته و بالنده.سود معنوی و مادی متربی در پی برانگیختن و پروراندن هماهنگ و همه سویه همه نهادهای خدا آفریده او برمی آیدهمچنین مولوی معتقد است که در تعلیم و تربیت شخصیت انسان آنگاه شکل می گیرد و به ثمر می نشیند که رابطه او با خدا رابطه عشق و فنا باشد و تعلیم و تربیت عرفانی خویش را بر شعور جهان هستی استوار است. درماهیت انسانکانت به امکان تجربه و درک قوانین طبیعی توسط انسان تأکید می‌کند و مولوی به سلسله مراتبی بودن جسم و روح انسان تأثیر متقابل روح و بدن معتقد است همچنین ویژگی‌های فقر ذاتی، عشق ورزی و تأثیر پذیری و تأثیرگذاری را برای انسان بر می-شمارد.دراهداف تعلیم و تربیتکانت اهداف‌ آراسته شدن به آداب و پرورش بعد فرهنگی در انسان،ایجاد نظم و انضباط در انسان، پرورش نیروی فهم و قضاوت در انسان، استواری در اخلاق و تهذیب اخلاق و نفس، پرورش عمومی قوای ذهن، پرورش خاص قوای ذهنی وتبدیل حقیقت به امر اخلاقی را برای تعلیم و تربیت بر می‌شمارد و مولوی اهداف فناءفی الله و بقاءبالله، تربیت نفس وکنترل نفس اماره و تهذیب اخلاق خود، پرورش و هدایت عقل و اندیشه، حل مشکلات وجودی، رسیدن به سعادت دین و دنیا را برای تعلیم تربیت ذکر می‌کند.دراصول تعلیم و تربیتکانت اصول تربیتی از جمله اصل انضباط، اصل تجربه، اصل آینده نگری، اصل، اصل لزوم همراهی علم با عمل توجه دارد و از سوی دیگر مولوی اصول تربیتی از جمله اصل عبودیت، اصل عنایت خداوند،اصل کرامت انسان،اصل تفرّد توجه دارد. درروش‌های تعلیم و تربیتکانت به روش تربیت منفی، روش بازی و کار، روش سقراطی و روش تعقل‌گرایی توجه دارد از سوی دیگر مولوی به روش الگویی، روش مهرورزی، روش موعظ? حسنه، روش مشاوره، روش داستان سرایی و قصه گویی وروش تمثیل توجه دارد.

چکیدهپژوهش حاضر به بررسی تربیت اخلاقی از دیدگاه غزالی و ملاصدرا پرداخته است.به منظور این بررسی تحقیقی با رویکرد تطبیقی انجام شد .در این باره ابتدا نظریات و اندیشه‌های آن دو اندیشمند توضیح داده شد که از این طریق مبانی تربیت اخلاقی از دیدگاه غزالی و ملاصدرا معلوم گردید.مهمترین مبنایی غزالی خدامحوری و توجه به توحید است ولی ملاصدرا علاوه بر خدامحوری به بُعد عقلانی انسان و وجود او که در جوهر خود دارای حرکت است توجه کرده است.مبتنی برمبانیکه از نوشته‌های غزالی و ملاصدرا به دست آمد به اهداف،اصول و روش‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه آن دوپرداخته شدکه نتایج حاصل از آن نشان می‌دهد هدف نهایی هردو از تربیت اخلاقی رسیدن به قرب الهی می‌باشد.در اصول تربیت اخلاقی هردو بر تدریجی بودن ،مرحله‌ای بودن و اعتقاد دارند.غزالی اعتقاد به انفکاک جسم و روح و تاکید بر نقش پذیری قلب کودک از محیط دارددر حالی که ملاصدرا برخلاف غزالی اعتقاد به پرورش توام جسم و نفس،آزادی و عقلانیت و خود آفرینی متربی دارد.عمده روشهای مشترک آنها عبارتند از:استفاده از الگو تربیتی،ارزیابی خود و مراقبه نفس، انجام فرائض و عبادات. مهم-ترین روش غزالی در تربیت اخلاقی ریاضت نفس می‌باشدولی ملاصدرا اعتقاد به عادت به همراه بینش دارد و در تربیت اخلاقی توجه زیادی به علم و دانش به همرا خردورزی می‌کند . روشهای غزالی عمدتا دارای سخت‌گیری-های صوفیانه است ،این در حالی است که روش‌های ملاصدرا معتدل‌تر و عقلانی‌تر و در جهت متعالی کردن وجود می‌باشد.کلید وا‍‍ژه ها: تربیت،اخلاق،تربیت اخلاقی،غزالی،ملاصدرا.

هدف اصلی تحقیق روشن کردن این مطلب است که آیا چه همانندیها و تفاوتهائی بین نظرات فلسفی و تربیتی افلاطون و دیوئی وجود دارد ؟ و آیا از مقایسه این نظریات می‌توان به نکات جدیدی که راهنمای ما در مسائل تربیتی باشد دست یافت ؟ با جواب به این سوالات است که به بینش عمیق و شناخت واقعی اندیشه‌های دو مربی مذکور پی برده، و زمینه لازم برای گسترش اندیشه‌های تربیتی فراهم می‌گردد. البته در این راستا سوالات ویژه‌ای مطرح می‌گردد که برای رسیدن به هدف اصلی پاسخ دادن به آنها ضروریست . این سوالات عبارتند از : 1 - افلاطون و جان دیوئی چه کسانی هستند و از چه موقعیت و منزلت در تاریخ تعلیم و تربیت برخوردارند ؟ 2 - دیدگاه این دو مربی در مورد مبانی متافیزیکی، معرفت شناسی و ارزش شناسی چیست ؟ از واقعیت معرفت و ارزش چه تفسیری دارند ؟ 3 - افلاطون و دیوئی از چه دیدگاه تربیتی برخوردارند ؟ آیا در مورد هدف ، برنامه و روش تعلیم و تربیت چه نگرشی دارند ؟ 4 - افلاطون و دیوئی در اندیشه‌های فلسفی و تربیتی دارای چه دیدگاههای مشترک و متفاوتی هستند. و آیا با این بررسی به چه نکاتی می‌توان رسید ؟ با جواب به این سوالات است ، که محقق به هدف اصلی تحقیق که بررسی و مقایسه اندیشه‌های افلاطون و دیوئی است نزدیک شده، و امکان شناخت و دستیابی به اندیشه‌های جدید را فراهم می‌سازد.

ازجمله چالش هاى پیش روى تربیت دینى و اخلاقى، عدم تأثیرگذارى روش هاى تربیتى مورد استفاده مربیان این حوزه ها مى باشد. از این رو، بروندادهاى آن، بعضا متصف به آموخته هاى خود نیستند و یا پس از مدتى، در مسیرى خلاف ارزش هاى دینى و اخلاقى، جهت گیرى مى کنند. مقاله حاضر مى کوشد با ترسیم عالَم انسان دینى براى معلمان، ضرورت ارزشى چنین عالَمى را در جهت تأثیرگذارى تعالیم دینى و اخلاقى تبیین نماید. روش این پژوهش، کیفى بوده و با رویکرد تحلیلى استنباطى، انجام گرفته است. نتایج نشان مى دهد مربى عالَم دار از دو جهت بر روى متربیان خود تأثیر مى گذارد. جهت اول و اصلى، جذبه روحى است که در متربیان به منظور عالَم دار شدن ایجاد مى کند و جهات فرعى، تأثیرگذارى هر مقام مربى در روح و جان متربى است. از این جهت، مربیان تربیت دینى و اخلاقى باید به جاى استفاده از رویکردهاى مادى، ابزارى و قهرى به رویکردهاى وجودى، درونى و اشراقى روى آورند که ورود به عالَم انسان دینى، زیربنایى ترین آنهاست.

این نوشته تلاشی است در جهت تعریف، شناخت و تبیین علت وجودی و رهیافتهای نظری مفهوم «عدالت» در اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی. در این مقاله برداشتهای حضرت امام در مقوله عدالت از سه منظر یا رهیافت: وجودشناسی عرفانی، معناشناسی عرفانی و علمِ اخلاق مورد بررسی قرارگرفته و الزامات هر یک مورد بحث واقع شده است. طرح این مباحث از این جهت که مقدمه‏ای بر الزامات نظری و عملی عدالت در سطح اجتماعی و سیاسی است، اهمیت دارد. بنابراین پرسش اصلی این مقاله این است که اولاً، تحلیل حضرت امام از عدالت و مؤلفه های آن با چه رویکردهایی مورد تأمل قرار گرفته؟ ثانیاً، برداشت ماهوی حضرت امام از مقوله عدالت آیا ابزارانگارانه است یا غایت شناسانه؟ فرضیه اصلی این نوشته این است که رویکرد حضرت امام به عدالت، عرفانی ـ فلسفی است و عدالت ماهیتی غایت انگارانه دارد.

حرکت در راستای بومی سازی علوم انسانی و تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی در ابعاد گوناگون، نیازمند مطالعه و تحلیل دربارة آرا و اندیشه های اندیشمندان مسلمان است. امام خمینی(ره) به عنوان مصداقی از انسان کامل و اندیشمندی مسلمان، آرا و رهنمودهای ارزنده ای در وجوه عرفانی، اخلاقی، کلامی، فلسفی، فقهی و تربیتی ارائه کرده است. ایشان اهداف و خط مشی کلی را در باب تربیت، بیان نموده و برترین مکتب تربیتی را نیز، مکتب اسلام دانسته است. همچنین نماز را عمود دین و بنا بر اندیشه اسلامی «رأس الاسلام» دانسته و برای آن جایگاهی ویژه قائل شده است. امام خمینی(ره) نماز را «ترکیب قدسی» و «نسخه جامعه» برای بشر شمرده است. با عنایت به مباحث فوق، مسئله اساسی، بازشناسی دلالت های تربیتی نماز از دیدگاه امام خمینی(ره) با محوریت کتاب سرّالصلوه است.روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده و عمده ترین دلالت های تربیتی حاصل از مطالعه انجام شده نیز در ساختاری از مبانی، اصول و روش های تربیت اسلامی تنظیم و ارائه شده است. یافته ها نشان می دهد که از نظر امام خمینی(ره)، نماز وجوه متعددی در جنبه های گوناگون فرایند تربیتی داشته (مبانی، اصول، اهداف و روش) و نمازگزار می تواند سیر به طریق حق و مراحل اسفار اربعه عرفان و احوال سالک را در هر رکعت خود محقق و متبلور کند.

هدف این تحقیق، بررسی نقطه آغاز و فرجام تربیت انسان به عنوان موضوع اصلی تربیت و پرورش است؛ زیرا دانشگاه اسلامی، به عنوان یکی از اصلی ترین جایگاهها برای پرورش نسلهای آینده، نیازمند الگویی جامع و مبتنی بر پیش فرضها، نظریه ها و گزاره های دینی در تربیت انسان است تا خروجی آن، دانش آموخته ای مطابق با معیارهای دین باشد.روش: روش تحلیلی ـ توصیفی با تکیه بر متون فلسفی ـ تربیتی اسلامی و نیز منابع دینی (کتاب و سنت) است.یافته ها: تربیت انسان یک مصداق روشن از «حرکت» است؛ یعنی سیر تدریجی از قوه به فعل. این حرکت، واجد لوازمی است که آغاز و انجام حرکت، از جمله آنهاست. توجه به این ابتدا و انتها؛ یعنی نحوه ورود و خروج در امر تربیت، از مهم ترین ارکان تربیت انسان است که علاوه بر انگیزش بخشی، راه را می نمایاند و لازمه های مسیر را بیان می کند.نتیجه گیری: نقطه شروع این حرکت، شناخت انسان از راههای سه گانه شناخت علت، شناخت عناصر و شناخت آثار اوست که با چهار ابزار وحی، فطرت، حس و عقل به دست می آید. نهایت حرکت تربیتی نیز در دو دسته اهداف متوسط (نظری و عملی) و غایی (قرب) خلاصه می شود.

معنویت در سازمان موضوعی است که در سال های اخیر در ادبیات مدیریت، سطحی جهانی یافته است. معنویت محصول فرهنگ سازمانی است که دارای ابعاد رفتاری، گفتاری و اعتقادی است، به گونه ای که به یک تلقی مشترک بین کارکنان سازمان تبدیل شود. قرآن کریم با توجه به این که خود و داده هایش برآمده از وحی و ناظر به تبیین دین فطری است، دربرگیرنده قابلیتی منحصر به فرد در داده های معنویت قدسی است. این مقاله با بهره گیری از روش تحلیل محتوا در تبیین داده ها به ارائه تعریفی جامع از معنویت قدسی با مبانی معرفتی قرآن پرداخته است. همچنین بر اساس قیود این تعریف شاخص های معنویت قدسی از نگاه قرآن بررسی شده است تا ضمن به دست آوردن متغیرهای مستقل مدل مفهومی، شاخص ها و متغیرهای میانجی و در نهایت متغیرهای وابسته آن به دست آید. با طی این فرایند در انتها مدل مفهومی معنویت قدسی با رویکرد قرآنی طراحی گردیده است.